Wersja do druku nie jest już wspierana i może powodować błędy w wyświetlaniu. Zaktualizuj swoje zakładki i zamiast funkcji strony do druku użyj domyślnej funkcji drukowania w swojej przeglądarce.
|
Język XXX ?
|
Sposoby zapisu:
|
Wschodni
|
Typologia:
|
Fleksyjny VSO
|
Faktycznie
|
Utworzenie:
|
Henryk Pruthenia w 2018
|
W Świat Wież
|
Używany w :
|
brak
|
Klasyfikacja:
|
j. indoeuropejski
|
Lista conlangów
|
Język Wieży Wschodu - język aposterioryczny, stworzony na bazie języka praindoeuropejskiego. Posiada najwięcej współnych cech z językami grupy satem, w szczególności z językami bałtosłowiańskimi. Jeden z głównym języków w świecie Wież. Jest stylizowany na konserwatywny język wschodnioeuropejski. Zachowałw wiele cech charakterystycznych dla praindoeuropejskiej morfologii, takich jak ablaut, deklinacja spógłoskowa.
Dźwięki
Spółgłoski
Spółgłoski
|
Rodzaj
|
Wargowe
|
Przedniojęzykowe
|
Środkowojęzykowe
|
Tylnojęzykowe
|
Krtaniowe
|
Nosowe
|
m
|
n
|
|
|
|
|
mʲ
|
nʲ
|
|
|
|
|
Zwarte
|
p b
|
t d
|
|
|
k g
|
|
pʲ bʲ
|
tʲ dʲ
|
|
|
kʲ gʲ
|
|
Zwarto- Szczelinowe
|
|
t͡sʲ d͡zʲ
|
|
|
|
|
Szczelinowe
|
v
|
s z
|
ʃ
|
|
x
|
h
|
vʲ
|
sʲ zʲ
|
ʃʲ
|
|
xʲ
|
hʲ
|
Płynne
|
|
l r
|
|
|
|
|
|
lʲ rʲ
|
|
j
|
|
|
Duża część spółgłosek twardych i palatalizowanych to oddzielne fonemy. Wyjątkiem są spółgłoski /j/, /ț/, /d̦/, /k/, /g/, /t/, /d/, /h/, /x/ oraz /s/. Spółgłoski /j/, /ț/ oraz /d̦/ nie posiadają swoich twardych odpowiedników, podczas gdy spółgłoski /t/, /d/, /h/, /x/ oraz /s/ ulegają palatalizacji tylko przed /i/, /ė/, /e/. Spółgłoski /k/ oraz /g/ przed samogłoskami przednimi rozwinęły się w /ț/, /d̦/; z tego powodu ich miękkie alofony występują tylko w zbitkach /kʲCʲ/, /gʲCʲ/, zmiękczone pod wpływem następnej spółgłoski. Do automatycznej palatalizacji dochodzi przed /i/, /ė/, /e/, /j/. Zbitki /Cʲj/ zazwyczaj upraszcza się do /Cʲ/.
Spółgłoski /b/, /d/ kontynuują PIE /b/, bʰ/, /d/, /dʰ/. Spółgłoski /p/, /t/, /r/, /l/, /m/, /n/ kontynuują PIE /p/, /t/, /r/, /l/, /m/, /n/. Spółgłoski /k/, /g/ kontynuują PIE *k, kʷ, *g, *gʷ, *g, *gʰ, *gʰʷ. Spółgłoska /j/ kontynuuje PIE *y, a także powstała w wyniku uproszczenia dyftongów *eu oraz *ēu. Spółgłoski /ț/, /d̦/ wywodzą się z PIE *k, *g, *gʰ, *kʷ, *gʷ, *gʰʷ przed samogłoskami przednimi oraz zbitek *kj, *gj, *tj, *dj. Spółgłoska /ņ/ jest alofonem /n/ oraz oddzielnym fonemem powstałym ze zbitki *nj. Spółgłoska /s/ wywodzi się z PIE *s, ḱ, a także z uproszczenia zbitki *Dt do /st/. Spółgłoska /s/ występuje też w końcówce bezokolicznika -sti, która kontynuuje szereg spógłosek. Spółgłoska /z/ wywodzi się z PIE *ǵ, *ǵʰ, a także w wyniku udźwięcznienia PIE *s przed dźwięcznymi. Spółgłoska /v/ kontynuuje PIE *w. Dźwięk /x/ kontynuuje PIE *VspV, *ps; powstał także w wyniku uproszczenia zbitki *pt do *xt, a także per analogiam od spółgłosek *p oraz *b pod wpływem formy bezokolicznika u wielu czasowników. Spółgłoska /š/ powstałem z PIE *s po *r, *u, *w *k, *y, *i, ze zbitki *sj, w wyniku uproszczenia zbitek *kl, *kr, *ks, *gs do /šl/, /šr/, /š/, /š/. Spółgłoska /h/ ma pochodzenie obce, występuje tylko w nagłosie słowa.
Samogłoski
Samogłoski
|
Rodzaj
|
Przednie
|
Centralne
|
Tylne
|
Przymknięte
|
i /i/
|
|
u /u/
|
Półprzymknięte
|
e /ė/
|
|
|
Półotwarte
|
ɛ /e/
|
|
ɔ /o/
|
Otwarte
|
|
a /a/
|
|
Częstym zjawiskiem w mowie potocznej jest prejotyzacja nagłosowego /e/, /ė/, a także często /a/ oraz nawet /i/. Samogłoski /i/, /ė/ oraz /e/ palatalizują poprzedzającą spółgłoskę. Wymowa samogłoski /ė/ waha się, najbardziej popularna i najbardziej prestiżowa jest wymowa /e/, akceptowalna też jest wymowa /i̯e/. W części dialektów dyftong /i̯e/ upraszcza się do /i/. Samogłoska /o/ wymawiana jest jako /ɔ/, w części dialektów wymawiana jest jako /o/ lub nawet /u̯o/.
Samogłoska /o/ wywodzi się z PIE *ō, a także w wyniku wokalizacji spółgłosek *r̥, *l̥. Samogłoska /ė/ wywodzi się z PIE *ē. Samogłoska /i/ wywodzi się z PIE *i, *ei, *ī, *ū, *ēi, *ōi, *āi, powstała także w wyniku wokalizacji spółgłosek sonornych *n̥, *m̥, *r̥, *l̥. Samogłoska /e/ kontynuuje PIE *e. Samogłoska /a/ wywodzi się z PIE *a, *o, *ā. Samogłoska /u/ rozwinęła się z dyftongów *au, *ou, *eu, *āu, *ēu, *ōu.
Dyftongi
Dyftong /ai/ wywodzi się z PIE *ai, *oi. Dyftong /au/ wywodzie się z PIE *u.
Zmiany dźwiękowe
- Gʰ > G
- ḱ, ǵ > ś, ź
- s {r, u, k, i, w, j}_ > š
- ś, ź > s, z
- kʷ, gʷ > k, g
- Tk, kT, gT, Tg > ḱ, ǵ
- kl, kr, ks, gs VskV > šl, šr, š, VšV
- gl, VsgV > zl, VzgV
- VspV, ps > x
- dt, tt > st
- pt > xt
- sd > zd
- h₁e, eh₁ > e, ē
- h₂e, eh₂ > a, ā
- h₃e, eh₃ > o, ō
- n̥, m̥ > an, am, in, im
- VH > V:
- o, oi, ou > a, ai, au
- eu, au > ju̇, u̇
- ei > i
- w > v
- ō-, u-, ū > vō-, vu-, vū
- ēi, ōi, āi > ī
- k, g _{i, e}, {i, e}_ > ḱ, ǵ
- Vnk > Vjk
- k, g {i}_ > ḱ, ǵ (nieregularnie)
- u > au
- ū > ī
- ēu, ōu > jū, ū
- ē > ė
- u̇ > u
- r̥, l̥ > ir, il, or, ol
- ḱ, ǵ > ț, d̦
- nj > ņ
- sj > š
- V: > V
Dialekty
Występują trzy grupy dialektalne:
- centralna - na jej bazie powstał język literacki. Jest to największy obszar dialektalny.
- wschodni - dialekt używany na wschodzie, zapisywana w nim jest własna literatura. Różnice pomiędzy dialektem centralnym i wschodnim są małe.
- północny - najbardziej odrębny dialekt, posiada wiele innowacji w gramatyce i fonologii.
Dialekty
|
Dźwięk
|
Centralny
|
Północny
|
Wschodni
|
ț, d̦
|
ț, d̦
|
c', z'
|
ț, d̦
|
ai
|
ai~ė
|
i
|
e
|
ė
|
ė
|
i
|
ė
|
x
|
x
|
š
|
x
|
š
|
š~s
|
š
|
š
|
au
|
au
|
o
|
au
|
e-
|
e-
|
je-
|
je-
|
a-
|
a-
|
a-
|
ja-
|
*u̇
|
u
|
je
|
u
|
-m
|
-n~-m
|
-
|
-n
|
-as
|
-as
|
-s
|
-as
|
ns
|
ns
|
ss
|
ss
|
h-
|
h-
|
-
|
h-
|
-is
|
-is
|
-iš
|
-is
|
bajo, d̦eno, zanso, sėlņujo, eso
|
bajo~baje, d̦eno~d̦ene, zanso, sėlņujo~sėlņuje, eso
|
baje, d̦ene, zanse, sėlņuje, ese
|
baje, d̦ene, zanso, sėlņuje, eso
|
Gramatyka
Zaimek
Cas.
|
Sg.
|
Pl.
|
Refl.
|
I
|
II
|
I
|
II
|
Nom.
|
es
|
ti
|
ni
|
vi
|
|
Gen.
|
mene
|
tebe
|
ne
|
ve
|
sebe
|
Dat.
|
meni
|
tebi
|
nami
|
vami
|
sebi
|
Acc.
|
me
|
te
|
na
|
va
|
se
|
Loc.
|
mai
|
tai
|
nasi
|
vasi
|
sai
|
Com.
|
meme
|
teme
|
name
|
vame
|
seme
|
Cas.
|
Sg.
|
Pl.
|
m
|
f
|
n
|
m
|
f
|
n
|
Nom.
|
jai
|
jena
|
ji
|
jenai
|
jenas
|
jena
|
Gen.
|
ješe
|
jeniš
|
ješe
|
ješom
|
ješam
|
ješom
|
Dat.
|
jemi
|
jeni
|
jemi
|
jaimas
|
jaimas
|
jaimas
|
Acc.
|
jenam
|
jėn
|
ji
|
jens
|
jans
|
jena
|
Loc.
|
jemi
|
jeni
|
jemi
|
jaišau
|
jaišau
|
jaišau
|
Cas.
|
Sg.
|
Pl.
|
m
|
f
|
n
|
m
|
f
|
n
|
Nom.
|
tai
|
ța
|
țo
|
tis
|
tai
|
tai
|
Gen.
|
taše
|
țas
|
taše
|
tašom
|
tašam
|
tašom
|
Dat.
|
ti
|
țai
|
ti
|
taimas
|
taimas
|
taimas
|
Acc.
|
te
|
țam
|
țo
|
tans
|
tans
|
tai
|
Loc.
|
tami
|
ța, ți
|
tami
|
taišau
|
taišau
|
taišau
|
Cas.
|
Sg.
|
Pl.
|
m
|
f
|
n
|
m
|
f
|
n
|
Nom.
|
sai
|
ša
|
jo
|
sis
|
sai
|
sai
|
Gen.
|
saše
|
šas
|
saše
|
sašom
|
sašam
|
sašom
|
Dat.
|
si
|
šai
|
si
|
saimas
|
saimas
|
saimas
|
Acc.
|
se
|
šam
|
jo
|
sans
|
sans
|
sai
|
Loc.
|
sami
|
ša, ši
|
sami
|
saišau
|
saišau
|
saišau
|
Rzeczownik
Cas.
|
Sg.
|
Pl.
|
Nom.
|
zambas
|
zambis
|
Gen.
|
zamba
|
zambom
|
Dat.
|
zambi
|
zambamas
|
Acc.
|
zamban
|
zambans
|
Loc.
|
zambi
|
zambau
|
Cas.
|
Sg.
|
Pl.
|
Nom.
|
bagas
|
bad̦is
|
Gen.
|
bad̦a
|
bagom
|
Dat.
|
bad̦i
|
bagamas
|
Acc.
|
bagan
|
bagans
|
Loc.
|
bad̦i
|
bagau
|
Cas.
|
Sg.
|
Pl.
|
Nom.
|
vujan
|
vujai
|
Gen.
|
vuja
|
vujom
|
Dat.
|
vuji
|
vujamas
|
Acc.
|
vujan
|
vujai
|
Loc.
|
vuji
|
vujau
|
Cas.
|
Sg.
|
Pl.
|
Nom.
|
d̦ena
|
d̦enai
|
Gen.
|
d̦enas
|
d̦enam
|
Dat.
|
d̦eņai
|
d̦enamas
|
Acc.
|
d̦enan
|
d̦enans
|
Loc.
|
d̦eņa, -i
|
d̦enau
|
Cas.
|
Sg.
|
Pl.
|
Nom.
|
ad̦is
|
ad̦i
|
Gen.
|
ad̦iš
|
ad̦om
|
Dat.
|
ad̦i
|
ad̦imas
|
Acc.
|
ad̦in
|
ad̦inš
|
Loc.
|
ad̦i
|
ad̦išau
|
Cas.
|
Sg.
|
Pl.
|
Nom.
|
sinauš
|
sinevis
|
Gen.
|
sinauš
|
sinevom
|
Dat.
|
sinevi
|
sinevamas
|
Acc.
|
sinaun
|
sinevans
|
Loc.
|
siņu
|
sinevaišau
|
Cas.
|
Sg.
|
Pl.
|
Nom.
|
nas
|
națes
|
Gen.
|
naț
|
națin
|
Dat.
|
nați
|
națimas
|
Acc.
|
națin
|
națins
|
Loc.
|
naț
|
națau
|
Cas.
|
Sg.
|
Pl.
|
Nom.
|
naman
|
namo
|
Gen.
|
neman
|
namin
|
Dat.
|
nemni
|
namimas
|
Acc.
|
naman
|
namo
|
Loc.
|
neman
|
namau, nami
|
Cas.
|
Sg.
|
Pl.
|
Nom.
|
rės
|
rėzes
|
Gen.
|
rėz
|
rėzin
|
Dat.
|
rėzi
|
rėzimas
|
Acc.
|
rėzin
|
rėzins
|
Loc.
|
rėz
|
rėzau
|
Cas
|
I
|
II
|
III
|
IV
|
V
|
m
|
n
|
f
|
m, f
|
n
|
m
|
n
|
m
|
f
|
n
|
Sg.
|
Nom.
|
as
|
an
|
a
|
¹is
|
¹i
|
auš
|
au
|
s
|
s
|
-
|
Gen.
|
¹a
|
¹a
|
as
|
¹iš
|
¹iš
|
auš
|
auš
|
-
|
-
|
~-
|
Dat.
|
¹i
|
¹i
|
¹ai
|
¹i
|
¹i
|
²evi
|
²evi
|
¹i
|
¹i
|
~¹i
|
Acc.
|
an
|
an
|
an
|
¹in
|
¹i
|
aun
|
au
|
in
|
in
|
-
|
Loc.
|
¹i
|
¹i
|
¹a, ¹i
|
¹i
|
¹i
|
¹u
|
¹u
|
-
|
-
|
~-
|
Pl.
|
Nom.
|
¹is
|
ai
|
ai
|
¹i
|
¹ai
|
²evis
|
²evai
|
es
|
es
|
~~o
|
Gen.
|
om
|
om
|
am
|
¹om
|
¹om
|
²evom
|
²evom
|
¹in
|
¹in
|
~~in
|
Dat.
|
amas
|
amas
|
amas
|
¹imas
|
¹imas
|
²evamas
|
²evamas
|
¹imas
|
¹imas
|
~~imas
|
Acc.
|
ans
|
ai
|
ans
|
¹inš
|
¹ai
|
²evans
|
²evai
|
¹ins
|
¹ins
|
~~o
|
Loc.
|
au
|
au
|
au
|
¹išau
|
¹išau
|
²evau
|
²evau
|
au
|
au
|
~~au, ~~¹i
|
Przymiotnik
Cas
|
I
|
II
|
m
|
f
|
n
|
m
|
f
|
n
|
Sg.
|
Nom.
|
as
|
a
|
an
|
¹as, ¹ijas
|
¹is
|
¹i
|
Gen.
|
¹a
|
as
|
¹a
|
¹a
|
¹iš
|
¹iš
|
Dat.
|
¹i
|
¹ai
|
¹i
|
¹i
|
¹i
|
¹i
|
Acc.
|
an
|
an
|
an
|
¹an
|
¹in
|
¹i
|
Loc.
|
¹i
|
¹a, ¹i
|
¹i
|
¹i
|
¹i
|
¹i
|
Pl.
|
Nom.
|
¹is
|
¹ai
|
ai
|
¹is
|
¹ai
|
¹ai
|
Gen.
|
om
|
am
|
om
|
¹om
|
¹am
|
¹om
|
Dat.
|
aimas
|
aimas
|
aimas
|
¹aimas
|
¹aimas
|
¹aimas
|
Acc.
|
ans
|
ans
|
ai
|
¹ans
|
¹ans
|
¹ai
|
Loc.
|
au
|
au
|
au
|
¹au
|
¹au
|
¹au
|
Liczebnik
Cas
|
I
|
m
|
f
|
n
|
Sg.
|
Nom.
|
ainas
|
aina
|
ainan
|
Gen.
|
aiņa
|
ainas
|
aiņa
|
Dat.
|
aini
|
aiņai
|
aini
|
Acc.
|
ainan
|
ainan
|
ainan
|
Loc.
|
aini
|
aiņa, aini
|
aini
|
Pl.
|
Nom.
|
ainis
|
aiņai
|
ainai
|
Gen.
|
ainom
|
ainam
|
ainom
|
Dat.
|
ainaimas
|
aimas
|
ainaimas
|
Acc.
|
ainans
|
ainans
|
ainai
|
Loc.
|
ainau
|
ainau
|
ainau
|
Cas.
|
Sg.
|
m
|
f
|
n
|
Nom.
|
dvai
|
dva
|
dvai
|
Gen.
|
dvas
|
dvašam
|
dvas
|
Dat.
|
dvai
|
dvaimas
|
dvai
|
Acc.
|
dvans
|
dvans
|
dvai
|
Loc.
|
dvė
|
dvaišau
|
dvė
|
Cas.
|
Sg.
|
m
|
f
|
n
|
Nom.
|
trai
|
tres
|
trai
|
Gen.
|
trom
|
trin
|
trom
|
Dat.
|
trimas
|
trimas
|
trimas
|
Acc.
|
trans
|
trins
|
trai
|
Loc.
|
trišau
|
trau
|
trišau
|
Cas.
|
Sg.
|
m
|
f
|
n
|
Nom.
|
pențis
|
pențai
|
pențai
|
Gen.
|
pențom
|
pențam
|
pențom
|
Dat.
|
pențaimas
|
pențaimas
|
pențaimas
|
Acc.
|
pențans
|
pențans
|
pențai
|
Loc.
|
pențau
|
pențau
|
pențau
|
Cas.
|
Sg.
|
m
|
f
|
n
|
Nom.
|
sexna
|
sexnes
|
sexna
|
Gen.
|
sexnin
|
sexnin
|
sexnin
|
Dat.
|
sexnimas
|
sexnimas
|
sexnimas
|
Acc.
|
sexnins
|
sexnins
|
sexno
|
Loc.
|
sexnau
|
sexnau
|
sexnau
|
Czasownik
Temp.
|
I
|
II
|
III
|
IV
|
być
|
Prs.
|
Pers.
|
Sg.
|
Pl.
|
Sg.
|
Pl.
|
Sg.
|
Pl.
|
Sg.
|
Pl.
|
Sg.
|
Pl.
|
I
|
bajo baje
|
bamas
|
d̦eno d̦ene
|
d̦enmas
|
zanso
|
zansemas
|
sėlņujo sėlņuje
|
sėlnaumas
|
emi
|
smas
|
II
|
basi
|
bates
|
d̦ensi
|
d̦entes
|
zansesi
|
zansetes
|
sėlņuši
|
sėlnautes
|
esi
|
ste
|
III
|
bati
|
banti
|
d̦enti
|
d̦enenti
|
zanseti
|
zansenti
|
sėlņuti
|
sėlnenti
|
esti
|
senti
|
Perf.
|
Pers.
|
Sg.
|
Pl.
|
Sg.
|
Pl.
|
Sg.
|
Pl.
|
Sg.
|
Pl.
|
Sg.
|
Pl.
|
I
|
bašam
|
basme
|
d̦enšam
|
d̦enasme
|
zanšam
|
zansme
|
sėlņušam
|
sėlņusme
|
sešam
|
sešasme
|
II
|
baš
|
baste
|
d̦enš
|
d̦enaste
|
zanš
|
zanste
|
sėlņuš
|
sėlņaste
|
seš
|
sešaste
|
III
|
bast
|
bašant
|
d̦enst
|
d̦enšant
|
zanst
|
zanšant
|
sėlņust
|
sėlņant
|
sest
|
sešant
|
Imp.
|
Pers.
|
Sg.
|
Pl.
|
Sg.
|
Pl.
|
Sg.
|
Pl.
|
Sg.
|
Pl.
|
Sg.
|
Pl.
|
I
|
bam
|
bame
|
d̦enam
|
d̦enme
|
zansam
|
zansame
|
sėlņėm
|
sėlnaume
|
sesam
|
sesme
|
II
|
bas
|
bate
|
d̦ens
|
d̦ente
|
zans
|
zansete
|
sėlņuš
|
sėlnautes
|
ses
|
seste
|
III
|
bat
|
bant
|
d̦ent
|
d̦enent
|
zanset
|
zansant
|
sėlņut
|
sėlnent
|
sest
|
sesent
|
Fut.
|
Pers.
|
Sg.
|
Pl.
|
Sg.
|
Pl.
|
Sg.
|
Pl.
|
Sg.
|
Pl.
|
Sg.
|
Pl.
|
I
|
bajam
|
bajėme
|
d̦enam
|
d̦eņėme
|
zansam
|
zansėme
|
sėlņujam
|
sėlņujėme
|
sejam
|
sejėme
|
II
|
bajės
|
bajėte
|
d̦eņės
|
d̦eņėte
|
zansės
|
zansėte
|
sėlņujės
|
sėlņujėte
|
sejės
|
sejėte
|
III
|
bajėt
|
bajant
|
d̦eņėt
|
d̦enant
|
zansėt
|
zansant
|
sėlņujėt
|
sėlņujant
|
sejėt
|
sejant
|
Inf.
|
P. act.
|
bantas
|
d̦enentas
|
zansantas
|
sėlņuntas
|
santas
|
P. pass.
|
bartas
|
d̦enartas
|
zansartas
|
sėlņartas
|
-
|
Inf.
|
bati "mówić"
|
d̦enti "zabić"
|
zanseti "znać"
|
sėlneti "słyszeć"
|
esti "być"
|
Przykłady
Człowiek patrzący na wieżę idącą ku niebu może zapomnieć o ziemi, na której stoi.
|
Zemanas zerentas vaupin ijentan pra luți mad̦eti ninėti nezamin, jeni stati.
|