Język miecki: Różnice pomiędzy wersjami
m (→Fonotaktyki) |
|||
(Nie pokazano 9 pośrednich wersji utworzonych przez tego samego użytkownika) | |||
Linia 4: | Linia 4: | ||
Historię języka mieckiego można podzielić na następujące okresy: | Historię języka mieckiego można podzielić na następujące okresy: | ||
− | * [[/proto-miecki|proto- | + | * [[/proto-miecki|dialekt języka proto-germańskiego]] — I-V w. n.e.; |
− | * staromiecki | + | * staromiecki — VI-X w. n.e.; |
− | * średniomiecki | + | * średniomiecki — XI-XV w. n.e.; |
− | * nowomiecki | + | * nowomiecki — XVI-XXI w. n.e. |
== Fonologia == | == Fonologia == | ||
Linia 39: | Linia 39: | ||
| | | | ||
| | | | ||
− | | | + | | {{gray|{{IPA|ɡ}}}} |
|- | |- | ||
! Szczelinowe | ! Szczelinowe | ||
Linia 52: | Linia 52: | ||
| {{IPA|l}} | | {{IPA|l}} | ||
| {{IPA|r}} | | {{IPA|r}} | ||
− | | | + | | {{gray|{{IPA|j}} «'''i'''»}} |
− | | | + | | {{gray|{{IPA|w}} «'''u'''»}} |
|} | |} | ||
Linia 71: | Linia 71: | ||
! Przymknięte | ! Przymknięte | ||
| {{IPA|i}} <br/> {{IPA|u̯i}} | | {{IPA|i}} <br/> {{IPA|u̯i}} | ||
− | | | + | | {{gray|{{IPA|ɨ}} «'''y'''»}} |
− | | {{IPA|u}} <br/> {{IPA|i̯u}} <br/> | + | | {{IPA|u}} <br/> {{IPA|i̯u}} <br/> {{gray|{{IPA|u̯ɯ}} «'''û'''»}} |
|- | |- | ||
! Średnie | ! Średnie | ||
Linia 81: | Linia 81: | ||
! Średnie centr. | ! Średnie centr. | ||
| {{IPA|eə̯}} «'''è'''» <br/> {{IPA|i̯eə̯}} «'''iè'''» <br/> {{IPA|u̯eə̯}} «'''uè'''» | | {{IPA|eə̯}} «'''è'''» <br/> {{IPA|i̯eə̯}} «'''iè'''» <br/> {{IPA|u̯eə̯}} «'''uè'''» | ||
− | | {{IPA|ə}} «'''à'''» <br/> {{IPA|i̯ə}} «'''ià'''» <br/ | + | | {{IPA|ə}} «'''à'''» <br/> {{IPA|i̯ə}} «'''ià'''» <br/> {{IPA|u̯ə}} «'''uà'''» |
| {{IPA|oə̯}} «'''ò'''» <br/> {{IPA|i̯oə̯}} «'''iò'''» <br/> {{IPA|u̯oə̯}} «'''uò'''» | | {{IPA|oə̯}} «'''ò'''» <br/> {{IPA|i̯oə̯}} «'''iò'''» <br/> {{IPA|u̯oə̯}} «'''uò'''» | ||
|- | |- | ||
Linia 92: | Linia 92: | ||
Uwagi: | Uwagi: | ||
* /{{IPA|ɨ u̯ɯ}}/ są wyróżniane tylko w niektórych dialektach. W języku standardowym odpowiadają im /{{IPA|ə u}}/. | * /{{IPA|ɨ u̯ɯ}}/ są wyróżniane tylko w niektórych dialektach. W języku standardowym odpowiadają im /{{IPA|ə u}}/. | ||
− | |||
* Wielu użytkowników języka nie czyni różnicy między połączeniami /{{IPA|i̯eə̯ i̯ə i̯oə̯}}/ oraz między /{{IPA|u̯eə̯ u̯ə u̯oə̯}}/. | * Wielu użytkowników języka nie czyni różnicy między połączeniami /{{IPA|i̯eə̯ i̯ə i̯oə̯}}/ oraz między /{{IPA|u̯eə̯ u̯ə u̯oə̯}}/. | ||
+ | |||
+ | === Fonotaktyki === | ||
+ | |||
+ | Następujące zbitki spółgłoskowe są dopuszczalne w nagłosie: | ||
+ | |||
+ | {| class=wikitable | ||
+ | ! | ||
+ | ! -p | ||
+ | ! -t | ||
+ | ! -k | ||
+ | ! -s | ||
+ | ! -m | ||
+ | ! -n | ||
+ | ! -v | ||
+ | ! -r | ||
+ | ! -l | ||
+ | |- | ||
+ | ! p- | ||
+ | | | ||
+ | | | ||
+ | | | ||
+ | | {{gray|ps-}} | ||
+ | | | ||
+ | | {{gray|pn-}} | ||
+ | | | ||
+ | | pr- | ||
+ | | pl- | ||
+ | |- | ||
+ | ! b- | ||
+ | | | ||
+ | | | ||
+ | | | ||
+ | | | ||
+ | | | ||
+ | | | ||
+ | | | ||
+ | | br- | ||
+ | | bl- | ||
+ | |- | ||
+ | ! f- | ||
+ | | | ||
+ | | | ||
+ | | | ||
+ | | | ||
+ | | | ||
+ | | | ||
+ | | | ||
+ | | fr- | ||
+ | | fl- | ||
+ | |- | ||
+ | ! v- | ||
+ | | | ||
+ | | | ||
+ | | | ||
+ | | | ||
+ | | | ||
+ | | | ||
+ | | | ||
+ | | vr- | ||
+ | | vl- | ||
+ | |- | ||
+ | ! t- | ||
+ | | | ||
+ | | | ||
+ | | | ||
+ | | | ||
+ | | | ||
+ | | | ||
+ | | tv- | ||
+ | | tr- | ||
+ | | | ||
+ | |- | ||
+ | ! d- | ||
+ | | | ||
+ | | | ||
+ | | | ||
+ | | | ||
+ | | | ||
+ | | | ||
+ | | dv- | ||
+ | | dr- | ||
+ | | | ||
+ | |- | ||
+ | ! s- | ||
+ | | sp- | ||
+ | | st- | ||
+ | | sk- | ||
+ | | | ||
+ | | sm- | ||
+ | | sn- | ||
+ | | sv- | ||
+ | | | ||
+ | | sl- | ||
+ | |- | ||
+ | ! k- | ||
+ | | | ||
+ | | | ||
+ | | | ||
+ | | {{gray|ks-}} | ||
+ | | | ||
+ | | kn- | ||
+ | | kv- | ||
+ | | kr- | ||
+ | | kl- | ||
+ | |- | ||
+ | ! {{gray|g-}} | ||
+ | | | ||
+ | | | ||
+ | | | ||
+ | | | ||
+ | | | ||
+ | | {{gray|gn-}} | ||
+ | | | ||
+ | | {{gray|gr-}} | ||
+ | | {{gray|gl-}} | ||
+ | |} | ||
+ | |||
+ | |||
+ | Następujące zbitki spółgłoskowe są dopuszczalne w wygłosie: | ||
+ | |||
+ | {| class=wikitable | ||
+ | ! | ||
+ | ! -p | ||
+ | ! -t | ||
+ | ! -k | ||
+ | ! -b | ||
+ | ! -d | ||
+ | ! {{gray|-g}} | ||
+ | ! -s | ||
+ | ! -m | ||
+ | ! -n | ||
+ | ! -v | ||
+ | |- | ||
+ | ! f- | ||
+ | | | ||
+ | | -ft | ||
+ | | | ||
+ | | | ||
+ | | | ||
+ | | | ||
+ | | -fs | ||
+ | | | ||
+ | | | ||
+ | | | ||
+ | |- | ||
+ | ! s- | ||
+ | | -sp | ||
+ | | -st | ||
+ | | -sk | ||
+ | | | ||
+ | | | ||
+ | | | ||
+ | | | ||
+ | | | ||
+ | | | ||
+ | | | ||
+ | |- | ||
+ | ! m- n- | ||
+ | | -mp | ||
+ | | -nt | ||
+ | | -nk | ||
+ | | -mb | ||
+ | | -nd | ||
+ | | {{gray|-ng}} | ||
+ | | {{gray|-ns}} | ||
+ | | | ||
+ | | | ||
+ | | | ||
+ | |- | ||
+ | ! r- | ||
+ | | -rp | ||
+ | | -rt | ||
+ | | -rk | ||
+ | | -rb | ||
+ | | -rd | ||
+ | | {{gray|-rg}} | ||
+ | | -rs | ||
+ | | -rm | ||
+ | | -rn | ||
+ | | -rv | ||
+ | |- | ||
+ | ! l- | ||
+ | | -lp | ||
+ | | -lt | ||
+ | | -lk | ||
+ | | -lb | ||
+ | | -ld | ||
+ | | | ||
+ | | -ls | ||
+ | | -lm | ||
+ | | | ||
+ | | -lv | ||
+ | |} | ||
+ | |||
+ | |||
+ | Zbitki zaznaczone na szaro występują tylko w zapożyczeniach. | ||
=== Sandhi === | === Sandhi === | ||
Linia 122: | Linia 317: | ||
Przed /{{IPA|f s ʋ l r}}/ końcówki zachowują swoją oryginalną formę: | Przed /{{IPA|f s ʋ l r}}/ końcówki zachowują swoją oryginalną formę: | ||
− | * '''è | + | * '''è valv''' ''wilk'' (nieokr.) |
− | * '''sievò | + | * '''sievò velvi''' ''siedem wilków'' |
− | * '''evà | + | * '''evà valv''' ''swój wilk'' |
== Morfologia == | == Morfologia == | ||
+ | === Przedimki === | ||
+ | ==== Przedimek nieokreślony ==== | ||
+ | |||
+ | Przedimek nieokreślony ma formę '''è''' i jest nieodmienny. Podlega on asymilacji nosowej (p. wyżej). | ||
+ | * '''è lèiten''' ''wiosna'' (nieokr.) | ||
+ | * '''en iar''' ''rok'' (nieokr.) | ||
+ | * '''em biar''' ''piwo'' (nieokr.) | ||
+ | |||
+ | Przedimek nie występuje w liczbie mnogiej, jest wtedy pomijany: | ||
+ | * '''lèiteni''' ''wiosny'' (nieokr.) | ||
+ | * '''iari''' ''lata'' (nieokr.) | ||
+ | * '''biari''' ''piwa'' (nieokr.) | ||
+ | |||
+ | |||
+ | W języku mówionym formy «'''em en'''» są często skracane do «'''’m ’n'''», przed spółgłoskami zwartymi wymawiane [m̩ n̩]: | ||
+ | * '''’n iar''' ''rok'' (nieokr.) | ||
+ | * '''’m biar''' ''piwo'' (nieokr.) | ||
+ | |||
=== Liczebniki === | === Liczebniki === | ||
Linia 133: | Linia 346: | ||
| en | | en | ||
! 11. | ! 11. | ||
− | | | + | | èlvà |
| | | | ||
| | | | ||
Linia 140: | Linia 353: | ||
| tve | | tve | ||
! 12. | ! 12. | ||
− | | | + | | tvalv |
! 20. | ! 20. | ||
| tvetie | | tvetie |
Aktualna wersja na dzień 17:06, 31 gru 2015
Język miecki — język z rodziny zachodniogermańskiej, używany w alternatywnej rzeczywistości w środkowej Europie, na terenach między rzeką Łabą a Wisłą.
Historia
Historię języka mieckiego można podzielić na następujące okresy:
- dialekt języka proto-germańskiego — I-V w. n.e.;
- staromiecki — VI-X w. n.e.;
- średniomiecki — XI-XV w. n.e.;
- nowomiecki — XVI-XXI w. n.e.
Fonologia
Spółgłoski
Wargowe | Zębowe | Dziąsłowe | Podniebienne | Mk-podn. | |
---|---|---|---|---|---|
Nosowe | m | n | |||
Zwarte bdź. | p | t | k | ||
Zwarte dź. | b | d | ɡ | ||
Szczelinowe | f | s | |||
Półotwarte | ʋ «v» | l | r | j «i» | w «u» |
Uwagi:
- /ɡ/ nie występuje w słowach rodzimych.
- /j w/ są niezgłoskowymi odpowiednikami samogłosek /i u/.
- W większości dialektów (lecz nie odmianie standardowej) /n t d s/ palatalizują do [nʲ tsʲ dzʲ sʲ] lub [ɲ tɕ dʑ ɕ] przed /i i̯/.
Samogłoski
Przednie | Środkowe | Tylne | |
---|---|---|---|
Przymknięte | i u̯i |
ɨ «y» | u i̯u u̯ɯ «û» |
Średnie | e i̯e u̯e |
o i̯o u̯o | |
Średnie centr. | eə̯ «è» i̯eə̯ «iè» u̯eə̯ «uè» |
ə «à» i̯ə «ià» u̯ə «uà» |
oə̯ «ò» i̯oə̯ «iò» u̯oə̯ «uò» |
Otwarte | a i̯a u̯a |
Uwagi:
- /ɨ u̯ɯ/ są wyróżniane tylko w niektórych dialektach. W języku standardowym odpowiadają im /ə u/.
- Wielu użytkowników języka nie czyni różnicy między połączeniami /i̯eə̯ i̯ə i̯oə̯/ oraz między /u̯eə̯ u̯ə u̯oə̯/.
Fonotaktyki
Następujące zbitki spółgłoskowe są dopuszczalne w nagłosie:
-p | -t | -k | -s | -m | -n | -v | -r | -l | |
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
p- | ps- | pn- | pr- | pl- | |||||
b- | br- | bl- | |||||||
f- | fr- | fl- | |||||||
v- | vr- | vl- | |||||||
t- | tv- | tr- | |||||||
d- | dv- | dr- | |||||||
s- | sp- | st- | sk- | sm- | sn- | sv- | sl- | ||
k- | ks- | kn- | kv- | kr- | kl- | ||||
g- | gn- | gr- | gl- |
Następujące zbitki spółgłoskowe są dopuszczalne w wygłosie:
-p | -t | -k | -b | -d | -g | -s | -m | -n | -v | |
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
f- | -ft | -fs | ||||||||
s- | -sp | -st | -sk | |||||||
m- n- | -mp | -nt | -nk | -mb | -nd | -ng | -ns | |||
r- | -rp | -rt | -rk | -rb | -rd | -rg | -rs | -rm | -rn | -rv |
l- | -lp | -lt | -lk | -lb | -ld | -ls | -lm | -lv |
Zbitki zaznaczone na szaro występują tylko w zapożyczeniach.
Sandhi
Bardzo częsty przykład sandhi to asymilacja nosowa. Dotyczy ona przyimków, przymiotników i liczebników stojących przed rzeczownikami i kończących się «-è -ò -à»:
- è (przedimek nieokreślony)
- sievò siedem
- evà swój, własny
Przed /m n/ te końcówki zmieniają się w «-e -o -à» (ta ostatnia pozostaje niezmieniona):
- e modar matka (nieokr.)
- sievo modri siedem matek
- evà modar swoja matka
Przed /b p/ te końcówki zmieniają się w «-em -om -àm»:
- em broar brat (nieokr.)
- sievom brori siedmiu braci
- evàm broar swój brat
Przed /d t ɡ k/ te końcówki zmieniają się w «-en -on -àn»:
- en tàt ząb (nieokr.)
- sievon tèti siedem zębów
- evàn tàt swój ząb
Przed samogłoskami te końcówki w większości przypadków również zmieniają się «-en -on -àn», lecz niektóre słowa posiadają własne, oboczne formy:
- iè w → ien arbeste na jesieni
- uè około → uemb arbest około jesieni
Przed /f s ʋ l r/ końcówki zachowują swoją oryginalną formę:
- è valv wilk (nieokr.)
- sievò velvi siedem wilków
- evà valv swój wilk
Morfologia
Przedimki
Przedimek nieokreślony
Przedimek nieokreślony ma formę è i jest nieodmienny. Podlega on asymilacji nosowej (p. wyżej).
- è lèiten wiosna (nieokr.)
- en iar rok (nieokr.)
- em biar piwo (nieokr.)
Przedimek nie występuje w liczbie mnogiej, jest wtedy pomijany:
- lèiteni wiosny (nieokr.)
- iari lata (nieokr.)
- biari piwa (nieokr.)
W języku mówionym formy «em en» są często skracane do «’m ’n», przed spółgłoskami zwartymi wymawiane [m̩ n̩]:
- ’n iar rok (nieokr.)
- ’m biar piwo (nieokr.)
Liczebniki
1. | en | 11. | èlvà | ||
---|---|---|---|---|---|
2. | tve | 12. | tvalv | 20. | tvetie |
3. | try | 13. | trytà | 30. | trytie |
4. | fiar | 14. | fiartà | 40. | fiartie |
5. | fièf | 15. | fièftà | 50. | fièftie |
6. | sias | 16. | siastà | 60. | siastie |
7. | sievò | 17. | sievontà | 70. | sievontie |
8. | ato | 18. | atotà | 80. | atotie |
9. | niavò | 19. | niavontà | 90. | niavontie |
10. | tià | 100. | ondard | ||
1000. | tusend |