Język reski

reski rësčina
Utworzenie:	Widsið w 2017
Cel utworzenia:	eksperyment słowiański
Sposoby zapisu:	zmodyfikowany husycki
Typologia:	fleksyjny, SVO
Klasyfikacja:	indoeuropejskie  bałto-słowiańskie   słowiańskie    zachodniosłowiańskie     lechickie
Kody
Conlanger–3	nat.reg.wid
Lista conlangów

Język reski (rësčina [ˈrəs.t͡ʃinä], rësčí jązýk [ˈrəs.t͡ʃiː ˈjãzɨːk], rëská řič [ˈrəs.käː ˈrʒit͡ʃ]) to naturalistyczny język sztuczny typu a posteriori, opracowywany przed Widsiða od 2017. Reski jest z założenia pierwszym projektem słowiańskiego języka sztucznego, w którym autor zamierza dopasować swój projekt do istniejącej podgrupy językowej — w tym wypadku lechickiej, a także duchowym spadkobiercą języka słupieckiego. Nazwa języka, podobnie jak wielu innych projektów Widsiða, została zaczerpnięta z pomorskiej geografii i jest derywowana od rzeki Regi.

Główne cechy języka reskiego to: przeprowadzenie przegłosu lechickiego oraz przegłosu samogłosek miękkich, zachowanie samogłosek długich oraz nosowych, niepełna przestawka, częściowa neutralizacja samogłosek wysokich w ciężkich sylabach, a także względny morfologiczny konserwatyzm przy znacznym udziale słownictwa germańskiego w leksyce.

Założenia historyczne

Obszar, na którym mógłby rozwinąć się język reski wraz z potencjalnymi kierunkami ekspansji i wpływami zewnętrznymi.

Język reski, inaczej niż np. burgundzki, nie ma silnego podłoża w faktycznych wydarzeniach historycznych. Hipoteza autora zakłada wytworzenie się państwotwórczego ośrodka w dolinie dolnej Odry i u jej ujścia (zachodni skraj dzisiejszego województwa zachodniopomorskiego) o sile wpływów równej sile Polan czy Czechów w swoich kolebkach narodowych. Takie historyczne naciągnięcie skutkowałoby oparciem się — lub dłuższym opieraniem się — Pomorza germanizacji i być może wytworzeniem zwartej państwowości.

Język reski nie opiera się na tym, co wiadomo na temat faktycznych zachodniopomorskich narzeczy, chociaż współdzieli z nimi wiele cech, jako że także należy do podgrupy lechickiej języków zachodniosłowiańskich. Reski posiada natomiast wiele cech, które łączą go z innymi zachodniosłowiańskimi podgrupami, przy czym podobne rezultaty często zostały osiągnięte w wyniku innych procesów historycznych. Obecna forma języka reskiego jest w założeniu współczesna, tzn. każdy proces opisywany jako „rozpoczynający się” czy w podobny sposób, miałby rozpoczynać się w dobie współczesnej.

Związki z innymi językami

Reski jest językiem zachodniosłowiańskim i jako taki posiada względną, zapewne asymetryczną, możliwość wzajemnej zrozumiałości ze swoimi bliższymi krewnymi. Najbliżej spokrewnione z nim języki to języki lechickie: kaszubski, polski i połabski; reski przeprowadza przegłos lechicki, ale nie polski, co sytuuje go teoretycznie bliżej połabszczyzny. Zachowane zostały samogłoski długie, podobnie jak w grupie czesko-słowackiej — rozejście jakościowe („pochylenie”) czy innego rodzaju redukcja iloczasu nie zaszły. Silny pierwiastek germański w leksyce stawia reski bliżej grupy łużyckiej. Pod względem morfologicznym reski jest mniej zachowawczy, niż połabski, a bardziej, niż polski i posiada kilka własnych innowacji na tym polu. Pod względem fonetycznym, charakterystyczna redukcja miękkości zbliża reski do czeskiego, choć tutaj była radykalniejsza. Zachowane zostały obie samogłoski nosowe, ale do ich zmieszania doszło w inny sposób, niż w polszczyźnie, a ich brzmienie jest bardziej nosowe, chociaż współczesny ich rozwój zwiastuje ich rychłą dyftongizację.

Porównanie wybranych leksemów w językach zachodniosłowiańskich
Psł.	Reski	Połabski	Kaszubski	Polski	Czeski	Słowacki	Dolnołużycki	Górnołużycki
*bergъ	bříh	brig	brzég	brzeg	břeh	breh	brjog	brjóh
*pьlnъjь	polný	påunĕ	(pôłniô „pełnia”)	pełny	plný	plný	połny	połny
*pila	píla	—	(Pieła „m. Piła”)	piła	pila	píla	piła	piła
*kъlbasa	kolbasa	—	kôłbasa	kiełbasa	klobása	klobása	kjałbasa	kołbasa
*golva	halva	glåvă	głowa	głowa	hlava	hlava	głowa	hłowa
*gordъ	hard	gord	gard	gród	hrad	hrad	grod	hród
*byti	bëc	boit	bëc	być	být	byť	byś	być
*mъlviti	mluvëc	—	mòwic (sł. mʉ̀ɵ̯vjĭc)	mówić	mluvit	mluviť	mołwiś	mołwieć
*jьgrati	jëhrác	jaigroją (3PL)	grac	grać, igrać	hrát	hrať, ihrať	graś, jgraś	hrać

Opis

Fonetyka i fonologia

Samogłoski

Reskie fonemy samogłoskowe
	Przednie		Centralne		Tylne
	Ustne	Nosowe	Ustne	Nosowe
Przymknięte	i iː		ɨ ɨː		u uː
Półprzymknięte		ẽ
Średnie			ə
Półotwarte	ɛ ɛː				ɔ ɔː
Otwarte			ä äː	ã

Reski ma piętnaście fonemów samogłoskowych: trzynaście ustnych i dwa nosowe. Spośród samogłosek ustnych, dwanaście łączy się w pary krótka-długa; jedyną samogłoską ustną nieposiadającą wariantu długiego jest /ə/ — taki stan rzeczy wynika z jej pochodzenia. Samogłoski nosowe również pierwotnie posiadały wariant krótki i długi, jednak uległy swoistemu przemieszaniu, w wyniku którego są odbierane jako „półtora tonu”. Właściwy zapis w IPA powinien wyglądać w zasadzie tak: /ẽˑ/, /ãˑ/, w tym artykule, dla uproszczenia, zostanie to pominięte.

Podobnie jak w grupie czesko-słowackiej, a inaczej niż w innych językach z grupy lechickiej, rozróżnienie jakościowe pomiędzy samogłoską długą a krótką ma charakter dialektalny i jest nieobecne w języku standardowym. Urzędowy, czy normatywny wariant wymowy zakłada, że różnica między takimi samogłoskami wyraża się wyłącznie w ich długości, w systemie 2 (długa) : 1,5 (nosowa) : 1 (krótka).

Samogłoski nosowe mają tendencję do ulegania dyftongizacji, szczególnie w sylabie otwartej, gdzie często ulegają rozszczepieniu na właściwy element samogłoskowy i nosowy element ślizgowy (odpowiednio [eũ̯] i [aũ̯]). Czasem z procesem tym wiąże się zwężenie samogłoski i redukcja nazalizacji, czego efektem są nowe dyftongi [iu̯], [ɔu̯].

Ortograficzny zapis samogłosek:

i /i/; í /iː/; y /ɨ/; ý /ɨː/; u /u/ ú /uː/

ę /ẽ/; ë /ə/

e /ɛ/; é /ɛː/; o /ɔ/; ó /ɔː/

a /ä/; á /äː/; ą /ã/

Spółgłoski

Reskie fonemy samogłoskowe
	Dwuwargowe	Wargowo-zębowe	Zębowe	Zadziąsłowe	Przedniopod.	Miękkopod.	Krtaniowe
Zwarte	p b		t d			k (g)
Zwarto-szczelinowe			t͡s d͡z	t͡ʃ
Szczelinowe		f ʋ	s z	ʃ ʒ		x	ɦ
Nosowe	m		n
Półotwarte	w			l r	j

W inwentarzu spółgłoskowym zwraca uwagę brak spółgłosek miękkich. Wynika to z przegłosu samogłosek zmiękczających, który dokonał się w początkach XVI wieku, w wyniku którego element miękczący został albo zasymilowany przez spółgłoskę, albo całkowicie zanikł. Spółgłoski reskie są niesylabiczne, za wyjątkiem części wyrazów dźwiękonaśladowczych.

Poniższa lista zawiera przegląd alofonów poszczególnych spółgłosek, jeśli takie występują:

• [p t k x] dla /b d g ɦ/ w wygłosie,
• [w̥ l̥ r̥] dla /w l r/ w wygłosie,
• [ɱ] dla /m/ przed /f ʋ/,
• [ŋ] dla /n/ przed /k g/,
• [ɣ] dla /x/ w pozycji międzysamogłoskowej.

Jeśli chodzi o wewnątrzwyrazowe zjawiska fonetyczne, zachodzą one rzadziej niż w polszczyźnie, utrzymana jest np. dźwięczna wymowa grupy /kʋ/. Nowym zjawiskiem jest „wtórna miękkość”, polegająca na przesunięciu zadziąsłowych spółgłosek /ʃ/ /ʒ/ w kierunku /ɕ/ /ʑ/.

Czasem mówi się, że spółgłoski /w/ i /ʋ/ występują w dystrybucji komplementarnej, gdzie pierwsza pojawia się w nagłosie i wygłosie, a druga wewnątrz wyrazu; niewielu użytkowników języka jednak tego przestrzega. Powszechna jest wymowa prefiksowanych derywatów słów z /w/ z tą samą spółgłoską (np. vodzce [ˈwɔd͡zt͡sɛ] „woźnica” — podvodzce [pɔdˈwɔd͡zt͡sɛ] albo [pɔdˈʋɔd͡zt͡sɛ] „przewoźnik”).

Zbitka spółgłoskowa /rʒ/, czasem zapisywana jako [r͡ʒ], to efekt rozwoju miękkiego ŕ, które doszło do tego etapu poprzez wcześniejszy wariant /r̝/, wciąż spotykany w części dialektów.

/g/ nie jest fonemem rodzimym i występuje wyłącznie w zapożyczeniach.

Zapis ortograficzny spółgłosek:

p /p/; b /b/; t /t/; d /d/; k /k/; g /g/

c /t͡s/; dz /d͡z/; č /t͡ʃ/

f /f/; v /ʋ/; s /s/; z /z/; š /ʃ/; ž /ʒ/; ch /x/; h /ɦ/

m /m/; n /n/

v /w/; l /l/; r /r/; j /j/; ř /rʒ/

Wymiany spółgłosek

Podobnie jak w innych językach słowiańskich, również w reskim zachodzą pewne przemiany spółgłoskowe, uzależnione od historycznej miękkości, a obecnie sfonologizowane. Są one stosunkowo mało przewidywalne, ponieważ o ile w polszczyźnie czy czeszczyźnie nadal obserwuje się samogłoski miękkie i ich wpływ na sąsiadujące dźwięki, o tyle w reskim cecha ta jest jedynie historycznie relewantna.

Alternacje spółgłoskowe w języku reskim
Tw.	Mięk.	Przykład
/d/	/d͡z/	maldý „młody” — maldzí „młodzi”
/t/	/t͡s/	poplata „grzywna” — poplacëc „zapłacić”
/r/	/rʒ/	dobrá „dobra” — dobři „dobrze”
/s/	/ʃ/	česac „czesać” — češą „czeszę”
/z/	/ʒ/	zkázac „odesłać” — zkážą „odeślę”
/t͡s/	/t͡ʃ/	vovce „owca” — vovčëzna „baranina”
/h/ /g/	/d͡z/	noha „noga” — nodze „nodze”
	/z/	réha „rząd” — réze „rzędzie”
	/ʒ/	noha „noga” — nožní „nożny”
/x/	/ʃ/	parch „kurz” — paršëc „kurzyć”
/k/	/t͡ʃ/	vodlëk „odliczanie” — lëčba „liczenie”
	/t͡s/	vluk „wilk” — vluci „wilki”
/sk/	/st͡ʃ/	polská „polska” — polsčí „polski, polskie”
/t͡sk/	/t͡st͡ʃ/	anglijcká „angielska” — anglijcčina „język angielski”

Akcent

Akcent reski pada w odizolowanym leksemie na pierwszą sylabę rdzenia w słowach rodzimych i na pierwszą sylabę w ogóle w młodych zapożyczeniach, w których obecność prefiksu została zignorowana (dlatego np. přehyne [prʒɛˈɦɨ.nɛ] „ostęp” < germ. *fergunją z prefiksem zasymilowanym do pře- ale ferát [ˈfɛ.räːt] „dezerter” < niem. Verrat). Śladem po oryginalnym miejscu padania akcentu jest często długa samogłoska (np.matemátika [ˈmä.tɛˌmäːti.kä], kolchóz [ˈkɔl.xɔːs]).

Wywód historyczny

Zmiany zachodniosłowiańskie

1. ś → š: *mùśě → múše „musze”
2. tj, ktʲ, gtʲ → c: *nôktь → noc „noc”
3. dj → dz: *medjà → míze „między”
4. utrzymanie grup kv, gv: *gvě̄zdà → hvízda „gwiazda”

Zmiany lechickie

1. proteza [j] i [w]: *oko → voko „oko”
2. utrzymanie samogłosek nosowych
3. TorT → TarT: *gôrdъ → hard „zamek”
4. orT-, olT- → roT-, loT- (intonacja cyrkumfleksowa): *orbiti → robëc „pracować”
5. orT-, olT- → rāT-, lāT- (intonacja samogłoskowa): *òrdlo → rádlo „radło”
6. TerT → TrʲeT: *bȇrgъ → bříh „brzeg”
7. przegłos lechicki przed t, d, n, s, z, r, l
   1. ě → ʲa: *vě̀ra → *vʲàra → véra „wiara”
   2. ę → ʲǫ: *svętъjь → svątý „święty”
   3. ьr → ʲar: *sьrna → serna „sarna”

Zmiany lokalne

1. TolT → TalT: *mȏldъjь → maldý „młody”
2. TelT → TlʲoT: *mēlkò → mlóko „mleko”
3. TelT → TleT (rzadko, potencjalny polonizm): *velkti → vlec „ciągnąć”
4. ъ̯ → Ø: *dъva → dva „dwa”
5. ь̯ → ʲ: *tьma → cma „zmrok”
6. ъ:
   1. pod akcentem: → ə: *dъxъ → dëch „westchnienie”
   2. nie pod akcentem: → Ø: *pьsъkъ → pësk „piesek”
7. ь:
   1. pod akcentem: → ʲə: *vьsь → *vʲəsʲ → vës „wieś”
   2. nie pod akcentem: → ʲ: *kravьcъ → *kravʲc → kravc „krawiec”
8. ъr → or: *kъrkъ → kork „kark”
9. ъl:
   1. po k, g, x: → ol: *xъlmъ → cholm „wzgórze”
   2. pozostałe sytuacje: → lu: *sъlnъce → slunce „słońce”
10. ьr nieprzegłoszone → ʲyrʲ: *vьrba → *vʲyrʲba → vëřba „wierzba”
11. ьl → ʲolʲ: *pьlnъjь → *pʲolʲný → polný „pełny”
12. rozwój iloczasu
    1. z kontrakcji, np. –ъjъ → -ý: *pьlnъjь → *pʲolʲný → polný „pełny”, -ьje → -í: *pitьje → picí „napój”
    2. wzdłużenie zastępcze po zaniku jeru przed dźwięczną nienosową: *rogъ → róh „róg”
    3. wzdłużenie w sylabie otwartej przed /r l/: *pila → píla „piła”
    4. kontynuacja intonacji akutowej: *pàra → pára „para”
    5. kontynuacja prasłowiańskiej samogłoski długiej: *mēlkò → mlóko „mleko”
13. samogłoski nosowe
    1. ę nieprzegłoszone → ę: *pętь → pęc „pięć”
    2. ǫ, ʲǫ → ą, ʲą: *ǫsъ → vąs „wąsy”
    3. ę́ → ę: *dobrę́ → dobrę „dobrą”
    4. ǫ́ → ę: *dobrǫ́ → dobrę „dobrą”
14. odmiękczenie
    1. ʲa → e: *lʲas → les „las”
    2. ʲo → o: *mlʲóko → mlóko „mleko”
    3. ʲu → i: *lʲudzí → lidzí „ludzie”
    4. ʲe, ě → i: *rʲě̄ka → říka „rzeka”
    5. ʲi → i: *tanʲí → taní „tani”
    6. ʲə → ə: *pʲəs → pës „pies”
15. modyfikacje spółgłosek wynikające z odmiękczenia („asymilacja miękkości”):
    1. rʲ → r̝ → rʒ: *rʲě̄ka → říka „rzeka”
    2. srʲ → str̝ → strʒ: *srʲeda → střida „środa”
    3. zrʲ → zdr̝ → zdrʒ: *zrʲedlo → zdřídlo „źródło”
    4. tʲ → c: *tʲma → cma „zmrok”
    5. dʲ → dz: *dʲiký → dzëčí „dziki”
    6. tvʲ → cv: *tvʲardý → cverdý „twardy”
    7. dvʲ → dzv: *dvʲërʲi → dzvëři „drzwi”
16. k → č po e, y, i: *kartký → kartčí „krótki”
17. g → dz po e, y, i: *dlugý → dludzí „długi”
18. g → ɦ: *gard → hard „zamek”
19. ja-, ra- → je-, re-: *ránk → porénk „wschód”
20. –óv → -ov [ou̯]: *biskupóv → biskupov [-ou̯] „biskupi”
21. vo- → vo- [u̯o]: *voda → voda [u̯o-] „woda”
22. kt- → cht-: *kto → chto „kto”
23. VːdzV → z: *mídze → míze „między”
24. šč → sč: *ščęscí → sčęscí „szczęście”
25. i, y, u → ë w sylabie zamkniętej (częste analogie): *byc → bëc „być”

Morfologia

Fleksja

Grupa imienna

Rzeczownik

Rzeczowniki reskie odmieniają się przez dwie liczby — pojedynczą i mnogą — oraz siedem przypadków — mianownik, dopełniacz, celownik, biernik, narzędnik i wołacz, i występują w rodzaju męskim, żeńskim oraz nijakim. Przynależność do poszczególnych klas deklinacyjnych zwykle uzależniona jest od etymologii, a nie od rodzaju, chociaż niektóre formy ulegają pewnym uzależnionym od niego modyfikacjom. W tabelach poniżej pominięto szczegółowe wywody etymologiczne, podano jednak prasłowiańskie klasy tematyczne, z których dana klasa odmiany się wywodzi. Podobnie jak inne języki zachodniosłowiańskie, reski wypracował opozycję żywotności w rodzaju męskim. Wołacz pozostaje żywy także w przypadku nazw własnych; nie jest odbierany jako forma podniosła czy pretensjonalna.

Odmiana rzeczowników męskich
Klasa psł.	-o-			-jo-		-a-	-ja-	-u-	-i-	-n-
	Ożyw., czł.	Ożyw., nieczł.	Nieożyw.	Ożyw.	Nieożyw.
Liczba pojedyncza
Mianownik	pán „pan”	vluk „wilk”	chléb „chleb”	męž „mężczyzna”	strój „narzędzie”	předseda „poseł”	vodzce „woźnica”	sën „syn”	hosc „gość”	kámen „kamień”
Dopełniacz	pana	vluka	chleba	męže	stroji	předsedy	vodzce	syna	hosce	kámene
Celownik	panu, panovi	vluku, vlukovi	chlebovi	męži, męžovi	strojovi	předsedovi	vodzcovi	synovi	hoscovi	kámenovi
Biernik	pana	vluka	chléb	męže	strój	předsedą	vodzcą	syna	hosce	kámen
Narzędnik	panëm	vlukëm	chlebę	męžëm	stroję	předsedę	vodzcę	synëm	hoscëm	kámenę
Miejscownik	panovi	vlukovi	chlebovi	męžovi	strojovi	předsedovi	vodzcovi	synovi	hoscovi	kámenovi
Wołacz	pani!	vluku!	chlebi!	męži!	stroji!	předsedo!	vodzco!	synu!	hosci!	kámeni!
Liczba mnoga
Mianownik	panoví	vluci	chleby	męžoví	strojí	předsedoví	vodzcí	synoví	hoscí	kámení
Dopełniacz	panov	vlukov	chlebov	męžov	strojov	předsedov	vodzcov	synov	hoscí	kámení
Celownik	panóm	vlukóm	chlebóm	męžóm	strojóm	předsedóm	vodzcóm	synóm	hoscóm	kámenóm
Biernik	pánov	vlukov	chleby	męžov	strojí	předsedov	vodzcov	synov	hoscí	kámení
Narzędnik	panámi	vlukámi, (lit.) vluky	chleby	męžémi	strojí	předsedámi	vodzcémi	synámi	hoscémi	kámeni
Miejscownik	panëch	vlukëch	chlebëch	męžëch	strojëch	předsedëch	vodzcëch	synëch	hoscëch	kámenëch
Wołacz	panoví	vluci	chleby	męžoví	strojí	předsedoví	vodzcí	synoví	hoscí	kámení

Odmiana rzeczowników żeńskich
Klasa psł.	-a-	-ja-	-i-	-u-
Liczba pojedyncza
Mianownik	voda „woda”	svíce „świeca”	kosc „kość”	krëv „krew”
Dopełniacz	vody	svíci	kosci	krve
Celownik	vodzi	svíci	kosci	krvi
Biernik	vodą	svícą	kosc	krëv
Narzędnik	vodę	svícę	koscę	krvę
Miejscownik	vodzi	svíci	kosci	krvi
Wołacz	vodo	svíco	kosci	krvi
Liczba mnoga
Mianownik	vody	svíce	kosci	krvi
Dopełniacz	vód	svíc	kosci	krvi
Celownik	vodám	svícím	koscëm	krvëm
Biernik	vody	svíce	kosci	krvi
Narzędnik	vodámi	svícími	koscmi	krvami
Miejscownik	vodách (dial. vodás)	svících (dial. svícís)	koscëch (dial. koscës)	krvëch (dial. krvës)
Wołacz	vody	svíce	kosci	krvi

Odmiana rzeczowników nijakich
Klasa psł.	-o-	-jo-	-n-	-nt-	-s-	przym.
Mianownik	berdo „deska”	moří „morze”	jëmę, jëmeno „imię”	parsę „prosię”	kolo „koło”	spání „łóżko”
Dopełniacz	berda	moře	jëmena	parsęca	kola (dial. kolesa)	spáního
Celownik	berdu	moří	jëmení	parsęcí	kolu (dial. kolesí)	spánímu
Biernik	berdo	moří	jëmę, jëmeno	parsę	kolo	spání
Narzędnik	berdę	mořím	jëmenę	parsęcę	kolę (dial. kolesę)	spáním
Miejscownik	berdu	moří	jëmení	parsęcí	kolu (dial. kolesí)	spánímu
Wołacz	berdo	moří	jëmę, jëmeno	parsę	kolo	spání
Liczba mnoga
Mianownik	berda	moře	jëmena	parsęta	kola (dial. kolesa)	spáné
Dopełniacz	berd	móř	jëmen	parsęt	kól (dial. koles)	spáních
Celownik	berdóm	mořím	jëmenëm	parsęcëm	kolóm (dial. kolesëm)	spáním
Biernik	berda	moře	jëmena	parsęta	kola (dial. kolesa)	spáné
Narzędnik	berdy	moří	jëmeny	parsęty	koly (dial. kolesy)	spánímí
Wołacz	berda	moře	jëmena	parsęta	kola (dial. kolesa)	spáné

Wybrane rzeczowniki odmieniają się nieregularnie, tzn. nie da się ich przypisać do żadnego współczesnego wzoru odmiany, ponieważ albo są reliktami klasy odmiany, która nie zachowała się w reskim do dzisiejszych czasów, albo ich formy kontynuują odmianę dualną. Te rzeczowniki to: rąka «ręka», noha «noga», voko «oko», vucho «ucho», vústa «usta» oraz mac «matka» i dřeca «córka».

Rzeczowniki nieregularne
Liczba pojedyncza
Mianownik	rąka	noha	voko	vucho	—	mac	dřeca
Dopełniacz	rąči	nodzi	voka	vucha	—	maceři	dřecy
Celownik	rące	nodze	voku	vuchu	—	maceři	dřeci
Biernik	rąką	nohą	voko	vucho	—	mac	dřecą
Narzędnik	rąkę	nohę	vokëm	vuchëm	—	maceři	dřecę
Miejscownik	rąci	nodzi	voku	vuchu	—	maceři	dřeci
Wołacz	rąko	noho	voku	vuchu	—	maci	dřeco
Liczba mnoga
Mianownik	rąci	nodzi	voči	vuši	vústa	macery	dcory
Dopełniacz	rąku, rąkú	nohu, nohú	voču, vočú	vušu, vušú	vúst	macer	dcor
Celownik	rąkám	nohám	vočóm	vušóm	vústóm	maceřëm	dceřëm
Biernik	rąci	nodzi	voči	vuši	vústa	macery	dcory
Narzędnik	rąkámi	nohámi	voči	vuši	vústy	maceřmi	dceřmi
Miejscownik	rąku, rąkú	nohu, nohú	voču, vočú	vušu, vušú	vúscích	maceřëch	dceřëch
Wołacz	rąci	nodzi	voči	vuši	vústa	macery	dcory

Bardzo nietypowa odmiana słowa dřeca znajduje odzwierciedlenie w wielu innych językach słowiańskich, w których również oryginalny leksem oznaczający „córkę” uległ wielu spontanicznym przemianom, które oddaliły go od prasłowiańskiej formy *dъťi. Warto zwrócić uwagę, że słowo to coraz częściej przesuwane jest do grupy -a-tematowej odmiany żeńskiej (wzór odmiany voda), do której należy także dość popularny derywat (pierwotnie zdrobnienie) dřecka o tym samym znaczeniu.

Wymiany dźwiękowe wynikające z przegłosu albo asymilacji miękkości nie są traktowane jako nieregularności odmiany.

Przymiotnik

Reskie przymiotniki odmieniają się przez liczby, przypadki i rodzaje. Odmiana przymiotnika musi zostać uzgodniona z określanym przezeń rzeczownikiem. Język zachowuje zarówno krótkie, jak i długie formy przymiotników, chociaż krótkie nie posiadają odmiany przez przypadki, jako że występują wyłącznie w formie orzecznika, gdy występuje on przed formą czasownika. W praktyce, chociaż urobienie formy krótkiej jest możliwe dla każdego przymiotnika, najczęściej używa się go z takimi, które po tej operacji będą jednosylabowe.

Wyróżnia się trzy wzory odmiany przymiotnika: twardą (końcówka -ý w długiej formie r.m.l.poj.), starą miękką (końcówka -í) oraz nową miękką (końcówki -čí, -dzí wynikające z najmłodszej fazy palatalizacji). Tabela poniżej podaje wszystkie formy dla wybranych przymiotników: jarý „wczesny”, starní „daleki”, kartčí „krótki”, dardzí „cenny”.

Przymiotniki reskie
Przypadek		Odmiana twarda			Odmiana miękka stara			Odmiana miękka nowa
		m	f	n	m	f	n	m	f	n	m	f	n
Liczba pojedyncza
Mianownik	Forma dł.	jarý	jará	jaré	starní			kartčí	kartká	kartčí	dardzí	darhá	dardzí
	Forma kr.	jar	jara	jaro	starën	starna	starno	kartk	kartka	kartko	darh	darha	darho
Dopełniacz		jarého	jarę	jarého	starního	starnę	starního	kartčého	kartkę	kartčého	dardzého	darhę	dardzého
Celownik		jarému	jarý	jarému	starnímu	starní	starnímu	kartčému	kartčí	kartčému	dardzému	dardzí	dardzému
Biernik		jarého (ożyw.), jarý (nieożyw.)	jarę	jaré	starního, starní	starnę	starní	kartčého, kartčí	kartkę	kartčé	dardzého, dardzí	darhę	dardzé
Narzędnik		jarým	jarę	jarým	starním	starnę	starním	kartčím	kartkę	kartčim	dardzím	darhę	dardzím
Miejscownik		jarém	jarý	jarém	starném	starní	starném	kartčém	kartčí	kartčém	dardzém	dardzí	dardzém
Wołacz		= mianownik, forma długa
Liczba mnoga
Mianownik	Forma dł.	jaří	jaré	jará	starní			kartčí			dardzí
	Forma kr.	jaři	jary	jara	starni	starny	starna	kartči			dardzi
Dopełniacz		jarých			starních			kartčích			dardzích
Celownik		jarým			starním			kartčím			dardzím
Biernik		jarých (ożyw.), jaré (nieożyw.)	jaré	jará	starních, starní	starní		kartčích, kartčí	kartčí		dardzích	dardzí
Narzędnik		jarými			starními			kartčími			dardzími
Miejscownik		jarých			starních			kartčích			dardzích
Wołacz		= mianownik, forma długa

Nieco inaczej odmieniają się przymiotniki dzierżawcze, które mogą być stworzone tylko od rzeczowników ożywionych. Reski posiada dwie końcówki dzierżawcze: -ov, dołączaną do rzeczowników rodzaju męskiego, i -in, łączącą się z rzeczownikami żeńskimi i nijakimi.

Przymiotniki dzierżawcze
Przypadek	-ov			-in
	m	f	n	m	f	n
Liczba pojedyncza
Mianownik	voccov	voccova	voccovo	mamin	mamina	mamino
Dopełniacz	voccova	voccovy	voccova	mamina	maminy	mamina
Celownik	voccovu	voccovi	voccovu	maminu	mamini	maminu
Biernik	voccova (ożyw.), voccov (nieożyw.)	voccovą	voccovo	mamina (ożyw.), mamin (nieożyw.)	maminą	mamino
Narzędnik	voccovým	voccovę	voccovým	maminým	maminę	maminým
Miejscownik	voccovu	voccovi	voccovu	maminu	mamini	maminu
Wołacz	voccový	voccová	voccové	maminý	maminá	maminé