|
|
Język alański
????
|
| Sposoby zapisu:
|
Łacińskie
|
| Typologia:
|
Fleksyjny
SVO
|
| Faktycznie
|
| Utworzenie:
|
Henryk Pruthenia w 2018
|
| W Adnacie
|
| Używany w :
|
brak
|
| Klasyfikacja:
|
j. indoeuropejskie
|
| Lista conlangów
|
Język alański, też halański, dawniej też sarpedyjski - język używany przez kolonie alańskie rozproszone wzdłuż wybrzeża i interioru Sarpedii, jednego z kontynentów Adnaty. W przeszłości język silnego Królestwa Sarpedonu. Do jego zapisu używany jest alfabet sarpedyjski.
Dźwięki
Samogłoski
- i u (i y u)
- ɛ ɔ (e o)
- a (a)
Spółgłoski
- m n ɲ (m n gn)
- p b t d k g (p b t d c g)
- f v θ s z x χ h (f v th s~ss s x hh h)
- ts dz (zz z)
- r l j (r l i)
Spółgłoski zwarte i zwarto-szczelinowe, a także sonorne i część szczelinowych posiadają też swoje palatalizowane odpowiedniki.
Geminaty wymawiane są jako oddzielne spółgłoski.
Akcent
Akcent pada zazwyczaj na przedprzedostatnią sylabę (dla wyrazów trój- i więcej sylabowych), lub na przedostatnią sylabę (dla wyrazów dwusylabowych). Akcent w formach zależnych przesuwa się o sylabę do przodu. Wyjątkiem jest zasada, mówiąca, że akcent przenosi się na ostatni dyftong w wyrazie.
Część wyrazów posiada stały akcent na jedną z sylab wyrazu. Zaznacza się go wtedy za pomocą brevisu.
Dodatkowo niektóre końcówki fleksyjne są zawsze akcentowane - nie jest to zaznaczano graficznie.
Procesy fonetyczne
- akcent przechodzi na ostatnią długą sylabę;
- wyjątek: ostatnia sylaba jest otwarta, wtedy pada na sylabę przedprzedostatnią;
- wyjątek: ostatnia samogłoska jest superdługa;
- Ṽ > Vn
- -is, -us, -as > -∅
- ô, ê > oa, ea
- h, x > h
- -jj-, -ww- > -ddj-, -ggʷ- (ggʷ > gʷ)
- z > z
- e > i
- u > e _R
- ū > oa
- ō > ū
- ē, ǣ > ei
- i-przegłos:
- iu, u, a, au, o, ou > y, y, æ, æi, ø, eu
- y, ȳ, ø, ø̄ > y
- æ, æi > e, i
- ai > e
- eu > o
- uproszczenie zbitek spółgłoskowych:
- tt, kk, pp > ts, x, f
- dd, gg, bb > dz, j, v
- gn, ng, kn, nk > ɲ
- hʷ, kʷ, gʷ > f, p, b
- sk, st, sp > ss, sk, sf
- R-, HR-, HN-, CC- > aR-, HaR-, HaN-, aCC-
- nd, mb > nn, mm
- mn > ɲ
- sl, sn, sr, sm > hl, hn, hr, hm
- au > a/oa (w zależności od akcentu)
- str, skr > tsr
- t, d > ts, dz _{ea, i, r, l, n, m, v}
- w > v
- -l-, -ll- > -j-, -l-
- Cj > CC
- uproszczenie zbitek spółgłoskowych
- pp, tt, kk > h, ts, χ
- bb, dd, gg > b, dz, dz
- -pN-, -bN- > fN
- -tC-, -kC- > χN
- ei > ea
- ī > ea, ~-a
- ū > u, -a
- ā > a
- spirantyzacja i ubezdźwięcznienie wygłosowych:
- -f, -v, -l, -p, -b > f
- -d, -t > -θ
- -k, -g > -x
- CVRC, CVLC > CRVC, CLVC
- VRC-, VLC- > RVC-, LVC-
- y > i
Morfologia
Zaimek
Rzeczownik
W języku alańskim występuje X deklinacji.
Deklinacja I
Deklinację I kontynuuje PG formy a-tematyczne obu rodzajów oraz u-tematyczne rodzaju nijakiego.
ass m "jesion"
| Cas.
|
Sg.
|
Pl.
|
| Nom.
|
ass
|
assa
|
| Acc.
|
assan
|
dlegan n "walka"
| Cas.
|
Sg.
|
Pl.
|
| Nom.
|
dlegan
|
dlega
|
| Acc.
|
bef n "jęczmień"
| Cas.
|
Sg.
|
Pl.
|
| Nom.
|
bef
|
beba
|
| Acc.
|
Deklinacja II
Deklinację II kontynuują PG formy ja-tematyczne:
esni m "sługa"
| Cas.
|
Sg.
|
Pl.
|
| Nom.
|
esni
|
esnea
|
| Acc.
|
esnin
|
epean n "owoc"
| Cas.
|
Sg.
|
Pl.
|
| Nom.
|
epean
|
epea
|
| Acc.
|
Deklinacja III
Deklinacja III kontynuuje PG i-deklinację.
myn m "rozum"
| Cas.
|
Sg.
|
Pl.
|
| Nom.
|
myn
|
mynea
|
| Acc.
|
mynin
|
sif n "sito"
| Cas.
|
Sg.
|
Pl.
|
| Nom.
|
sif
|
sibea
|
| Acc.
|
Deklinacja IV
Deklinacja IV kontynuuje PG formy deklinacji u-tematycznej rodzaju męskiego.
vez m "mur"
| Cas.
|
Sg.
|
Pl.
|
| Nom.
|
vez
|
vezif
|
| Acc.
|
vezen
|
Deklinacja V
Deklinacja V kontynuuje formy PG ō-tematyczne
meazva f "łąka"
| Cas.
|
Sg.
|
Pl.
|
| Nom.
|
meazva
|
meazvoa
|
| Acc.
|
meazvan
|
Deklinacja VI
Deklinacja VI kontynuuje formy pozostałych pragermańskich deklinacji, przy czym oparta jest przede wszystkim na deklinacji spółgłoskowej. O ile na liczbę mnogą może wskazywać sam przegłos, w liczbie mnogiej preferowana jest postać bez końcówki liczby mnogiej.
gans f "gęś"
| Cas.
|
Sg.
|
Pl.
|
| Nom.
|
gans
|
gens
|
| Acc.
|
gansen
|
ex f "dąb"
| Cas.
|
Sg.
|
Pl.
|
| Nom.
|
ex
|
eci
|
| Acc.
|
ecen
|
XXXXX
| Cas.
|
Sg.
|
Pl.
|
| Nom.
|
XXXX
|
XXXX
|
| Acc.
|
XXXX
|
Przymiotnik
Przymiotnik odmienia się przez liczby i rodzaje. Za to nie odmieniają się przez przypadki. Występują trzy deklinacje przymiotnika:
- I - twarda, głównie a-tematyczna;
- II - miękka, głównie ja- i i-tematyczna;
- III - u-tematyczna.
Deklinacja I
| Cas.
|
Sg.
|
Pl.
|
| m.
|
-∅
|
-a
|
| f.
|
-a
|
| n.
|
-∅
|
Deklinacja II
| Cas.
|
Sg.
|
Pl.
|
| m.
|
-i
|
-ea
|
| f.
|
-ea
|
| n.
|
-∅
|
Deklinacja III
| Cas.
|
Sg.
|
Pl.
|
| m.
|
-∅
|
-if
|
| f.
|
-va
|
| n.
|
-∅
|
Liczebnik
Czasownik
Czas teraźniejszy
Czasowniki słabe
| Pers.
|
Sg.
|
Pl.
|
| 1.
|
-a
|
-n
|
| 2.
|
-si
|
-th
|
| 3.
|
-thi
|
-n
|
Czasowniki mocne
| Pers.
|
Sg.
|
Pl.
|
| 1.
|
-eai
|
-ni
|
| 2.
|
-si
|
-thi
|
| 3.
|
-thi
|
-ni
|
Czasowniki nieregularne
visean "być"
| Pers.
|
Sg.
|
Pl.
|
| 1.
|
im
|
sen
|
| 2.
|
ith
|
seth
|
| 3.
|
isc
|
sinn
|
hèbean "mieć"
| Pers.
|
Sg.
|
Pl.
|
| 1.
|
hea
|
hean
|
| 2.
|
heas
|
hèbeth
|
| 3.
|
heath
|
hèben
|
Czas przeszły
Czasowniki słabe
| Pers.
|
Sg.
|
Pl.
|
| 1.
|
-an
|
-dean
|
| 2.
|
-death
|
-deat
|
| 3.
|
-death
|
-dean
|
Czasowniki mocne
| Pers.
|
Sg.
|
Pl.
|
| 1.
|
-ea
|
-n
|
| 2.
|
-s
|
-th
|
| 3.
|
-th
|
-n
|
Czasowniki nieregularne
visean "być"
| Pers.
|
Sg.
|
Pl.
|
| 1.
|
vea
|
vean
|
| 2.
|
vath
|
veath
|
| 3.
|
vasc
|
vean
|
Czasowniki słabe
| Pers.
|
Sg.
|
Pl.
|
| 1.
|
|
|
| 2.
|
|
|
| 3.
|
|
|
Czas przyszły
Czasowniki słabe
| Pers.
|
Sg.
|
Pl.
|
| 1.
|
|
|
| 2.
|
|
|
| 3.
|
|
|
Czasowniki słabe
| Pers.
|
Sg.
|
Pl.
|
| 1.
|
|
|
| 2.
|
|
|
| 3.
|
|
|
Czasowniki słabe
| Pers.
|
Sg.
|
Pl.
|
| 1.
|
|
|
| 2.
|
|
|
| 3.
|
|
|
