Język ardelijski (?) - język Ardelów używany w Adnacie.
Procesy fonetyczne
- ē1 > ē
- ww > ggw
- jj > ggj
- z > z
- W towarzystwie -h, -hs, -kw:
- e > i
- i > i
- ī > ei
- hw, kw > hw, kw
- ē2 > ē
- -az > -s
- e > a (_r)
- eu > iw
- ai > ai
- ū > au
- -ǭ > -ōn
- -ô > -a, -ō
- ō > ū
- ją > -jan
- -ą > -an
- sk > x
- hl, hn > kl, kr
- hn, hm > kn, km
- s- > z-
- h- > s-
- k, g > s, z (przed 'i)
- -ss- > -st-
- Cij > Cj
- a, u > e (pod akcentem w sylabie zamkniętej)
- VnC > V:C
- CVRC > CRVC
- a, i, u > 0 (po akcentowanej, w słabej pozycji, czasem wzdłużenie zastępcze)
- ei, ai, au > e, e, o (po akcentowanej)
- VCC > V:C
- skrócenie długich w nieakcentowanych
- ai > ei
- iw > jō
Gramatyka
Zaimek
I i II osoba
| Cas.
|
Sg.
|
Pl.
|
| I
|
II
|
I
|
II
|
| Nom.
|
ig
|
þau
|
vei
|
jau
|
| Gen.
|
meina
|
þeina
|
ésara
|
ívara
|
| Dat.
|
mis
|
þis
|
ési
|
ívi
|
| Acc.
|
mig
|
þig
|
és
|
íwi
|
| Ins.
|
mis
|
þis
|
ési
|
íwi
|
III osoba
| Cas.
|
Sg.
|
Pl.
|
| m
|
f
|
n
|
m
|
f, n
|
| Nom.
|
is
|
sei
|
iþ
|
jei
|
jó
|
| Gen.
|
imis
|
ezus
|
es
|
jezan
|
| Dat.
|
íme
|
ezu
|
íme
|
ima
|
| Acc.
|
inun
|
ija
|
iþ
|
í
|
já
|
| Ins.
|
ina
|
iza
|
ina
|
imi
|
Rzeczownik
kúgas "król" m
| Cas.
|
Sg.
|
Pl.
|
| Nom.
|
kúgas
|
kúgu
|
| Gen.
|
kúzis
|
kúgun
|
| Dat.
|
kúge
|
kúgama
|
| Acc.
|
kúgen
|
kúge
|
| Ins.
|
kúgu
|
kúgami
|
| Voc.
|
kúh
|
kúgu
|
beinen "noga" n
| Cas.
|
Sg.
|
Pl.
|
| Nom.
|
beinen
|
beina
|
| Gen.
|
beinis
|
beinun
|
| Dat.
|
beine
|
beinama
|
| Acc.
|
beinen
|
beina
|
| Ins.
|
beinu
|
beinami
|
| Voc.
|
beinen
|
beina
|
avis "owca" f
| Cas.
|
Sg.
|
Pl.
|
| Nom.
|
avis
|
ave
|
| Gen.
|
aves
|
aven
|
| Dat.
|
ave
|
avma
|
| Acc.
|
avin
|
avi
|
| Ins.
|
ave
|
avmi
|
| Voc.
|
avi
|
ave
|
alazna "szydło" f
| Cas.
|
Sg.
|
Pl.
|
| Nom.
|
alazna
|
alaznu
|
| Gen.
|
alaznus
|
alaznun
|
| Dat.
|
alaznu
|
alaznma
|
| Acc.
|
alaznun
|
alaznu
|
| Ins.
|
alazna
|
alaznmi
|
| Voc.
|
alazna
|
alaznu
|
aslus "osioł" m
| Cas.
|
Sg.
|
Pl.
|
| Nom.
|
aslus
|
aslvi
|
| Gen.
|
aslos
|
aslvun
|
| Dat.
|
aslvi
|
aslma
|
| Acc.
|
aslun
|
aslvun
|
| Ins.
|
aslo
|
aslmi
|
| Voc.
|
aslu
|
aslvi
|
Przymiotnik
| Cas.
|
SG
|
PL
|
| m
|
f
|
n
|
| Nom.
|
s
|
a
|
en
|
u
|
| Gen.
|
is
|
us
|
is
|
un
|
| Dat.
|
e
|
u
|
e
|
ama
|
| Acc.
|
en
|
un
|
en
|
e
|
| Ins.
|
u
|
a
|
u
|
ami
|
| Voc.
|
|
a
|
en
|
u
|
| Cas.
|
SG
|
PL
|
| m
|
f
|
n
|
| Nom.
|
us
|
e
|
u
|
je
|
| Gen.
|
jes
|
jus
|
jes
|
jezun
|
| Dat.
|
jeme
|
jezu
|
jeme
|
jema
|
| Acc.
|
jan
|
jun
|
u
|
je
|
| Ins.
|
jana
|
jeza
|
jana
|
jemi
|
| Voc.
|
us
|
e
|
u
|
je
|
Czasownik
Czasowniki słabe
gán "iść", stán "stać"
| Prs.
|
Sg.
|
Pl.
|
| 1
|
gú
|
gám
|
| 2
|
geis
|
gáþ
|
| 3
|
gei
|
gáþ
|
| Imp.
|
gei
|
| geid
|
zezjan "mówić"; zédjan, lúzjan
| Prs.
|
Sg.
|
Pl.
|
| 1
|
zezja
|
zezjam
|
| 2
|
zages
|
zageþ
|
| 3
|
zage
|
zezjaþ
|
| Imp.
|
zage
|
| zaged
|
knéian "wiedzieć"
| Prs.
|
Sg.
|
Pl.
|
| 1
|
knéja
|
knéjam
|
| 2
|
knés
|
knéþ
|
| 3
|
kné
|
knéjaþ
|
| Imp.
|
kné
|
| knéd
|
kénun "móc"
| Prs.
|
Sg.
|
Pl.
|
| 1
|
kéna
|
kénum
|
| 2
|
kéns
|
kénud
|
| 3
|
kén
|
kénuþ
|
Czasowniki mocne
heinan "przechwalać się"
| Prs.
|
Sg.
|
Pl.
|
| 1
|
heina
|
heinam
|
| 2
|
heins
|
heind
|
| 3
|
hein
|
heinaþ
|
| Imp.
|
hein
|
| heind
|
vísan "być"
| Prs.
|
Sg.
|
Pl.
|
| 1
|
íme
|
ím
|
| 2
|
is
|
íd
|
| 3
|
ist
|
zínd
|
| Imp.
|
vis
|
| víd
|
Czas przeszły
Czas przeszły to być w czasie teraźniejszym plus forma przeszła. Formy przeszłe podawane są w nawiasie w słowniczku
Wyjątkiem jest czasownik być, który ma własne formy:
vísan "być"
| Prs.
|
Sg.
|
Pl.
|
| 1
|
vesa
|
vém
|
| 2
|
vest
|
véd
|
| 3
|
ves
|
véþ
|
Imiesłów czynny
Końcówka bezokolicznika Vn > Vþ, np.:
- vísan > vísaþ
- kénun > kénuþ
- gán > gáþ
Tekst
| “Nie chodźmy naprzeciw, nie możemy stanąć przeciw czterem kniaziom, jeno poślijmy z prośbą do stryjów swoich”. I rzekł mu Borys: „Ty na gotowe patrz, ja wystąpię przeciw wszystkim". Chełpiąc się wielce, nie wiedział, że Bóg hardym sprzeciwia się, a pokornym daje łaskę, aby nie chełpił się silny siłą swoją. I poszli naprzeciw, i gdy byli u sioła na Niwie Nieżatyn-nej, zwarli się nawzajem. Była walka okrutna. Najpierw zabili Borysa Wiaczesławowego, chełpliwego wielce. Gdy zaś Iziasław stał między piechotą, znienacka podjechawszy ktoś uderzył go kopią w plecy.
|
“Ni gám fór, ni kénum fór fidur kússi fúrstán, leizane zédjam miþ vólba tá eje zeine.” Éd Brós íme ist zehþ: “Þau lúge auþe, ig autgú fór éle”. Heinaþ þége, is ni ist knéjan, iþ Gúþas prótstei frihama, éd édrihama zib rihtsedun, tú ni hein stréhs strésþa zeina. Éd jei zínd vigán fór, éd hváne véþ bi gromdu en Nívu Nizjatinu, zínd bizínan bójun gadraþe. Ves bója júte. Eire zínd dréfþ Brósen Vjásjeslavegen, édar heinaþen. Hváne auh Ízjaslav ist stádan bitvíh rezjede, nihvas kvíve ist bidrifþ éd inun lázu in krezin hítiþ.
|
