Język protowertyński: Różnice pomiędzy wersjami
(Nie pokazano 4 wersji utworzonych przez jednego użytkownika) | |||
Linia 91: | Linia 91: | ||
*'''au''' - [{{IPA|aʊ̯}}] jak w ''laurādh'' [ʎ<font color="darkred">aʊ̯</font>ɾaːð] (język) | *'''au''' - [{{IPA|aʊ̯}}] jak w ''laurādh'' [ʎ<font color="darkred">aʊ̯</font>ɾaːð] (język) | ||
*'''eu''' - [{{IPA|ɛʊ̯}}] jak w ''euvařev'' [<font color="darkred">ɛʊ̯</font>ʋarɛʋ] (mówić) | *'''eu''' - [{{IPA|ɛʊ̯}}] jak w ''euvařev'' [<font color="darkred">ɛʊ̯</font>ʋarɛʋ] (mówić) | ||
+ | *'''ua''' - [{{IPA|ʊa̯}}] jak w [...] | ||
*'''ay''' - [{{IPA|ai̯}}] jak w [...] | *'''ay''' - [{{IPA|ai̯}}] jak w [...] | ||
*'''ey''' - [{{IPA|ɛi̯}}] jak w [...] | *'''ey''' - [{{IPA|ɛi̯}}] jak w [...] | ||
+ | *'''uy''' - [{{IPA|ʊi̯}}] jak w [...] | ||
*'''ae''' - [{{IPA|aɛ̯}}] jak w [...] | *'''ae''' - [{{IPA|aɛ̯}}] jak w [...] | ||
*'''ea''' - [{{IPA|ɛa̯}}] jak w [...] | *'''ea''' - [{{IPA|ɛa̯}}] jak w [...] | ||
− | |||
− | |||
*'''ue''' - [{{IPA|ʊɛ̯}}] jak w [...] | *'''ue''' - [{{IPA|ʊɛ̯}}] jak w [...] | ||
</div> | </div> | ||
Linia 102: | Linia 102: | ||
===Spółgłoski ✔=== | ===Spółgłoski ✔=== | ||
<hr> | <hr> | ||
− | W języku protowertyńskim występuje | + | W języku protowertyńskim występuje 24 spółgłosek. |
{| class="wikitable" style=text-align:center | {| class="wikitable" style=text-align:center | ||
! colspan="2" | | ! colspan="2" | | ||
Linia 135: | Linia 135: | ||
| | | | ||
|{{IPA|ɡ}} | |{{IPA|ɡ}} | ||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
| | | | ||
|- align="center" | |- align="center" | ||
! rowspan="2" | Szczelinowe | ! rowspan="2" | Szczelinowe | ||
− | !<small>bezdźwięczne</small> | + | !<small>bezdźwięczne</small> |
|{{IPA|f}} | |{{IPA|f}} | ||
|{{IPA|θ}} | |{{IPA|θ}} | ||
Linia 204: | Linia 187: | ||
===Transkrypcja łacińska ✔=== | ===Transkrypcja łacińska ✔=== | ||
<hr> | <hr> | ||
− | W zapisie łacińskim języka protowertyńskiego występuje 31 liter oraz | + | W zapisie łacińskim języka protowertyńskiego występuje 31 liter oraz 3 dwuznaków. |
{| cellspacing="10" style="text-align: center;" | {| cellspacing="10" style="text-align: center;" | ||
|- style="font-size: 2.0em;" | |- style="font-size: 2.0em;" | ||
− | | a || ā || ą || b || d || | + | | a || ā || ą || b || d || dh || e || ē || ę |
|- | |- | ||
− | | [{{IPA|a}}] || [{{IPA|aː}}] || [{{IPA|ã}}] || [{{IPA|b}}] || [{{IPA|d}}] || [{{IPA| | + | | [{{IPA|a}}] || [{{IPA|aː}}] || [{{IPA|ã}}] || [{{IPA|b}}] || [{{IPA|d}}] || [{{IPA|ð}}] || [{{IPA|ɛ}}] || [{{IPA|ɛː}}] || [{{IPA|ɛ̃}}] |
|- style="font-size: 2.0em;" | |- style="font-size: 2.0em;" | ||
− | + | | f || g || x || i || ī || į || y || q || l | |
|- | |- | ||
− | + | | [{{IPA|f}}] || [{{IPA|ɡ}}] || [{{IPA|h}}] || [{{IPA|i}}] || [{{IPA|iː}}] || [{{IPA|ĩ}}] || [{{IPA|j}}] || [{{IPA|k}}] || [{{IPA|ʎ}}] | |
|- style="font-size: 2.0em;" | |- style="font-size: 2.0em;" | ||
− | | ll || m || n || ň || p || r || ř || s || š | + | | ll || m || n || ň || p || r || ř || s || š |
|- | |- | ||
− | | [{{IPA|l}}] || [{{IPA|m}}] || [{{IPA|n}}] || [{{IPA|ŋ}}] || [{{IPA|p}}] || [{{IPA|ɾ}}] || [{{IPA|r}}] || [{{IPA|s}}] || [{{IPA|ʃ | + | | [{{IPA|l}}] || [{{IPA|m}}] || [{{IPA|n}}] || [{{IPA|ŋ}}] || [{{IPA|p}}] || [{{IPA|ɾ}}] || [{{IPA|r}}] || [{{IPA|s}}] || [{{IPA|ʃ}}] |
|- style="font-size: 2.0em;" | |- style="font-size: 2.0em;" | ||
− | + | | t || th || u || ū || ų || v || w || z || ž | |
|- | |- | ||
− | | [{{IPA| | + | | [{{IPA|t}}] || [{{IPA|θ}}] || [{{IPA|ʊ}}] || [{{IPA|ʊː}}] || [{{IPA|ʊ̃}}] || [{{IPA|ʋ}}] || [{{IPA|w}}] || [{{IPA|z}}] || [{{IPA|ʒ}}] |
|} | |} | ||
Linia 952: | Linia 935: | ||
====Odmiana przymiotników==== | ====Odmiana przymiotników==== | ||
<hr> | <hr> | ||
+ | [[Kategoria:Conlangi]] |
Aktualna wersja na dzień 18:10, 31 sty 2021
Język protowertyński Vēřtire laurādh | |
---|---|
Sposoby zapisu: | pierwotnie: brak aktualnie: pismo wertyńskie na ziemi: alfabet łaciński |
Typologia: | aglutynacyjno-fleksyjny, VSO |
Faktycznie | |
Utworzenie: | F1req w 2020 |
Najnowsza wersja: | 1 |
W Kyon | |
Używany w : | ??? |
Klasyfikacja: | Języki wertyńskie |
Przykład | |
??? ??? | |
Lista conlangów |
Zobacz też słownik tego języka. |
Język protowertyński (Vēřtire laurādh [ˈʋɛːrtiɾɛ ˈʎaʊ̯ɾaːð]), we współczesnym wertyńskim znany jako (...) — język autorstwa F1rqa stworzony w 2020 roku jako jego pierwszy konlang. Język pierwotnie nosił nazwę "język wertyński", po lekkich przeróbkach został przemianowany na "język protowertyński". W świecie Kyonu posługiwali się nim pierwsi wertowie którzy przybyli na tereny dzisiejszej Wertynii. Jest to prajęzyk który dał początek rodzinie języków wertyńskich, wyłoniły się z niego 3 dialekty, północny, południowy oraz wschodni, z których to wyłoniły się obecne języki.
Fonologia ✔
Samogłoski ✔
W języku protowertyńskim występują 4 samogłoski krótkie, 4 długie oraz 4 nosowe.
Przednie | Centralne | Tylne | |||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Krótkie | Długie | Nosowe | Krótkie | Długie | Nosowe | Krótkie | Długie | Nosowe | |
Przymknięte | i (i) | iː (ī) | ĩ (į) | ||||||
Prawie przymknięte | ʊ (u) | ʊː (ū) | ʊ̃ (ų) | ||||||
Półotwarte | ɛ (e) | ɛː (ē) | ɛ̃ (ę) | ||||||
Otwarte | a (a) | aː (ā) | ã (ą) |
Dyftongi ✔
W języku protowertyńskim występuje 9 dyftongów:
- au - [aʊ̯] jak w laurādh [ʎaʊ̯ɾaːð] (język)
- eu - [ɛʊ̯] jak w euvařev [ɛʊ̯ʋarɛʋ] (mówić)
- ua - [ʊa̯] jak w [...]
- ay - [ai̯] jak w [...]
- ey - [ɛi̯] jak w [...]
- uy - [ʊi̯] jak w [...]
- ae - [aɛ̯] jak w [...]
- ea - [ɛa̯] jak w [...]
- ue - [ʊɛ̯] jak w [...]
Spółgłoski ✔
W języku protowertyńskim występuje 24 spółgłosek.
Wargowe | Zębowe | Dziąsłowe | Podnieb. | Welarne | Krtaniowe | ||
---|---|---|---|---|---|---|---|
Nosowe | m | n | ŋ | ||||
Zwarte | bezdźwięczne | p | t | k | |||
dźwięczne | b | d | ɡ | ||||
Szczelinowe | bezdźwięczne | f | θ | s • ʃ | h | ||
dźwięczne | ð | z • ʒ | |||||
Drżące | r | ||||||
Uderzeniowe | ɾ | ||||||
Aproksymanty | ʋ | l | j • ʎ | w |
Akcent ✔
W języku protowertyńskim akcent zawsze pada na pierwszą sylabę.
Struktura sylaby ✔
W języku protowertyńskim maksymalna dopuszczalna sylaba to (C)(C)V(C)(C), gdzie V oznacza samogłoskę lub dyftong, a C spółgłoskę.
Sposoby zapisu
Język protowertyński w swojej pierwotnej formie nie posiadał sposobów zapisu, dopiero w późniejszych wiekach powstał zapis w alfabecie wertyńskim stworzony przez kapłanów. Na potrzeby realnego świata protowertyński posiada również zapis w alfabecie łacińskim.
Transkrypcja łacińska ✔
W zapisie łacińskim języka protowertyńskiego występuje 31 liter oraz 3 dwuznaków.
a | ā | ą | b | d | dh | e | ē | ę |
[a] | [aː] | [ã] | [b] | [d] | [ð] | [ɛ] | [ɛː] | [ɛ̃] |
f | g | x | i | ī | į | y | q | l |
[f] | [ɡ] | [h] | [i] | [iː] | [ĩ] | [j] | [k] | [ʎ] |
ll | m | n | ň | p | r | ř | s | š |
[l] | [m] | [n] | [ŋ] | [p] | [ɾ] | [r] | [s] | [ʃ] |
t | th | u | ū | ų | v | w | z | ž |
[t] | [θ] | [ʊ] | [ʊː] | [ʊ̃] | [ʋ] | [w] | [z] | [ʒ] |
Pismo wertyńskie
Litera | Nazwa | Wymowa | Transkrypcja | |
---|---|---|---|---|
Zapis | Wymowa | |||
a | /a/ | /a/ | a | |
aay | /aːj/ | /a:/ | aa | |
ą | /ã/ | /ã/ | ą | |
bay | /baj/ | /b/ | b | |
day | /daj/ | /d/ | d | |
dsay | /d͡zaj/ | /d͡z/ | ds | |
djay | /d͡ʒaj/ | /d͡ʒ/ | dj | |
dhay | /ðaj/ | /ð/ | dh | |
e | /ɛ/ | /ɛ/ | e | |
eey | /ɛːj/ | /ɛː/ | ee | |
ę | /ɛ̃/ | /ɛ̃/ | ę | |
fay | /faj/ | /f/ | f | |
gay | /gaj/ | /g/ | g | |
xay | /haj/ | /h/ | x | |
i | /i/ | /i/ | i | |
iiy | /iːj/ | /iː/ | ii | |
į | /ĩ/ | /ĩ/ | į | |
yay | /jaj/ | /j/ | y | |
qay | /kaj/ | /k/ | q | |
lay | /laj/ | /l/ | l | |
ĺay | /ʎaj/ | /ʎ/ | ĺ | |
may | /ɱaj/ | /ɱ/ | m | |
nay | /naj/ | /n/ | n | |
ngay | /ŋaj/ | /ŋ/ | ng | |
pay | /paj/ | /p/ | p | |
ray | /raj/ | /r/ | r | |
ŕay | /ɾaj/ | /ɾ/ | ŕ | |
say | /saj/ | /s/ | s | |
shay | /ʃaj/ | /ʃ/ | sh | |
tay | /taj/ | /t/ | t | |
tsay | /t͡saj/ | /t͡s/ | ts | |
tzay | /t͡ʃaj/ | /t͡ʃ/ | tz | |
thay | /θaj/ | /θ/ | th | |
u | /ʊ/ | /ʊ/ | u | |
uuy | /ʊːj/ | /ʊ:/ | uu | |
ų | /ʊ̃/ | /ʊ̃/ | ų | |
vay | /ʋaj/ | /ʋ/ | v | |
way | /waj/ | /w/ | w | |
zay | /zaj/ | /z/ | z | |
jay | /ʒaj/ | /ʒ/ | j |
Gramatyka
Czasowniki
Bezokoliczniki ✔
Bezokoliczniki tworzy się poprzez dodanie do rdzenia czasownika sufiksu -ev.
- zeuřev - chodzić
- euvařev - mówić
- yauretev - nazywać
Odmiana przez osoby ✔
Czasowniki regularne odmienia się przez osoby poprzez dodanie odpowiedniego sufiksu. Wszystkie czasowniki regularne w bezokoliczniku kończą się na -ev.
Osoba | Liczba pojedyncza | Liczba mnoga |
---|---|---|
1. | -au zeuřau - chodzę |
-uti zeuřuti - chodzimy |
2. | -ay zeuřay - chodzisz |
-avi zeuřavi - chodzicie |
3. | -an zeuřan - chodzi |
-eni zeuřeni - chodzą |
Czasy ✔
W języku protowertyńskim występują trzy czasy: przeszły, teraźniejszy oraz przyszły. Tworzy się je za pomocą odpowiedniego przedimka. Czas teraźniejszy zawiera się w domyślnym rdzeniu czasownika, czas przeszły tworzy się poprzez dodanie przedimka vir, czas przyszły natomiast poprzez dodanie przedimka xer.
Czas | Przedimek | Przykład | Znaczenie |
---|---|---|---|
Przeszły | vir | vir zeuřau
vir euvařau vir yauretau |
chodziłem
mówiłem nazywałem |
Teraźniejszy | — | zeuřau
euvařau yauretau |
chodzę
mówię nazywam |
Przyszły | xer | xer zeuřau
xer euvařau xer yauretau |
będę chodził
będę mówił będę nazywał |
Tryby ✔
W języku protowertyńskim występują 4 tryby: tryb oznajmujący, tryb potencjalny, tryb przypuszczający oraz tryb rozkazujący. Tworzy się je dodając odpowiednią partykułę. Tryb oznajmujący zawiera się w rdzeniu czasownika, tryb potencjalny tworzy się poprzez dodanie partykuły xan, tryb przypuszczający tworzy się poprzez dodanie partykuły qin, tryb rozkazujący natomiast za pomocą partykuły ven.
Tryb | Partykuła | Przykład | Znaczenie |
---|---|---|---|
Oznajmujący | — | zeuřay
euvařay yauretay |
chodzisz
mówisz nazywasz |
Potencjalny | xan | zeuřay xan
euvařay xan yauretay xan |
może chodzisz
może mówisz może nazywasz |
Przypuszczający | qin | zeuřay qin
euvařay qin yauretay qin |
chodziłbyś
mówiłbyś nazywałbyś |
Rozkazujący | ven | zeuřay ven
euvařay ven yauretay ven |
chodź (ty)
mów (ty) nazywaj (ty) |
Negacja czasowników ✔
Negacja czasowników odbywa się poprzez dodanie partykuły rev za czasownikiem.
- zeuřau rev — nie chodzę
- euvařau rev - nie mówisz
- yauretau rev - nie nazywam
Przymiotniki ✔
Przymiotniki odrzeczownikowe ✔
Przymiotniki odrzeczownikowe tworzymy poprzez dodanie odpowiedniego sufiksu, zazwyczaj jest to -e, w przypadku wyrazów zakończonych -a dajemy sufiks -ve, natomiast w przypadku wyrazów zakończonych -i dajemy sufiks -se
rzeczownik | przymiotnik |
---|---|
vēřtir
(wert) |
vēřtire
(wertyński) |
ivra
(płomień) |
ivrave
(płomienisty) |
nevāri
(robak) |
nevārise
(robacki) |
Stopniowanie przymiotników ✔
Występują 3 stopnie przymiotników: równy, wyższy i najwyższy. Stopniuje się poprzez dodanie odpowiedniego sufiksu. Stopień równy jest podstawowym przymiotnikiem, stopień wyższy tworzy się za pomocą sufiksu -ate, wyższy zaś za pomocą sufiksu -avre.
Stopień równy:
- vēřtire — wertyński
- ivrave — płomienisty
- nevārise — robacki
Stopień wyższy:
- vēřtirate — bardziej wertyński
- ivravate — bardziej mniejszy
- nevārisate — bardziej robacki
Stopień najwyższy:
- vēřtiravre — najbardziej wertyński
- ivravavre — najbardziej płomienisty
- nevārisavre — najbardziej robacki
Imiesłowy ✔
W języku protowertyńskim imiesłowy czynne tworzy się poprzez dodanie sufiksu -eti, a imiesłów bierny poprzez dodanie sufiksu -ari.
czasownik | imiesłów czynny | imiesłów bierny |
---|---|---|
euvařev
(mówić) |
euvařeti
(mówiący) |
euvařari
(mówiony) |
zeuřev
(chodzić) |
zeuřeti
(chodzący) |
zeuřari
(chodzony) |
yauretev
(nazywać) |
yaureteti
(nazywający) |
yauretari
(nazywany) |
Negacja przymiotników ✔
Negacja przymiotników odbywa się poprzez dodanie partykuły rev za przymiotnikiem.
- vēřtire rev - nie wertyński
- ivrave rev - nie płomienisty
- nevārise rev - nie robacki
Zaimki
Zaimki osobowe ✔
W języku protowertyńskim występuje prosty system 6 osób, 3 liczby pojedynczej oraz 3 mnogiej. Zaimki odmieniają się jak regularnie.
Osoba | Liczba pojedyncza | Liczba mnoga |
---|---|---|
1. | fīr ja |
arey my |
2. | werī ty |
evey wy |
3. | šīr on |
verey oni |
Rzeczowniki
Liczba ✔
Język protowertyński posiada 4 liczby - liczbę pojedynczą, zerową, mnogą i absolutną.
l.zerowa | l.pojedyncza | l.mnoga | l.absolutna |
---|---|---|---|
xarēdherį
(żaden miecz) |
xarēdh
(miecz) |
xarēdhey
(miecze) |
xarēdheye
(wszystkie miecze) |
ivrarę
(żaden płomieć) |
ivra
(płomień) |
ivraye
(płomienie) |
ivrayi
(wszystkie płomienie) |
nevārirą
(żaden robak) |
nevāri
(robak) |
nevāriyi
(robaki) |
nevāriya
(wszystkie robaki) |
Zdrobnienie ✔
W języku protowertyńskim zdrobnienie tworzy się poprzez dodanie odpowiedniego sufiksu w zależności od końcówki. W przypadku słów zakończonych spółgłoską dodajemy sufiks -es, w przypadku słów zakończonych na -a dodajemy sufiks -sa, a w przypadku słów zakończonych na -i dodajemy sufiks -si.
Zdrobnienie | |||
---|---|---|---|
Forma
podstawowa |
tarīn
jeż |
ivra
płomień |
nevāri
robak |
Forma
zdrobniona |
tarīnes
jeżyk |
ivrasa
płomyczek |
nevārisi
robaczek |
Forma pejoratywna ✔
W języku protowertyńskim formę pejoratywną tworzy się poprzez dodanie prefiksu qev'.
Forma pejoratywna | |||
---|---|---|---|
Forma
podstawowa |
xāšar
poganin |
nēla
kraina |
nevāri
robak |
Forma
pejoratywna |
qev'xāšar
p*ganin |
qev'nēla
kr*ina |
qev'nevāri
r*bak |
Honoryfikacja ✔
W języku protowertyńskim honoryfikację tworzy się poprzez dodanie prefiksu var'.
Honoryfikacja | |||
---|---|---|---|
Rzeczownik | mēra
matka |
teuvār
ojciec |
tarīn
jeż |
Honoryfikacja | var'mēra
Matka |
var'teuvār
Ojciec |
var'tarīn
Jeż |
Przypadki ✔
W języku protowertyńskim występuje 8 przypadków.
Przypadek | Pytanie | |
---|---|---|
I. | Nominativus | Kto?, Co? |
II. | Genetivus | Kogo?, Czego? |
III. | Dativus | Komu?, Czemu? |
IV. | Accusativus | Kogo?, Co? |
V. | Comitativus | Z kimś, Z czymś. |
VI. | Ablativus | Skąd?, Od kogo?, Od czego? |
VII. | Allativus | Dokąd?, Do kogo?, Do czego? |
VIII. | Vocativus | [Wołacz] |
Odmiana rzeczowników ✔
Odmiana zachodzi poprzez dodanie odpowiedniego sufiksu.
l.zerowa | l.pojedyńcza | l.mnoga | l.absolutna | |
---|---|---|---|---|
I. | -erį / -arę / -irą | -ø / -a / -i | -ey / -aye / -iyi | -eye / -ayi / -iya |
II. | -erv / -arv / -irv | -esi / -ase / -isa | -eyu / -ayu / -iyu | -esir / -aser / -isar |
III. | -erex / -arix / -irax | -evi / -ave / -iva | -eviy / -avey / -ivay | -eres / -aris / -iras |
IV. | -erin / -aren / -iran | -eri / -are / -ira | -evir / -aver / -ivar | -etiv / -atev / -itav |
V. | -esex / -asix / -isax | -ene / -ani / -ina | -etis / -ates / -itas | -esiv / -asev / -isav |
VI. | -evin / -aven / -ivun | -eur / -aur / -ivr | -euni / -auna / -ivna | -eviv / -avev / -ivav |
VII. | -enis / -anus / -inas | -eut / -aut / -ivt | -enev / -aniv / -inav | -eney / -aniy / -inay |
VIII. | -evus / -avis / -ivas | -eru / -aru / -iru | -esuy / -asay / -isey | -evų / -avą / -ivę |