Język proto-pirkirski: Różnice pomiędzy wersjami
(Przepisanie informacji z postów na forum) |
|||
| Linia 95: | Linia 95: | ||
=== Sylaba i akcent === | === Sylaba i akcent === | ||
Sylaba ma sztywną strukturę '''CV''', gdzie '''C''' oznacza dowolną spółgłoskę a '''V''' - dowolną samogłoskę lub dyftong.<br> | Sylaba ma sztywną strukturę '''CV''', gdzie '''C''' oznacza dowolną spółgłoskę a '''V''' - dowolną samogłoskę lub dyftong.<br> | ||
| − | Akcent jest toniczny - sylaba akcentowana jest wymawiana z wyższym tonem. Akcent nie musi padać w każdym słowie - istnieją wyrazy w ogóle nieakcentowane. | + | Akcent jest toniczny - sylaba akcentowana jest wymawiana z wyższym tonem. Akcent nie musi padać w każdym słowie - istnieją wyrazy w ogóle nieakcentowane.<br> |
| + | Długie samogłoski (również rotyczne) mają tendencje do przesunięcia akcentu na siebie po krótkiej akcentowanej samogłosce.<br> | ||
| + | '''Przykład:'''<br> | ||
| + | ''*kásur'' > ''*kasúr'' | ||
| + | |||
== Gramatyka<ref name="WIP">Poniższe paragrafy podlegają zmianom w przyszłości - [https://en.wikipedia.org/wiki/Work_in_process WIP]</ref> == | == Gramatyka<ref name="WIP">Poniższe paragrafy podlegają zmianom w przyszłości - [https://en.wikipedia.org/wiki/Work_in_process WIP]</ref> == | ||
=== Rzeczownik === | === Rzeczownik === | ||
Wersja z 17:54, 22 lut 2021
| język proto-pirkirski | |
|---|---|
| Typologia: | VSO |
| Utworzenie: | Zabojad (w 2021) |
| Najnowsza wersja: | 0.1 |
| Klasyfikacja: | Pirkirskie |
| Kody | |
| Conlanger–1 | ppr. |
| Lista conlangów | |
Język proto-pirkirski - proto-język stworzony na początku 2021 roku przez Zabojada.
Założenia
- Fonetyka języków pochodnych będzie podobna do tej prezentowanej przez języki z wysp Ryūkyū
- Sprawdzenie kreatywności w zakresie możliwych zmian fonetycznych, stąd stosunkowo ubogi inwentarz głosek
- Eksploracja mniej znanych struktur gramatycznych, takich jak ergatywność czy hierarchia żywotności
Fonologia
Spółgłoski
| Spółgłoski | Wargowe | Przednio-językowo-dziąsłowe | Podniebienne | Miękopodniebienne | Miękopodniebienno-wargowe | Krtaniowe |
|---|---|---|---|---|---|---|
| Nosowe | m /m/ | n /n/ | g /ŋ/ | |||
| Zwarte | p /p/ | t /t/ | k /k/ | ʼ /ʔ/ | ||
| Frykatywy | s /s/ | x /x/ | h /h/ | |||
| Aproksymanty | r /ɾ/ | y /j/ | w /w/ |
W akcentowanej sylabie /p t k/ są wymawiane jako aspirowane: [pʰ tʰ kʰ]
Samogłoski
Podstawowe samogłoski /a i u/ są odróżniane na podstawie trzech cech:
- długość - /aː iː uː/
- nosowość - /ã ĩ ũ/
- rotyczność -/a˞ i˞ u˞/[1]
Cechy te są wyłączne, więc samogłoska nie może być fonemicznie długa i nosowa jednocześnie.
| Samogłoski krótkie | Przednie | Środkowe | Tylne |
|---|---|---|---|
| Zamknięte | i /i/ | u /u/ | |
| Otwarte | a /a/ |
| Samogłoski długie | Przednie | Środkowe | Tylne |
|---|---|---|---|
| Zamknięte | ii /iː/ | uu /uː/ | |
| Otwarte | aa /aː/ |
| Samogłoski nosowe | Przednie | Środkowe | Tylne |
|---|---|---|---|
| Zamknięte | in /ĩ/ | un /ũ/ | |
| Otwarte | an /ã/ |
| Samogłoski rotyczne | Przednie | Środkowe | Tylne |
|---|---|---|---|
| Zamknięte | ir /iʳ/ | ur /uʳ/ | |
| Otwarte | ar /aʳ/ |
Istnieją również dwa dyftongi: ai /ai̯/ i au /au̯/, co razem daje w sumie 14 samogłosek.
Harmonie samogłosek
Są dwie progresywne[2] harmonie samogłosek:
- nosowa, która unosawia samogłoskę bądź glajd (/j/ i /w/) następujący po spółgłosce lub samogłosce nosowej. Jest ona jednak blokowana przez każdą spółgłoskę niebędącą glajdem.
- Przykład:
- *sanya [sãj̃ã] - harmonia nasalizuje /j/ i następujące samogłoski
- *nawa [nãw̃ã] - harmonia wyzwolona przez /n/
- *santa [sãta] - harmonia jest blokowana przez /t/
- rotyczna, która urotycznia następną samogłoskę po samogłosce rotycznej. Nie jest zatrzymywana przez żadną ze spółgłosek.
- Przykład:
- *tarka [taʳkaʳ] - harmonia urotycznia następną samogłoskę, bez względu na /k/
- *'arranya [ʔaʳrãʳj̃ãʳ] - obydwie harmonie działające razem
Dyftongi nie przechodzą przez harmonię:
Przykład:
*niyaryau [nĩj̃ãʳj̃au]
Sylaba i akcent
Sylaba ma sztywną strukturę CV, gdzie C oznacza dowolną spółgłoskę a V - dowolną samogłoskę lub dyftong.
Akcent jest toniczny - sylaba akcentowana jest wymawiana z wyższym tonem. Akcent nie musi padać w każdym słowie - istnieją wyrazy w ogóle nieakcentowane.
Długie samogłoski (również rotyczne) mają tendencje do przesunięcia akcentu na siebie po krótkiej akcentowanej samogłosce.
Przykład:
*kásur > *kasúr
Gramatyka[3]
Rzeczownik
Przypadki
- Absolutyw
- Ergatyw
- Celownik
- Dopełniacz
- Wołacz
Rodzaje
Trzy rodzaje:
- Ludzki
- Ożywiony
- Nieożywiony
Liczba mnoga
Liczba mnoga tworzona jest głównie poprzez reduplikacje.
Zaimki
Osobowe
Dzierżawcze
Przymiotnik
Liczebnik
System szóstkowy
| System dziesiętny | System szóstkowy | Proto-pirkirski liczebnik |
|---|---|---|
| 0 | 0 | |
| 1 | 1 | |
| 2 | 2 | |
| 3 | 3 | |
| 4 | 4 | |
| 5 | 5 | |
| 6 | 10 | |
| 7 | 11 | |
| 8 | 12 | |
| 9 | 13 | |
| 10 | 14 | |
| 11 | 15 | |
| 12 | 20 | |
| 60 | 100 |
Czasownik
System czasów
Dwa czasy: nieprzeszły i przeszły
Etapy rozwoju
Etap I.
Samogłoski krótkie (nienosowe i nierotyczne) w pozycjach słabych są redukowane do szwy [ə] [4] Pozycje słabe:
- na końcu słowa, np. *kiirúra [kiːˈɾuɾa] > [kiːˈɾuɾə],
- przed pełną samogłoską, np. *yayaa [jajaː] > [jəjaː],
- przed samogłoską akcentowaną, np. *karaká [kaɾaˈkʰa] > [kaɾəˈkʰa]
Samogłoski rotyczne są dosyć niestabilne, więc jednym z pierwszych etapów jest ich rozbicie:
- pod akcentem - /aʳ iʳ uʳ/ przechodzą w parę /aɾ iɾ uɾ/, np. *'arutakúr [ʔaɾutaˈkʰuʳ] > [ʔəɾutəˈkʰuɾ],
- bez akcentu - /aʳ iʳ uʳ/ przechodzą w /ɾa ɾi ɾu/, np. *pirkír [piʳˈkʰiʳ] > [pɾiˈkʰiɾ]
- ↑ Dla wygody i czytelności, nie używam dalej w tekście IPowego haczyka dla rotycznych, tylko lepiej widocznego i większego /ʳ/.
- ↑ tzn. działające od fonemu wyzwalającego do końca słowa
- ↑ Poniższe paragrafy podlegają zmianom w przyszłości - WIP
- ↑ inspirowane prasłowiańskimi jerami i ich zanikiem w językach potomnych