Język enencki

Język enencki Eneʼi
Utworzenie:	Spiritus w 2016
Regiony (Kyon):	obszar cywilizacji Enenków
Liczba użytkowników (Kyon)	do ustalenia
Sposoby zapisu:	w conworldzie: pismo enenckie; autor używa alfabetu łacińskiego
Typologia:	OSV
Klasyfikacja:	izolowany
Przykład
Ūlišimmi, so nupāniši išukū. Uli, broń nas.
Lista conlangów

Zobacz też słownik tego języka.

Język enencki (en. Eneʼi [ʔeˈneʔi] lub Enentālāti [ʔenentaːˈlaːti]) to język izolowany używany na obszarze cywilizacji Enenków. Język jest częścią projektu wspólnego conworldu Kyon.

Artykuł ten opisuje standardowy język enencki (en.Tʼaraqawitālāti [tʼaraqawitaːˈlaːti], dosł. język piór i kamieni).

Fonologia

Spółgłoski

Język enencki posiada 23 fonemy spółgłoskowe:

		Wargowe	Zębowe		Dziąsłowe	Zadziąsłowe	Podniebienne	Tylnojęzykowe	Języczkowe	Krtaniowe
Nosowe		m	n
Zwarte	płucne	p	t					k	q	ʔ
	ejektywne	pʼ	tʼ					kʼ	qʼ
Szczelinowe	płucne	f	s	ɬ		ʃ		x	χ	h
	ejektywne		sʼ	ɬʼ		ʃʼ
Boczne					l
Drżące					r
Półsamogłoski		w					j

Zapis

Kawita

Pierwotny system pisma enenckiego. Jego nazwa — Qawitā [qawiˈtaː] — może być przetłumaczona jako "pisanie w kamieniu". Jak sama nazwa wskazuje, pismo to jest używane do rycia w kamieniu lub innym twardym materiale. Choć nadal jest to prawdą, inskrypcje pisane kawitą spotkać można w wielu miejscach, często na przedmiotach codziennego użytku. Starożytne znaki kawity uznaje się bowiem za mające magiczną moc.

Ze względu na nieprzystosowanie kawity do enenckiego systemu fonologicznego oraz na podstawie lokalnych podań można spekulować, iż pismo to zostało zapożyczone przez Enenków od ludów zamieszkujących Szur przed ich przybyciem.

Alfabet łaciński

a

ā

e

ē

f

h

ħ

i

ī

k

kʼ

l

ł

łʼ

m

n

o

[a]

[aː]

[e]

[eː]

[f]

[h]

[χ]

[i]

[iː]

[k]

[kʼ]

[l]

[ɬ]

[ɬʼ]

[m]

[n]

[o]

ō

p

pʼ

q

qʼ

r

s

sʼ

š

šʼ

t

tʼ

u

ū

w

y

ʼ

[oː]

[p]

[pʼ]

[q]

[qʼ]

[r]

[s]

[sʼ]

[ʃ]

[ʃʼ]

[t]

[tʼ]

[u]

[uː]

[w]

[j]

[ʔ]

Morfologia

Liczba

Liczba	Podstawa
	pojedyncza			mn. nieokreślona	mn. określona
	zwykła	reduplikacja	derywat syngulatywny
	drzewo	ojciec	pole	łza	oko
Pojedyncza	tʼarqa	sulini	qilāti	kūmānāti	wināti
Mn. nieokreślona	tʼarhiqa	suhilani	qihilāta	kūmāna	wihināta
Mn. określona	itʼarqā	sūsulini	qīqilāti	kūkūmānāti	wini

Przypadki

Tradycyjna gramatyka enencka nie zna kategorii przypadku gramatycznego, w praktyce jednak, w Tarakawitalati znaleźć można pięć przypadków powstałych ze zlania się rzeczowników z odpowiednimi partykułami. Poniżej tabelka odmiany przykładowych rzeczowników przez przypadki:

Przypadek	Nieżywotne	Żywotne
	ziemie, opowieść, dom	kot, człowiek, gwiazdy
Intransitivus	— qili, arān, makʼāl	-ni massoni, eneʼni, išʼārni
Nominativus- Obliquus	— qili, arān, makʼāl, masso, enen, išʼār
Essivus	-me qilime, arāʼme, makʼālme, massome, eneʼme, išʼārme
Instrumentalis	-wa qiliwa, arāʼwa, makʼālwa	n/d
Partitivus	-(i)ssi qilissi, arāʼissi/arāssi, makʼālissi massossi, eneʼissi/enessi, išʼārissi

Czasowniki

Dopełnienie

Liczba	Nieżywotne	Żywotne
Pojedyncza	la-	o-
Mn. nieokreślona	laha-	oha-
Mn. określona	ilā-	iʼō-

Składnia

Szyk zdania

Typowym szykiem zdania w języku enenckim jest OSV:

Kʼoššu inišī oqiwāšu.
[ˈkʼoʃːu ʔiniˈʃiː ʔoqiˈwaːʃu]
pies dziecko-MN.OKR DOP.Ż.-głaskać
Dzieci głaszczą psa.

Zdania o szyku SVO też są dopuszczalne; służą często nadaniu emfazy któremuś z elementów zdania:

Itāwē lakoypa mayhisūla.
[ʔitaːˈweː laˈkojpa majhiˈsuːla]
huligan-MN.OKR DOP.NŻ-niszczyć sklep-MN.NOKR
Chuligani niszczą sklepy.

Miejsce podmiotu jest jednak dosyć sztywne — niemal zawsze poprzedza on orzeczenie.

Jeśli czasownik wymaga odpowiedniej partykuły kierunkowej, zdanie przyjmuje zwykle szyk VOSP:

Larumēta tāsʼu łaʼna saw.
[laruˈmeːta ˈtaːsʼu ˈɬaʔna ˌsaw]
spadać-DK miasto deszcz(e) DÓŁ
Na miasto spadł deszcz.

Strona bierna

Pod względem morfologicznym czasowniki nie tworzą osobnych form strony biernej. Czasownik postawiony jest w stronie biernej traci jednak przedrostek dopełnienia, jako że staje się nieprzechodni.

Jeśli podmiot zdania w stronie czynnej jest nieżywotny, dostaje on sufiks narzędnikowy:

Rumēta łaʼnawa tāsʼu saw.
[ruˈmeːta ɬaʔˈnawa ˈtaːsʼu ˌsaw]
spadać-DK deszcz(e)-INST miasto DÓŁ.
Na miasto spadł deszcz.

Jeżeli podmiot jest zaś żywotny, używa się czasownika przyimkowego ši w trybie jednoczesnym:

Inišī iʼōšine kʼoššu qiwāšu.
[ʔiniˈʃiː ʔiʔoːˈʃine ˈkʼoʃːu qiˈwaːʃu]
dziecko-MN.NOKR DOP.Ż-pochodzić-TR.RCZ pies głaskać.
Pies jest głaskany przez dzieci.

W stronie biernej podmiot może zostać ominięty:

Koysāwa maysūl łu.
[kojˈsaːwa majˈsuːl ˌɬu]
niszczyć-DK skelp GÓRA
Skelp został zniszczony.

Strony biernej używa się też do tworzenia zdań odpowiadających stronie medialnej:

Sūl tō kaffa.
[ˈsuːl ˌtoː ˈkafːa]
pokój W wietrzyć
Pokój się wietrzy.

Lili ōhipa seme samaya.
[ˌlili ʔoːˈhipa ˈseme saˈmaja]
ten-ten książka-MN.NOKR dobry sprzedawać
Ta książka dobrze się sprzedaje.

Przypisy

<references>