Język sarnacki: Różnice pomiędzy wersjami
(Nie pokazano 18 pośrednich wersji utworzonych przez tego samego użytkownika) | |||
Linia 16: | Linia 16: | ||
| państwa = [[Sarnath]] | | państwa = [[Sarnath]] | ||
| klasyfikacja = '''J. sarnackie''' | | klasyfikacja = '''J. sarnackie''' | ||
− | + | *'''sarnacki''' | |
| tekst jaki = | | tekst jaki = | ||
| tekst u = | | tekst u = | ||
Linia 44: | Linia 44: | ||
== Zjawiska fonetyczne == | == Zjawiska fonetyczne == | ||
− | == S-lenicja == | + | === S-lenicja === |
Przed częścią sufiksów dochodzi do osłabienia spółgłosek, to jest przejścia w ich szczelinowy wariant: | Przed częścią sufiksów dochodzi do osłabienia spółgłosek, to jest przejścia w ich szczelinowy wariant: | ||
*t > th | *t > th | ||
Linia 52: | Linia 52: | ||
W gramatykach zaznaczana jest za pomocą znaku <sup>S</sup> przed końcówką. | W gramatykach zaznaczana jest za pomocą znaku <sup>S</sup> przed końcówką. | ||
− | == N-lenicja == | + | === N-lenicja === |
Po niektórych przyimkach dochodzi do udźwięcznienia spółgłosek zębowych: | Po niektórych przyimkach dochodzi do udźwięcznienia spółgłosek zębowych: | ||
*t > d | *t > d | ||
Linia 72: | Linia 72: | ||
*i u (ᛁ ᚢ) | *i u (ᛁ ᚢ) | ||
*ɛ ɔ (ᛖ ᛟ) | *ɛ ɔ (ᛖ ᛟ) | ||
− | *æ ( | + | *æ (ᚨ) |
*a (ᚨ) | *a (ᚨ) | ||
Linia 134: | Linia 134: | ||
Rzeczownik występuje w jednej z dwóch form: | Rzeczownik występuje w jednej z dwóch form: | ||
*nieokreślonej - nie jest ona zaznaczona w żaden sposób; | *nieokreślonej - nie jest ona zaznaczona w żaden sposób; | ||
− | *określonej - zaznaczane jest to za pomocą sufiksy '''-<sup>S</sup>al''', '''-l''' doklejanego do rzeczownika. | + | *określonej - zaznaczane jest to za pomocą sufiksy '''-<sup>S</sup>al''', '''-l''' doklejanego do rzeczownika. |
+ | |||
+ | W liczbie mnogiej określoność jest często opuszczana. Określony rzeczownik przynależy do tej samej deklinacji, co rzeczownik nieokreślony. | ||
=== Deklinacja === | === Deklinacja === | ||
Linia 241: | Linia 243: | ||
! Nom. | ! Nom. | ||
| dorrak | | dorrak | ||
− | | dorrah'''u''' | + | | dorrah'''<sup>S</sup>u''' |
|- | |- | ||
! Gen. | ! Gen. | ||
− | | dorrak'''un''' | + | | dorrak'''<sup>S</sup>un''' |
− | | dorrak'''ud''' | + | | dorrak'''<sup>S</sup>ud''' |
|- | |- | ||
! Abl. | ! Abl. | ||
− | | dorrak'''i''' | + | | dorrak'''<sup>S</sup>i''' |
− | | dorrak'''oth''' | + | | dorrak'''<sup>S</sup>oth''' |
|- | |- | ||
! Acc. | ! Acc. | ||
− | | dorrak'''i''' | + | | dorrak'''<sup>S</sup>i''' |
− | | dorrak'''uz''' | + | | dorrak'''<sup>S</sup>uz''' |
|- | |- | ||
! Voc. | ! Voc. | ||
| dorrak! | | dorrak! | ||
− | | dorrah'''u''' | + | | dorrah'''<sup>S</sup>u''' |
|} | |} | ||
Linia 289: | Linia 291: | ||
|} | |} | ||
− | == Przymiotnik == | + | == Przymiotnik i Przysłówek == |
− | Przymiotnik występując w formie przydawki jest nieodmienny. Może odmieniać się jak zwykły rzeczownik jeżeli występuje niezależnie bez rzeczownika. Przyjmuje wtedy formę określoną. | + | Przymiotnik występując w formie przydawki jest nieodmienny. Może odmieniać się jak zwykły rzeczownik jeżeli występuje niezależnie bez rzeczownika. Przyjmuje wtedy formę określoną. Zdecydowana większość przymiotników odmienia się w zgodzie z I deklinacją. |
+ | |||
+ | === Przysłówek === | ||
+ | Występuje parę rodzajów przysłówków: | ||
+ | *odrzeczownikowe - powstały na bazie wyrażeń przyimkowych, lub od skostniałych rzeczowników; | ||
+ | *pierwotne - mała grupa przysłówków, pełniące tylko taką rolę; | ||
+ | *przymiotne - powstałe od przymiotników, de facto ablatyw przymiotników. | ||
+ | |||
+ | == Przyimki == | ||
+ | Przyimki łączą się z dwoma przypadkami: ablatywem i biernikiem. | ||
+ | |||
+ | === Przyimki łączące się z ablatywem === | ||
+ | *vak - dla, w celu, aby | ||
+ | *se<sup>N</sup> - przez coś, wzdłuż czegoś (ruch) | ||
+ | |||
+ | === Przyimki łączą się z biernikiem === | ||
+ | *ha<sup>N</sup> - na czymś | ||
+ | *se<sup>N</sup> - przy czymś, wzdłuż czegoś (położenie) | ||
== Czasownik == | == Czasownik == | ||
Czasownik odmienia się przez osoby i liczby, a także trzy czasy (teraźniejszy, przyszły i przeszły), dwie strony (czynną i bierną) i trzy tryby (oznajmujący, łączący i rozkazujący). | Czasownik odmienia się przez osoby i liczby, a także trzy czasy (teraźniejszy, przyszły i przeszły), dwie strony (czynną i bierną) i trzy tryby (oznajmujący, łączący i rozkazujący). | ||
+ | === Czasy === | ||
+ | W języku sarnackim występuje opozycja teraźniejszości do przeszłości i przyszłości. | ||
+ | |||
+ | === Tryby === | ||
+ | W języku sarnackim występują trzy tryby: | ||
+ | *oznajmujący; | ||
+ | *łączący; | ||
+ | *rozkazujący - wyraża rozkazy (w czasie teraźniejszym) lub prośby (w czasie przyszłym); | ||
+ | |||
+ | === Strony === | ||
+ | Występują dwie strony: bierna i czynna. W stronie biernej mogą występować nie tylko czasowniki przechodnie, ale też nieprzechodnie (pełni to wtedu podobną funkcję jak polskie "zasnęło mi się"). | ||
+ | |||
+ | === Koniugacja === | ||
{| class="wikitable" style="text-align:center" | {| class="wikitable" style="text-align:center" | ||
!colspan=9| Koniugacja I | !colspan=9| Koniugacja I | ||
Linia 463: | Linia 495: | ||
{| class="wikitable" style="text-align:center" | {| class="wikitable" style="text-align:center" | ||
!colspan=9| Koniugacja II | !colspan=9| Koniugacja II | ||
+ | ''kalram'' "jeść" | ||
|- | |- | ||
!colspan=3 rowspan=2| | !colspan=3 rowspan=2| | ||
Linia 479: | Linia 512: | ||
!rowspan=3| Sg | !rowspan=3| Sg | ||
! 1. | ! 1. | ||
− | | | + | | kalra'''n''' |
− | | | + | | kalra'''jan |
− | | | + | | kalra'''zjan''' |
− | | | + | | kalra'''zjajan''' |
− | | | + | |colspan=2| — |
− | | | ||
|- | |- | ||
! 2. | ! 2. | ||
− | | | + | | kalra'''z''' |
− | | | + | | kalra'''jaz''' |
− | | | + | | kalra'''zjaz''' |
− | | | + | | kalra'''zjajaz''' |
− | | | + | | kalra |
− | | | + | | kalra'''j''' |
|- | |- | ||
! 3. | ! 3. | ||
− | | | + | | kalra'''r''' |
− | | | + | | kalra'''jar''' |
− | | | + | | kalra'''zjar''' |
− | | | + | | kalra'''zjajar''' |
− | | | + | | kalra'''r''' |
− | | | + | | kalra'''jar''' |
|- | |- | ||
!rowspan=3| Pl | !rowspan=3| Pl | ||
! 1. | ! 1. | ||
− | | | + | | kalra'''t''' |
− | | | + | | kalra'''ta''' |
− | | | + | | kalra'''zjata''' |
− | | | + | | kalra'''zjajata''' |
− | | | + | | kalra'''t''' |
− | | | + | | kalra'''ta''' |
|- | |- | ||
! 2. | ! 2. | ||
− | | | + | | kalra'''dh''' |
− | | | + | | kalra'''dha''' |
− | | | + | | kalra'''zjadha''' |
− | | | + | | kalra'''zjajadha''' |
− | | | + | | kalra |
− | | | + | | kalra'''j''' |
|- | |- | ||
! 3. | ! 3. | ||
− | | | + | | kalra |
− | | | + | | kalra'''ja''' |
− | | | + | | kalra'''zja''' |
− | | | + | | kalra'''zjaja''' |
− | | | + | | kalra'''r''' |
− | | | + | | kalra'''jar''' |
|- | |- | ||
!rowspan=6| Przyszły | !rowspan=6| Przyszły | ||
!rowspan=3| Sg | !rowspan=3| Sg | ||
! 1. | ! 1. | ||
− | | | + | | kalra'''dro''' |
− | | | + | | kalra'''hadro''' |
− | | | + | | kalra'''zjo''' |
− | | | + | | kalra'''zjadro''' |
− | | | + | |colspan=2| — |
− | | | ||
|- | |- | ||
! 2. | ! 2. | ||
− | | | + | | kalra'''draz''' |
− | | | + | | kalra'''hadraz''' |
− | | | + | | kalra'''zjodraz''' |
− | | | + | | kalra'''zjadraz''' |
− | | | + | | kalra'''dr''' |
− | | | + | | kalra'''jadr''' |
|- | |- | ||
! 3. | ! 3. | ||
− | | | + | | kalra'''drar''' |
− | | | + | | kalra'''hadrar''' |
− | | | + | | kalra'''zjodrar''' |
− | | | + | | kalra'''zjadrar''' |
− | | | + | | kalra'''jodrar''' |
− | | | + | | kalra'''jadrar''' |
|- | |- | ||
!rowspan=3| Pl | !rowspan=3| Pl | ||
! 1. | ! 1. | ||
− | | | + | | kalra'''drut''' |
− | | | + | | kalra'''hadrut''' |
− | | | + | | kalra'''zjodrut''' |
− | | | + | | kalra'''zjadrut''' |
− | | | + | | kalra'''jodrut''' |
− | | | + | | kalra'''jadrut''' |
|- | |- | ||
! 2. | ! 2. | ||
− | | | + | | kalra'''drudh''' |
− | | | + | | kalra'''hadrudh''' |
− | | | + | | kalra'''zjodrudh''' |
− | | | + | | kalra'''zjadrudh''' |
− | | | + | | kalra'''dr''' |
− | | | + | | kalra'''jadr''' |
|- | |- | ||
! 3. | ! 3. | ||
− | | | + | | kalra'''dra''' |
− | | | + | | kalra'''hadra''' |
− | | | + | | kalra'''zjodra''' |
− | | | + | | kalra'''zjadra''' |
− | | | + | | kalra'''jodrar''' |
− | | | + | | kalra'''jadrar''' |
|- | |- | ||
!rowspan=6| Przeszły | !rowspan=6| Przeszły | ||
!rowspan=3| Sg | !rowspan=3| Sg | ||
! 1. | ! 1. | ||
− | | | + | | kalra'''ri''' |
− | | | + | | kalra'''khi''' |
− | | | + | | kalra'''mi''' |
− | | | + | | kalra'''mja''' |
− | | | + | |colspan=2 rowspan=6| — |
− | | | ||
|- | |- | ||
! 2. | ! 2. | ||
− | | | + | | kalra'''rid''' |
− | | | + | | kalra'''khid''' |
− | | | + | | kalra'''mid''' |
− | | | + | | kalra'''mjad''' |
− | |||
− | |||
|- | |- | ||
! 3. | ! 3. | ||
− | | | + | | kalra'''ri''' |
− | | | + | | kalra'''khi''' |
− | | | + | | kalra'''mi''' |
− | | | + | | kalra'''mjakh''' |
− | |||
− | |||
|- | |- | ||
!rowspan=3| Pl | !rowspan=3| Pl | ||
! 1. | ! 1. | ||
− | | | + | | kalra'''rit''' |
− | | | + | | kalra'''khit''' |
− | | | + | | kalra'''mit''' |
− | | | + | | kalra'''mjat''' |
− | |||
− | |||
|- | |- | ||
! 2. | ! 2. | ||
− | | | + | | kalra'''ridh''' |
− | | | + | | kalra'''khidh''' |
− | | | + | | kalra'''midh''' |
− | | | + | | kalra'''mjadh''' |
− | |||
− | |||
|- | |- | ||
! 3. | ! 3. | ||
− | | | + | | kalra'''rakhi''' |
− | | | + | | kalra'''khar''' |
− | | | + | | kalra'''mikhi''' |
− | | | + | | kalra'''mjar''' |
− | |||
− | |||
|- | |- | ||
!colspan=3|Bezokolicznik | !colspan=3|Bezokolicznik | ||
− | |colspan=6| | + | |colspan=6|kalra'''m''' |
|- | |- | ||
!colspan=3|Imiesłów czynny | !colspan=3|Imiesłów czynny | ||
− | |colspan=6| | + | |colspan=6|kalra'''j''' |
|- | |- | ||
!colspan=3|Imiesłów bierny | !colspan=3|Imiesłów bierny | ||
− | |colspan=6| | + | |colspan=6|kalra'''khi''' |
|} | |} | ||
{| class="wikitable" style="text-align:center" | {| class="wikitable" style="text-align:center" | ||
!colspan=9| Koniugacja III | !colspan=9| Koniugacja III | ||
+ | ''ilarnem'' "robić" | ||
|- | |- | ||
!colspan=3 rowspan=2| | !colspan=3 rowspan=2| | ||
Linia 657: | Linia 678: | ||
!rowspan=3| Sg | !rowspan=3| Sg | ||
! 1. | ! 1. | ||
− | | | + | | ilarn |
− | | | + | | ilarn'''eja''' |
− | | | + | | ilarn'''<sup>S</sup>''' |
− | | | + | | ilarn'''<sup>S</sup>jeja''' |
− | | | + | |colspan=2| — |
− | | | ||
|- | |- | ||
! 2. | ! 2. | ||
− | | | + | | ilarn'''ez''' |
− | | | + | | ilarn'''ejaz''' |
− | | | + | | ilarn'''<sup>S</sup>jez''' |
− | | | + | | ilarn'''<sup>S</sup>jejaz''' |
− | | | + | | ilarn |
− | | | + | | ilarn'''ej''' |
|- | |- | ||
! 3. | ! 3. | ||
− | | | + | | ilarn'''ejer''' |
− | | | + | | ilarn'''ejar''' |
− | | | + | | ilarn'''<sup>S</sup>jejer''' |
− | | | + | | ilarn'''<sup>S</sup>jejar''' |
− | | | + | | ilarn'''er''' |
− | | | + | | ilarn'''ejar''' |
|- | |- | ||
!rowspan=3| Pl | !rowspan=3| Pl | ||
! 1. | ! 1. | ||
− | | | + | | ilarn'''et''' |
− | | | + | | ilarn'''ete''' |
− | | | + | | ilarn'''<sup>S</sup>jet''' |
− | | | + | | ilarn'''<sup>S</sup>jete''' |
− | | | + | | ilarn'''et''' |
− | | | + | | ilarn'''eta''' |
|- | |- | ||
! 2. | ! 2. | ||
− | | | + | | ilarn'''edh''' |
− | | | + | | ilarn'''edhe''' |
− | | | + | | ilarn'''<sup>S</sup>jedh''' |
− | | | + | | ilarn'''<sup>S</sup>jedhe''' |
− | | | + | | ilarn |
− | | | + | | ilarn'''ej''' |
|- | |- | ||
! 3. | ! 3. | ||
− | | | + | | ilarn'''eja''' |
− | | | + | | ilarn'''ejaja''' |
− | | | + | | ilarn'''<sup>S</sup>jeja''' |
− | | | + | | ilarn'''<sup>S</sup>jejaja''' |
− | | | + | | ilarn'''er''' |
− | | | + | | ilarn'''ejar''' |
|- | |- | ||
!rowspan=6| Przyszły | !rowspan=6| Przyszły | ||
!rowspan=3| Sg | !rowspan=3| Sg | ||
! 1. | ! 1. | ||
− | | | + | | ilarn'''e''' |
− | | | + | | ilarn'''adre''' |
− | | | + | | ilarn'''<sup>S</sup>je''' |
− | | | + | | ilarn'''<sup>S</sup>jadre''' |
− | | | + | |colspan=2| — |
− | | | ||
|- | |- | ||
! 2. | ! 2. | ||
− | | | + | | ilarn'''drez''' |
− | | | + | | ilarn'''adrez''' |
− | | | + | | ilarn'''<sup>S</sup>jedraz''' |
− | | | + | | ilarn'''<sup>S</sup>jadrez''' |
− | | | + | | ilarn'''edr''' |
− | | | + | | ilarn'''ejadr''' |
|- | |- | ||
! 3. | ! 3. | ||
− | | | + | | ilarn'''drer''' |
− | | | + | | ilarn'''adrer''' |
− | | | + | | ilarn'''<sup>S</sup>jedrer''' |
− | | | + | | ilarn'''<sup>S</sup>jadrer''' |
− | | | + | | ilarn'''jedrer''' |
− | | | + | | ilarn'''jadrer''' |
|- | |- | ||
!rowspan=3| Pl | !rowspan=3| Pl | ||
! 1. | ! 1. | ||
− | | | + | | ilarn'''drit''' |
− | | | + | | ilarn'''adrit''' |
− | | | + | | ilarn'''<sup>S</sup>jedrit''' |
− | | | + | | ilarn'''<sup>S</sup>jadrit''' |
− | | | + | | ilarn'''jedrit''' |
− | | | + | | ilarn'''jadrit''' |
|- | |- | ||
! 2. | ! 2. | ||
− | | | + | | ilarn'''dridh''' |
− | | | + | | ilarn'''adridh''' |
− | | | + | | ilarn'''<sup>S</sup>jedridh''' |
− | | | + | | ilarn'''<sup>S</sup>jadridh''' |
− | | | + | | ilarn'''edr''' |
− | | | + | | ilarn'''ejadr''' |
|- | |- | ||
! 3. | ! 3. | ||
− | | | + | | ilarn'''dre''' |
− | | | + | | ilarn'''adre''' |
− | | | + | | ilarn'''<sup>S</sup>jedre''' |
− | | | + | | ilarn'''<sup>S</sup>jadre''' |
− | | | + | | ilarn'''jedrer''' |
− | | | + | | ilarn'''jadrer''' |
|- | |- | ||
!rowspan=6| Przeszły | !rowspan=6| Przeszły | ||
!rowspan=3| Sg | !rowspan=3| Sg | ||
! 1. | ! 1. | ||
− | | | + | | ilarn'''i''' |
− | | | + | | ilarn'''ikhi''' |
− | | | + | | ilarn'''imi''' |
− | | | + | | ilarn'''imje''' |
− | | | + | |colspan=2 rowspan=6| — |
− | | | ||
|- | |- | ||
! 2. | ! 2. | ||
− | | | + | | ilarn'''id''' |
− | | | + | | ilarn'''ikhid''' |
− | | | + | | ilarn'''imid''' |
− | | | + | | ilarn'''imjed''' |
− | |||
− | |||
|- | |- | ||
! 3. | ! 3. | ||
− | | | + | | ilarn'''i''' |
− | | | + | | ilarn'''ikh''' |
− | | | + | | ilarn'''imi''' |
− | | | + | | ilarn'''imjekh''' |
− | |||
− | |||
|- | |- | ||
!rowspan=3| Pl | !rowspan=3| Pl | ||
! 1. | ! 1. | ||
− | | | + | | ilarn'''it''' |
− | | | + | | ilarn'''ikhet''' |
− | | | + | | ilarn'''imit''' |
− | | | + | | ilarn'''imjet''' |
− | |||
− | |||
|- | |- | ||
! 2. | ! 2. | ||
− | | | + | | ilarn'''idh''' |
− | | | + | | ilarn'''ikhed''' |
− | | | + | | ilarn'''imidh''' |
− | | | + | | ilarn'''imjedh''' |
− | |||
− | |||
|- | |- | ||
! 3. | ! 3. | ||
− | | | + | | ilarn'''ekhi''' |
− | | | + | | ilarn'''ikher''' |
− | | | + | | ilarn'''imikhi''' |
− | | | + | | ilarn'''imjer''' |
− | |||
− | |||
|- | |- | ||
!colspan=3|Bezokolicznik | !colspan=3|Bezokolicznik | ||
− | |colspan=6| | + | |colspan=6|ilarn'''em''' |
|- | |- | ||
!colspan=3|Imiesłów czynny | !colspan=3|Imiesłów czynny | ||
− | |colspan=6| | + | |colspan=6|ilarn'''i''' |
|- | |- | ||
!colspan=3|Imiesłów bierny | !colspan=3|Imiesłów bierny | ||
− | |colspan=6| | + | |colspan=6|ilarn'''ekhi''' |
|} | |} | ||
Linia 823: | Linia 831: | ||
== Owca i konie == | == Owca i konie == | ||
{| class="wikitable" style="text-align:center" | {| class="wikitable" style="text-align:center" | ||
− | ! | + | !Dalral kvo vorlu |
+ | !ᛞᚨᛚᚱᚨᛚ ᚲᚹᛟ ᚹᛟᚱᛚᚢ | ||
+ | !Owca i konie | ||
|- | |- | ||
− | | | + | |Ha kvumk dalral, thur nre râsidrjar kov, hidviri vorluz: knâral karki hler dmeder, ridharal homnuri hverk zradurdhi, kvo vumraral dmedi zmuda larnaku. Dalral jândhari vorluz: „Jamvan kudru, hidvij, mrid larnakil tnakhizjodrar ilarnem vorluz”. Vorlu dhvehakhi: „Nivru, dalrale, jamvat kudriz, lel larnakil, dâvmil, sartazjodrar kovatha vak thmuluna vak rija loda. Kvo dalral nre râsidrjar kov”. Nivrukhi asnu, dalral revdi se dhantkela. |
+ | |ᚺᚨ ᚲᚹᚢᛗᚲ ᛞᚨᛚᚱᚨᛚ, ᚦᚢᚱ ᚾᚱᛖ ᚱᚨᛋᛁᛞᚱᛃᚨᚱ ᚲᛟᚹ, ᚺᛁᛞᚹᛁᚱᛁ ᚹᛟᚱᛚᚢᛉ: ᚲᚾᚨᚱᚨᛚ ᚲᚨᚱᚲᛁ ᚺᛚᛖᚱ ᛞᛗᛖᛞᛖᚱ, ᚱᛁᚦᚨᚱᚨᛚ ᚺᛟᛗᚾᚢᚱᛁ ᚺᚹᛖᚱᚲ ᛉᚱᚨᛞᚢᚱᚦᛁ, ᚲᚹᛟ ᚹᚢᛗᚱᚨᚱᚨᛚ ᛞᛗᛖᛞᛁ ᛉᛗᚢᛞᚨ ᛚᚨᚱᚾᚨᚲᚢ. ᛞᚨᛚᚱᚨᛚ ᛃᚨᚾᚦᚨᚱᛁ ᚹᛟᚱᛚᚢᛉ: „ᛃᚨᛗᚹᚨᚾ ᚲᚢᛞᚱᚢ, ᚺᛁᛞᚹᛁᛃ, ᛗᚱᛁᛞ ᛚᚨᚱᚾᚨᚲᛁᛚ ᛏᚾᚨᛃᛁᛉᛃᛟᛞᚱᚨᚱ ᛁᛚᚨᚱᚾᛖᛗ ᚹᛟᚱᛚᚢᛉ”. ᚹᛟᚱᛚᚢ ᚦᚹᛖᚺᚨᛃᛁ: „ᚾᛁᚹᚱᚢ, ᛞᚨᛚᚱᚨᛚᛖ, ᛃᚨᛗᚹᚨᛏ ᚲᚢᛞᚱᛁᛉ, ᛚᛖᛚ ᛚᚨᚱᚾᚨᚲᛁᛚ, ᛞᚨᚹᛗᛁᛚ, ᛋᚨᚱᛏᚨᛉᛃᛟᛞᚱᚨᚱ ᚲᛟᚹᚨᚦᚨ ᚹᚨᚲ ᚦᛗᚢᛚᚢᚾᚨ ᚹᚨᚲ ᚱᛁᛃᚨ ᛚᛟᛞᚨ. ᚲᚹᛟ ᛞᚨᛚᚱᚨᛚ ᚾᚱᛖ ᚱᚨᛋᛁᛞᚱᛃᚨᚱ ᚲᛟᚹ”. ᚾᛁᚹᚱᚢᛃᛁ ᚨᛋᚾᚢ, ᛞᚨᛚᚱᚨᛚ ᚱᛖᚹᛞᛁ ᛋᛖ ᚦᚨᚾᛏᚲᛖᛚᚨ. | ||
|Na wzgórzu owca, która nie miała wełny, zobaczyła konie: jeden ciągnął ciężki wóz, drugi dźwigał wielki ładunek, a trzeci wiózł szybko człowieka. Owca rzekła do koni: „Serce mnie boli, widząc, co człowiek nakazuje robić koniom”. Konie odpowiedziały: „Słuchaj, owco, serca nas bolą, kiedy widzimy, jak człowiek, pan, zabiera twoją wełnę na płaszcz dla samego siebie. I owca nie ma wełny”. Usłyszawszy to, owca pobiegła przez równinę. | |Na wzgórzu owca, która nie miała wełny, zobaczyła konie: jeden ciągnął ciężki wóz, drugi dźwigał wielki ładunek, a trzeci wiózł szybko człowieka. Owca rzekła do koni: „Serce mnie boli, widząc, co człowiek nakazuje robić koniom”. Konie odpowiedziały: „Słuchaj, owco, serca nas bolą, kiedy widzimy, jak człowiek, pan, zabiera twoją wełnę na płaszcz dla samego siebie. I owca nie ma wełny”. Usłyszawszy to, owca pobiegła przez równinę. | ||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
|} | |} | ||
[[Kategoria:Użytkownik:Henryk Pruthenia]][[Kategoria:Języki Kyonu|Sarnacki]] | [[Kategoria:Użytkownik:Henryk Pruthenia]][[Kategoria:Języki Kyonu|Sarnacki]] |
Aktualna wersja na dzień 04:16, 4 sty 2018
Język sarnacki Sarnath Zardhahal ᛋᚨᚱᚾᚨᚦ ᛉᚨᚱᚦᚨᚺᚨᛚ [saɹ'naθ zaɹða'hal] | |
---|---|
Sposoby zapisu: | sarnackie, łacińskie, runy |
Typologia: | fleksyjny, SVO |
Faktycznie | |
Utworzenie: | Henryk Pruthenia w 2017 |
W ? | |
Używany w : | Sarnath |
Klasyfikacja: | J. sarnackie
|
Lista conlangów |
Zobacz też słownik tego języka. |
Język sarnacki - starożytny język Sarnatu. Na jego bazie rozwinęły się języki sarnackie.
Dźwięki
Spółgłoski
- m n (m n)
- t d k (t d k)
- θ ð s z ç h (th dh s z kh h)
- ʋ ɹ j l (v r j l)
Samogłoski
- i u (i u)
- ɛ ɔ (e o)
- æ (â)
- a (a)
Akcent
Akcent pada zawsze na ostatnią sylabę słowa.
Budowa sylaby
W języku sarnackim może występować jedynie sylaba CRVRC, gdzie "C" to spółgłoska, "V" to samogłoska, a "R" - to dowolna spółgłoska sonorna inna niż /j/. Na granicy dwóch sylab możliwe jest też geminatyczne połączenie spółgłosek zwartych: CVC¹C¹VC.
Zjawiska fonetyczne
S-lenicja
Przed częścią sufiksów dochodzi do osłabienia spółgłosek, to jest przejścia w ich szczelinowy wariant:
- t > th
- d > dh
- k > h
- j > kh
W gramatykach zaznaczana jest za pomocą znaku S przed końcówką.
N-lenicja
Po niektórych przyimkach dochodzi do udźwięcznienia spółgłosek zębowych:
- t > d
- θ > ð
- s > z
W gramatykach zaznaczana jest za pomocą znaku N przed końcówką.
Zapis
Dla języka starosarnackiego używano własnego sylabariusza. Zastępczo można także użyć pismo łacińskie i runy.
Zapis łaciński
Zapis łaciński charakteryzuje się dwuznakami tworzonymi z pomocą litery h, np. "th", "dh", "kh", a także obecności daszka, jedynego użytego diakrytyku dla litery â.
Zapis runiczny
- m n (ᛗ ᚾ)
- t d k (ᛏ ᛞ ᚲ)
- θ ð s z ç h (ᚦ ᚦ ᛋ ᛉ ᛃ ᚺ)
- ʋ ɹ j l (ᚹ ᚱ ᛃ ᛚ)
- i u (ᛁ ᚢ)
- ɛ ɔ (ᛖ ᛟ)
- æ (ᚨ)
- a (ᚨ)
Gramatyka
Zaimki
Zaimki osobowe
Osoba | Sg | Pl |
---|---|---|
1. | ik | kah |
2. | thra | dhaz |
3. | lod | lodod |
Zaimki dzierżawcze
Zaimki dzierżawcze są doklejane do rzeczowników w postaci sufiksów.
Osoba | Sg | Pl |
---|---|---|
1. | -ak | -Sah |
2. | -Sath | -az |
3. | -ad | -adh |
Rzeczownik
Rzeczownik w języku sarnackim odmienia się przez przypadki i liczby. Występuje 5 deklinacji. Rzeczownik może także występować w formie określonej.
Kategorie rzeczownika
Przypadki
W języku sarnackim występuje pięć przypadków:
- mianownik;
- dopełniacz;
- ablatyw;
- biernik;
- wołacz.
Liczby
Występują dwie liczby: mnoga i pojedyncza. Istnieje też duża grupa rzeczowników nie posiadających liczby, są to rzeczowniki niepoliczalne, zbiorowe, a także określające materiał.
Określoność
Rzeczownik występuje w jednej z dwóch form:
- nieokreślonej - nie jest ona zaznaczona w żaden sposób;
- określonej - zaznaczane jest to za pomocą sufiksy -Sal, -l doklejanego do rzeczownika.
W liczbie mnogiej określoność jest często opuszczana. Określony rzeczownik przynależy do tej samej deklinacji, co rzeczownik nieokreślony.
Deklinacja
Występuje pięć wzorów odmiany deklinacyjnej:
- I, -∅ - większość rzeczowników, mianownik i biernik są sobie równe;
- II, -∅ - duża część rzeczownik, formy mianownika i biernika są różne;
- III, -i - rzeczowniki kończące się na -i;
- IV, -∅ - tzw. odmiana miękka, końcówka rzeczownika ulega S-lenicji;
- V, -∅ - mała grupa rzeczowników, głównie oznaczających przedmioty, których temat rozszerza się o spółgłoskę -j-.
Deklinacja I
tharnah "miasto" | ||
---|---|---|
Przypadek | Sg | Pl |
Nom. | tharnah | tharnahar |
Gen. | tharnahan | tharnahadak |
Abl. | tharnaha | tharnaheth |
Acc. | tharnah | tharnahar |
Voc. | tharnahe! | tharnahar! |
Deklinacja II
khirad "ręka" | ||
---|---|---|
Przypadek | Sg | Pl |
Nom. | khirad | khirada |
Gen. | khiradan | khiradadak |
Abl. | khirada | khiradeth |
Acc. | khiradu | khiradaz |
Voc. | khirade! | khirada |
Deklinacja III
larnaki "człowiek" | ||
---|---|---|
Przypadek | Sg | Pl |
Nom. | larnaki | larnaka |
Gen. | larnakid | larnakidak |
Abl. | larnaku | larnaketh |
Acc. | larnaku | larnakiz |
Voc. | larnake | larnaka |
Deklinacja IV
dorrak "głowa" | ||
---|---|---|
Przypadek | Sg | Pl |
Nom. | dorrak | dorrahSu |
Gen. | dorrakSun | dorrakSud |
Abl. | dorrakSi | dorrakSoth |
Acc. | dorrakSi | dorrakSuz |
Voc. | dorrak! | dorrahSu |
Deklinacja V
nahar "dziecko" | ||
---|---|---|
Przypadek | Sg | Pl |
Nom. | nahar | naharjaz |
Gen. | naharjur | naharjed |
Abl. | nahar'jun | naharjath |
Acc. | naharja | naharjaz |
Voc. | naharji! | naharjaz! |
Przymiotnik i Przysłówek
Przymiotnik występując w formie przydawki jest nieodmienny. Może odmieniać się jak zwykły rzeczownik jeżeli występuje niezależnie bez rzeczownika. Przyjmuje wtedy formę określoną. Zdecydowana większość przymiotników odmienia się w zgodzie z I deklinacją.
Przysłówek
Występuje parę rodzajów przysłówków:
- odrzeczownikowe - powstały na bazie wyrażeń przyimkowych, lub od skostniałych rzeczowników;
- pierwotne - mała grupa przysłówków, pełniące tylko taką rolę;
- przymiotne - powstałe od przymiotników, de facto ablatyw przymiotników.
Przyimki
Przyimki łączą się z dwoma przypadkami: ablatywem i biernikiem.
Przyimki łączące się z ablatywem
- vak - dla, w celu, aby
- seN - przez coś, wzdłuż czegoś (ruch)
Przyimki łączą się z biernikiem
- haN - na czymś
- seN - przy czymś, wzdłuż czegoś (położenie)
Czasownik
Czasownik odmienia się przez osoby i liczby, a także trzy czasy (teraźniejszy, przyszły i przeszły), dwie strony (czynną i bierną) i trzy tryby (oznajmujący, łączący i rozkazujący).
Czasy
W języku sarnackim występuje opozycja teraźniejszości do przeszłości i przyszłości.
Tryby
W języku sarnackim występują trzy tryby:
- oznajmujący;
- łączący;
- rozkazujący - wyraża rozkazy (w czasie teraźniejszym) lub prośby (w czasie przyszłym);
Strony
Występują dwie strony: bierna i czynna. W stronie biernej mogą występować nie tylko czasowniki przechodnie, ale też nieprzechodnie (pełni to wtedu podobną funkcję jak polskie "zasnęło mi się").
Koniugacja
Koniugacja I
krehem "brać" | ||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Oznajmujący | Łączący | Rozkazujący | ||||||
Czynna | Bierna | Czynna | Bierna | Czynna | Bierna | |||
Teraźniejszy | Sg | 1. | krehan | krehaja | krehSjan | krehSjaja | — | |
2. | krehaz | krehajaz | krehSjaz | krehSjajaz | kreh | krehaj | ||
3. | krehar | krehajar | krehSjar | krehSjajar | krehar | krehajar | ||
Pl | 1. | krehat | krehta | krehSjat | krehSjata | krehat | krehata | |
2. | krehadh | krehdha | krehSjadh | krehSjadha | kreh | krehaj | ||
3. | kreha | krehaja | krehSja | krehSaja | krehar | krehajar | ||
Przyszły | Sg | 1. | kreho | krehadro | krehSjo | krehSjadro | — | |
2. | krehdraz | krehadraz | krehSjodraz | krehSjadraz | krehadr | krehajadr | ||
3. | krehdrar | krehadrar | krehSjodrar | krehSjadrar | krehjodrar | krehjadrar | ||
Pl | 1. | krehdrut | krehadrat | krehSjodrut | krehSjadrat | krehjodrut | krehjadrat | |
2. | krehdrudh | krehadradh | krehSjodrudh | krehSjadradh | krehadr | krehajadr | ||
3. | krehdra | krehadra | krehSjodra | krehSjadra | krehjodra | krehjadra | ||
Przeszły | Sg | 1. | krehi | krehikhi | krehimi | krehimja | — | |
2. | krehid | krehikhid | krehimid | krehimjad | ||||
3. | krehi | krehikh | krehimi | krehimjakh | ||||
Pl | 1. | krehit | krehikhat | krehimit | krehimjat | |||
2. | krehidh | krehikhadh | krehimidh | krehimjadh | ||||
3. | krehakhi | krehikhar | krehimikhi | krehimjar | ||||
Bezokolicznik | krehem | |||||||
Imiesłów czynny | krehi | |||||||
Imiesłów bierny | krehakhi |
Koniugacja II
kalram "jeść" | ||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Oznajmujący | Łączący | Rozkazujący | ||||||
Czynna | Bierna | Czynna | Bierna | Czynna | Bierna | |||
Teraźniejszy | Sg | 1. | kalran | kalrajan | kalrazjan | kalrazjajan | — | |
2. | kalraz | kalrajaz | kalrazjaz | kalrazjajaz | kalra | kalraj | ||
3. | kalrar | kalrajar | kalrazjar | kalrazjajar | kalrar | kalrajar | ||
Pl | 1. | kalrat | kalrata | kalrazjata | kalrazjajata | kalrat | kalrata | |
2. | kalradh | kalradha | kalrazjadha | kalrazjajadha | kalra | kalraj | ||
3. | kalra | kalraja | kalrazja | kalrazjaja | kalrar | kalrajar | ||
Przyszły | Sg | 1. | kalradro | kalrahadro | kalrazjo | kalrazjadro | — | |
2. | kalradraz | kalrahadraz | kalrazjodraz | kalrazjadraz | kalradr | kalrajadr | ||
3. | kalradrar | kalrahadrar | kalrazjodrar | kalrazjadrar | kalrajodrar | kalrajadrar | ||
Pl | 1. | kalradrut | kalrahadrut | kalrazjodrut | kalrazjadrut | kalrajodrut | kalrajadrut | |
2. | kalradrudh | kalrahadrudh | kalrazjodrudh | kalrazjadrudh | kalradr | kalrajadr | ||
3. | kalradra | kalrahadra | kalrazjodra | kalrazjadra | kalrajodrar | kalrajadrar | ||
Przeszły | Sg | 1. | kalrari | kalrakhi | kalrami | kalramja | — | |
2. | kalrarid | kalrakhid | kalramid | kalramjad | ||||
3. | kalrari | kalrakhi | kalrami | kalramjakh | ||||
Pl | 1. | kalrarit | kalrakhit | kalramit | kalramjat | |||
2. | kalraridh | kalrakhidh | kalramidh | kalramjadh | ||||
3. | kalrarakhi | kalrakhar | kalramikhi | kalramjar | ||||
Bezokolicznik | kalram | |||||||
Imiesłów czynny | kalraj | |||||||
Imiesłów bierny | kalrakhi |
Koniugacja III
ilarnem "robić" | ||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Oznajmujący | Łączący | Rozkazujący | ||||||
Czynna | Bierna | Czynna | Bierna | Czynna | Bierna | |||
Teraźniejszy | Sg | 1. | ilarn | ilarneja | ilarnS | ilarnSjeja | — | |
2. | ilarnez | ilarnejaz | ilarnSjez | ilarnSjejaz | ilarn | ilarnej | ||
3. | ilarnejer | ilarnejar | ilarnSjejer | ilarnSjejar | ilarner | ilarnejar | ||
Pl | 1. | ilarnet | ilarnete | ilarnSjet | ilarnSjete | ilarnet | ilarneta | |
2. | ilarnedh | ilarnedhe | ilarnSjedh | ilarnSjedhe | ilarn | ilarnej | ||
3. | ilarneja | ilarnejaja | ilarnSjeja | ilarnSjejaja | ilarner | ilarnejar | ||
Przyszły | Sg | 1. | ilarne | ilarnadre | ilarnSje | ilarnSjadre | — | |
2. | ilarndrez | ilarnadrez | ilarnSjedraz | ilarnSjadrez | ilarnedr | ilarnejadr | ||
3. | ilarndrer | ilarnadrer | ilarnSjedrer | ilarnSjadrer | ilarnjedrer | ilarnjadrer | ||
Pl | 1. | ilarndrit | ilarnadrit | ilarnSjedrit | ilarnSjadrit | ilarnjedrit | ilarnjadrit | |
2. | ilarndridh | ilarnadridh | ilarnSjedridh | ilarnSjadridh | ilarnedr | ilarnejadr | ||
3. | ilarndre | ilarnadre | ilarnSjedre | ilarnSjadre | ilarnjedrer | ilarnjadrer | ||
Przeszły | Sg | 1. | ilarni | ilarnikhi | ilarnimi | ilarnimje | — | |
2. | ilarnid | ilarnikhid | ilarnimid | ilarnimjed | ||||
3. | ilarni | ilarnikh | ilarnimi | ilarnimjekh | ||||
Pl | 1. | ilarnit | ilarnikhet | ilarnimit | ilarnimjet | |||
2. | ilarnidh | ilarnikhed | ilarnimidh | ilarnimjedh | ||||
3. | ilarnekhi | ilarnikher | ilarnimikhi | ilarnimjer | ||||
Bezokolicznik | ilarnem | |||||||
Imiesłów czynny | ilarni | |||||||
Imiesłów bierny | ilarnekhi |
Składnia
Szyk zdania to SVO, przymiotniki poprzedzają rzeczowniki.
Przykładowe Teksty
Owca i konie
Dalral kvo vorlu | ᛞᚨᛚᚱᚨᛚ ᚲᚹᛟ ᚹᛟᚱᛚᚢ | Owca i konie |
---|---|---|
Ha kvumk dalral, thur nre râsidrjar kov, hidviri vorluz: knâral karki hler dmeder, ridharal homnuri hverk zradurdhi, kvo vumraral dmedi zmuda larnaku. Dalral jândhari vorluz: „Jamvan kudru, hidvij, mrid larnakil tnakhizjodrar ilarnem vorluz”. Vorlu dhvehakhi: „Nivru, dalrale, jamvat kudriz, lel larnakil, dâvmil, sartazjodrar kovatha vak thmuluna vak rija loda. Kvo dalral nre râsidrjar kov”. Nivrukhi asnu, dalral revdi se dhantkela. | ᚺᚨ ᚲᚹᚢᛗᚲ ᛞᚨᛚᚱᚨᛚ, ᚦᚢᚱ ᚾᚱᛖ ᚱᚨᛋᛁᛞᚱᛃᚨᚱ ᚲᛟᚹ, ᚺᛁᛞᚹᛁᚱᛁ ᚹᛟᚱᛚᚢᛉ: ᚲᚾᚨᚱᚨᛚ ᚲᚨᚱᚲᛁ ᚺᛚᛖᚱ ᛞᛗᛖᛞᛖᚱ, ᚱᛁᚦᚨᚱᚨᛚ ᚺᛟᛗᚾᚢᚱᛁ ᚺᚹᛖᚱᚲ ᛉᚱᚨᛞᚢᚱᚦᛁ, ᚲᚹᛟ ᚹᚢᛗᚱᚨᚱᚨᛚ ᛞᛗᛖᛞᛁ ᛉᛗᚢᛞᚨ ᛚᚨᚱᚾᚨᚲᚢ. ᛞᚨᛚᚱᚨᛚ ᛃᚨᚾᚦᚨᚱᛁ ᚹᛟᚱᛚᚢᛉ: „ᛃᚨᛗᚹᚨᚾ ᚲᚢᛞᚱᚢ, ᚺᛁᛞᚹᛁᛃ, ᛗᚱᛁᛞ ᛚᚨᚱᚾᚨᚲᛁᛚ ᛏᚾᚨᛃᛁᛉᛃᛟᛞᚱᚨᚱ ᛁᛚᚨᚱᚾᛖᛗ ᚹᛟᚱᛚᚢᛉ”. ᚹᛟᚱᛚᚢ ᚦᚹᛖᚺᚨᛃᛁ: „ᚾᛁᚹᚱᚢ, ᛞᚨᛚᚱᚨᛚᛖ, ᛃᚨᛗᚹᚨᛏ ᚲᚢᛞᚱᛁᛉ, ᛚᛖᛚ ᛚᚨᚱᚾᚨᚲᛁᛚ, ᛞᚨᚹᛗᛁᛚ, ᛋᚨᚱᛏᚨᛉᛃᛟᛞᚱᚨᚱ ᚲᛟᚹᚨᚦᚨ ᚹᚨᚲ ᚦᛗᚢᛚᚢᚾᚨ ᚹᚨᚲ ᚱᛁᛃᚨ ᛚᛟᛞᚨ. ᚲᚹᛟ ᛞᚨᛚᚱᚨᛚ ᚾᚱᛖ ᚱᚨᛋᛁᛞᚱᛃᚨᚱ ᚲᛟᚹ”. ᚾᛁᚹᚱᚢᛃᛁ ᚨᛋᚾᚢ, ᛞᚨᛚᚱᚨᛚ ᚱᛖᚹᛞᛁ ᛋᛖ ᚦᚨᚾᛏᚲᛖᛚᚨ. | Na wzgórzu owca, która nie miała wełny, zobaczyła konie: jeden ciągnął ciężki wóz, drugi dźwigał wielki ładunek, a trzeci wiózł szybko człowieka. Owca rzekła do koni: „Serce mnie boli, widząc, co człowiek nakazuje robić koniom”. Konie odpowiedziały: „Słuchaj, owco, serca nas bolą, kiedy widzimy, jak człowiek, pan, zabiera twoją wełnę na płaszcz dla samego siebie. I owca nie ma wełny”. Usłyszawszy to, owca pobiegła przez równinę. |