Język protowertyński: Różnice pomiędzy wersjami

Z Conlanger
Przejdź do nawigacji Przejdź do wyszukiwania
Linia 2: Linia 2:
 
| kolor = #e83f33
 
| kolor = #e83f33
 
| nazwa = Język protowertyński
 
| nazwa = Język protowertyński
−
| nazwa własna = Vērrtire laurādh
+
| nazwa własna = Vēřtire laurādh
 
| alfabet u = pierwotnie: brak <br/>aktualnie: pismo wertyńskie <br/>na ziemi: alfabet łaciński
 
| alfabet u = pierwotnie: brak <br/>aktualnie: pismo wertyńskie <br/>na ziemi: alfabet łaciński
 
| typologia u = aglutynacyjno-fleksyjny, VSO
 
| typologia u = aglutynacyjno-fleksyjny, VSO
Linia 19: Linia 19:
 
}}
 
}}
 
{{słownik}}
 
{{słownik}}
−
'''Język protowertyński''' (Vērrtire laurādh [ˈʋɛːrtiɾɛ ˈʎawɾaːð]), we [[Język wertyński|współczesnym wertyńskim]] znany jako (...) — język autorstwa [[Użytkownik:F1req|F1rqa]] stworzony w 2020 roku jako jego pierwszy konlang. Język pierwotnie nosił nazwę "język wertyński", po lekkich przeróbkach został przemianowany na "język protowertyński". W świecie [[Kyon|Kyonu]] posługiwali się nim pierwsi wertowie którzy przybyli na tereny dzisiejszej [[Wertynia|Wertynii]]. Jest to prajęzyk który dał początek rodzinie [[Języki wertyńskie|języków wertyńskich]], wyłoniły się z niego 3 dialekty, północny, południowy oraz wschodni, z których to wyłoniły się obecne języki.
+
'''Język protowertyński''' (Vēřtire laurādh [ˈʋɛːrtiɾɛ ˈʎawɾaːð]), we [[Język wertyński|współczesnym wertyńskim]] znany jako (...) — język autorstwa [[Użytkownik:F1req|F1rqa]] stworzony w 2020 roku jako jego pierwszy konlang. Język pierwotnie nosił nazwę "język wertyński", po lekkich przeróbkach został przemianowany na "język protowertyński". W świecie [[Kyon|Kyonu]] posługiwali się nim pierwsi wertowie którzy przybyli na tereny dzisiejszej [[Wertynia|Wertynii]]. Jest to prajęzyk który dał początek rodzinie [[Języki wertyńskie|języków wertyńskich]], wyłoniły się z niego 3 dialekty, północny, południowy oraz wschodni, z których to wyłoniły się obecne języki.
 
==Fonologia==
 
==Fonologia==
 
===Samogłoski ✔===
 
===Samogłoski ✔===
Linia 50: Linia 50:
 
<div style="column-count:5;-moz-column-count:5;-webkit-column-count:3">
 
<div style="column-count:5;-moz-column-count:5;-webkit-column-count:3">
 
*'''au''' - [{{IPA|aw}}] jak w ''laurādh'' [ʎ<font color="darkred">aw</font>ɾaːð] (język)
 
*'''au''' - [{{IPA|aw}}] jak w ''laurādh'' [ʎ<font color="darkred">aw</font>ɾaːð] (język)
−
*'''eu''' - [{{IPA|ɛw}}] jak w ''euvarrev'' [<font color="darkred">ɛw</font>ʋarɛʋ] (mówić)
+
*'''eu''' - [{{IPA|ɛw}}] jak w ''euvařev'' [<font color="darkred">ɛw</font>ʋarɛʋ] (mówić)
 
*'''ay''' - [{{IPA|aj}}] jak w [...]
 
*'''ay''' - [{{IPA|aj}}] jak w [...]
 
*'''ey''' - [{{IPA|ɛj}}] jak w [...]
 
*'''ey''' - [{{IPA|ɛj}}] jak w [...]
Linia 94: Linia 94:
 
|
 
|
 
|
 
|
−
|{{IPA|g}}
+
|{{IPA|ɡ}}
 
|
 
|
 
|- align="center"
 
|- align="center"
Linia 172: Linia 172:
 
| [{{IPA|ɛ̃}}] || [{{IPA|f}}] || [{{IPA|ɡ}}] || [{{IPA|h}}] || [{{IPA|i}}] || [{{IPA|iː}}] || [{{IPA|ĩ}}] || [{{IPA|j}}] || [{{IPA|k}}] || [{{IPA|ʎ}}]
 
| [{{IPA|ɛ̃}}] || [{{IPA|f}}] || [{{IPA|ɡ}}] || [{{IPA|h}}] || [{{IPA|i}}] || [{{IPA|iː}}] || [{{IPA|ĩ}}] || [{{IPA|j}}] || [{{IPA|k}}] || [{{IPA|ʎ}}]
 
|- style="font-size: 2.0em;"
 
|- style="font-size: 2.0em;"
−
|  ll  ||  m  ||  n  ||  ng  ||  p  ||  r  ||  rr ||  s  ||  š  ||  t
+
|  ll  ||  m  ||  n  ||  ng  ||  p  ||  r  ||  ř ||  s  ||  š  ||  t
 
|-
 
|-
 
| [{{IPA|l}}] || [{{IPA|ɱ}}] || [{{IPA|n}}] || [{{IPA|ŋ}}] || [{{IPA|p}}] || [{{IPA|ɾ}}] || [{{IPA|r}}] || [{{IPA|s}}] || [{{IPA|ʃ}}] || [{{IPA|t}}]
 
| [{{IPA|l}}] || [{{IPA|ɱ}}] || [{{IPA|n}}] || [{{IPA|ŋ}}] || [{{IPA|p}}] || [{{IPA|ɾ}}] || [{{IPA|r}}] || [{{IPA|s}}] || [{{IPA|ʃ}}] || [{{IPA|t}}]
Linia 436: Linia 436:
 
===Czasowniki===
 
===Czasowniki===
 
<hr>
 
<hr>
−
====Odmiana czasowników przez osoby====
+
====Bezokoliczniki ✔====
 +
<hr>
 +
Bezokoliczniki tworzy się poprzez dodanie do rdzenia czasownika sufiksu '''-ev'''.
 +
*''zeuř'''ev''''' - chodzić
 +
*''euvař'''ev''''' - mówić
 +
*''yauret'''ev''''' - nazywać
 +
 
 +
====Odmiana przez osoby ✔====
 
<hr>
 
<hr>
 
Czasowniki regularne odmienia się przez osoby poprzez dodanie odpowiedniego sufiksu. Wszystkie czasowniki regularne w bezokoliczniku kończą się na '''-ev'''.
 
Czasowniki regularne odmienia się przez osoby poprzez dodanie odpowiedniego sufiksu. Wszystkie czasowniki regularne w bezokoliczniku kończą się na '''-ev'''.
−
{| class="wikitable"
+
{| class="wikitable" style="text-align:center"
−
|-
+
!Osoba
−
!  osoba 
+
!Liczba pojedyncza
−
!  sufiks 
+
!Liczba mnoga
−
!  zeurev - chodzić
 
−
!  euvarev - mówić
 
−
!  ?????? - dawać
 
−
|-
 
−
| align="center" | ja - '''fīr'''
 
−
| align="center" | '''-au'''
 
−
| align="center" |  zeurr'''au''' - chodzę
 
−
| align="center" |  euvarr'''au''' - mówię
 
−
| align="center" |  vayl'''au''' - daję
 
−
|-
 
−
| align="center" | ty - '''weri'''
 
−
| align="center" | '''-ay'''
 
−
| align="center" |  zeurr'''ay''' - chodzisz
 
−
| align="center" |  euvarr'''ay''' - mówisz
 
−
| align="center" |  vayl'''ay''' - dajesz
 
 
|-
 
|-
−
| align="center" | on - '''šīr'''
+
! 1.
−
| align="center" | '''-ų'''
+
| -au<br>''zeuř'''au'''''  - chodzę
−
| align="center" | zeurr'''ų''' - on chodzi
+
| -uti<br>''zeuř'''uti''''' - chodzimy
−
| align="center" |  euvarr'''ų''' - on mówi
 
−
| align="center" |  vayl'''ų''' - on daje
 
 
|-
 
|-
−
| align="center" | ona - '''llera'''
+
! 2.
−
| align="center" | '''-ą'''
+
| -ay<br>''zeuř'''ay''''' - chodzisz
−
| align="center" |  zeurr'''ą''' - ona chodzi
+
| -avi<br>''zeuř'''avi''''' - chodzicie
−
| align="center" |  euvarr'''ą''' - ona mówi
 
−
| align="center" |  vayl'''ą''' - ona daje
 
−
|-
 
−
| align="center" | ono - '''neri'''
 
−
| align="center" | '''-ę'''
 
−
| align="center" |  zeurr'''ę''' - ono chodzi
 
−
| align="center" |  euvarr'''ę''' - ono mówi
 
−
| align="center" |  vayl'''ę''' - ono daje
 
−
|-
 
−
| align="center" | my - '''aray'''
 
−
| align="center" | '''-uti'''
 
−
| align="center" |  zeurr'''uti''' - chodzimy
 
−
| align="center" |  euvarr'''uti''' - mówimy
 
−
| align="center" |  vayl'''uti''' - dajemy
 
−
|-
 
−
| align="center" | wy - '''evay'''
 
−
| align="center" | '''-avi'''
 
−
| align="center" |  zeurr'''avi''' - chodzicie
 
−
| align="center" |  euvarr'''avi''' - mówicie
 
−
| align="center" |  vayl'''avi''' - dajecie
 
−
|-
 
−
| align="center" | oni - '''veray'''
 
−
| align="center" | '''-eni'''
 
−
| align="center" |  zeurr'''eni''' - chodzą
 
−
| align="center" |  euvarr'''eni''' - mówią
 
−
| align="center" |  vayl'''eni''' - dają
 
 
|-
 
|-
 +
! 3.
 +
| -an<br>''zeuř'''an''''' - chodzi
 +
| -eni<br>''zeuř'''eni''''' - chodzą
 
|}
 
|}
  
 
====Czasy ✔====
 
====Czasy ✔====
 
<hr>
 
<hr>
−
W języku protowertyńskim występują trzy czasy: przeszły, teraźniejszy oraz przyszły. Tworzy się je za pomocą odpowiedniego przedimka. Czas teraźniejszy zawiera się w domyślnym rdzeniu czasownika, czas przeszły tworzy się poprzez dodanie przedimka '''viŕ''', czas przyszły natomiast poprzez dodanie przedimka '''xeŕ'''.
+
W języku protowertyńskim występują trzy czasy: przeszły, teraźniejszy oraz przyszły. Tworzy się je za pomocą odpowiedniego przedimka. Czas teraźniejszy zawiera się w domyślnym rdzeniu czasownika, czas przeszły tworzy się poprzez dodanie przedimka '''vir''', czas przyszły natomiast poprzez dodanie przedimka '''xer'''.
 
{| class="wikitable" style="text-align:center"
 
{| class="wikitable" style="text-align:center"
 
!Czas
 
!Czas
Linia 508: Linia 475:
 
! Przeszły
 
! Przeszły
 
! vir
 
! vir
−
| '''vir''' zeurrau
+
| '''vir''' zeuřau
 
----
 
----
−
'''vir''' euvarrau
+
'''vir''' euvařau
 
----
 
----
 
'''vir''' yauretau
 
'''vir''' yauretau
Linia 521: Linia 488:
 
! Teraźniejszy
 
! Teraźniejszy
 
! —
 
! —
−
| zeurrau
+
| zeuřau
 
----
 
----
−
euvarrau
+
euvařau
 
----
 
----
 
yauretau
 
yauretau
Linia 534: Linia 501:
 
! Przyszły
 
! Przyszły
 
! xer
 
! xer
−
| '''xer''' zeurrau
+
| '''xer''' zeuřau
 
----
 
----
−
'''xer''' euvarrau
+
'''xer''' euvařau
 
----
 
----
 
'''xer''' yauretau
 
'''xer''' yauretau
Linia 557: Linia 524:
 
! Oznajmujący
 
! Oznajmujący
 
! —
 
! —
−
| zeuray
+
| zeuřay
 
----
 
----
−
euvaray
+
euvařay
 
----
 
----
−
yauŕetay
+
yauretay
 
| ''chodzisz''
 
| ''chodzisz''
 
----
 
----
Linia 570: Linia 537:
 
! Potencjalny
 
! Potencjalny
 
! xan
 
! xan
−
| zeurray '''xan'''
+
| zeuřay '''xan'''
 
----
 
----
−
euvarray '''xan'''
+
euvařay '''xan'''
 
----
 
----
 
yauretay '''xan'''
 
yauretay '''xan'''
Linia 583: Linia 550:
 
! Przypuszczający
 
! Przypuszczający
 
! qin
 
! qin
−
| zeurray '''qin'''
+
| zeuřay '''qin'''
 
----
 
----
−
euvarray '''qin'''
+
euvařay '''qin'''
 
----
 
----
 
yauretay '''qin'''
 
yauretay '''qin'''
Linia 596: Linia 563:
 
! Rozkazujący
 
! Rozkazujący
 
! ven
 
! ven
−
| zeurray '''ven'''
+
| zeuřay '''ven'''
 
----
 
----
−
euvarray '''ven'''
+
euvařay '''ven'''
 
----
 
----
 
yauretay '''ven'''
 
yauretay '''ven'''
Linia 611: Linia 578:
 
<hr>
 
<hr>
 
Negacja czasowników odbywa się poprzez dodanie partykuły '''rev''' za czasownikiem.
 
Negacja czasowników odbywa się poprzez dodanie partykuły '''rev''' za czasownikiem.
−
*zeurrau '''rev''' — nie chodzę
+
*zeuřau '''rev''' — nie chodzę
−
*euvarrau '''rev''' - nie mówisz
+
*euvařau '''rev''' - nie mówisz
 
*yauretau '''rev''' - nie nazywam
 
*yauretau '''rev''' - nie nazywam
  
−
===Przymiotniki===
+
===Przymiotniki ✔===
 
<hr>
 
<hr>
−
====Negacja przymiotników ✔====
+
====Przymiotniki odrzeczownikowe ✔====
−
<hr>
 
−
Negacja przymiotników odbywa się poprzez dodanie partykuły '''rev''' za przymiotnikiem.
 
−
*vērrtire '''rev''' — nie wertyński
 
−
*xāšare '''rev''' - nie pogański
 
−
*nevārise '''rev''' - nie robacki
 
−
 
 
−
====Przymiotniki odrzeczownikowe====
 
 
<hr>
 
<hr>
 
Przymiotniki odrzeczownikowe tworzymy poprzez dodanie odpowiedniego sufiksu, zazwyczaj jest to '''-e''', w przypadku wyrazów zakończonych '''-a''' dajemy sufiks '''-ve''', natomiast w przypadku wyrazów zakończonych '''-i''' dajemy sufiks '''-se'''
 
Przymiotniki odrzeczownikowe tworzymy poprzez dodanie odpowiedniego sufiksu, zazwyczaj jest to '''-e''', w przypadku wyrazów zakończonych '''-a''' dajemy sufiks '''-ve''', natomiast w przypadku wyrazów zakończonych '''-i''' dajemy sufiks '''-se'''
Linia 632: Linia 592:
 
! przymiotnik
 
! przymiotnik
 
|-  
 
|-  
−
| vērrtir
+
| vēřtir
 
(wert)
 
(wert)
−
| vērrtir'''e'''  
+
| vēřtir'''e'''  
 
(wertyński)
 
(wertyński)
 
|-
 
|-
−
| ????
+
| ivra
−
(????)
+
(płomień)
−
| ????'''?'''  
+
| ivra'''ve'''  
−
(????)
+
(płomienisty)
 
|-
 
|-
 
| nevāri
 
| nevāri
Linia 647: Linia 607:
 
(robacki)
 
(robacki)
 
|}
 
|}
 +
 +
====Stopniowanie przymiotników ✔====
 +
<hr>
 +
Występują 3 stopnie przymiotników: równy, wyższy i najwyższy. Stopniuje się poprzez dodanie odpowiedniego sufiksu. Stopień równy jest podstawowym przymiotnikiem, stopień wyższy tworzy się za pomocą sufiksu '''-ate''', wyższy zaś za pomocą sufiksu '''-avre'''.
 +
<div style="width:300px; height:auto; margin:0px auto; float:left;">
 +
'''Stopień równy:'''
 +
*vēřtire — wertyński
 +
*ivrave — płomienisty
 +
*nevārise — robacki
 +
</div>
 +
 +
<div style="width:300px; height:auto; margin:0px auto; float:left;">
 +
'''Stopień wyższy:'''
 +
*vēřtir'''ate''' — bardziej wertyński
 +
*ivrav'''ate''' — bardziej mniejszy
 +
*nevāris'''ate''' — bardziej robacki
 +
</div>
 +
 +
<div style="width:300px; height:auto; margin:0px auto; float:left;">
 +
'''Stopień najwyższy:'''
 +
:vēřtir'''avre''' — najbardziej wertyński
 +
:ivrav'''avre''' — najbardziej płomienisty
 +
:nevāris'''avre''' — najbardziej robacki
 +
</div>
 +
<br clear="all" />
  
 
====Imiesłowy ✔====
 
====Imiesłowy ✔====
 
<hr>
 
<hr>
−
W języku protowertyńskim imiesłowy czynne tworzy się poprzez dodanie sufiksu '''-eti''', a imiesłów bierny poprzez dodanie sufiksu '''-avi'''.
+
W języku protowertyńskim imiesłowy czynne tworzy się poprzez dodanie sufiksu '''-eti''', a imiesłów bierny poprzez dodanie sufiksu '''-ari'''.
 
{| class="wikitable"
 
{| class="wikitable"
 
|-
 
|-
Linia 657: Linia 642:
 
! imiesłów bierny
 
! imiesłów bierny
 
|-  
 
|-  
−
| euvarev
+
| euvařev
 
(mówić)
 
(mówić)
−
| euvarr'''eti'''  
+
| euvař'''eti'''  
 
(mówiący)
 
(mówiący)
−
| euvarr'''avi'''
+
| euvař'''ari'''
 
(mówiony)
 
(mówiony)
 
|-
 
|-
−
| zeurev
+
| zeuřev
 
(chodzić)
 
(chodzić)
−
| zeurr'''eti'''
+
| zeuř'''eti'''
 
(chodzący)
 
(chodzący)
−
| zeurr'''avi'''
+
| zeuř'''ari'''
 
(chodzony)
 
(chodzony)
 
|-
 
|-
Linia 675: Linia 660:
 
| yauret'''eti'''  
 
| yauret'''eti'''  
 
(nazywający)
 
(nazywający)
−
| yauret'''avi'''
+
| yauret'''ari'''
 
(nazywany)
 
(nazywany)
 
|}
 
|}
 +
 +
====Negacja przymiotników ✔====
 +
<hr>
 +
Negacja przymiotników odbywa się poprzez dodanie partykuły '''rev''' za przymiotnikiem.
 +
*vēřtire '''rev''' - nie wertyński
 +
*ivrave '''rev''' - nie płomienisty
 +
*nevārise '''rev''' - nie robacki
  
 
===Zaimki===
 
===Zaimki===
Linia 705: Linia 697:
 
| width="10%" | llēra (''ona'')
 
| width="10%" | llēra (''ona'')
 
| width="10%" | nerī (''ono'')
 
| width="10%" | nerī (''ono'')
−
| width="10%" | aray (''my'')
+
| width="10%" | arey (''my'')
−
| width="10%" | evay (''wy'')
+
| width="10%" | evey (''wy'')
−
| width="10%" | veray (''oni'')
+
| width="10%" | verey (''oni'')
 
|-
 
|-
 
! Genetivus
 
! Genetivus
Linia 715: Linia 707:
 
| llērase (''jej/niej'')
 
| llērase (''jej/niej'')
 
| nerīsa (''jego/go/niego'')
 
| nerīsa (''jego/go/niego'')
−
| arayesi (''nas'')
+
| areyesi (''nas'')
−
| evayesi (''was'')
+
| eveyesi (''was'')
−
| verayesi (''ich/nich'')
+
| vereyesi (''ich/nich'')
 
|-
 
|-
 
! Dativus
 
! Dativus
Linia 725: Linia 717:
 
| llērave (''jej/niej'')
 
| llērave (''jej/niej'')
 
| nerīva (''jemu/mu/niemu'')
 
| nerīva (''jemu/mu/niemu'')
−
| arayevi (''nam'')
+
| areyevi (''nam'')
−
| evayevi (''wam'')
+
| eveyevi (''wam'')
−
| verayevi (''im/nim'')
+
| vereyevi (''im/nim'')
 
|-
 
|-
 
! Accusativus
 
! Accusativus
−
| fīreur (''mnie/mię'')
+
| fīreri (''mnie/mię'')
−
| werīwr (''ciebie/cię'')
+
| werīra (''ciebie/cię'')
−
| šīreur (''jego/go/niego'')
+
| šīreri (''jego/go/niego'')
−
| llēraur (''ją/nią'')
+
| llērare (''ją/nią'')
−
| nerīwr (''je/nie'')
+
| nerīra (''je/nie'')
−
| arayeur (''nas'')
+
| areyeri (''nas'')
−
| evayeur (''was'')
+
| eveyeri (''was'')
−
| verayeur (''ich/nich'')
+
| vereyeri (''ich/nich'')
 
|-
 
|-
 
! Comitativus
 
! Comitativus
−
| fīrevt (''ze mną'')
+
| fīrene (''ze mną'')
−
| werīvt (''z tobą'')
+
| werīna (''z tobą'')
−
| šīrevt (''z nim'')
+
| šīrene (''z nim'')
−
| llēravt (''z nią'')
+
| llērani (''z nią'')
−
| nerīvt (''z nim'')
+
| nerīna (''z nim'')
−
| arayevt (''z nami'')
+
| areyene (''z nami'')
−
| evayevt (''z wami'')
+
| eveyene (''z wami'')
−
| verayevt (''z nimi'')
+
| vereyene (''z nimi'')
 
|-
 
|-
 
! Ablativus
 
! Ablativus
−
| fīreri (''ode mnie'')
+
| fīreur (''ode mnie'')
−
| werīra (''od ciebie'')
+
| werīvr (''od ciebie'')
−
| šīreri (''od niego'')
+
| šīreur (''od niego'')
−
| llērare (''od niej'')
+
| llēraur (''od niej'')
−
| nerīra (''od tego'')
+
| nerīvr (''od tego'')
−
| arayeri (''od nas'')
+
| areyeur (''od nas'')
−
| evayeri (''od was'')
+
| eveyeur (''od was'')
−
| verayeri (''od nich'')
+
| vereyeur (''od nich'')
 
|-
 
|-
 
! Allativus
 
! Allativus
−
| fīrene (''do mnie'')
+
| fīreut (''do mnie'')
−
| werīna (''do ciebie'')
+
| werīvt (''do ciebie'')
−
| šīrene (''do niego'')
+
| šīreut (''do niego'')
−
| llērani (''do niej'')
+
| llēraut (''do niej'')
−
| nerīna (''do tego'')
+
| nerīvt (''do tego'')
−
| arayene (''do nas'')
+
| areyeut (''do nas'')
−
| evayene (''do was'')
+
| eveyeut (''do was'')
−
| verayene (''do nich'')
+
| vereyeut (''do nich'')
 
|}
 
|}
  
Linia 782: Linia 774:
 
! l.absolutna
 
! l.absolutna
 
|-
 
|-
−
| align="center" | xarēdh'''errį'''
+
| align="center" | xarēdh'''erį'''
 
(żaden miecz)
 
(żaden miecz)
 
| align="center" | xarēdh
 
| align="center" | xarēdh
Linia 791: Linia 783:
 
(wszystkie miecze)
 
(wszystkie miecze)
 
|-
 
|-
−
| align="center" | nevār'''irrą'''
+
| align="center" | nevār'''irą'''
 
(żaden robak)
 
(żaden robak)
 
| align="center" | nevāri
 
| align="center" | nevāri
Linia 854: Linia 846:
 
|-
 
|-
 
| I.
 
| I.
−
| -errį / -arrę / -irrą
+
| -erį / -arę / -irą
 
| -ø / -a / -i
 
| -ø / -a / -i
 
| -ey / -aye / -iyi
 
| -ey / -aye / -iyi
Linia 860: Linia 852:
 
|-
 
|-
 
| II.
 
| II.
−
| -errv / -arrv / -irrv
+
| -erv / -arv / -irv
 
| -esi / -ase / -isa
 
| -esi / -ase / -isa
 
| -eyu / -ayu / -iyu
 
| -eyu / -ayu / -iyu
Linia 873: Linia 865:
 
| IV.
 
| IV.
 
| -eviv / -avev / -ivav
 
| -eviv / -avev / -ivav
−
| -eur / -aur / -iwr
+
| -eri / -are / -ira
−
| -evni / -avna / -ivna
+
| -euni / -auna / -ivna
 
| -etiv / -atev / -itav
 
| -etiv / -atev / -itav
 
|-
 
|-
 
| V.
 
| V.
 
| -esex / -asix / -isax
 
| -esex / -asix / -isax
−
| -evt / -avt / -ivt
+
| -ene / -ani / -ina
 
| -etis / -ates / -itas
 
| -etis / -ates / -itas
 
| -esiv / -asev / -isav
 
| -esiv / -asev / -isav
Linia 885: Linia 877:
 
| VI.
 
| VI.
 
| -evin / -aven / -ivun
 
| -evin / -aven / -ivun
−
| -eri / -are / -ira
+
| -eur / -aur / -ivr
 
| -evir / -aver / -ivar
 
| -evir / -aver / -ivar
 
| -erin / -aren / -iran
 
| -erin / -aren / -iran
Linia 891: Linia 883:
 
| VII.
 
| VII.
 
| -enis / -anus / -inas
 
| -enis / -anus / -inas
−
| -ene / -ani / -ina
+
| -eut / -aut / -ivt
 
| -enev / -aniv / -inav
 
| -enev / -aniv / -inav
 
| -eney / -aniy / -inay
 
| -eney / -aniy / -inay
Linia 902: Linia 894:
 
|}
 
|}
  
−
====Odmiana przymiotników przez przypadki====
+
====Odmiana przymiotników====
 
<hr>
 
<hr>
  

Wersja z 16:01, 29 lis 2020

Język protowertyński
Vēřtire laurādh
Sposoby zapisu: pierwotnie: brak
aktualnie: pismo wertyńskie
na ziemi: alfabet łaciński
Typologia: aglutynacyjno-fleksyjny, VSO
Faktycznie
Utworzenie: F1req w 2020
Najnowsza wersja: 1
W Kyon
Używany w : ???
Klasyfikacja: Języki wertyńskie
Przykład
???
???
Lista conlangów
Nuvola apps bookcase 1 blue.svg.png Zobacz też słownik tego języka.

Język protowertyński (Vēřtire laurādh [ˈʋɛːrtiɾɛ ˈʎawɾaːð]), we współczesnym wertyńskim znany jako (...) — język autorstwa F1rqa stworzony w 2020 roku jako jego pierwszy konlang. Język pierwotnie nosił nazwę "język wertyński", po lekkich przeróbkach został przemianowany na "język protowertyński". W świecie Kyonu posługiwali się nim pierwsi wertowie którzy przybyli na tereny dzisiejszej Wertynii. Jest to prajęzyk który dał początek rodzinie języków wertyńskich, wyłoniły się z niego 3 dialekty, północny, południowy oraz wschodni, z których to wyłoniły się obecne języki.

Fonologia

Samogłoski ✔

W języku protowertyńskim występują 4 samogłoski, plus ich długie oraz nosowe odpowiedniki.

Przednie Tylne
Przymknięte i • iː • ĩ
Prawie przymknięte ʊ • ʊː • ʊ̃
Półotwarte ɛ • ɛː • ɛ̃
Otwarte a • aː • ã

Dyftongi

W języku protowertyńskim występuje 9 dyftongów:

  • au - [aw] jak w laurādh [ʎawɾaːð] (język)
  • eu - [ɛw] jak w euvařev [ɛwʋarɛʋ] (mówić)
  • ay - [aj] jak w [...]
  • ey - [ɛj] jak w [...]
  • ae - [aɛ] jak w [...]
  • ea - [ɛa] jak w [...]
  • uy - [ʊj] jak w [...]
  • ua - [ʊa] jak w [...]
  • ue - [ʊɛ] jak w [...]

Spółgłoski ✔

W języku protowertyńskim występuje 28 spółgłosek.

Wargowe Zębowe Dziąsłowe Podnieb. Welarne Krtaniowe
Nosowe ɱ n ŋ
Zwarte bezdźwięczne p t k
dźwięczne b d ɡ
Afrykaty bezdźwięczne t͡s • t͡ʃ
dźwięczne d͡z • d͡ʒ
Szczelinowe bezdźwięczne f θ s • ʃ h
dźwięczne ð z • ʒ
Drżące r
Uderzeniowe ɾ
Aproksymanty ʋ l j • ʎ w

Akcent i struktura sylaby

W języku protowertyńskim akcent zawsze pada na pierwszą sylabę.

Sposoby zapisu

Język protowertyński w swojej pierwotnej formie nie posiadał sposobów zapisu, dopiero w późniejszych wiekach powstał zapis w alfabecie wertyńskim stworzony przez kapłanów. Na potrzeby realnego świata protowertyński posiada również zapis w alfabecie łacińskim.

Transkrypcja łacińska ✔

W zapisie łacińskim języka protowertyńskiego występuje 31 liter oraz 9 dwuznaków.

a ā ą b d ds dž dh e ē
[a] [aː] [ã] [b] [d] [d͡z] [d͡ʒ] [ð] [ɛ] [ɛː]
ę f g x i ī į y q l
[ɛ̃] [f] [ɡ] [h] [i] [iː] [ĩ] [j] [k] [ʎ]
ll m n ng p r ř s š t
[l] [ɱ] [n] [ŋ] [p] [ɾ] [r] [s] [ʃ] [t]
ts tž th u ū ų v w z ž
[t͡s] [t͡ʃ] [θ] [ʊ] [ʊː] [ʊ̃] [ʋ] [w] [z] [ʒ]

Pismo wertyńskie

Litera Nazwa Wymowa Transkrypcja
Zapis Wymowa
a /a/ /a/ a
aay /aːj/ /a:/ aa
ą /ã/ /ã/ ą
bay /baj/ /b/ b
day /daj/ /d/ d
dsay /d͡zaj/ /d͡z/ ds
djay /d͡ʒaj/ /d͡ʒ/ dj
dhay /ðaj/ /ð/ dh
e /ɛ/ /ɛ/ e
eey /ɛːj/ /ɛː/ ee
ę /ɛ̃/ /ɛ̃/ ę
fay /faj/ /f/ f
gay /gaj/ /g/ g
xay /haj/ /h/ x
i /i/ /i/ i
iiy /iːj/ /iː/ ii
į /ĩ/ /ĩ/ į
yay /jaj/ /j/ y
qay /kaj/ /k/ q
lay /laj/ /l/ l
ĺay /ʎaj/ /ʎ/ ĺ
may /ɱaj/ /ɱ/ m
nay /naj/ /n/ n
ngay /ŋaj/ /ŋ/ ng
pay /paj/ /p/ p
ray /raj/ /r/ r
ŕay /ɾaj/ /ɾ/ ŕ
say /saj/ /s/ s
shay /ʃaj/ /ʃ/ sh
tay /taj/ /t/ t
tsay /t͡saj/ /t͡s/ ts
tzay /t͡ʃaj/ /t͡ʃ/ tz
thay /θaj/ /θ/ th
u /ʊ/ /ʊ/ u
uuy /ʊːj/ /ʊ:/ uu
ų /ʊ̃/ /ʊ̃/ ų
vay /ʋaj/ /ʋ/ v
way /waj/ /w/ w
zay /zaj/ /z/ z
jay /ʒaj/ /ʒ/ j

Gramatyka

Czasowniki

Bezokoliczniki ✔

Bezokoliczniki tworzy się poprzez dodanie do rdzenia czasownika sufiksu -ev.

  • zeuřev - chodzić
  • euvařev - mówić
  • yauretev - nazywać

Odmiana przez osoby ✔

Czasowniki regularne odmienia się przez osoby poprzez dodanie odpowiedniego sufiksu. Wszystkie czasowniki regularne w bezokoliczniku kończą się na -ev.

Osoba Liczba pojedyncza Liczba mnoga
1. -au
zeuřau - chodzę 		-uti
zeuřuti - chodzimy
2. -ay
zeuřay - chodzisz 		-avi
zeuřavi - chodzicie
3. -an
zeuřan - chodzi 		-eni
zeuřeni - chodzą

Czasy ✔

W języku protowertyńskim występują trzy czasy: przeszły, teraźniejszy oraz przyszły. Tworzy się je za pomocą odpowiedniego przedimka. Czas teraźniejszy zawiera się w domyślnym rdzeniu czasownika, czas przeszły tworzy się poprzez dodanie przedimka vir, czas przyszły natomiast poprzez dodanie przedimka xer.

Czas Przedimek Przykład Znaczenie
Przeszły vir vir zeuřau

vir euvařau

vir yauretau

chodziłem

mówiłem

nazywałem

Teraźniejszy — zeuřau

euvařau

yauretau

chodzę

mówię

nazywam

Przyszły xer xer zeuřau

xer euvařau

xer yauretau

będę chodził

będę mówił

będę nazywał

Tryby ✔

W języku protowertyńskim występują 4 tryby: tryb oznajmujący, tryb potencjalny, tryb przypuszczający oraz tryb rozkazujący. Tworzy się je dodając odpowiednią partykułę. Tryb oznajmujący zawiera się w rdzeniu czasownika, tryb potencjalny tworzy się poprzez dodanie partykuły xan, tryb przypuszczający tworzy się poprzez dodanie partykuły qin, tryb rozkazujący natomiast za pomocą partykuły ven.

Tryb Partykuła Przykład Znaczenie
Oznajmujący — zeuřay

euvařay

yauretay

chodzisz

mówisz

nazywasz

Potencjalny xan zeuřay xan

euvařay xan

yauretay xan

może chodzisz

może mówisz

może nazywasz

Przypuszczający qin zeuřay qin

euvařay qin

yauretay qin

chodziłbyś

mówiłbyś

nazywałbyś

Rozkazujący ven zeuřay ven

euvařay ven

yauretay ven

chodź (ty)

mów (ty)

nazywaj (ty)

Negacja czasowników ✔

Negacja czasowników odbywa się poprzez dodanie partykuły rev za czasownikiem.

  • zeuřau rev — nie chodzę
  • euvařau rev - nie mówisz
  • yauretau rev - nie nazywam

Przymiotniki ✔

Przymiotniki odrzeczownikowe ✔

Przymiotniki odrzeczownikowe tworzymy poprzez dodanie odpowiedniego sufiksu, zazwyczaj jest to -e, w przypadku wyrazów zakończonych -a dajemy sufiks -ve, natomiast w przypadku wyrazów zakończonych -i dajemy sufiks -se

rzeczownik przymiotnik
vēřtir

(wert)

vēřtire

(wertyński)

ivra

(płomień)

ivrave

(płomienisty)

nevāri

(robak)

nevārise

(robacki)

Stopniowanie przymiotników ✔

Występują 3 stopnie przymiotników: równy, wyższy i najwyższy. Stopniuje się poprzez dodanie odpowiedniego sufiksu. Stopień równy jest podstawowym przymiotnikiem, stopień wyższy tworzy się za pomocą sufiksu -ate, wyższy zaś za pomocą sufiksu -avre.

Stopień równy:

  • vēřtire — wertyński
  • ivrave — płomienisty
  • nevārise — robacki

Stopień wyższy:

  • vēřtirate — bardziej wertyński
  • ivravate — bardziej mniejszy
  • nevārisate — bardziej robacki

Stopień najwyższy:

vēřtiravre — najbardziej wertyński
ivravavre — najbardziej płomienisty
nevārisavre — najbardziej robacki


Imiesłowy ✔

W języku protowertyńskim imiesłowy czynne tworzy się poprzez dodanie sufiksu -eti, a imiesłów bierny poprzez dodanie sufiksu -ari.

czasownik imiesłów czynny imiesłów bierny
euvařev

(mówić)

euvařeti

(mówiący)

euvařari

(mówiony)

zeuřev

(chodzić)

zeuřeti

(chodzący)

zeuřari

(chodzony)

yauretev

(nazywać)

yaureteti

(nazywający)

yauretari

(nazywany)

Negacja przymiotników ✔

Negacja przymiotników odbywa się poprzez dodanie partykuły rev za przymiotnikiem.

  • vēřtire rev - nie wertyński
  • ivrave rev - nie płomienisty
  • nevārise rev - nie robacki

Zaimki

Zaimki rzeczowe ✔

Przypadek Liczba pojedyncza Liczba mnoga/absolutna
1. os. 2. os. 3. os. 1. os. 2. os. 3. os.
m f n
Nominativus fīr (ja) werī (ty) šīr (on) llēra (ona) nerī (ono) arey (my) evey (wy) verey (oni)
Genetivus fīresi (mnie) werīsa (ciebie) šīresi (jego/go) llērase (jej/niej) nerīsa (jego/go/niego) areyesi (nas) eveyesi (was) vereyesi (ich/nich)
Dativus fīrevi (mnie/mi) werīva (tobie/ci) šīrevi (jemu/mu/niemu) llērave (jej/niej) nerīva (jemu/mu/niemu) areyevi (nam) eveyevi (wam) vereyevi (im/nim)
Accusativus fīreri (mnie/mię) werīra (ciebie/cię) šīreri (jego/go/niego) llērare (ją/nią) nerīra (je/nie) areyeri (nas) eveyeri (was) vereyeri (ich/nich)
Comitativus fīrene (ze mną) werīna (z tobą) šīrene (z nim) llērani (z nią) nerīna (z nim) areyene (z nami) eveyene (z wami) vereyene (z nimi)
Ablativus fīreur (ode mnie) werīvr (od ciebie) šīreur (od niego) llēraur (od niej) nerīvr (od tego) areyeur (od nas) eveyeur (od was) vereyeur (od nich)
Allativus fīreut (do mnie) werīvt (do ciebie) šīreut (do niego) llēraut (do niej) nerīvt (do tego) areyeut (do nas) eveyeut (do was) vereyeut (do nich)

Rzeczowniki

Liczba

Język protowertyński posiada 4 liczby - liczbę pojedynczą, zerową, mnogą i absolutną.

l.zerowa l.pojedyncza l.mnoga l.absolutna
xarēdherį

(żaden miecz)

xarēdh

(miecz)

xarēdhey

(miecze)

xarēdheye

(wszystkie miecze)

nevārirą

(żaden robak)

nevāri

(robak)

nevāriyi

(robaki)

nevāriya

(wszystkie robaki)

Przypadki

W języku protowertyńskim występuje 8 przypadków.

Przypadek Pytanie
I. Nominativus Kto?, Co?
II. Genetivus Kogo?, Czego?
III. Dativus Komu?, Czemu?
IV. Accusativus Kogo?, Co?
V. Comitativus Z kimś, Z czymś.
VI. Ablativus Skąd?, Od kogo?, Od czego?
VII. Allativus Dokąd?, Do kogo?, Do czego?
VIII. Vocativus [Wołacz]

Odmiana rzeczowników ✔

Odmiana zachodzi poprzez dodanie odpowiedniego sufiksu.

l.zerowa l.pojedyńcza l.mnoga l.absolutna
I. -erį / -arę / -irą -ø / -a / -i -ey / -aye / -iyi -eye / -ayi / -iya
II. -erv / -arv / -irv -esi / -ase / -isa -eyu / -ayu / -iyu -esir / -aser / -isar
III. -erex / -arix / -irax -evi / -ave / -iva -eviy / -avey / -ivay -eres / -aris / -iras
IV. -eviv / -avev / -ivav -eri / -are / -ira -euni / -auna / -ivna -etiv / -atev / -itav
V. -esex / -asix / -isax -ene / -ani / -ina -etis / -ates / -itas -esiv / -asev / -isav
VI. -evin / -aven / -ivun -eur / -aur / -ivr -evir / -aver / -ivar -erin / -aren / -iran
VII. -enis / -anus / -inas -eut / -aut / -ivt -enev / -aniv / -inav -eney / -aniy / -inay
VIII. -evus / -avis / -ivas -eru / -aru / -iru -esuy / -asay / -isey -evų / -avą / -ivę

Odmiana przymiotników

Rozwój fonetyki

  • JĘZYK PRAPOŁUDNIOWOWERTYŃSKI

/ɛ̃/ > /ɛ̃ŋ/, inne nosówki analogicznie.

  • JĘZYK PRAPÓŁNOCNOWOWERTYŃSKI

/ɛ̃/ > /ɛn/, inne nosówki analogicznie.

  • JĘZYK PRAWSCHODNIOWOWERTYŃSKI

/ɛ̃/ > /ɛ/, inne nosówki analogicznie.

Źródło: „https://jezykotw.webd.pl/w/index.php?title=Język_protowertyński&oldid=40122”