Język osyjski: Różnice pomiędzy wersjami
(Nie pokazano 47 pośrednich wersji utworzonych przez tego samego użytkownika) | |||
Linia 21: | Linia 21: | ||
= Dźwięki = | = Dźwięki = | ||
== Samogłoski == | == Samogłoski == | ||
− | *i | + | *i u (i u) |
*e o (e o) | *e o (e o) | ||
*a (a) | *a (a) | ||
+ | |||
+ | *ai au (ai au) | ||
== Spółgłoski == | == Spółgłoski == | ||
*m n (m n) | *m n (m n) | ||
− | *p b t d k g (p b t d | + | *p b t d k g (p b t d c g) |
− | *v s ʃ χ ʕ h (v s ṡ | + | *v s ʃ χ ʕ h (v s ṡ ch ġ~gg h) |
*l r j (l r i) | *l r j (l r i) | ||
Linia 40: | Linia 42: | ||
*o, oi, ou > a, ai, au | *o, oi, ou > a, ai, au | ||
*g > ʕ | *g > ʕ | ||
− | * | + | *d > l |
+ | *rs > rʃ | ||
*bʰ, dʰ, gʰ, gʷʰ, ǵʰ > b, d, g, gʷ, ǵ | *bʰ, dʰ, gʰ, gʷʰ, ǵʰ > b, d, g, gʷ, ǵ | ||
− | |||
*ḱ, ǵ > s, z | *ḱ, ǵ > s, z | ||
− | * | + | *sw > h |
− | + | *l̥, r̥, n̥, m̥ > ul, ur, an, am | |
− | *l̥, r̥, n̥, m̥ > | + | *tt, dt, dd > χt |
− | * | + | *sk, sg > χ |
− | * | + | *ks, gs > χs |
− | * | + | *sʕ > ʕ |
− | * | + | *e- > ja- |
− | * | + | *ei > ai, iai |
− | * | + | *eu, au > iu~au, au |
− | *eu, au > | ||
− | |||
*w > v | *w > v | ||
− | *kʷ, gʷ > | + | *kʷ, gʷ > k, b |
− | *pt, kt > | + | *pt, kt > p, k |
− | * | + | *ps > ss |
− | * | + | *ē > ī |
− | * | + | *V: > V |
− | * | + | *tR > kR |
− | * | + | *tv, dv, pv, bv > p, b |
+ | *RkV, RgV > RjV | ||
+ | *vj, vi > j, ji | ||
+ | *C1C1 > C1 | ||
+ | *sN > NN | ||
+ | *lv > v | ||
+ | *z > s | ||
+ | *sj > ʃ | ||
= Gramatyka = | = Gramatyka = | ||
== Zaimek == | == Zaimek == | ||
+ | === Zaimki osobowe === | ||
{| class="wikitable" | {| class="wikitable" | ||
! rowspan="2" | Cas. | ! rowspan="2" | Cas. | ||
! colspan="2" | Sg. | ! colspan="2" | Sg. | ||
− | ! colspan="2" | Pl | + | ! colspan="2" | Pl |
! rowspan="2" | Refl. | ! rowspan="2" | Refl. | ||
|- | |- | ||
Linia 78: | Linia 86: | ||
|- | |- | ||
| Nom. | | Nom. | ||
− | | | + | | san |
− | | | + | | tu |
− | | | + | | vai |
− | | | + | | iu |
| – | | – | ||
|- | |- | ||
| Gen. | | Gen. | ||
− | | | + | | mais |
− | | | + | | tais |
− | | | + | | nais |
− | | | + | | vais |
− | | | + | | sais |
|- | |- | ||
| Dat. | | Dat. | ||
− | | | + | | mene |
− | | | + | | tebe |
− | | | + | | ni |
− | | | + | | vi |
− | | | + | | sebe |
|- | |- | ||
| Acc. | | Acc. | ||
| me | | me | ||
− | | | + | | te |
− | | | + | | na |
− | | | + | | va |
− | | | + | | se |
|- | |- | ||
| Loc. | | Loc. | ||
| mel | | mel | ||
− | | | + | | tel |
− | | | + | | ni |
− | | | + | | vi |
− | | | + | | sel |
|- | |- | ||
| Poss. | | Poss. | ||
− | | | + | | mas |
− | | | + | | tav |
− | | | + | | nan |
− | | | + | | ius |
− | | | + | | has |
|} | |} | ||
− | |||
{| class="wikitable" | {| class="wikitable" | ||
− | ! rowspan | + | ! rowspan="2" | Cas. |
− | ! colspan=" | + | ! colspan="3" | Sg. |
− | ! | + | ! rowspan="2" | Pl. |
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
|- | |- | ||
| m | | m | ||
+ | | f | ||
| n | | n | ||
+ | |- | ||
+ | | Nom. | ||
+ | | iai | ||
+ | | i | ||
+ | | ial | ||
+ | | ie | ||
+ | |- | ||
+ | | Gen. | ||
+ | | iaṡa | ||
+ | | ṡas | ||
+ | | iaṡa | ||
+ | | iason | ||
+ | |- | ||
+ | | Dat. | ||
+ | | iammai | ||
+ | | ṡai | ||
+ | | iammai | ||
+ | | iamas | ||
+ | |- | ||
+ | | Acc. | ||
+ | | ian | ||
+ | | iana | ||
+ | | ial | ||
+ | | ians | ||
+ | |- | ||
+ | | Loc. | ||
+ | | iammal | ||
+ | | ṡas | ||
+ | | iammal | ||
+ | | iamas | ||
+ | |} | ||
+ | |||
+ | === Zaimki wskazujące === | ||
+ | {| class="wikitable" | ||
+ | ! rowspan="2" | Cas. | ||
+ | ! colspan="3" | Sg. | ||
+ | ! rowspan="2" | Pl. | ||
+ | |- | ||
| m | | m | ||
+ | | f | ||
| n | | n | ||
+ | |- | ||
+ | | Nom. | ||
+ | | ca | ||
+ | | co | ||
+ | | cal | ||
+ | | ce | ||
+ | |- | ||
+ | | Gen. | ||
+ | | caṡa | ||
+ | | cas | ||
+ | | caṡa | ||
+ | | cason | ||
+ | |- | ||
+ | | Dat. | ||
+ | | cai | ||
+ | | cai | ||
+ | | cai | ||
+ | | camas | ||
+ | |- | ||
+ | | Acc. | ||
+ | | can | ||
+ | | cana | ||
+ | | cal | ||
+ | | cans | ||
+ | |- | ||
+ | | Loc. | ||
+ | | cal | ||
+ | | cas | ||
+ | | cal | ||
+ | | camas | ||
+ | |} | ||
+ | |||
+ | {| class="wikitable" | ||
+ | ! rowspan="2" | Cas. | ||
+ | ! colspan="3" | Sg. | ||
+ | ! rowspan="2" | Pl. | ||
+ | |- | ||
| m | | m | ||
+ | | f | ||
| n | | n | ||
− | |||
− | |||
− | |||
|- | |- | ||
− | |||
| Nom. | | Nom. | ||
− | | | + | | ta |
− | | | + | | ti |
− | | | + | | tal |
− | | | + | | te |
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
|- | |- | ||
| Gen. | | Gen. | ||
− | | | + | | taṡa |
− | | | + | | tas |
− | | | + | | taṡa |
− | | | + | | tason |
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
|- | |- | ||
| Dat. | | Dat. | ||
− | | | + | | tai |
− | | | + | | tai |
− | | | + | | tai |
− | | | + | | tamas |
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
|- | |- | ||
| Acc. | | Acc. | ||
− | | | + | | tan |
− | | | + | | tana |
− | | | + | | tal |
− | | | + | | tans |
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
|- | |- | ||
| Loc. | | Loc. | ||
− | | | + | | tal |
− | | | + | | tas |
− | | | + | | tal |
− | | | + | | tamas |
− | | | + | |} |
− | | | + | |
− | + | === Zaimki pytające === | |
− | + | {| class="wikitable" | |
− | + | ! Cas. | |
+ | ! kto? | ||
+ | ! co? | ||
|- | |- | ||
− | |||
| Nom. | | Nom. | ||
− | | | + | | ci |
− | | | + | | cal |
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
|- | |- | ||
| Gen. | | Gen. | ||
− | | | + | | ceṡa |
− | | | + | | ces |
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
|- | |- | ||
| Dat. | | Dat. | ||
− | | | + | | cemi |
− | | | + | | ci |
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
|- | |- | ||
| Acc. | | Acc. | ||
− | | | + | | cin |
− | | | + | | cal |
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
|- | |- | ||
| Loc. | | Loc. | ||
− | | | + | | cel |
− | | | + | | ci |
− | | | + | |} |
− | | | + | |
− | | | + | == Rzeczownik == |
− | | | + | W języku osyjskim występują cztery deklinacje rzeczownika. |
− | | | + | === Deklinacja I === |
− | | | + | Do deklinacji I należą rzeczowniki zakończone na '''-eh₂''' oraz '''-ih₂''' (współczesne '''-a''' oraz '''ia'''). Są to rzeczowniki rodzaju żeńskiego. |
− | | | + | |
+ | {| class="wikitable" style="text-align:center" | ||
+ | |+Deklinacja I<br>bina "kobieta" | ||
+ | ! Cas. | ||
+ | ! Sg. | ||
+ | ! Pl. | ||
+ | |- | ||
+ | ! Nom. | ||
+ | | bina | ||
+ | | bine | ||
+ | |- | ||
+ | ! Gen. | ||
+ | | binas | ||
+ | | binan | ||
+ | |- | ||
+ | ! Dat. | ||
+ | | binai | ||
+ | | binamas | ||
+ | |- | ||
+ | ! Acc. | ||
+ | | binan | ||
+ | | binans | ||
+ | |- | ||
+ | ! Loc. | ||
+ | | binas | ||
+ | | binamas | ||
|} | |} | ||
+ | |||
+ | === Deklinacja II === | ||
+ | Do deklinacji II należą męskie i nijakie '''o-''', '''i-''' oraz '''u-'''tematy. Nie są one fleksyjnie rozróżnione w rodzaju męskim, lecz w rodzaju nijakim pewnego rodzaju pozostałością rozdziału tego schematu jest przyjmowanie końcówek'''-an''', '''-ian''', oraz '''-van'''. | ||
+ | {| class="wikitable" style="text-align:center" | ||
+ | |+Deklinacja II<br>vulc "wilk" | ||
+ | ! Cas. | ||
+ | ! Sg. | ||
+ | ! Pl. | ||
+ | |- | ||
+ | ! Nom. | ||
+ | | vulc | ||
+ | | vulcai | ||
+ | |- | ||
+ | ! Gen. | ||
+ | | vulcaṡ | ||
+ | | vulcon | ||
+ | |- | ||
+ | ! Dat. | ||
+ | | vulcai | ||
+ | | vulcamas | ||
+ | |- | ||
+ | ! Acc. | ||
+ | | vulcan | ||
+ | | vulcans | ||
+ | |- | ||
+ | ! Loc. | ||
+ | | vulcal | ||
+ | | vulcamas | ||
+ | |} | ||
+ | |||
+ | {| class="wikitable" style="text-align:center" | ||
+ | |+Deklinacja II<br>dravan "drzewo" | ||
+ | ! Cas. | ||
+ | ! Sg. | ||
+ | ! Pl. | ||
+ | |- | ||
+ | ! Nom. | ||
+ | | dravan | ||
+ | | drava | ||
+ | |- | ||
+ | ! Gen. | ||
+ | | dravaṡ | ||
+ | | dravon | ||
+ | |- | ||
+ | ! Dat. | ||
+ | | dravai | ||
+ | | dravamas | ||
+ | |- | ||
+ | ! Acc. | ||
+ | | dravan | ||
+ | | drava | ||
+ | |- | ||
+ | ! Loc. | ||
+ | | draval | ||
+ | | dravamas | ||
+ | |} | ||
+ | Niektóre wyrazy oznaczające przedmioty parzyste mają nieregularną liczbę mnogą, będącą pozostałością dawnej liczby podwójnej, np. '''achsan''' "oko", ale '''achsi''' "oczy", '''ovs''' "ucho", ale '''ovsi''' "uszy"<sup>NOM</sup>, '''ovsins''' "uszy"<sup>ACC</sup>, '''crachs''' "noga", ale "crachsi, crachsins" "nogi", '''vranc''' "ręka", ale '''vranci''', '''vrancins''' "ręce". | ||
+ | <br> | ||
+ | Zachował się także szczątkowe formy wołacza dla słów '''Laiv''' "Bóg" - '''Laive'''! "Boże!", oraz '''ir''' "człowiek, mężczyzna" - '''ire'''! "człowieku!". | ||
+ | <br> | ||
+ | Wyraz '''sun''' "syn" posiada nieregularną formę liczby mnogiej, to jest '''suneve''' "synowie"<sup>NOM</sup>, '''sunevens''' "synów"<sup>ACC</sup>. | ||
+ | <br> | ||
+ | Wyraz '''gast''' "gość" także posiada nieregularną formę liczby mnogiej, to jest '''gaste''' "goście"<sup>NOM</sup>, '''gastens''' "gości"<sup>ACC</sup> | ||
+ | |||
+ | === Deklinacja III === | ||
+ | Deklinacja III jest spadkobiercą szerokiej gamy deklinacji, takich jak -n̥, -onts, -mō, -ōm, -ṓ, -uH. Są to wyrazy rodzaju nijakiego. | ||
+ | {| class="wikitable" style="text-align:center" | ||
+ | |+Deklinacja III <br>namans "imię" | ||
+ | ! Cas. | ||
+ | ! Sg. | ||
+ | ! Pl. | ||
+ | |- | ||
+ | ! Nom. | ||
+ | | namans | ||
+ | | namana | ||
+ | |- | ||
+ | ! Gen. | ||
+ | | namans | ||
+ | | namane | ||
+ | |- | ||
+ | ! Dat. | ||
+ | | namanai | ||
+ | | namane | ||
+ | |- | ||
+ | ! Acc. | ||
+ | | naman | ||
+ | | namana | ||
+ | |- | ||
+ | ! Loc. | ||
+ | | namans | ||
+ | | namane | ||
+ | |} | ||
+ | |||
+ | === Deklinacja IV === | ||
+ | Do deklinacji IV należą dawne rzeczowniki r-tematyczne. | ||
+ | {| class="wikitable" style="text-align:center" | ||
+ | |+Deklinacja IV<br>bratir "brat" | ||
+ | ! Cas. | ||
+ | ! Sg. | ||
+ | ! Pl. | ||
+ | |- | ||
+ | ! Nom. | ||
+ | | bratir | ||
+ | | bratare | ||
+ | |- | ||
+ | ! Gen. | ||
+ | | bratarṡ | ||
+ | | bratarn | ||
+ | |- | ||
+ | ! Dat. | ||
+ | | bratar | ||
+ | | bratarmas | ||
+ | |- | ||
+ | ! Acc. | ||
+ | | bratarn | ||
+ | | bratarans | ||
+ | |- | ||
+ | ! Loc. | ||
+ | | bratar | ||
+ | | bratarmas | ||
+ | |} | ||
+ | {| class="wikitable" style="text-align:center" | ||
+ | |+Deklinacja IV<br>hesor "siostra" | ||
+ | ! Cas. | ||
+ | ! Sg. | ||
+ | ! Pl. | ||
+ | |- | ||
+ | ! Nom. | ||
+ | | hesor | ||
+ | | hesare | ||
+ | |- | ||
+ | ! Gen. | ||
+ | | hesarṡ | ||
+ | | hesarn | ||
+ | |- | ||
+ | ! Dat. | ||
+ | | hesar | ||
+ | | hesarmas | ||
+ | |- | ||
+ | ! Acc. | ||
+ | | hesarn | ||
+ | | hesarans | ||
+ | |- | ||
+ | ! Loc. | ||
+ | | hesar | ||
+ | | hesarmas | ||
+ | |} | ||
+ | |||
+ | W deklinacji IV zachowało się wiele form wołacza odnoszących się do członków rodziny, jak np. '''bratar''' "bracie", '''matar''' "matko", '''patar''' "ojcze", '''ducar''' "córko" | ||
== Przymiotnik == | == Przymiotnik == | ||
− | + | Przymiotnik stopniuje się. | |
+ | === Stopień równy === | ||
+ | {| class="wikitable" | ||
+ | ! rowspan="2" | Cas. | ||
+ | ! colspan="3" | Sg. | ||
+ | ! rowspan="2" | Pl. | ||
+ | |- | ||
+ | | m | ||
+ | | f | ||
+ | | n | ||
+ | |- | ||
+ | | Nom. | ||
+ | | sen | ||
+ | | sena | ||
+ | | senan | ||
+ | | senai | ||
+ | |- | ||
+ | | Gen. | ||
+ | | senaṡ | ||
+ | | senas | ||
+ | | senaṡ | ||
+ | | senon | ||
+ | |- | ||
+ | | Dat. | ||
+ | | senai | ||
+ | | senai | ||
+ | | senai | ||
+ | | senamas | ||
+ | |- | ||
+ | | Acc. | ||
+ | | senan | ||
+ | | senan | ||
+ | | senan | ||
+ | | senans | ||
+ | |- | ||
+ | | Loc. | ||
+ | | senal | ||
+ | | senas | ||
+ | | senal | ||
+ | | senamas | ||
+ | |} | ||
− | == | + | === Stopień wyższy === |
− | |||
− | |||
− | |||
{| class="wikitable" | {| class="wikitable" | ||
− | ! | + | ! rowspan="2" | Cas. |
− | ! | + | ! colspan="3" | Sg. |
− | ! | + | ! rowspan="2" | Pl. |
+ | |- | ||
+ | | m | ||
+ | | f | ||
+ | | n | ||
|- | |- | ||
− | | | + | | Nom. |
− | | | + | | senio |
− | | | + | | senisi |
+ | | senia | ||
+ | | seniase | ||
|- | |- | ||
− | | | + | | Gen. |
− | | | + | | seniases |
− | | | + | | seniṡas |
+ | | seniases | ||
+ | | senison | ||
|- | |- | ||
− | | | + | | Dat. |
− | | | + | | senias |
− | | | + | | seniṡai |
+ | | senias | ||
+ | | senimas | ||
|- | |- | ||
− | | | + | | Acc. |
− | | | + | | seniasan |
− | | | + | | senisin |
+ | | senia | ||
+ | | seniasans | ||
|- | |- | ||
− | | | + | | Loc. |
− | | | + | | senias |
− | | | + | | seniṡas |
+ | | senias | ||
+ | | senimas | ||
+ | |} | ||
+ | W stopniu wyższym zbitka '''siV''' przechodzi w '''ṡV''', np. '''ves''' "dobry", ale '''veṡo''' "lepszy", ale '''vesisi''' "lepsza". | ||
+ | |||
+ | === Stopień najwyższy === | ||
+ | {| class="wikitable" | ||
+ | ! rowspan="2" | Cas. | ||
+ | ! colspan="3" | Sg. | ||
+ | ! rowspan="2" | Pl. | ||
|- | |- | ||
− | | | + | | m |
− | | | + | | f |
− | | | + | | n |
|- | |- | ||
− | | | + | | Nom. |
− | | | + | | senistan |
− | | | + | | senistani |
+ | | senistana | ||
+ | | senistane | ||
|- | |- | ||
− | | | + | | Gen. |
− | | | + | | senistanaṡ |
− | | | + | | senistanas |
+ | | senistanaṡ | ||
+ | | senistanon | ||
|- | |- | ||
− | | | + | | Dat. |
− | | | + | | senistanai |
− | | | + | | senistanai |
+ | | senistanai | ||
+ | | senistanimas | ||
|- | |- | ||
− | | | + | | Acc. |
− | | | + | | senistanan |
− | | | + | | senistanin |
+ | | senistana | ||
+ | | senistanans | ||
|- | |- | ||
− | | | + | | Loc. |
− | | | + | | senistanai |
− | | | + | | senistanas |
+ | | senistanai | ||
+ | | senistanimas | ||
+ | |} | ||
+ | |||
+ | === Nieregularne stopniowanie === | ||
+ | {| class="wikitable" | ||
+ | ! Równy | ||
+ | ! Wyższy | ||
+ | ! Najwyższy | ||
|- | |- | ||
− | | | + | | ves<br>"dobry" |
− | | | + | | leṡo |
− | | | + | | lesistan |
|- | |- | ||
− | | | + | | ṡai <br> "zły" |
− | | | + | | lustario |
− | | | + | | lustaristan |
+ | |} | ||
+ | |||
+ | == Przysłówek == | ||
+ | Przysłówki odprzymiotnikowe tworzy się za pomocą sufiksu -u. | ||
+ | {| class="wikitable" | ||
+ | ! Forma | ||
+ | ! Równy | ||
+ | ! Wyższy | ||
+ | ! Najwyższy | ||
|- | |- | ||
− | | | + | ! Przymiotnik |
− | | | + | | sen |
− | | | + | | senio |
+ | | senistan | ||
|- | |- | ||
− | | | + | ! Przysłówek |
− | | | + | | senu |
− | | | + | | senise |
+ | | seniste | ||
|} | |} | ||
− | == | + | == Liczebnik == |
− | |||
{| class="wikitable" | {| class="wikitable" | ||
− | ! colspan="3" | | + | ! colspan="3" | Liczebnik |
+ | |- | ||
+ | | Cyfra | ||
+ | | Główny | ||
+ | | Porzadkowy | ||
+ | |- | ||
+ | | 1 | ||
+ | | ain | ||
+ | | megin | ||
+ | |- | ||
+ | | 2 | ||
+ | | vas | ||
+ | | vatar | ||
+ | |- | ||
+ | | 3 | ||
+ | | crais | ||
+ | | craitar | ||
+ | |- | ||
+ | | 4 | ||
+ | | cepars | ||
+ | | cepartar | ||
+ | |- | ||
+ | | 5 | ||
+ | | pechs | ||
+ | | pechtar | ||
+ | |- | ||
+ | | 6 | ||
+ | | hes | ||
+ | | hepar | ||
+ | |- | ||
+ | | 7 | ||
+ | | sepans | ||
+ | | separ | ||
+ | |- | ||
+ | | 8 | ||
+ | | ass | ||
+ | | apar | ||
+ | |- | ||
+ | | 9 | ||
+ | | nevans | ||
+ | | nevar | ||
|- | |- | ||
− | | | + | | 10 |
− | | | + | | lesans |
− | | | + | | lesar |
|- | |- | ||
− | | | + | | 11 |
− | | | + | | aineles |
− | | | + | | aineles |
|- | |- | ||
− | | | + | | 12 |
− | | | + | | vasles |
− | | | + | | vaslestar |
|- | |- | ||
− | | | + | | 13 |
− | | | + | | craisles |
− | | | + | | craislestar |
|- | |- | ||
− | | | + | | 14 |
+ | | ceparles | ||
+ | | ceparlestar | ||
|- | |- | ||
− | | | + | | 15 |
− | | | + | | penles |
− | | | + | | penlestar |
|- | |- | ||
− | | | + | | 16 |
− | | | + | | hesles |
− | | | + | | heslestar |
|- | |- | ||
− | | | + | | 17 |
− | | | + | | sepanles |
− | | | + | | sepanlestar |
|- | |- | ||
− | | | + | | 18 |
− | | | + | | asles |
− | | | + | | aslestar |
|- | |- | ||
− | | | + | | 19 |
+ | | nevanles | ||
+ | | nevanlestar | ||
|- | |- | ||
− | | | + | | 20 |
− | | | + | | lesans |
− | | | + | | vilsanar |
|- | |- | ||
− | | | + | | 21 |
− | | | + | | lesans ain |
− | | | + | | lesans megin |
|- | |- | ||
− | | | + | | 30 |
− | | | + | | crilsans |
− | | | + | | crilsanar |
|- | |- | ||
− | | | + | | 40 |
− | | | + | | ceparsans |
− | | | + | | ceparsanar |
|- | |- | ||
− | | | + | | 50 |
+ | | pencelsans | ||
+ | | pencelsanar | ||
|- | |- | ||
− | | | + | | 60 |
− | | | + | | hesalsans |
− | | | + | | hesalsanar |
|- | |- | ||
− | | | + | | 70 |
+ | | sepansans | ||
+ | | sepansanar | ||
|- | |- | ||
− | | | + | | 80 |
− | | | + | | astalsans |
+ | | astalsanar | ||
|- | |- | ||
− | | | + | | 90 |
− | | | + | | silasans |
+ | | silasanar | ||
|- | |- | ||
− | | | + | | 100 |
+ | | santans | ||
+ | | santar | ||
|- | |- | ||
− | | | + | | 1000 |
+ | | pans | ||
+ | | panar | ||
|} | |} | ||
− | + | ||
+ | == Przyimek == | ||
{| class="wikitable" | {| class="wikitable" | ||
− | ! | + | ! Przyimek |
+ | ! | ||
+ | |- | ||
+ | | w | ||
+ | | ian +LOC, +ACC | ||
+ | |- | ||
+ | | z | ||
+ | | san +DAT | ||
+ | |- | ||
+ | | na | ||
+ | | ans +LOC, +ACC | ||
|- | |- | ||
− | | | + | | nad |
− | | | + | | upir +LOC, +ACC |
− | |||
|- | |- | ||
− | | | + | | z, od |
− | | | + | | ul + LOC |
− | |||
|- | |- | ||
− | | | + | | między |
− | | | + | | ianr +LOC, +ACC |
− | |||
|- | |- | ||
− | | | + | | do |
− | | | + | | da + GEN |
− | |||
|- | |- | ||
− | | | + | | pod |
+ | | ani +LOC, +ACC | ||
|- | |- | ||
− | | | + | | przed |
− | | | + | | i +LOC, +ACC |
− | |||
|- | |- | ||
− | | | + | | od |
− | | | + | | au + LOC |
− | |||
|- | |- | ||
− | | | + | | przy, obok |
− | | | + | | al + LOC |
− | |||
|- | |- | ||
− | | | + | | o |
− | | | + | | pir + ACC |
− | |||
|- | |- | ||
− | | | + | | ku, do |
+ | | pa + DAT | ||
|- | |- | ||
− | | | + | | przez |
− | | | + | | pra + ACC |
− | |||
|- | |- | ||
− | | | + | | za |
− | | | + | | iat +LOC, +ACC |
− | |||
|- | |- | ||
− | | | + | | bez |
− | | | + | | sin + ACC |
− | | | + | |} |
+ | |||
+ | == Czasownik == | ||
+ | W języku osyjskim występują trzy koniugacje: | ||
+ | *e-koniugacja | ||
+ | *koniugacja spółgłoskowa (z dwoma podtypami '''c-''' oraz '''p-'''tematycznymi, które posiadają pewne wyjątkowe alternacje) | ||
+ | *koniugacja samogłoskowa. | ||
+ | |||
+ | === Czas teraźniejszy === | ||
+ | {| class="wikitable" | ||
+ | ! rowspan="3" colspan="2" | Forma | ||
+ | ! colspan="5" | Koniugacja | ||
|- | |- | ||
− | + | ! I | |
− | | | + | ! colspan="3" | II |
− | + | ! III | |
|- | |- | ||
− | + | ! slaveti<br>"słyszeć" | |
+ | ! elti<br>"jeść" | ||
+ | ! hepi<br>"spać" | ||
+ | ! seci<br>"mówić" | ||
+ | ! stati<br>"stać" | ||
|- | |- | ||
− | | | + | ! rowspan="3" | Sg |
− | | | + | ! I |
− | | | + | | slaio |
+ | | elan | ||
+ | | hepan | ||
+ | | secan | ||
+ | | staio | ||
|- | |- | ||
− | | | + | ! II |
+ | | slaves | ||
+ | | els | ||
+ | | hes | ||
+ | | sechs | ||
+ | | staies | ||
|- | |- | ||
− | | | + | ! III |
− | | | + | | slavet |
+ | | elt | ||
+ | | hep | ||
+ | | sec | ||
+ | | stat | ||
|- | |- | ||
− | | | + | ! rowspan="3" | Pl. |
− | | | + | ! I |
+ | | slavemas | ||
+ | | elmas | ||
+ | | hemmas | ||
+ | | secmas | ||
+ | | staiemas | ||
|- | |- | ||
− | | | + | ! II |
+ | | slavete | ||
+ | | elte | ||
+ | | hepe | ||
+ | | sece | ||
+ | | state | ||
|- | |- | ||
− | | | + | ! III |
+ | | slavans | ||
+ | | elant | ||
+ | | hepant | ||
+ | | secant | ||
+ | | staians | ||
|} | |} | ||
− | + | W koniugacji I w I osobie '''v''' oraz '''s''' alternują się do '''i''' oraz '''ṡ'''. | |
+ | |||
+ | === Czas przeszły === | ||
{| class="wikitable" | {| class="wikitable" | ||
− | ! colspan="3" | | + | ! rowspan="3" colspan="2" | Forma |
+ | ! colspan="5" | Koniugacja | ||
+ | |- | ||
+ | | I | ||
+ | | colspan="3" | II | ||
+ | | III | ||
|- | |- | ||
− | | | + | | slaveti |
− | | | + | | elti |
− | | | + | | hepi |
+ | | seci | ||
+ | | stati | ||
|- | |- | ||
+ | | rowspan="3" | Sg | ||
| I | | I | ||
− | | | + | | slaveso |
− | | | + | | elso |
+ | | hesso | ||
+ | | sechso | ||
+ | | staso | ||
|- | |- | ||
| II | | II | ||
− | | | + | | slavesi |
− | | | + | | elsi |
+ | | hessi | ||
+ | | sechsi | ||
+ | | stasi | ||
|- | |- | ||
| III | | III | ||
− | | | + | | slavesti |
− | | | + | | elsti |
− | | | + | | hessti |
− | | | + | | sechsti |
− | + | | stasti | |
− | |||
− | |||
− | | | ||
|- | |- | ||
+ | | rowspan="3" | Pl. | ||
| I | | I | ||
− | | | + | | slavesamas |
− | | | + | | elsamas |
+ | | hessamas | ||
+ | | sechsamas | ||
+ | | stasamas | ||
|- | |- | ||
| II | | II | ||
− | | | + | | slavesate |
− | | | + | | elsate |
+ | | hessate | ||
+ | | sechsate | ||
+ | | stasate | ||
|- | |- | ||
| III | | III | ||
− | | | + | | slavesanti |
− | | | + | | elsanti |
+ | | hessanti | ||
+ | | sechsanti | ||
+ | | stasanti | ||
+ | |} | ||
+ | |||
+ | === Czas przyszły === | ||
+ | {| class="wikitable" | ||
+ | ! rowspan="3" colspan="2" | Forma | ||
+ | ! colspan="5" | Koniugacja | ||
|- | |- | ||
− | | colspan="3" | | + | | I |
+ | | colspan="3" | II | ||
+ | | III | ||
|- | |- | ||
− | | | + | | slaveti |
− | | | + | | elti |
− | | | + | | hepi |
+ | | seci | ||
+ | | stati | ||
|- | |- | ||
+ | | rowspan="3" | Sg | ||
| I | | I | ||
− | | | + | | slaveṡen |
− | | | + | | elṡen |
+ | | hepṡen | ||
+ | | secṡen | ||
+ | | staṡen | ||
|- | |- | ||
| II | | II | ||
− | | | + | | slaveṡes |
− | | | + | | elṡes |
+ | | hepṡes | ||
+ | | secṡes | ||
+ | | staṡes | ||
|- | |- | ||
| III | | III | ||
− | | | + | | slaveṡet |
− | | | + | | elṡet |
+ | | hepṡet | ||
+ | | secṡet | ||
+ | | staṡet | ||
|- | |- | ||
− | | | + | | rowspan="3" | Pl. |
+ | | I | ||
+ | | slaveṡeme | ||
+ | | elṡeme | ||
+ | | hepṡeme | ||
+ | | secṡeme | ||
+ | | staṡeme | ||
|- | |- | ||
| II | | II | ||
− | | | + | | slaveṡete |
− | | | + | | elṡete |
+ | | hepṡete | ||
+ | | secṡete | ||
+ | | staṡete | ||
|- | |- | ||
− | | | + | | III |
− | + | | slaveṡens | |
− | + | | elṡens | |
− | | | + | | hepṡens |
− | | | + | | secṡens |
− | | | + | | staṡens |
− | | | ||
− | | | ||
− | |||
− | |||
− | |||
|} | |} | ||
− | + | ||
+ | === Tryb rozkazujący === | ||
{| class="wikitable" | {| class="wikitable" | ||
− | ! colspan=" | + | ! rowspan="3" colspan="2" | Forma |
− | + | ! colspan="5" | Koniugacja | |
− | |||
− | |||
− | | | ||
|- | |- | ||
| I | | I | ||
− | |||
− | |||
− | |||
| II | | II | ||
− | | | + | | |
− | | | + | | |
− | |||
| III | | III | ||
− | |||
− | |||
|- | |- | ||
− | | | + | | slaveti |
+ | | elti | ||
+ | | hepi | ||
+ | | seci | ||
+ | | stati | ||
|- | |- | ||
− | | | + | | Sg |
− | | | + | | II |
− | | | + | | slave |
+ | | el | ||
+ | | hep | ||
+ | | sec | ||
+ | | stai | ||
|- | |- | ||
+ | | rowspan="2" | Pl. | ||
| I | | I | ||
− | | | + | | slavem |
− | | | + | | elem |
+ | | hepem | ||
+ | | secem | ||
+ | | stame | ||
|- | |- | ||
| II | | II | ||
− | | | + | | slavete |
− | | | + | | elte |
+ | | hepe | ||
+ | | sece | ||
+ | | state | ||
+ | |} | ||
+ | |||
+ | === Tryb przypuszczający === | ||
+ | {| class="wikitable" | ||
+ | ! rowspan="3" colspan="2" | Forma | ||
+ | ! colspan="5" | Koniugacja | ||
|- | |- | ||
+ | | I | ||
+ | | colspan="3" | II | ||
| III | | III | ||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
|- | |- | ||
− | | | + | | slaveti |
− | | | + | | elti |
− | | | + | | hepi |
+ | | seci | ||
+ | | stati | ||
|- | |- | ||
+ | | rowspan="3" | Sg | ||
| I | | I | ||
− | | | + | | slaveno |
− | | | + | | elno |
+ | | hepno | ||
+ | | secno | ||
+ | | stano | ||
|- | |- | ||
| II | | II | ||
− | | | + | | slavenisi |
− | | | + | | elnisi |
+ | | hepnisi | ||
+ | | secnisi | ||
+ | | stanisi | ||
|- | |- | ||
| III | | III | ||
− | | | + | | slaveniti |
− | | | + | | elniti |
+ | | hepniti | ||
+ | | secniti | ||
+ | | staniti | ||
|- | |- | ||
− | | | + | | rowspan="3" | Pl. |
+ | | I | ||
+ | | slavenvime | ||
+ | | elanvime | ||
+ | | hepanvime | ||
+ | | secanvime | ||
+ | | stanvime | ||
|- | |- | ||
| II | | II | ||
− | | | + | | slavenvite |
− | | | + | | elanvite |
+ | | hepanvite | ||
+ | | secanvite | ||
+ | | stanvite | ||
|- | |- | ||
− | | | + | | III |
− | | | + | | slavenvians |
− | | | + | | elanvians |
− | | | + | | hepanvians |
+ | | secanvians | ||
+ | | stanvians | ||
+ | |} | ||
+ | |||
+ | === Bezokolicznik === | ||
+ | Bezokolicznik przyjmuje końcówkę '''-ti''' lub '''-i'''. | ||
+ | |||
+ | === Imiesłowy === | ||
+ | {| class="wikitable" | ||
+ | ! Part. | ||
+ | ! Act. | ||
+ | ! Pass. | ||
|- | |- | ||
− | | | + | | Ter. |
− | | | + | | -ns, -ans |
+ | | -m, -am | ||
|- | |- | ||
− | | | + | | Prze. |
+ | | -v, -u, -au | ||
+ | | -van, -avan | ||
|- | |- | ||
− | | | + | | Przy. |
+ | | -ṡt, -aṡt | ||
+ | | -ṡtim, -aṡtim | ||
|} | |} | ||
− | + | Tematem deklinacyjnym imiesłowu czasu teraźniejszego jest '''-nt-'''. Imiesłów czynny czasu przeszłego przyjmuje jedną z trzech końcówek: po samogłoskach innych niż /a/ jest to '''-v''', po samogłosce /a/ jest to '''-au''', a dla koniugacji spółgłoskowej jest to '''-au'''. W temacie form zależnych pojawia się jednak zawsze spółgłoska '''-v-''' w miejsce będącego częścią dyftongu /u/. | |
+ | |||
+ | === Czasownik być === | ||
{| class="wikitable" | {| class="wikitable" | ||
! colspan="3" | Teraźniejszy | ! colspan="3" | Teraźniejszy | ||
|- | |- | ||
− | | | + | | Osoba |
| Sg. | | Sg. | ||
| Pl. | | Pl. | ||
|- | |- | ||
| I | | I | ||
− | | | + | | iami |
− | | | + | | smas |
|- | |- | ||
| II | | II | ||
− | | | + | | iasi |
− | | | + | | ste |
|- | |- | ||
| III | | III | ||
− | | | + | | iasti |
− | | | + | | sans |
|- | |- | ||
| colspan="3" | Przeszły | | colspan="3" | Przeszły | ||
|- | |- | ||
− | | | + | | Osoba |
| Sg. | | Sg. | ||
| Pl. | | Pl. | ||
|- | |- | ||
| I | | I | ||
− | | | + | | bun |
− | | | + | | bumas |
|- | |- | ||
| II | | II | ||
− | | | + | | busi |
− | | | + | | buste |
|- | |- | ||
| III | | III | ||
− | | | + | | buti |
− | | | + | | bunti |
|- | |- | ||
| colspan="3" | Przyszły | | colspan="3" | Przyszły | ||
|- | |- | ||
− | | | + | | Osoba |
| Sg. | | Sg. | ||
| Pl. | | Pl. | ||
|- | |- | ||
| I | | I | ||
− | | | + | | ṡan |
− | | | + | | sime |
|- | |- | ||
| II | | II | ||
− | | | + | | ṡas |
− | | | + | | site |
|- | |- | ||
| III | | III | ||
− | | | + | | ṡat |
− | | | + | | sins |
|- | |- | ||
| colspan="3" | Rozkazujący | | colspan="3" | Rozkazujący | ||
+ | |- | ||
+ | | Osoba | ||
+ | | Sg. | ||
+ | | Pl. | ||
+ | |- | ||
+ | | I | ||
+ | | – | ||
+ | | smas | ||
|- | |- | ||
| II | | II | ||
− | | | + | | si |
− | | | + | | ste |
+ | |- | ||
+ | | colspan="3" | Przypuszczający | ||
+ | |- | ||
+ | | Osoba | ||
+ | | Sg. | ||
+ | | Pl. | ||
|- | |- | ||
− | | | + | | I |
+ | | iaso | ||
+ | | iasime | ||
|- | |- | ||
− | | | + | | II |
− | | | + | | iasesi |
+ | | iasite | ||
|- | |- | ||
− | | | + | | III |
− | | | + | | iaseti |
+ | | iaṡans | ||
|- | |- | ||
| colspan="3" | Bezokolicznik | | colspan="3" | Bezokolicznik | ||
|- | |- | ||
− | | colspan="3" | | + | | colspan="3" | iasti |
+ | |- | ||
+ | | Imiesłów | ||
+ | | colspan="2" | Czynny | ||
+ | |- | ||
+ | | Teraźniejszy | ||
+ | | colspan="2" | sans | ||
+ | |- | ||
+ | | Przeszły | ||
+ | | colspan="2" | biast | ||
+ | |- | ||
+ | | Przyszły | ||
+ | | colspan="2" | biaṡt | ||
|} | |} | ||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
[[Kategoria:Użytkownik:Henryk Pruthenia]][[Kategoria:Adnata]] | [[Kategoria:Użytkownik:Henryk Pruthenia]][[Kategoria:Adnata]] |
Aktualna wersja na dzień 13:22, 1 sie 2019
Język osyjski | |
---|---|
Typologia: | Fleksyjny SOV |
Faktycznie | |
Utworzenie: | Henryk Pruthenia w 2019 |
W Adnacie | |
Używany w : | brak |
Lista conlangów |
Zobacz też słownik tego języka. |
Dźwięki
Samogłoski
- i u (i u)
- e o (e o)
- a (a)
- ai au (ai au)
Spółgłoski
- m n (m n)
- p b t d k g (p b t d c g)
- v s ʃ χ ʕ h (v s ṡ ch ġ~gg h)
- l r j (l r i)
Przemiany głoskowe
- h₁e, eh₁ > e, ē
- h₂e, eh₂ > a, ā
- h₃e, eh₃ > o, ō
- VH > V:
- h₁, h₂, h₃ > e, a, o
- H > ∅
- o, oi, ou > a, ai, au
- g > ʕ
- d > l
- rs > rʃ
- bʰ, dʰ, gʰ, gʷʰ, ǵʰ > b, d, g, gʷ, ǵ
- ḱ, ǵ > s, z
- sw > h
- l̥, r̥, n̥, m̥ > ul, ur, an, am
- tt, dt, dd > χt
- sk, sg > χ
- ks, gs > χs
- sʕ > ʕ
- e- > ja-
- ei > ai, iai
- eu, au > iu~au, au
- w > v
- kʷ, gʷ > k, b
- pt, kt > p, k
- ps > ss
- ē > ī
- V: > V
- tR > kR
- tv, dv, pv, bv > p, b
- RkV, RgV > RjV
- vj, vi > j, ji
- C1C1 > C1
- sN > NN
- lv > v
- z > s
- sj > ʃ
Gramatyka
Zaimek
Zaimki osobowe
Cas. | Sg. | Pl | Refl. | ||
---|---|---|---|---|---|
I | II | I | II | ||
Nom. | san | tu | vai | iu | – |
Gen. | mais | tais | nais | vais | sais |
Dat. | mene | tebe | ni | vi | sebe |
Acc. | me | te | na | va | se |
Loc. | mel | tel | ni | vi | sel |
Poss. | mas | tav | nan | ius | has |
Cas. | Sg. | Pl. | ||
---|---|---|---|---|
m | f | n | ||
Nom. | iai | i | ial | ie |
Gen. | iaṡa | ṡas | iaṡa | iason |
Dat. | iammai | ṡai | iammai | iamas |
Acc. | ian | iana | ial | ians |
Loc. | iammal | ṡas | iammal | iamas |
Zaimki wskazujące
Cas. | Sg. | Pl. | ||
---|---|---|---|---|
m | f | n | ||
Nom. | ca | co | cal | ce |
Gen. | caṡa | cas | caṡa | cason |
Dat. | cai | cai | cai | camas |
Acc. | can | cana | cal | cans |
Loc. | cal | cas | cal | camas |
Cas. | Sg. | Pl. | ||
---|---|---|---|---|
m | f | n | ||
Nom. | ta | ti | tal | te |
Gen. | taṡa | tas | taṡa | tason |
Dat. | tai | tai | tai | tamas |
Acc. | tan | tana | tal | tans |
Loc. | tal | tas | tal | tamas |
Zaimki pytające
Cas. | kto? | co? |
---|---|---|
Nom. | ci | cal |
Gen. | ceṡa | ces |
Dat. | cemi | ci |
Acc. | cin | cal |
Loc. | cel | ci |
Rzeczownik
W języku osyjskim występują cztery deklinacje rzeczownika.
Deklinacja I
Do deklinacji I należą rzeczowniki zakończone na -eh₂ oraz -ih₂ (współczesne -a oraz ia). Są to rzeczowniki rodzaju żeńskiego.
Cas. | Sg. | Pl. |
---|---|---|
Nom. | bina | bine |
Gen. | binas | binan |
Dat. | binai | binamas |
Acc. | binan | binans |
Loc. | binas | binamas |
Deklinacja II
Do deklinacji II należą męskie i nijakie o-, i- oraz u-tematy. Nie są one fleksyjnie rozróżnione w rodzaju męskim, lecz w rodzaju nijakim pewnego rodzaju pozostałością rozdziału tego schematu jest przyjmowanie końcówek-an, -ian, oraz -van.
Cas. | Sg. | Pl. |
---|---|---|
Nom. | vulc | vulcai |
Gen. | vulcaṡ | vulcon |
Dat. | vulcai | vulcamas |
Acc. | vulcan | vulcans |
Loc. | vulcal | vulcamas |
Cas. | Sg. | Pl. |
---|---|---|
Nom. | dravan | drava |
Gen. | dravaṡ | dravon |
Dat. | dravai | dravamas |
Acc. | dravan | drava |
Loc. | draval | dravamas |
Niektóre wyrazy oznaczające przedmioty parzyste mają nieregularną liczbę mnogą, będącą pozostałością dawnej liczby podwójnej, np. achsan "oko", ale achsi "oczy", ovs "ucho", ale ovsi "uszy"NOM, ovsins "uszy"ACC, crachs "noga", ale "crachsi, crachsins" "nogi", vranc "ręka", ale vranci, vrancins "ręce".
Zachował się także szczątkowe formy wołacza dla słów Laiv "Bóg" - Laive! "Boże!", oraz ir "człowiek, mężczyzna" - ire! "człowieku!".
Wyraz sun "syn" posiada nieregularną formę liczby mnogiej, to jest suneve "synowie"NOM, sunevens "synów"ACC.
Wyraz gast "gość" także posiada nieregularną formę liczby mnogiej, to jest gaste "goście"NOM, gastens "gości"ACC
Deklinacja III
Deklinacja III jest spadkobiercą szerokiej gamy deklinacji, takich jak -n̥, -onts, -mō, -ōm, -ṓ, -uH. Są to wyrazy rodzaju nijakiego.
Cas. | Sg. | Pl. |
---|---|---|
Nom. | namans | namana |
Gen. | namans | namane |
Dat. | namanai | namane |
Acc. | naman | namana |
Loc. | namans | namane |
Deklinacja IV
Do deklinacji IV należą dawne rzeczowniki r-tematyczne.
Cas. | Sg. | Pl. |
---|---|---|
Nom. | bratir | bratare |
Gen. | bratarṡ | bratarn |
Dat. | bratar | bratarmas |
Acc. | bratarn | bratarans |
Loc. | bratar | bratarmas |
Cas. | Sg. | Pl. |
---|---|---|
Nom. | hesor | hesare |
Gen. | hesarṡ | hesarn |
Dat. | hesar | hesarmas |
Acc. | hesarn | hesarans |
Loc. | hesar | hesarmas |
W deklinacji IV zachowało się wiele form wołacza odnoszących się do członków rodziny, jak np. bratar "bracie", matar "matko", patar "ojcze", ducar "córko"
Przymiotnik
Przymiotnik stopniuje się.
Stopień równy
Cas. | Sg. | Pl. | ||
---|---|---|---|---|
m | f | n | ||
Nom. | sen | sena | senan | senai |
Gen. | senaṡ | senas | senaṡ | senon |
Dat. | senai | senai | senai | senamas |
Acc. | senan | senan | senan | senans |
Loc. | senal | senas | senal | senamas |
Stopień wyższy
Cas. | Sg. | Pl. | ||
---|---|---|---|---|
m | f | n | ||
Nom. | senio | senisi | senia | seniase |
Gen. | seniases | seniṡas | seniases | senison |
Dat. | senias | seniṡai | senias | senimas |
Acc. | seniasan | senisin | senia | seniasans |
Loc. | senias | seniṡas | senias | senimas |
W stopniu wyższym zbitka siV przechodzi w ṡV, np. ves "dobry", ale veṡo "lepszy", ale vesisi "lepsza".
Stopień najwyższy
Cas. | Sg. | Pl. | ||
---|---|---|---|---|
m | f | n | ||
Nom. | senistan | senistani | senistana | senistane |
Gen. | senistanaṡ | senistanas | senistanaṡ | senistanon |
Dat. | senistanai | senistanai | senistanai | senistanimas |
Acc. | senistanan | senistanin | senistana | senistanans |
Loc. | senistanai | senistanas | senistanai | senistanimas |
Nieregularne stopniowanie
Równy | Wyższy | Najwyższy |
---|---|---|
ves "dobry" |
leṡo | lesistan |
ṡai "zły" |
lustario | lustaristan |
Przysłówek
Przysłówki odprzymiotnikowe tworzy się za pomocą sufiksu -u.
Forma | Równy | Wyższy | Najwyższy |
---|---|---|---|
Przymiotnik | sen | senio | senistan |
Przysłówek | senu | senise | seniste |
Liczebnik
Liczebnik | ||
---|---|---|
Cyfra | Główny | Porzadkowy |
1 | ain | megin |
2 | vas | vatar |
3 | crais | craitar |
4 | cepars | cepartar |
5 | pechs | pechtar |
6 | hes | hepar |
7 | sepans | separ |
8 | ass | apar |
9 | nevans | nevar |
10 | lesans | lesar |
11 | aineles | aineles |
12 | vasles | vaslestar |
13 | craisles | craislestar |
14 | ceparles | ceparlestar |
15 | penles | penlestar |
16 | hesles | heslestar |
17 | sepanles | sepanlestar |
18 | asles | aslestar |
19 | nevanles | nevanlestar |
20 | lesans | vilsanar |
21 | lesans ain | lesans megin |
30 | crilsans | crilsanar |
40 | ceparsans | ceparsanar |
50 | pencelsans | pencelsanar |
60 | hesalsans | hesalsanar |
70 | sepansans | sepansanar |
80 | astalsans | astalsanar |
90 | silasans | silasanar |
100 | santans | santar |
1000 | pans | panar |
Przyimek
Przyimek | |
---|---|
w | ian +LOC, +ACC |
z | san +DAT |
na | ans +LOC, +ACC |
nad | upir +LOC, +ACC |
z, od | ul + LOC |
między | ianr +LOC, +ACC |
do | da + GEN |
pod | ani +LOC, +ACC |
przed | i +LOC, +ACC |
od | au + LOC |
przy, obok | al + LOC |
o | pir + ACC |
ku, do | pa + DAT |
przez | pra + ACC |
za | iat +LOC, +ACC |
bez | sin + ACC |
Czasownik
W języku osyjskim występują trzy koniugacje:
- e-koniugacja
- koniugacja spółgłoskowa (z dwoma podtypami c- oraz p-tematycznymi, które posiadają pewne wyjątkowe alternacje)
- koniugacja samogłoskowa.
Czas teraźniejszy
Forma | Koniugacja | |||||
---|---|---|---|---|---|---|
I | II | III | ||||
slaveti "słyszeć" |
elti "jeść" |
hepi "spać" |
seci "mówić" |
stati "stać" | ||
Sg | I | slaio | elan | hepan | secan | staio |
II | slaves | els | hes | sechs | staies | |
III | slavet | elt | hep | sec | stat | |
Pl. | I | slavemas | elmas | hemmas | secmas | staiemas |
II | slavete | elte | hepe | sece | state | |
III | slavans | elant | hepant | secant | staians |
W koniugacji I w I osobie v oraz s alternują się do i oraz ṡ.
Czas przeszły
Forma | Koniugacja | |||||
---|---|---|---|---|---|---|
I | II | III | ||||
slaveti | elti | hepi | seci | stati | ||
Sg | I | slaveso | elso | hesso | sechso | staso |
II | slavesi | elsi | hessi | sechsi | stasi | |
III | slavesti | elsti | hessti | sechsti | stasti | |
Pl. | I | slavesamas | elsamas | hessamas | sechsamas | stasamas |
II | slavesate | elsate | hessate | sechsate | stasate | |
III | slavesanti | elsanti | hessanti | sechsanti | stasanti |
Czas przyszły
Forma | Koniugacja | |||||
---|---|---|---|---|---|---|
I | II | III | ||||
slaveti | elti | hepi | seci | stati | ||
Sg | I | slaveṡen | elṡen | hepṡen | secṡen | staṡen |
II | slaveṡes | elṡes | hepṡes | secṡes | staṡes | |
III | slaveṡet | elṡet | hepṡet | secṡet | staṡet | |
Pl. | I | slaveṡeme | elṡeme | hepṡeme | secṡeme | staṡeme |
II | slaveṡete | elṡete | hepṡete | secṡete | staṡete | |
III | slaveṡens | elṡens | hepṡens | secṡens | staṡens |
Tryb rozkazujący
Forma | Koniugacja | |||||
---|---|---|---|---|---|---|
I | II | III | ||||
slaveti | elti | hepi | seci | stati | ||
Sg | II | slave | el | hep | sec | stai |
Pl. | I | slavem | elem | hepem | secem | stame |
II | slavete | elte | hepe | sece | state |
Tryb przypuszczający
Forma | Koniugacja | |||||
---|---|---|---|---|---|---|
I | II | III | ||||
slaveti | elti | hepi | seci | stati | ||
Sg | I | slaveno | elno | hepno | secno | stano |
II | slavenisi | elnisi | hepnisi | secnisi | stanisi | |
III | slaveniti | elniti | hepniti | secniti | staniti | |
Pl. | I | slavenvime | elanvime | hepanvime | secanvime | stanvime |
II | slavenvite | elanvite | hepanvite | secanvite | stanvite | |
III | slavenvians | elanvians | hepanvians | secanvians | stanvians |
Bezokolicznik
Bezokolicznik przyjmuje końcówkę -ti lub -i.
Imiesłowy
Part. | Act. | Pass. |
---|---|---|
Ter. | -ns, -ans | -m, -am |
Prze. | -v, -u, -au | -van, -avan |
Przy. | -ṡt, -aṡt | -ṡtim, -aṡtim |
Tematem deklinacyjnym imiesłowu czasu teraźniejszego jest -nt-. Imiesłów czynny czasu przeszłego przyjmuje jedną z trzech końcówek: po samogłoskach innych niż /a/ jest to -v, po samogłosce /a/ jest to -au, a dla koniugacji spółgłoskowej jest to -au. W temacie form zależnych pojawia się jednak zawsze spółgłoska -v- w miejsce będącego częścią dyftongu /u/.
Czasownik być
Teraźniejszy | ||
---|---|---|
Osoba | Sg. | Pl. |
I | iami | smas |
II | iasi | ste |
III | iasti | sans |
Przeszły | ||
Osoba | Sg. | Pl. |
I | bun | bumas |
II | busi | buste |
III | buti | bunti |
Przyszły | ||
Osoba | Sg. | Pl. |
I | ṡan | sime |
II | ṡas | site |
III | ṡat | sins |
Rozkazujący | ||
Osoba | Sg. | Pl. |
I | – | smas |
II | si | ste |
Przypuszczający | ||
Osoba | Sg. | Pl. |
I | iaso | iasime |
II | iasesi | iasite |
III | iaseti | iaṡans |
Bezokolicznik | ||
iasti | ||
Imiesłów | Czynny | |
Teraźniejszy | sans | |
Przeszły | biast | |
Przyszły | biaṡt |