Język protogamajski
Język protogamajski (Raħ ghammasa iighaur [raħ' ɣam:a'sa i:ɣawr']) to prajęzyk, będący przodkiem wszystkich innych języków gamajskich, rodziny językowej rozwijanej w ramach wspólnego forumowego projektu. Jest to język aglutynacyjny, o szyku SVO, charakteryzujący się sporą liczbą głosek szczelinowych, w tym charakterystycznej dla języka spółgłoski [ɣ].
Fonologia
Samogłoski
Przednie | Tylnie | |
---|---|---|
Przymknięte | i i: | u u: |
Otwarte | a a: |
Dyftongi
Występują jedynie dwa dyftongi: [aj] oraz [aw].
Spółgłoski
Wargowe | Zębowo-dziąsłowe | Podniebienne | Weralne | Języczkowe | Gardłowe | ||
---|---|---|---|---|---|---|---|
Nosowe | m | n | |||||
Zwarte | bezdźwięczne | p | t | k | q | ||
dźwięczne | b | d | g | ||||
Szczelinowe | bezdźwięczne | f | θ s | h ħ | |||
dźwięczne | ð z | ɣ | |||||
Drżące | r | ||||||
Aproksymanty | l | j | w |
Geminaty
W protogamajskim występowała znaczna liczba geminatów: [n:] [m:] [r:] [l:] [j:] oraz [w:].
Akcent
Akcent pada zwykle na pierwszą sylabę, chociaż pojawiają się wyjątki od tej zasady.
Struktura sylaby
Struktura sylaby to (C)V(C), gdzie V może być samogłoską/dyftongiem, a C spółgłoską/geminatą.
Zapis łaciński
Język protogamajski nie posiadał własnego pisma, używany był przez społeczność niepiśmienną. Dla ułatwienia stosuje się jednak zapis łaciński.
i | ii | u | uu | a | aa | au | ay |
[i] | [iː] | [u] | [u:] | [a] | [a:] | [aw] | [aj] |
m | n | p | t | k | q | b | d |
[m] | [n] | [p] | [t] | [k] | [q] | [b] | [d] |
g | f | ph | s | h | ħ | dh | z |
[g] | [f] | [θ] | [s] | [h] | [ħ] | [ð] | [z] |
gh | r | l | y | w | |||
[ɣ] | [r] | [l] | [j] | [w] |
Gramatyka
Harmonia samogłoskowa
W protogamajskim występuje harmonia progresywna samogłosek. Samogłoska pierwszej sylaby sufiksów dołączanych do słowa musi zgadzać się z samogłoską ostatniej sylaby podstawowego słowa.
Ostatnia samogłoska słowa <---> Pierwsza samogłoska sufiksu i ii <---> i ii u uu <---> u uu a aa ay au <---> a aa
Np.
faqiih "sen" -> faqiihir "sny"
pirrun "drzewo" -> pirrunur "drzewa"
iighaur "język" -> iighaurar "języki"
Czasowniki
Osoby i odmiana czasowników przez osoby
osoba | końcówka | aurim - siedzieć | tudur - iść | zaww - robić |
---|---|---|---|---|
ja
ghau |
-_²d_ | aurimiid - siedzę | tuduruud - idę | zawwaad - robię |
ty
lii |
-_ph | aurimiph - siedzisz | tuduruph - idziesz | zawwaph - robisz |
ty grzecznościowe
dhilii |
-_²ph | aurimiiph - siedzisz | tuduruuph - idziesz | zawwaaph - robisz |
on/ona/ono
pay |
-_say | aurimisay - siedzi | tudurusay - idzie | zawwasay - robi |
on/ona/ono grzecznościowe
dhipay |
-_²say | aurimiisay - siedzi | tuduruusay - idzie | zawwaasay - robi |
my
zifa |
-_ | aurimi - siedzimy | tuduru - idziemy | zawwa - robimy |
wy
uur |
-_gh | aurimigh - siedzicie | tudurugh - idziecie | zawwagh - robicie |
wy grzecznościowe
dhinuur |
-_²gh | aurimiigh - siedzicie | tuduruugh - idziecie | zawwaagh - robicie |
oni
qa |
-_ħ | aurimiħ - siedzą | tuduruħ - idą | zawwaħ - robią |
oni grzecznościowe
dhiqa |
-_ħ | aurimiħ - siedzą | tuduruħ - idą | zawwaħ - robią |
- Oznaczenie _ wskazuje na samogłoskę pasującą do systemu harmonii.
- Oznaczenie _² wskazuje na długi wariant harmonizowanej samogłoski.
Aspekty i tryby
W protogamajskim różnica między aspektem a trybem zaciera się. Występują następujące trybo-aspekty: dokonany, niedokonany, realis, pragnący, życzący, oraz pytający. Niedokonany jest podstawową formą czasownika.
Dokonany
Aby utworzyć aspekt dokonany należy dodać do czasownika prefiks -b(_).
Np:
aurimi (siadamy) --> baurimi (siedzimy)
tuduru (idziemy) --> butuduru (dochodzimy)
zawwa (robimy) --> bazawwa (zrobimy)
Realis?
Pragnący
Życzący
Pytający
Czasy
Występują 3 czasy: teraźniejszy, przeszły oraz przyszły.
Przeszły
Aby utworzyć czas przeszły od czasownika, należy dodać prefiks f_(h)-. Prefiks dodaje się przed prefiksami aspektu