Język ahtialański

        Język ahtialański (астіаљєдаі кинау fonetycznie: ['äh̪͆tiäʎ͡ʑiˌdäĭ kĩːnãŭ]), ayllawai (ӓлаѵаі ['äĭɫɑˌwäĭ], etymologia: patrz niżej), nariasau (наріасау ['närĭäˌsäŭ], "szept") - współczesna odmiana języka używanego w Związku Ahtialańskim, należąca do gałęzi języków ahtialańskich, rodziny języków mikujskich (od kontynentu Mikui).

Jako język sztuczny towarzyszył swojemu autorowi przez prawie całe życie. Jego idea powstała najwcześniej w 1994 roku i funkcjonował na zasadzie glossolalii podszywanej mglistą ideą, alfabet powstał w 1996 lub '97 roku, pierwsze prymitywne słowniki z zapisaną datą pochodzą z 1999 roku. W formie podręcznika (a więc prawie gramatyki opisowej) pierwszy raz ustandaryzowany podczas Wielkiej Reformy 2003 (która potrwała do 2005 roku, kiedy powstały też małe litery/kursywa). Swój rozkwit przeżywał w latach 2006 - 2009, wraz z wprowadzeniem komputerowych technologii do prowadzenia słowników. Później był poddany turbulencjom podczas nieudanej Wielkiej Reformy 2010, po której nastąpiło kilka lat ciszy. W tym czasie ahtialański był używany w bardzo ograniczonym okresie, a priorytet miały inne projekty, na czele z asuańskim, z którym ahtialański prowadził i do dziś prowadzi pewną wymianę cech. Obecnie język powoli wraca do aktywności.
        Polskiej społeczności językotwórców został ukazany w 2006 roku. Mimo niskiej wartości jako projekt, ze względu na wiek, bogactwo literatury, pewną charakterystykę oraz ogrom słownika został doceniony przez społeczność.

Nazwa

        Polskie określenie "ahtialański" pochodzi od określenia tego języka w nim samym: «астіаљєдаі». Końcówka dai jest doklejana do nazw języków, a z rdzenia utworzono polski przymiotnik.
        Samo słowo «астіаљєдаі» jest rzadkim w tym języku przypadkiem słowa, którego zapis się rożni od wymowy ze względów historycznych. Wcześniejsza edycja to «ахтіаљєдаі», a ta pochodzi od słowa «ахтіаѵумє» (współcześnie «астіаѵумє») czyli pancernika, narodowego symbolu Ahtialii. Mimo zapisu «астіаљєдаі», słowo to wymawia się tak, jakby było zapisane «астіаљидаі».

Nazwa "ahtialański", może być stosowana wobec dowolnego języka ahtialańskiego, także wobec jego dialektów i wersji tworzonych przez innych językotwórców - wobec tego język alaktedzki również jest ahtialańskim.

Ustandaryzowana przez Canisa wersja ma dwie nazwy:

1. «наріасау» ['närĭäˌsäŭ] - to znaczy "szept", używana najczęściej w czasach obecnych (2011 - 2015);
2. «ӓлаѵаі» ['äĭɫɑˌwäĭ] (od staroahtialańskiego "zapach kwiatów"), pierwotnie potoczne, obecnie główna i oficjalna nazwa standardu języka ahtialańskiego, prowadzonego przez Canisa, poza tym jako synonim ahtialańskiego używane głównie do 2011 roku.

Język potoczny, tak zwana "gwara uliczna", nosi nazwę «інварs».

Historia (jako języka sztucznego)

Ten język towarzyszył autorowi przez prawie całe życie. Idee języków makrackiego i ahtialańskiego powstały mniej więcej w podobnym czasie, najwcześniej w 1994 roku (lat 3), a najpóźniej w 1996 (lat 5). Oba języki miały swoje charakterystyczne dźwięki (to jeszcze w tamtych czasach ahtialański charakteryzowały między innymi -vst, długie łańcuchy samogłosek i samogłoski nosowe), swoje kolory (ahtialański - niebieski, zielony lub czarny, makracki - czerwony, biały lub żółty), a także inne nazwy (obecne pochodzą z 2003-2005 roku). Był to układ biegunowy, w którym jeden język miał być lepszy od drugiego.

Językotwórstwo u dzieci nie jest rzadkim zjawiskiem w rodzinach, w których używa się języków obcych, zwłaszcza wtedy, kiedy dziecko nie jest uczone tych języków (a tylko docelowego języka naturalnego).

        Makracki był dużo ważniejszym językiem, ale to dla ahtialańskiego w 1996 (najpóźniej w 1997 roku) zostało utworzone pismo ahtialańskie. W pewnym momencie w tych archaicznych czasach doszło do brutalnego przebiegunowania, w którym ahtialański stał się "tym najważniejszym", a makracki został nie tyle porzucony, co miał przegrać walkę i okryć się hańbą.

Źródło z 2003 roku wspomina o tym jak o wojnie, która wydarzyła się w latach 1998 - 2000, w której Ahtialia zwyciężyła z Makratią.

Makracki nigdy nie doczekał się formy pisanej. Nie zachowały się po nim żadne ślady, ani na piśmie, ani w pamięci. Od przebiegunowania do 2006 roku praktycznie nie wspomniano o nim ani razu.

Prawa

Główny artykuł: Prawa wykorzystywania języka ahtialańskiego

Język można wykorzystać na wszelkie sposoby, byleby to nie miało charakteru komercyjnego. Można go modyfikować wedle woli, ale nowy twór musi posiada własną nazwę (będzie wciąż nazywany "ahtialańskim" jako część rodziny, ale nie "ayllawai"). Używanie tego języka w jakikolwiek sposób w celu zdobycia pieniędzy jest surowo zabronione.

Fonetyka, fonologia i ortografia

Fonetyka ahtialańska dość często odbiega od spotykanej w językach naturalnych. System fonetyczny tego języka jest bardzo skomplikowany i raczej trudny, przy czym trudność wynika z egzotyczności niektórych dźwięków, a nie z problemów natury sylabicznej. Innym problemem jest zapis tych dźwięków.
        Język ahtialański korzysta, między innymi, ze znanych, ale niepopularnych mechanizmów, takich jak ejektywy, kliknięcia, unosowienie samogłosek, rozróżnianie klas samogłosek zwanych tutaj samogłoskami kumulatywnymi (jak w języku birmańskim), przegłos, występowanie sonorantów i samogłosek niezgłoskotwórczych (w tym w długich sekwencjach), często pojawia się rozróżnianie na głoski silne i słabe. Wśród mechanizmów raczej niespotykach możemy wyróżnić głoskę szczelinową dziąsłowo-podniebienną boczną i podobną do niej samogłoskę zapisywaną jako "ү", stosowanie głoski szczelinowej zębowej (bez użycia języka) oraz system wspomagania egresywnego płucnego ruchu powietrza poprzez tak zwaną asystę welarną do wymowy całego szeregu dźwięków.

Na powstanie nieortodoksyjnej fonetyki wpływ miał fakt, że język był i po części nadal jest, głównie szeptany (patrz: nazwa). W 2010 oficjalnie zatwierdzono zmianę charakterystyki samogłosek długich na "kumulatywne" (np. [ɛ] do [e̤ː]). Niektóre zmiany w fonetyce fonetyczne:

1. zanik samogłosek nosowych (2000)
2. iloczas (2004)
3. występowanie spółgłoski jednobocznej (2005), później bocznej skompresowanej (2007), niektóre z nich zostały, przez co istnieją dwa rodzaje "l"
4. wtórne samogłoski nosowe (2006)
5. powstanie nagłośniowego "ħ" (2006)
6. występowanie mlasków (włącznie z [q’], 2006), stopniowo: k’, t|, n|, potem t|w
7. powstanie n fortis (2007), m fortis (2010), nosowego [w] (2010)
8. przegłos (2009): u do y; a, o, e do ä, ö, ë; oo do öö
9. spółgłoski z blokadą zębową (2009)
10. redukcja "e" w niektórych słowach, dająca sonant "r" (2010)
11. przechodzenie dwuwargowych "f" i "v" w welaryzowane aproksymanty (2011)
12. osłabienie przegłosu (2012)
13. zupełny zanik głosek wargowo-zębowych na korzyść welaryzowanych aproksymantów, z wyjątkiem sytuacji, w których w "ver", "var" następuje wyrzucenie samogłoski (2013);
14. odczyt sylab "ю" bardziej jako [jy] niż [ju] (2014).

Opisywany tu układ fonetyczny niewiele zmienił się od 2011 roku i jest obecnie (2015) uważany za stabilny.

Patrz też

• Ahtialański II - ahtialański w wersji 2.0.
• Użytkownik:Canis/Aht_part - starszy artykuł

Odnośniki

Języki ahtialańskie

---

aylałai · palan · ahti mi · alastidai