Język hibryjski

Język hibryjski
Typologia:	Fleksyjny SVO
Faktycznie
Utworzenie:	Henryk Pruthenia w 2018
W Adnacie
Używany w :	brak
Lista conlangów

Zobacz też słownik tego języka.

Dźwięki

Samogłoski

• i u (i u)
• ɛ ɔ (e o)
• æ ɒ (ä a)

Nieakcentowane samogłoski ulegają lekkiej redukcji.

Spółgłoski

• m n (m n)
• p t k q ʔ (p t k q ')
• tˤ (ṭ)
• s z x ħ ʕ h (s z x ḫ ẖ h)
• sˤ zˤ (ṣ ẓ)
• ts͡ (tz)
• l ʀ j (l r i)

Przemiany dźwiękowe

PAA	Hibryjski	Protosemicki	Egipski
*b	p	*b	b
*p	p	*p	p
*f	∅	*p	f
*d	tz	*d	d
*t	t	*t	t
*ṭ	ṭ	*ṭ	d(~t)
*ǯ (dʒ)	z	*ð	?? d
*č (tʃ)	tz	*θ	s, ?? š
*č̣ (tʃ')	ẓ	*θ̣	ḏ-
*ʒ (dz)	z	*z	z
*c (ts)	tz	*s (*s3)	s
*c̣ (ts’)	ṣ	*ṣ ((t)sʼ	ḏ
*s	s	*š (*s1)	s
*ŝ (ɬ) *ĉ (tɬ)	s	*ś (*s2) (ɬ)	š, ? s
*ĉ̣ (tɬʼ)	tz	*ṣ́ ((t)ɬʼ)	ḏ, ? d-
*g	k	*g	g, ḏ
*k	k	*k	k, ṯ
*ḳ	q	*ḳ	q, ḏ
*ɣ	x	*ɣ	ḫ-, ꜥ- ?
*χ (ḫ)	x	*χ	ḫ, ẖ, ħ
*ʕ	ẖ	*ʕ	ꜥ
*ħ (ḥ)	ḫ	*ħ	ħ
*h	h	*h	j-
*ʔ	ʔ, Cˤ	*ʔ	j, ? ꜣ
*r	r	*r	r, l, ꜣ
*l	l	*l	n-, [l-, r, ꜣ
*n	n	*n	n, l
*m	m	*m	m
*w	u, ∅	*w	w-, j, y
*y	i, j	*y	j-, y-, -Ø-

Gramatyka

Zaimek

I i II osoba

Cas.	Sg				Pl
	I		II		I	II
	m	f	m	f
Nom.	an	nit	enek	enkit	enan	keʔen
Obl.	ye	yit	ki	kit	nan	kan
Poss.	iyu	iyit	iku	ikit	unenu	ukenu

III osoba

Cas.	Sg		Pl
	m	f
Nom.	se	sit	su
Obl.	is	isi	usu
Poss.	isu	isit	yusu

Konstrukcja wskazująca

Konstrukcję wskazującą tworzy się za pomocą wzoru: NOM-III-^OBL, III^NOM. + VERB, np. Aroy-ye, an epey. "Człowiek, który mówił", dosł. "Człowiek-jego, on mówił".

Rzeczownik

Rzeczownik odmienia się przez dwa przypadki:

• mianownik - pełni funkcję podmiotu w zdaniu;
• zależny - pełni wszystkie inne funkcje w zdaniu, od uczestnictwa w wyrażeniach przyimkowym, przez zwroty, oraz

Deklinacja

Cas.	Sg				Pl
	m			f
Nom.	itz	aro	aroy	ärit	itzu, aroʔ, aroyʔ, ärite
Obl.	itze	aroye	aroye	äryet
Con.	itzu	aro	aroy	äritu äru	itzusu, arosu, aroysu, äritesu

• itz – ząb
• aro – brzoza
• aroy – mąż
• ärit – żona

Istnieje też specjalna forma rzeczownika - forma konstrukcyjna. Łączy się ona:

• z innym rzeczownikiem, wtedy albo tworzy rzeczownik złożony, albo wyraża posesywność, np oysy-itzu "ząb człowieka";
• z przymiotnikiem, rzeczownik występuje w formie konstrukcyjnej, przymiotnik odmienia się przez przypadki oraz deklinuje się (tak jak rzeczownik), np. itzu-ṣiḫ "biały ząb", itzu-ṣiḫe "białego zęba". U rzeczowników żeńskich żeńska końcówka rodzajowa odpada, jest przypisana dopiero do przymiotnika, np. äru-ẖälit "wysoka kobieta".

Czasownik

Czasowniki posiadają de facto dwie formy podstawowe:

• teraźniejszą
• perfektywną.

Podstawowe formy czasownika

Forma	I	II	III	IV	V	VI	VII	VIII	IX
	Prosty				Duratywne	Jednokrotne	Wynikowe	Zwrotny	Sprawczy
Ter.	CaC CCaC CaCeC CaCC aCeCC	CäCiC CäCCäCiCC	CiCiC iCiCC	CaCoC CaCuC aCoCC aCuCC	CiCiC iCiCC iCiCiC CaC¹C¹eC	CaCCa CeCCa	CuCaC CuCiC	aC¹C¹aCC aC¹C¹aCaC	CaCaCey
Perf.	CuC CCuC CeCuC CeCoC aCaCaC	CeCiC CeCuC äCäCiC	CeCuC äCiCuC	CoCoC CuCuC aCoCuC aCuCuC	CuCuC uCuCuC CuC¹C¹uC,	CaCuC CeCuC	aCuCuC iCuCuC	aC¹C¹uCC aC¹C¹uCuC	CeCuCi

Odmiana czasowa

Forma		Rdzeń
		ʔ-m(-m)	m-p-r	ʔ-p-n	ʔ-p-y	s-y-m	u-m-ʔ
		jeść	pić	spać	mówić	słyszeć	wołać
Ter.	Sg.	em	maper	aʔepn	äpey	sem	umaʔ
	Pl.	ems	mapers	aʔepnas	äpiyas	sems	umaʔs
Perf.		um	mepur	aʔapan	epey	suym	umuʔ
Imprf.		umma	mepurra	aʔapanna	epiyya	suymma	umuʔa
Imp.		em	mapre	aʔepn	äpey	sme	umaʔ
Subj.		emes	maperes	aʔepnes	äpiyes	semes	umaʔes
Obl.		eme	mapre	aʔepne	äpiye	seme sme	umaʔe
Inf.		emiʔ	mapriʔ	aʔepniʔ	äpiyiʔ	semiʔ smiʔ	umaʔiʔ
Pass.	Ter.	emr	maperer	aʔepner	äpeyr	semr	umaʔr
	Perf.	umr	mepurur	aʔapanr	epeyr	suymr	umuʔr
	Imprf.	ummar	mepurrar	aʔapannar	epiyyar	suymmar	umuʔar
	Imp.	emer	maprer	aʔepner	äpiyer	smer	umaʔr
	Subj.	emesur	maperesur	aʔepnesur	äpiyesur	semesur	umaʔesur
	Obl.	emer	maprer	aʔepner	äpiyer	semer smer	umaʔer
	Inf.	emäriʔ	mapräriʔ	aʔepnäriʔ	äpiyäriʔ	semäriʔ smäriʔ	umaʔiʔ

Każdy czasownik posiada tzw. podstawowy wzór, według którego się odmienia:

• CVCVC
• CVCC
• VCVCC
• VCVCVC

Samogłoski /i/ oraz /u/ mogą należeć do rdzenia i być traktowane jak spółgłoski. Jeżeli tworzyłoby się połączenie <ay>, <au>, przechodzi ona w <e>, <o>. Połączenia <iy>, <uu> przechodzą zaś w <ey>, <uʔ>.
Nagłosowe spodziewane <ʔa> przechodzi w <e>.
Spółgłoska ʔ występuje tylko w pozycji po samogłosce. W pozycji po spółgłosce wypada ona, za wyjątkiem spółgłosek t, s, z, które przechodzą w swoje faryngalizowane odpowiedniki.
Samogłoska <e> może wypadać przy tworzeniu bezokolicznika oraz formy zależnej.

Bezokolicznik

Hibryjski bezokolicznik pełni bardziej rolę naszego rzeczownika odczasownikowego. Może posiadać jedną z dwóch fórm:

• czynną;
• bierną.

Forma zależna

Forma zależna używana jest w konstrukcjach, w których użyto wielu czasowników (np. konstrukcje modalne, zdania warunkowe, zdania dookreślające), a także w konstrukcjach celowych z przyimkiem en aby.

Rodzaj

Każda forma osobowa występuje w dwóch formach:

• męskiej, o końcówce zero;
• żeńskiej, o końcówce -it, -t.

Rodzaj męski pełni też rolę rodzaju wspólnego. W liczbie mnogiej nie ma rozróżnienia na rodzaje.