Język anatolski
| anatolski, nowoanatolski izjihu andolú | |
|---|---|
| Utworzenie: | tqr w 2012 |
| Sposoby zapisu: | łacinka |
| Typologia: | SOV |
| Kody | |
| Conlanger–1 | ant |
| Conlanger–3 | pos.ant.tqr |
| Lista conlangów | |
|
Zobacz też słownik tego języka. |
Język anatolski (izjihu andolú, także izjihu andolú nuwu - język nowoanatolski) - język słowiański, należący do osobnej grupy anatolskiej. Język zachował cechy, które zanikły w innych językach słowiańskich, ale ewoluował w sposób bardzo różny od innych słowiańskich. Pochodzi w prostej linii od języka średnioanatolskiego.
Historia
Język staroanatolski oddzielił się bardzo wcześnie od języka wspólnosłowiańskiego, bo badania języka wykazują brak drugiej palatalizacji, a także brak przestawki słowiańskiej. Lud władający tym językiem ok 650 roku osiedlił się w okolicach Kallipolis. W 813, uciekając przed bułgarskimi wojskami, przeprawił się na drugą stronę Hellespontu, a w następnych latach wędrował na wschód. Po podboju przez Turków język uległ wielkim wpływom tureckim (zwłaszcza w słowach dotyczących władzy i powinności), arabskim (zwłaszcza religia, nauka i sztuka), ormiańskim i perskim. W połowie XIX wieku odkryty przez rosyjskich etnografów. Rosjanie promowali zapis cyrylicą, ale po wprowadzeniu zapisu łacinką języka tureckiego, alfabet ten przyjął się także w języku anatolskim. Słowianie anatolscy nigdy nie stosowali głagolicy, w średniowieczu używali alfabetu greckiego do zapisu swojego języka, jednak takie zapiski urywają się pod koniec XI wieku, i nie ma ich zbyt dużo - większość dokumentów pisano greką. Od XVI wieku notuje się używanie pisma arabskiego - fakt ponownego wyjścia z cienia uznaje się za początek języka średnioanatolskiego. Literatura średnioanatolska jest dosć bogata, zwłaszcza jeśli język ten był językiem mniejszościowym. Język średnioanatolski był używany długo po wykształceniu się języka nowoanatolskiego - literatura w tym języku przeważała nawet w pierwszej połowie XX wieku - co sugeruje diglosję, przynajmniej na początku różnicowania się języków. Język nowoanatolski dzieli się na dwa, bądź trzy odmiany - w dialekcie wschodnim nastąpiła aspiracja /k/, /t/ i /p/, które przeszły później w /x/, /s/ i /f/ (z wyjąkiem mniejszościowego dialektu ilísvu, który zachował te aspiranty), a w dialekcie zachodnim nastąpiło udźwięcznienie tychże głosek. Dialekt wschodni jest dominujący, toteż w tym artykule to on jest opisywany.
Porównanie języków anatolskich
staroanatolski (rekonstruowany):
- Ą hïlïma, üna ouwka, kuda ę ęti wülnǫ, wüdețe konį̈ - edį wüzțaše tękį̈ wüza, wutorï ęșțaše wuli, trüțį büștre ęșțaše ǫža.
średnioanatolski:
- Ā hĭma, üna ouk'a, k'ua ēn ēti ülnā, üde k'ūyü - edī üst'aşe tēk'ĭ üzï, ut'orï ēst'aşe ülī, tŭtī büsïre ēst'aşe ōjï.
nowoanatolski:
- A uma, ina uhă, hua ilnă in iti, huji idi - edí izu tihú isaś, usoru ilí isaś, titj užu isaś bisură.
Fonetyka
| Zapis | IPA | Przykład |
|---|---|---|
| a | /a/ | |
| ă | /ə/ | |
| b | /b/ | |
| d | /d/ | |
| e | /e/ | |
| f | /f/ | |
| g | /g/ | |
| h | /x/ | |
| i | /i/ | |
| j | /j/, /ʲ/ | |
| k | /k/ | |
| l | /l/ | |
| m | /m/ | |
| n | /n/ | |
| o | /o/ | |
| p | /p/ | |
| r | /ɾ/ | |
| s | /s/ | |
| ś | /ɕ/ | |
| š | /ʃ/ | |
| t | /t/ | |
| u | /u/ | |
| v | /v/ | |
| z | /z/ | |
| ź | /ʑ/ | |
| ž | /ʒ/ |
Gramatyka
Rzeczowniki
Rzeczowniki mają trzy deklinacje, i dwa rodzaje - męski i żeński.
I deklinacja
Nieosobowe rzeczowniki rodzaju męskiego
| l. pojedyncza | l. mnoga | |
|---|---|---|
| Nom. | huju | huji |
| Gen. | huja | huju |
| Dat. | huju | hujm |
| Abl. | hujuă | hujijă |
| Acc. | huju | huji |
II deklinacja
Osobowe rzeczowniki rodzaju męskiego
| l. pojedyncza | l. mnoga | |
|---|---|---|
| Nom. | sinu | sinujă |
| Gen. | sină | sinuju |
| Dat. | sinabi | sinum |
| Abl. | sinué | sinujé |
| Acc. | sini | sinij |
III deklinacja
Rzeczowniki rodzaju żeńskiego.
| l. pojedyncza | l. mnoga | |
|---|---|---|
| Nom. | ženă | ženjă |
| Gen. | ženi | ženju |
| Dat. | ženi | ženjam |
| Abl. | žené | ženjé |
| Acc. | ženă | ženjă |
Czasowniki
| czas przeszły dokonany | czas przeszły niedokonany | czas teraźniejszy | czas przyszły dokonany | czas przyszły niedokonany | |
|---|---|---|---|---|---|
| sg. | ri | raś | ris | buri | buraś |
| pl. | riś | ra | rus | buriś | bura |
Zaimki
| ja | ty | on | ona | my | wy | oni | one | |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Nom. | azu/mji | tji | nji | vji | ||||
| Gen. | mas | sas | nas | vas | ||||
| Dat. | mam | sam | nam | vam | ||||
| Abl. | mamă | samă | namă | vamă | ||||
| Acc. | mji | tji | nji | vji |
Przymiotniki
Przymiotniki przejmują końcówkę opisywanego rzeczownika.
Przykładowe teksty
Ojcze nasz
Otj nas, tji na žanásu sus,
da imă sas barknu budj,
da susnusfu sas dojsnu budj,
da isjehu sas na zemj ahu na žanásu budj.
Lebu isjadinu nas disj nam dadj,
a gonjă nas nam isavj,
aho nji gonihum nas isavus.
A nji i iblisvj ne ibjedj,
li nji osu šaro sfarj.
Amin.