Język sechtoński: Różnice pomiędzy wersjami

Z Conlanger
Przejdź do nawigacji Przejdź do wyszukiwania
 
(Nie pokazano 148 wersji utworzonych przez 2 użytkowników)
Linia 1: Linia 1:
 +
{{język
 +
| kolor = #008080
 +
| nazwa = Język sechtoński
 +
| nazwa własna =  ܣܚܬܘܢ ܟܢܘܟ
 +
[sɨħ'ton 'knuk]
 +
| alfabet u = syryjskie, sechtońskie, łaciński
 +
| typologia u = aglutynacyjno-fleksyjny<br/>SVO?
 +
| faktycznie = tak
 +
| twórca f = [[Użytkownik:Henryk Pruthenia|Henryk Pruthenia]], [[Użytkownik:Canis|Canis]]
 +
| rok f = 2016
 +
| wersja f =
 +
| conlanger1 f =
 +
| fikcyjnie = tak
 +
| conworld Msc = ?
 +
| państwa = [[Secht]]
 +
| klasyfikacja = '''J. sechtońskie'''
 +
*''sechtoński''
 +
| tekst jaki =
 +
| tekst u =
 +
}}
 +
{{słownik}}
 
'''Język sechtoński''' - oficjalny język [[Secht|Konfederacji Państw Sechtonu]]. Początkowo tworzony przez Canisa, przejęty przez Henryka Pruthenię.
 
'''Język sechtoński''' - oficjalny język [[Secht|Konfederacji Państw Sechtonu]]. Początkowo tworzony przez Canisa, przejęty przez Henryka Pruthenię.
  
Linia 7: Linia 28:
 
*słabo rozwinięty system rdzeni spółgłoskowych
 
*słabo rozwinięty system rdzeni spółgłoskowych
 
*język aglutynacyjny
 
*język aglutynacyjny
 +
 
Zachowane słowa:
 
Zachowane słowa:
 
*"Sechton" wymawiane jest [sɨħ'ton]. To [ɨ] wynika z silnej redukcji [ɛ]
 
*"Sechton" wymawiane jest [sɨħ'ton]. To [ɨ] wynika z silnej redukcji [ɛ]
Linia 16: Linia 38:
 
*S'xaka ܨܥܩܐ [sʕaqɑʔ]
 
*S'xaka ܨܥܩܐ [sʕaqɑʔ]
 
*Konfederacja Państw Sechtonu ܣܚܬܘܢܝܪ ܠܟܝܬܠ [sɨħtoɲir lɨcatäl]
 
*Konfederacja Państw Sechtonu ܣܚܬܘܢܝܪ ܠܟܝܬܠ [sɨħtoɲir lɨcatäl]
 +
 +
Pismo:
 +
*ܣܚܬܘܢܣܪܐ ܡܪܣ : s¹.ch.t¹.w.n s¹.r.ʔ m.r.s¹ : Sechton-Sera Mers
 +
*ܣܚܬܘܢܝܪ ܠܟܝܬܠ : s¹.ch.t¹.w.n.i.r l.k.i.t¹.l : Sechtonir Lekiatal :  [sɨħtoɲir lɨcatäl]
 +
*ܨܥܩܐ : s².'x.q.ʔ : S'xaka : [sʕaqɑʔ]
 +
Czyli:
 +
*s¹ użyte przed samogłoskami i w wygłosie
 +
*s² użyte przed spółgłoskami
 +
*jod użyty, jeżeli zmiękcza k i n
 +
*alef dla samogłoski, ale tylko w wygłosie. Zgaduję, że w nagłosie też (brak danych)
 +
*t¹ przed samogłoskami
 +
*w dla samogłoski /o/ w zamkniętej
 +
 +
Leksyka:
 +
*S'xaka - miasto
 +
*serej - urzędnik
 +
*ser(a) - państwo
 +
*sera - państwa
 +
*s-r - władza, rządzić?
 +
*Lekiatal - związek
 +
*Mers - związek
 +
*Sechton - nazwa języka
 +
*Secht - nazwa kraju
 +
 +
Gramatyka:
 +
*Sechton-Sera Mers > przymiotnik (nieodmienny!)
 +
*język lewogłowowy
 +
*Sechtonir - ir - końcówka genetywu.
  
 
Obecne dźwięki:
 
Obecne dźwięki:
Linia 68: Linia 118:
 
== Spółgłoski ==
 
== Spółgłoski ==
 
*m n ɲ (m n ni)
 
*m n ɲ (m n ni)
−
*t k c q ʔ (t k ki k~q ')
+
*p t k c q ʔ (p t k ki k~q ')
 
*v s x ħ ʕ h (w s x ch 'x h)
 
*v s x ħ ʕ h (w s x ch 'x h)
 
*l r j w (l r j)
 
*l r j w (l r j)
  
 
Spółgłoski /ɲ/ oraz /c/ są alofonami /n/ i /c/ przed /i/, /j/, ale występują także jako samodzielne dźwięki.
 
Spółgłoski /ɲ/ oraz /c/ są alofonami /n/ i /c/ przed /i/, /j/, ale występują także jako samodzielne dźwięki.
 +
 +
=== Spółgłoska /p/ ===
 +
Spółgłoska /p/ ulega zanikowi, jeżeli znajduje się w innej pozycji, niż przed samogłoską.
 +
 +
= Zapis =
 +
Dla języka sechtońskiego używa się trzech form zapisu:
 +
*alfabetu łacińskiego (używany w tym artykule)
 +
*alfabetu syryjskiego (używany do zapisania tekstów)
 +
*alfabetu sechtońskiego (oryginalny alfabet używany w Kyonie).
 +
 +
== Zapis syryjski ==
 +
 +
{| class="wikitable" style="text-align:center"
 +
!colspan=6|Alfabet Syryjski
 +
|-
 +
! Alap
 +
'~a /ʔ, a/
 +
! He
 +
h~e /h, e/
 +
! Waw
 +
w~u~o /v, u, o/
 +
! Het
 +
ch /ħ/
 +
! Tet
 +
t² /t/
 +
! Jod
 +
j~i~ê /j, i, e/
 +
|-
 +
|rowspan=1| ܐ
 +
|rowspan=1| ܗ
 +
|rowspan=1| ܘ
 +
|rowspan=1| ܚ
 +
|rowspan=1| ܛ
 +
|rowspan=1| ܝ
 +
|-
 +
! Kap
 +
k /k/
 +
! Lamad
 +
l /l/
 +
! Mim
 +
m /m/
 +
! Nun
 +
n /n/
 +
! Semkat
 +
s¹ /s/
 +
! 'E
 +
'x /ʕ/
 +
|-
 +
| ܟ
 +
|rowspan=2| ܠ
 +
| ܡ
 +
| ܢ
 +
|rowspan=2| ܣ
 +
|rowspan=2| ܥ
 +
|-
 +
| ܟܟ
 +
| ܡܡ
 +
| ܢܢ
 +
|-
 +
! Pe
 +
p /p/
 +
! Sade
 +
s² /s/
 +
! Kop
 +
q /q/
 +
! Resz
 +
r /r/
 +
! Szyn
 +
x /x/
 +
! Taw
 +
t¹ /t/
 +
|-
 +
|rowspan=1| ܦ
 +
|rowspan=1| ܨ
 +
|rowspan=1| ܩ
 +
|rowspan=1| ܪ
 +
|rowspan=1| ܫ
 +
|rowspan=1| ܬ
 +
|}
 +
 +
=== Zasady ortograficzne ===
 +
Następujące znaki mogą oznaczać samogłoskę lub spółgłoskę:
 +
*alap /ܐ/: '~a /ʔ, a/
 +
*he /ܗ/: h~e /h, e/
 +
*waw /ܘ/: w~u~o /v, u, o/
 +
*jod /ܝ/: j~i~ê /j, i, e/
 +
Znaki te mogą oznaczać samogłoskę jedynie w pozycji nagłosowej i wygłosowej (przy czym, mogą także oznaczać spółgłoskę w tej samej pozycji). Wyjątkiem jest jedynie znak waw, które może oznaczać samogłoskę /o/ pochodzącą od dawnego dyftongu /aw/ (czyli diachronicznie, zapisywana jest spółgłoska).
 +
 +
Dla dźwięków /t/ i /s/ używa się dwóch znaków:
 +
Dla /s/ używane są znaki:
 +
*semkat /s¹/ܣ/ - używane przed samogłoskami i w wygłosie,
 +
*sade /s²/ܨ/ - używane przed spółgłoskami.
 +
 +
Dla /t/ używane są znaki:
 +
*taw /t¹/ܬ/ - używane przed samogłoskami i w wygłosie,
 +
*tet /t²/ܛ/ - używane przed spółgłoskami.
 +
 +
Dla miękkich /c/ oraz /ɲ/ zawsze przyjmuje się zapis:
 +
*kap + jod /k.i/ܟܝ/ - dla /c/,
 +
*nun + jod /n.i/ܢܝ/ - dla /ɲ/.
 +
 +
=== Nazwy Sechtońskie ===
 +
{| class="wikitable" style="text-align:center"
 +
!colspan=6|Alfabet Syryjski
 +
Nazwy w języku sechtońskim:
 +
|-
 +
! Alap
 +
! He
 +
! Waw
 +
! Het
 +
! Tet
 +
! Jod
 +
|-
 +
| Alaw
 +
ܐܠܘ
 +
| He
 +
ܗܗ
 +
| Wo
 +
ܘܘ
 +
| Chet
 +
ܚܛ
 +
| Tet
 +
ܬܛ
 +
| Jot
 +
ܝܘܛ
 +
|-
 +
! Kap
 +
! Lamad
 +
! Mim
 +
! Nun
 +
! Semkat
 +
! 'E
 +
|-
 +
| Kaw
 +
ܟܟ
 +
| Lamat
 +
ܠܡܛ
 +
| Mim
 +
ܡܝܡ
 +
| Nun
 +
ܢܢ
 +
| Semkat
 +
ܣܡܟܛ
 +
| 'Xe
 +
ܝܗ
 +
|-
 +
! Pe
 +
! Sade
 +
! Kop
 +
! Resz
 +
! Chyn
 +
! Taw
 +
|-
 +
| Pe
 +
ܦܗ
 +
| Sate
 +
ܣܬܗ
 +
| Qow
 +
ܩܘܘ
 +
| Rex
 +
ܪܫ
 +
| Xin
 +
ܫܝܢ
 +
| To
 +
ܬܘ
 +
|}
 +
 +
== Zapis sechtoński ==
 +
Pismo sechtońskie pochodzi od części znaków alfabetycznych z pisma staromitenskiego.
  
 
= Gramatyka =
 
= Gramatyka =
Linia 93: Linia 312:
  
 
== Zaimek ==
 
== Zaimek ==
 +
 +
=== Zaimek osobowy ===
 +
{| class="wikitable" style="text-align:center"
 +
!colspan=8| Forma główna
 +
|-
 +
!colspan=2|Osoba
 +
! Sg
 +
! Du
 +
! Pl
 +
|-
 +
!rowspan=2|1.
 +
!m
 +
| ma
 +
| imma
 +
| waxa
 +
|-
 +
!f
 +
| mina
 +
| minna
 +
| wixa
 +
|-
 +
!rowspan=2|2.
 +
!m
 +
| sat
 +
| satta
 +
| qana
 +
|-
 +
!f
 +
| sita
 +
| sitta
 +
| qina
 +
|-
 +
!rowspan=3|3.
 +
!m
 +
| ur
 +
| warra
 +
| mor
 +
|-
 +
!f
 +
| uma
 +
| wamma
 +
| mom
 +
|-
 +
!n
 +
| 'et
 +
| atta
 +
| mat
 +
|}
 +
 +
{| class="wikitable" style="text-align:center"
 +
!colspan=7|Odmiana
 +
|-
 +
!rowspan=2 colspan=3|Osoba
 +
!colspan=4|Forma
 +
|-
 +
! Główna
 +
! Łączona
 +
! Dzierżawcza
 +
! Akuzatywna
 +
|-
 +
!rowspan=7|Sg
 +
!rowspan=2|1.
 +
!m
 +
| ma
 +
| ma-
 +
| maja
 +
| man
 +
|-
 +
!f
 +
| mina
 +
| mi-
 +
| minajja
 +
| min
 +
|-
 +
!rowspan=2|2.
 +
!m
 +
| sat
 +
| sa-
 +
| satja
 +
| sam
 +
|-
 +
!f
 +
| sita
 +
| si-
 +
| sitajja
 +
| sim
 +
|-
 +
!rowspan=3|3.
 +
!m
 +
| ur
 +
| u-
 +
| ujir
 +
| um
 +
|-
 +
!f
 +
| uma
 +
| um-
 +
| umir
 +
| umim
 +
|-
 +
!n
 +
|  'et
 +
| ta-
 +
| tajir
 +
| tam
 +
|-
 +
!rowspan=7|Du
 +
!rowspan=2|1.
 +
!m
 +
| imma
 +
| imma-
 +
| immê
 +
| imman
 +
|-
 +
!f
 +
| minna
 +
| minna-
 +
| minnê
 +
| minnan
 +
|-
 +
!rowspan=2|2.
 +
!m
 +
| satta
 +
| satta-
 +
| sattê
 +
| sattam
 +
|-
 +
!f
 +
| sitta
 +
| sitta-
 +
| sittê
 +
| sittam
 +
|-
 +
!rowspan=3|3.
 +
!m
 +
| warra
 +
| warra-
 +
| warrar
 +
| warrama
 +
|-
 +
!f
 +
| wamma
 +
| wamma-
 +
| wammar
 +
| wammama
 +
|-
 +
!n
 +
| atta
 +
| atta-
 +
| attar
 +
| attama
 +
|-
 +
!rowspan=7|Pl
 +
!rowspan=2|1.
 +
!m
 +
| waxa
 +
| wa-
 +
| waxjar
 +
| oxma
 +
|-
 +
!f
 +
| wixa
 +
| wi-
 +
| wixjar
 +
| oximar
 +
|-
 +
!rowspan=2|2.
 +
!m
 +
| qana
 +
| qa-
 +
| qaniar
 +
| qamar
 +
|-
 +
!f
 +
| qina
 +
| qi-
 +
| qiniar
 +
| qimar
 +
|-
 +
!rowspan=3|3.
 +
!m
 +
| mor
 +
| im-
 +
| imar
 +
| imim
 +
|-
 +
!f
 +
| mom
 +
| mom-
 +
| momar
 +
| momim
 +
|-
 +
!n
 +
| mat
 +
| imta-
 +
| imtajar
 +
| imtajim
 +
|}
  
 
== Rzeczownik ==
 
== Rzeczownik ==
 +
Rzeczownik w języku sechtońskim odmienia się przez przypadki i liczby. O ile kolejne przypadki tworzy się za pomocą aglutynacji, to odmiana przez liczby opiera się u części tzw. ''złamanych rzeczowników'' o wymiany samogłoskowe w rdzeniu. Wyróżnia się dwie podstawowe formy rzeczownika: główną i łączoną.
 +
 +
=== Forma ===
 +
Aby stworzyć formę łączoną, należy pamiętać, że akcent pada z reguły na ostatnią sylabę tematu głównego rzeczownika (tu - formy łączonej), więc, jeżeli forma podstawowa kończy się na spółgłoskę, to rozszerzając temat o samogłoskę (by słowo mogło swobodnie przykleić końcówkę aglutynacyjną) dochodzi do przeskoczenia akcentu, i redukcji samogłoski.
 +
<br>
 +
Aby stworzyć liczbę podwójną należy podwoić ostatnią spółgłoskę rdzenia i stworzyć takie środowisko (poprzez wstawienie samogłoski /e/, lub /a/), by ta duplikacja była wymawialna. Akcentowana jest samogłoska '''przed''' duplikowanymi spółgłoskami. Jeżeli jakiś przedmiot często występuje w parach, to forma liczby podwójnej tożsama jest formie mnogiej - a sama forma podwójna de facto nie występuje.
 +
<br>
 +
Liczba mnoga tworzona jest za pomocą wymian samogłoskowych, lub za pomocą prefiksu '''pa-'''. Część rzeczowników łączy oba sposoby tworzenia liczby mnogiej.
 +
 +
{| class="wikitable" style="text-align:center"
 +
|+Deklinacja rzeczownika
 +
! colspan="2" | Sg.
 +
! rowspan="2" | Du.
 +
! rowspan="2" | Pl.
 +
|-
 +
! Główna
 +
! Łączona
 +
|-
 +
| qat
 +
| qta
 +
| qatta
 +
| qet
 +
|-
 +
| qot
 +
| qta
 +
| qotta
 +
| qut
 +
|-
 +
| qut
 +
| qto
 +
| qutta
 +
| qêt
 +
|-
 +
| qit
 +
| qte
 +
| qitta
 +
| qêt
 +
|-
 +
| qet
 +
| qta
 +
| qetta
 +
| qot
 +
|-
 +
| qet
 +
| qte
 +
| qetta
 +
| qot
 +
|-
 +
| qatal
 +
| qatla
 +
| qatalla
 +
| qetal
 +
|-
 +
| qVtal
 +
| qVtla
 +
| qVtalla
 +
| qVtol
 +
|-
 +
| qVtel
 +
| qVtla
 +
| qVtella
 +
| qVtol
 +
|-
 +
| Vqtal
 +
| Vqtala
 +
| Vqtalla
 +
| Vqetal
 +
|-
 +
| Vqtel
 +
| Vqtele
 +
| Vqtella
 +
| Vqetel
 +
|-
 +
| rowspan="2" | -C
 +
| rowspan="2" | -Ca
 +
| -(a)CCa
 +
| rowspan="2" | pa- -Ca
 +
|-
 +
| (a)CCa
 +
|-
 +
| -V
 +
| -V
 +
| -Vjja
 +
| pa- -V
 +
|}
 +
 +
=== Przypadki ===
 +
Przypadki wyraża się za pomocą sufiksów doklejanych do rzeczowników.
 +
{| class="wikitable" style="text-align:center"
 +
|+Przypadki
 +
! Przypadek
 +
! Końcówka
 +
|-
 +
| bez czegoś
 +
| -qi
 +
|-
 +
| od czegoś
 +
| -rê
 +
|-
 +
| przy czymś<br>u kogoś
 +
| -wa
 +
|-
 +
| jak coś<br>jako coś
 +
| -hi
 +
|-
 +
| ku czemuś<br>aby coś<br>w stronę czegoś<br>w jakimś celu
 +
| -ki
 +
|-
 +
| skądś<br>(pochodzenie)
 +
| -r
 +
|-
 +
| z czegoś<br>(materiał, źródło)
 +
| -xe
 +
|-
 +
| z czymś
 +
| -m
 +
|-
 +
| czemuś
 +
| -se
 +
|-
 +
| czyjś
 +
| -te
 +
|-
 +
| do czegoś
 +
| -re'
 +
|-
 +
| jakoś<br>czymś
 +
| -'xih
 +
|-
 +
| gdzieś
 +
| -ch
 +
|-
 +
| w środku czegoś
 +
| -se'
 +
|-
 +
| przez coś
 +
| -row
 +
|-
 +
| wzdłuż czegoś
 +
| -niê
 +
|-
 +
| nad czymś<br>nad coś
 +
| -q
 +
|-
 +
| pod czymś<br>pod coś
 +
| -x
 +
|-
 +
| przed czymś<br>przed coś
 +
| -jo
 +
|-
 +
| za czymś<br>za coś
 +
| -set
 +
|-
 +
| dokądś
 +
| -lin
 +
|}
 +
 +
== Przymiotnik i przysłówek ==
 +
Przymiotnik jest nieodmienny i stoi przed opisywanym rzeczownikiem. Jeżeli przymiotnik występuje bez rzeczownika jako podmiot, lub dopełnienie, wzmacniany jest zaimkiem III osoby stojącym po nim.
  
 
== Czasownik ==
 
== Czasownik ==
−
Czasowniki odmieniają się przez następujące kategorie:
+
Sechtońska fleksja czasowna jest bardzo bogata. Czasowniki odmieniają się przez następujące kategorie:
−
*osoba
+
*liczba (pojedyncza : podwójna : mnoga)
−
*liczba
 
 
*czas (teraźniejszy : przeszły : zaprzeszły)
 
*czas (teraźniejszy : przeszły : zaprzeszły)
−
*przechodniość (brak zaznaczenia~nieprzechodniość : przechodniość : bierność)
+
*tryb (oznajmujący : rozkazujący : przypuszczający)
−
*tryb (oznajmujący : rozkazujący : przypuszczający : energetyczny)
+
 
 +
=== Formy czasownika ===
 +
Czasownik posiada aż pięć głównych form:
 +
*formę bezokolicznika
 +
*formę pojedynczą
 +
*formę mnogą
 +
*formę czynną
 +
*formę bierną
 +
Główne formy zależne są od wzoru odmiany. W czasie odmiany czasownika może dojść do pewnych zmian. Np. powstała zbitka /aw/ przechodzi w /o/, /a/ przed /'/ przechodzi w /e/ (także też przed innymi spółgłoskami tylnymi)
 +
 
 +
==== Forma pojedyncza ====
 +
Używana jest dla tworzenia liczby pojedynczej i podwójnej (w tym przypadku poprzez podwojenie ostatniego radykału) czasu teraźniejszego oraz przy tworzeniu imiesłowów przysłówkowych współczesnych. W większości przypadków, jest zbieżna z formą bezokolicznika po odcięciu końcówki.
 +
 
 +
==== Forma mnoga ====
 +
Forma mnoga jest używany przy tworzeniu liczby mnogiej czasu teraźniejszego.
 +
 
 +
==== Forma czynna ====
 +
Forma czynna jest używana przy tworzeniu czasu przeszłego aktywnego, przeszłego ciągłego aktywnego, imiesłowu czynnego (dla czasowników przechodnich) oraz czasu uprzedniego.
 +
 
 +
==== Forma bierna ====
 +
Forma bierna używana jest przy tworzeniu form czasu przeszłego nieaktywnego i biernego, przeszłego ciągłego biernego, imiesłowu czynnego (dla czasowników nieprzechodnich), oraz czasu przeszłego biernego.
 +
 
 +
=== Koniugacja  ===
 +
Czasowniki sechtońskie przydzielone są jednocześnie do dwóch koniugacji:
 +
*'''wewnętrznej''' - opisującej wzór, według jakiego dochodzi do wymian samogłoskowych wewnątrz rdzenia;
 +
*'''sufiksalnej''' - zależnej od otrzymanej końcówki bezokolicznika.
 +
 
 +
==== Koniugacja wewnętrzna ====
 +
{| class="wikitable" style="text-align:center"
 +
|+ Wzór I
 +
! F.
 +
! Frekwentywne
 +
! Efektywne
 +
! Intensywne
 +
! Sprawcze
 +
|-
 +
! Inf.
 +
| qatl
 +
| aqatl
 +
| iqitel
 +
| qotol
 +
|-
 +
! Sg.
 +
| qatol
 +
| aqatal
 +
| iqetel
 +
| qotol
 +
|-
 +
! Pl.
 +
| qatl
 +
| aqatl
 +
| iqetl
 +
| qotl
 +
|-
 +
! Acc
 +
| qutul
 +
| aqatul
 +
| yaqtul
 +
| qotul
 +
|-
 +
! Pass.
 +
| qetel
 +
| aqatel
 +
| yatel
 +
| qotel
 +
|}
 +
 
 +
{| class="wikitable" style="text-align:center"
 +
|+ Wzór II
 +
! F.
 +
! Frekwentywne
 +
! Efektywne
 +
! Intensywne
 +
! Sprawcze
 +
|-
 +
! Inf.
 +
| qtel
 +
| eqtel
 +
| iqetel
 +
| qetol
 +
|-
 +
! Sg.
 +
| qtel
 +
| eqtel
 +
| iqtel
 +
| qetol
 +
|-
 +
! Pl.
 +
| qtel
 +
| eqtel
 +
| iqetel
 +
| qetol
 +
|-
 +
! Acc
 +
| qetul
 +
| eqtol
 +
| yeqtol
 +
| qetul
 +
|-
 +
! Pass.
 +
| eqetal
 +
| eqetal
 +
| yeqtal
 +
| qetal
 +
|}
 +
 
 +
{| class="wikitable" style="text-align:center"
 +
|+ Wzór III
 +
! F.
 +
! Frekwentywne
 +
! Efektywne
 +
! Intensywne
 +
! Sprawcze
 +
|-
 +
! Inf.
 +
| qotol, qtol
 +
| oqtol
 +
| iqetol
 +
| qotl
 +
|-
 +
! Sg.
 +
| qotol, qtol
 +
| oqtol
 +
| iqtol
 +
| qotol
 +
|-
 +
! Pl.
 +
| qotol, qtol
 +
| oqtol
 +
| iqetl
 +
| qotl
 +
|-
 +
! Acc
 +
| qotul, qtul
 +
| oqtul
 +
| yeqotul
 +
| qotul
 +
|-
 +
! Pass.
 +
| oqtol
 +
| oqtal
 +
| yeqotal
 +
| qotal
 +
|}
 +
 
 +
{| class="wikitable" style="text-align:center"
 +
|+ Wzór IV
 +
! F.
 +
! Frekwentywne
 +
! Efektywne
 +
! Intensywne
 +
! Sprawcze
 +
|-
 +
! Inf.
 +
| qitil, qitl, qtil, qitul, qtul, qutul, qotul
 +
| uqutol, uqtol
 +
| iqetul
 +
| qutl
 +
|-
 +
! Sg.
 +
| qitil, qitl, qtil, qitul, qtul, qutul, qotul
 +
| uqutol, uqtol
 +
| iqetul
 +
| qutul
 +
|-
 +
! Pl.
 +
| qitil, qitl, qtil, qitul, qtul, qutul, qotul
 +
| uqutol, uqtol
 +
| iqetl
 +
| qutl
 +
|-
 +
! Acc
 +
| qetul, qetul, qetul
 +
| uqutul, uqtul
 +
| yequtul
 +
| qutul
 +
|-
 +
! Pass.
 +
| qatul, qatul, qatul
 +
| uqtal
 +
| yegutal
 +
| qutal
 +
|}
 +
 
 +
{| class="wikitable" style="text-align:center"
 +
|+ Wzór V Słaby
 +
! F.
 +
! I
 +
! II
 +
! III
 +
! IV
 +
! V
 +
! VI
 +
|-
 +
! Inf.
 +
| qot
 +
| qit
 +
| qut
 +
| qat
 +
| qet
 +
| qot
 +
|-
 +
! Sg.
 +
| qet
 +
| qit
 +
| qut
 +
| qet
 +
| qet
 +
| qot
 +
|-
 +
! Pl.
 +
| qet
 +
| qit
 +
| qut
 +
| qet
 +
| qet
 +
| qot
 +
|-
 +
! Acc
 +
| qut
 +
| iqt
 +
| yequt
 +
| yeqot
 +
| yeqot
 +
| qut
 +
|-
 +
! Pass.
 +
| qat
 +
| yeqt
 +
| yeqat
 +
| yeqat
 +
| yeqet
 +
| qat
 +
|}
  
−
=== Koniugacja osobowa ===
+
==== Koniugacja zewnętrzna ====
−
Koniugacja osobowa oparta jest o  
+
{| class="wikitable" style="text-align:center"
 +
|+ Koniugacja zewnętrzna
 +
! colspan="3" | Inf.
 +
! -∅
 +
! -t
 +
! -ta
 +
! -a-ta
 +
! -a
 +
! -o-ta
 +
|-
 +
! rowspan="9" | Ind.
 +
! rowspan="3" | Prs.
 +
! Sg.
 +
| colspan="3" | -∅
 +
| -at
 +
| -a
 +
| -o
 +
|-
 +
! Du.
 +
| colspan="3" | -a
 +
| -at
 +
| -a
 +
| -o
 +
|-
 +
! Pl.
 +
| colspan="3" | -a
 +
| -a-ta
 +
| -a
 +
| -o-ta
 +
|-
 +
! rowspan="3" | Prt.
 +
! Sg.
 +
| colspan="3" | -o, -∅
 +
| -a-to
 +
| -o, -∅
 +
| -o-to
 +
|-
 +
! Du.
 +
| colspan="3" | -o
 +
| -a-tto
 +
| -o-wa
 +
| -o-tto
 +
|-
 +
! Pl.
 +
| colspan="3" | -e
 +
| -a-ye
 +
| -o-ye
 +
| -o-ye
 +
|-
 +
! rowspan="3" | Plprf.
 +
! Sg.
 +
| colspan="3" | na
 +
| nat
 +
| na
 +
| not
 +
|-
 +
! Du.
 +
| colspan="3" | enne
 +
| anne
 +
| anne
 +
| onne
 +
|-
 +
! Pl.
 +
| colspan="3" | ye
 +
| ane
 +
| ne
 +
| one
 +
|-
 +
! rowspan="3" colspan="2" | Imp.
 +
! Sg.
 +
| colspan="3" | -∅
 +
| -∅
 +
| -e
 +
| -e
 +
|-
 +
! Du.
 +
| colspan="3" | -e
 +
| -et
 +
| -e
 +
| -o
 +
|-
 +
! Pl.
 +
| colspan="3" | -e
 +
| -e-te
 +
| -e
 +
| -o-ta
 +
|-
 +
! rowspan="3" colspan="2" | Subj.
 +
! Sg.
 +
| colspan="3" | -i
 +
| -it
 +
| -i
 +
| -ê-t
 +
|-
 +
! Du.
 +
| colspan="3" | -iye
 +
| -itt-e
 +
| -iye
 +
| -ê-tte
 +
|-
 +
! Pl.
 +
| colspan="3" | -ê
 +
| -ê-t
 +
| -ê
 +
| -êt
 +
|-
 +
! rowspan="2" colspan="2" | Part.
 +
! Acc.
 +
| colspan="3" | -∅
 +
| colspan="2" | -i
 +
| -e
 +
|-
 +
! Pass.
 +
| colspan="3" | -∅
 +
| colspan="3" | -e
 +
|}
  
−
=== Koniugacja I ===
+
= Słowotwórstwo =
 +
Słowotwórstwo języka sechtońskiego oparte jest w głównej mierze o czasownik i jego derywaty. Istnieje grupa starych słów o znaczeniu typowo rzeczownikowym, i ich budowa ma wpływ na powstawanie nowych słów na zasadzie analogii. Jednak wiele słów w ostatnim czasie
  
 
{| class="wikitable" style="text-align:center"
 
{| class="wikitable" style="text-align:center"
−
!colspan=7|Koniugacja I
+
!Afiks
 +
!Fleksja wewnętrzna
 +
!Zapis
 +
!colspan=2|Przykład
 +
!Znaczenie
 +
!Uwagi
 +
|-
 +
!ki- + forma aktywna
 +
| -
 +
|kj
 +
|
 +
|
 +
"robotnik"
 +
|Wykonawca czynności
 +
|Wykonawca w czasie wykonywania czynności jest aktywny, często łączy się z czasownikami przechodnimi.
 +
|-
 +
!ih¹- + forma bierna/nieprzechodnia
 +
| -
 +
|jh¹
 +
|
 +
|
 +
"słuchacz"
 +
|Wykonawca czynności
 +
|Wykonawca czynności jest w czasie wykonywania czynności bierny.
 +
*¹Często dochodzi do asymilacji /h/ do następnej spółgłoski, w szczególności, jeżeli jest to spółgłoska szczelinowa.
 +
|-
 +
!ist¹ + forma bierna
 +
| -
 +
|jst¹
 +
|
 +
|
 +
|Wynik, efekt działania niespowodowanego przez człowieka
 +
|Efekt lub wynik zakończonego procesu, który miał miejsce samoistnie, lub powstał pod wpływem przyrody. Często dochodzi też do przesunięcia znaczeń na samo zjawisko przyrodnicze.
 +
*¹Dźwięk /t/ często wypada.
 +
|-
 +
!m(a)- + forma aktywna
 +
| -
 +
|m
 +
|
 +
|
 +
|Pochodzenie, narodowość, nowsze zawody
 +
|Formant często używany dla tworzenia nazw nowych zawodów, profesji. Nosi odcień "nowoczesności".
 +
|-
 +
!m(a)- + forma bierna, nieprzechodnia
 +
| -
 +
|m
 +
|
 +
|
 +
|Miejsce wykonywania czynności
 +
|Bardzo popularny formant, używany dla tworzenia nazw miejsc, w których dokonuje się jakiejś czynności, w szczególności jeżeli jest to miejsce, używane w czasie działalności.
 +
|-
 +
!sqa-, siq-, seq-
 +
| -
 +
|sq, sjq, sq
 +
|kowa - "woda"
 +
'''k-w'''
 +
|sqakowa
 +
"pustynia"
 +
|Brak cechy.
 +
|Nadaje znaczenie braku cechy.
 +
|-
 +
!sqa-, siq-, seq- -on
 +
| -
 +
|sq, sjq, sq -wn
 +
|kowa - "woda"
 +
'''k-w'''
 +
| sqakowon
 +
"odwodniony"
 +
|Brak cechy.
 +
|Tworzy przymiotnik oznaczający brak określonej cechy.
 +
|-
 +
!im-
 +
| -
 +
|jm
 +
|
 +
|
 +
|Cecha, rzeczownik odprzymiotnikowy.
 +
|Czasami, w szczególności w długich słowach, pomiędzy ostatnimi dwoma spółgłoskami dodawana jest samogłoska /a/ a więc TTC > imTTaC-on.
 +
|-
 +
! ma-
 +
|
 +
| m-
 +
|
 +
|
 +
|rowspan=2| Zbiór, skupisko jakichś przedmiotów, rzadziej także ludzi.
 +
|rowspan=2| Określa zbiory, skupiska jakichś przedmiotów ludzi.
 +
|-
 +
! pa-
 +
|
 +
| p-
 +
|
 +
|
 +
|-
 +
! -w-
 +
|
 +
| -w-
 +
|
 +
|
 +
| Natężenie cechy.
 +
| Zazwyczaj stawiany po przedrostu modyfikującym znaczenie, nadaje znaczenie zwiększenia natężenia danej cechy, wielkość czegoś lub mnogość.
 +
|-
 +
!un- + liczba podwójna -a
 +
|
 +
|wn -a
 +
|
 +
|
 +
|Para
 +
|Podkreśla występowanie czegoś w parze.
 +
|-
 +
!ja-
 +
|
 +
|j'
 +
|'''k-'x-s'''
 +
"wiedzieć, znać"
 +
|jaki'xas
 +
"informacja"
 +
|Nośnik jakiejś cechy, zjawiska, półśrodek, droga przekazania, wynik.
 +
|Często tworzy słowa abstrakcyjne
 +
|-
 +
!iCTiC
 +
|iCTiC
 +
|
 +
|
 +
|
 +
|Na zewnątrz, poza, koniec.
 +
|Stara konstrukcja, nadająca znaczenie zakończenia czegoś, przejścia do drugiego stanu, lub ruch lub położenie na zewnątrz.
 +
|-
 +
! 'xa
 +
|
 +
| 'x-
 +
|
 +
|
 +
"życie"
 +
| Długotrwała czynność, lub czynność wykonywana stale.
 +
| Konstrukcja używana dla nazywania czynności długotrwałych lub stałych. Tworzy przede wszystkim rzeczowniki, w tym też te stare, ale ostatnio popularna przy tworzeniu czasowników opisujących długotrwały proces lub stan. Często dochodzi do zaniku nieakcentowanych samogłosek.
 +
|-
 +
! imiesłów (-on)
 +
|
 +
|
 +
|
 +
|
 +
|rowspan=3| Wykonawca czynności
 +
| Zwykła substantywizacja imiesłowu. Bardzo częsty proces, często dochodzi do odpadnięcia końcówki przymiotnikowej -on.
 +
|-
 +
! m- + imiesłów (-on)
 +
|
 +
| m-
 +
|
 +
|
 +
"żeglarz"
 +
| Tworzy nazwy wykonawców czynności, którzy zazwyczaj pracują w grupach.
 +
|-
 +
! imiesłów + -iq
 +
|
 +
| -jq
 +
|
 +
|
 +
"pisarz"
 +
| Tworzy nazwy wykonawców czynności przeważnie krótkotrwałych, lub nie wymagających dużych nakładów pracy.
 +
|-
 +
! ja- + bezokolicznik -il
 +
|
 +
| j-
 +
|
 +
|
 +
| Nosiciel cechy.
 +
| Tworzy nazwę osoby noszącej jakąś cechę, charakteryzującą się czymś.
 +
|-
 +
! TTTiT
 +
| TTTaT > TTTiT
 +
|
 +
|
 +
|
 +
|rowspan=4| Rodzaj żeński
 +
|
 +
|-
 +
! TTTiT-ta
 +
| TTTaT(V), TTTuT(V) > TTTiT
 +
| -t
 +
|
 +
|
 +
|
 +
|-
 +
! TTTiT-na
 +
| TTTaT(V), TTTuT(V) > TTTiT
 +
| -n
 +
|
 +
|
 +
|
 +
|-
 +
! TTTiT(V)-m
 +
| TTTaT(V), TTTuT(V) > TTTiT
 +
| -m
 +
|
 +
|
 +
|
 +
|-
 +
! forma nieprzechodnia + -a
 +
| -'
 +
|
 +
|
 +
|
 +
| Wytwór, wynik
 +
| Tworzy nazwy wytworów zjawisk naturalnych, nie spowodowanych przez człowieka, lub tych, w których człowiek nie brał udziału, lub jego udział w tworzeniu był mały.
 +
|-
 +
! (i-) + forma bierna, aktywna
 +
|
 +
| (j-)
 +
|
 +
|
 +
| Wytwór, wynik
 +
| Rzeczy lub zdarzenia spowodowane przez człowieka.
 +
|-
 +
! TTTiT
 +
| TTTaT(V), TTTuT(V) > TTTiT
 +
|
 +
|
 +
|
 +
| Zamknięte pomieszczenie, miejsce ograniczone przestrzennie, zazwyczaj przeznaczone do określonej czynności, nazwy pomieszczeń, pokoi.
 +
|
 +
|-
 +
! qa-
 +
|
 +
| q-
 +
|
 +
|
 +
| Otwarta przestrzeń, obszar, region
 +
| Nazwy określające duże obszary, miejsca o jakimś przeznaczeniu (wtedy od formy biernej), obszary o pewnej cesze.
 +
|-
 +
! -amiq
 +
|
 +
| -mjq
 +
|
 +
|
 +
| Mieszkaniec jakiegoś miejsca, nazwa odmiejscowa.
 +
| Forma męska, głównie nazwy miejscowości, obszarów, krajów.
 +
|-
 +
! -anqa
 +
|
 +
| -nq
 +
|
 +
|
 +
| Mieszkanka jakiegoś miejsca, nazwa odmiejscowa.
 +
| Forma żeńska, głównie nazwy miejscowości, obszarów, krajów.
 +
|-
 +
! TTTiT -ja
 +
| TTTaT > TTTiT
 +
| -j
 +
|
 +
|
 +
|rowspan=3|Zdrobnienia
 +
|Forma bardzo powszechna wśród większości słów o temacie z samogłoską /a/.
 
|-
 
|-
−
!rowspan=2|Czas
+
! TTTiT -ja
−
Teraźniejszy
+
| TTTuT > TTTiT
−
!colspan=3|Sg
+
| -j
−
!colspan=3|Pl
+
|
 +
|
 +
|Mało produktywna grupa, używana głównie dla części starych wyrazów, jednak wciąż produktywna w części grup semantycznych.
 
|-
 
|-
−
|colspan=3| XXXXX
+
! -ja
−
|colspan=3| XXXXX
+
|
 +
| -j
 +
|
 +
|
 +
| Produktywna grupa, tworzona od słów, gdzie nie dochodzi do wymiany samogłosek.
 
|-
 
|-
−
!rowspan=3|Czas
+
! TTTuT
−
przeszły
+
| TTTaT > TTTuT
−
!colspan=2|Przechodni
+
|  
−
!colspan=2|Nieprzechodni
+
|
−
!colspan=2|Bierny
+
|
 +
|rowspan=3|Zgrubnienie
 +
|
 
|-
 
|-
−
!Sg
+
! TTTuT
−
!Pl
+
| TTTiT > TTTuT
−
!Sg
+
|
−
!Pl
+
|
−
!Sg
+
|
−
!Pl
+
|
 
|-
 
|-
−
| XXXXX
+
! TTTVT¹T¹i
−
| XXXXX
+
| TTTVT¹ > TTTVT¹T¹i
−
| XXXXX
+
|
−
| XXXXX
+
|
−
| XXXXX
+
|
−
| XXXXX
+
|
 
|-
 
|-
−
!rowspan=2|Tryb
+
! -im
−
rozkazujący
+
|
−
!colspan=3|Sg
+
| -jm
−
!colspan=3|Pl
+
|
 +
"koń"
 +
|
 +
"źrebię"
 +
| Młode zwierząt
 +
| Bardzo produktywna grupa określają młode zwierząt (w tym też egzotycznych). Bardzo często dochodzi do redukcji słabych samogłosek.
 
|-
 
|-
−
|colspan=3| XXXXX
+
! -qa + forma bierna
−
|colspan=3| XXXXX
+
| -
 +
| q
 +
|
 +
| "jaśnieć"
 +
| Natężenie cechy
 +
| Natężenie cechy, wzmożenie działania.
 
|-
 
|-
−
!rowspan=2|Imiesłów
+
!  
−
!colspan=3|Przechodni
+
|
−
!colspan=3|Nieprzechodnio-
+
|
−
bierny
+
|
 +
|
 +
|
 +
|
 
|-
 
|-
−
|colspan=3| XXXXX
+
!
−
|colspan=3| XXXXX
+
|
 +
|
 +
|
 +
|
 +
|
 +
|
 
|-
 
|-
−
!rowspan=2|Bezokolicznik
+
!  
−
!colspan=6|
+
|
 +
|
 +
|
 +
|
 +
|
 +
|
 
|-
 
|-
−
|colspan=6| XXXXX
+
!
 +
|
 +
|
 +
|
 +
|
 +
|
 +
|
 +
|-
 +
!
 +
|
 +
|
 +
|
 +
|
 +
|
 +
|
 
|}
 
|}
  
−
== Słowotwórstwo ==
+
== Samogłoski słabe ==
−
Słowotwórstwo języka sechtońskiego oparte jest o trzy zjawiska:
+
Samogłoski słabe to samogłoski występujące w rdzeniu i nie będące akcentowane. Częstym zjawiskiem jest wypadanie samogłosek słabych, jeżeli:
−
*alternacje tematowe,
+
*nie doprowadzi to do trudności w wymowie,
−
*sufiksacje,
+
*nie zatrze to znaczenia słowa
−
*prefiksacje,
+
Wypadanie samogłosek jest powszechne, nawet w przypadku tworzenia nowych form za pomocą samych prefiksów i sufiksów.
  
−
=== Alternacje Tematowe ===
+
== Samogłoski mocne ==
−
Alternacje tematowe są zjawiskiem dotyczącym w głównej mierze czasowników, a także pewnej ilości czasowników i rzeczowników (posiadającym zazwyczaj pochodzenie czasownikowe). Z pomocą alternacji
+
Są to samogłoski występujące w rdzeniu, które wymieniają się w procesie słowotwórczym na inne samogłoski. W większości przypadków jest to pierwsza samogłoska w rdzeniu, ale od tej reguły jest wiele wyjątków.
  
−
*aspekt (niedokonany : semelfektywny : frekwentatywne )
+
== Wokalizacja ==
 +
Proces, w wyniku którego spółgłoski /w/, /j/ przechodzą między spółgłoskami w samogłoski /u/, /i/.
 +
 
 +
=== Mała wokalizacja ===
 +
Proces, w wyniku którego nagłosowe /m/, /n/, /r/, /l/ znajdujące się przed trudną do wymówienia zbitką spółgłoskową dostają samogłoskę protetyczną /i/, czyli dochodzi do utworzenia sylab /im/, /in/, /ir/, /il/.
 +
 
 +
== Monoftongizacja ==
 +
Zjawisko powstałe w wyniku zmian fonetycznych, polegające na monoftongizacji dyftongów /ij/ i /aw/ do /ê/ i /o/. Proces ten jest wciąż żywy, chociaż zdarzają się wyjątki.
 +
 
 +
== Zabarwienie ==
 +
Proces polegający na zmianie barwy samogłoski pod wpływem znajdującej się dalej spółgłoski, np.
 +
*/ir/ do /êr/
 +
*/aH/ do /eH/
 +
Należy pamiętać, że zjawisko to jest powszechne w dawno utworzonych formach, jest dalej żywe na zasadzie analogii, choć też zdarzają się od niej często wyjątki.
 +
 
 +
= Elementy gramatyki historycznej =
 +
Wiele zjawisk morfologicznych wynika z historii języka sechtońskiego. Wiele procesów, takich jak rozszerzanie szkieletów samogłoskowych, czy ich mutacje, wynika z procesów fonetycznych, które miały miejsce od pierwotniejszego stanu języka prasechtońskiego.
 +
 
 +
== Procesy fonetyczne ==
 +
Na współczesny  kształt morfologii mają wpływ następujące procesy:
 +
*m, n, r, l #_{C} > im, in, ir, il
 +
*ir > êr
 +
*ij > ê
 +
*aw > o
 +
*aH > eH (proces uległ cofnięciu w wielu przypadkach)
 +
 
 +
= Teksty =
 +
 
 +
{| class="wikitable" style="text-align:center"
 +
!Owca i Konie
 +
!Ixal jê pajecha
 +
|-
 +
|Na wzgórzu owca, która nie miała wełny, zobaczyła konie: jeden ciągnął ciężki wóz, drugi dźwigał wielki ładunek, a trzeci wiózł szybko człowieka. Owca rzekła do koni: „Serce mnie boli, widząc, co człowiek nakazuje robić koniom”. Konie odpowiedziały: „Słuchaj, owco, serca nas bolą, kiedy widzimy, jak człowiek, pan, zabiera twoją wełnę na płaszcz dla samego siebie. I owca nie ma wełny”. Usłyszawszy to, owca pobiegła przez równinę.
 +
|Miklach ixal, qes 'et juro tnaqi, jequto pajecha: ah 'et irijeo jarton jerwe'a, aswaton 'et qehusato melek rol, jo jeqton 'et qe'on nuqul simix. Ixal hehum pajechase: „Ahicha telat man, rech ma hut njeq simix uleq meqota pajechase.” Pajecha usutunaje: „Se'xet, ixal, pahicha telata oxma, rech waxa huta, r'xih simix, ertel, nixu'a satja tna ihcheslaki use-jir . Jê ixal jer tnaqi.” Rech ixal jeso'xato 'et, ixal jaq'u'o matanjarow.
 +
|}
  
 
= Słownik =
 
= Słownik =
Linia 178: Linia 1432:
  
 
=== Dwuspółgłoskowe ===
 
=== Dwuspółgłoskowe ===
−
 
+
''''-ch''' "dół, dziura"
 +
*'echon - głęboki
 +
*'echnata - pogłębiać
 +
*macha - dół
 +
*'acha - dziupla
 
''''-h''' "jeden"
 
''''-h''' "jeden"
−
*
+
*ah - jeden
 +
*a'hton - pierwszy
 
''''-q''' "krew"
 
''''-q''' "krew"
−
*
+
*aq - krew
 +
*e(')qon - czerwony
 
''''-x''' "ogień"
 
''''-x''' "ogień"
−
*
+
*exa - ogień
 +
*ixata - palić
 
''''-w''' "ząb"
 
''''-w''' "ząb"
−
*
+
*ew (o- (<aw-)) - ząb
 
'''h-'''' "ręka"
 
'''h-'''' "ręka"
−
*
+
*ha' (he'-) - ręka
 
'''h-ch''' "serce"
 
'''h-ch''' "serce"
−
*
+
*ahicha - serce
 +
*hechon - miły
 
'''h-t''' "gwiazda"
 
'''h-t''' "gwiazda"
−
*
+
*ahata (aht-) - gwiazda
−
'''h-w''' "widzieć"
+
'''h-t²''' "widzieć"
−
*
+
*hut - widzieć
 
'''j-k''' "jajko, jajo"
 
'''j-k''' "jajko, jajo"
−
*
+
*ika - jajko
 
'''j-m''' "głowa"
 
'''j-m''' "głowa"
−
*
+
*ima - głowa
 +
*joma - myśleć
 
'''j-r''' "być"
 
'''j-r''' "być"
−
*
+
*jort - być
 +
'''k-r''' "morze"
 +
*kra - morze
 +
*karon - morski
 +
*akiron - niebieski
 
'''k-w''' "woda"
 
'''k-w''' "woda"
−
*
+
*kowa - woda
 
'''l-n''' "oko"
 
'''l-n''' "oko"
−
*
+
*lun (lana-) - oko
 
'''l-q''' "drzewo"
 
'''l-q''' "drzewo"
−
*
+
*leq (luq-) - drzewo
 +
*molqa - las
 
'''m-j''' "piasek"
 
'''m-j''' "piasek"
−
*
+
*mamia - plaża
 +
*muj - piasek
 +
*momja - pustynia
 
'''n-n''' "matka, mama"
 
'''n-n''' "matka, mama"
−
*
+
*nana - mama, matka
 
'''n-t''' "dawać, dać"
 
'''n-t''' "dawać, dać"
−
*
+
*anta - dać, dawać
 +
'''q-t''' "kość"
 +
*qita - kosć
 +
*Iqtawiq - Iktawik
 +
'''q-''' "bieg, szybkość"
 +
*aqe'a - biec
 +
*aqe'ata - uciec, pobiec
 +
*qe'on - szybki
 
'''q-r''' "umierać, umrzeć"
 
'''q-r''' "umierać, umrzeć"
−
*
+
*qirta - umrzeć
 +
*qurta - śmierć
 +
*Iqrinaja - Ikrinaja
 
'''r-w''' "iść, chodzić"
 
'''r-w''' "iść, chodzić"
−
*
+
*rwa - iść
 
'''r-'''' "pić"
 
'''r-'''' "pić"
−
*
+
*re'a - pić
 
'''s-k''' "noc"
 
'''s-k''' "noc"
−
*
+
*sak - noc
 +
*iskon - ciemny
 
'''s-q''' "siedzieć"
 
'''s-q''' "siedzieć"
−
*
+
*seqta - siedzieć
 +
'''s-q''' "wiara"
 +
*jisiq - wiara, religia
 
'''s-t''' "Słońce"
 
'''s-t''' "Słońce"
−
*
+
*Sat - Słońce
 
'''s-x''' "imię"
 
'''s-x''' "imię"
−
*
+
*sexa (sixa-) - imię
 +
'''s-w''' "dwa"
 +
*swa - dwa
 +
*aswaton - drugi
 +
'''s-w''' "ziarno, nasienie"
 +
*sawa - nasienie, ziarno
 +
*Aswajel - Aswajel
 +
'''t-n''' "wełna"
 +
*tna - wełna
 +
*atna - fala
 +
'''t-q''' "obcy, dziki, niebezpieczny"
 +
*mataq - wróg
 +
*matqon - wrogi
 +
*teqon - dziki, niebezpieczny
 +
*itqon - niebezpieczny
 
'''t-r''' "kamień"
 
'''t-r''' "kamień"
−
*
+
*tur (tra-) - kamień
 +
*atron - twardy
 
'''t-t''' "nowy"
 
'''t-t''' "nowy"
−
*
+
*taton - nowy
 +
*matata - witać
 +
*matta - witaj! (powitanie)
 
''''x-t''' "palec"
 
''''x-t''' "palec"
−
*
+
*exta - palec
 +
'''w-s'''
 +
*oson - każdy
 +
*wasa - wszystko
 +
*uson - cały, wszystek, wszystko
  
 
=== Trójspółgłoskowe ===
 
=== Trójspółgłoskowe ===
Linia 244: Linia 1547:
 
*
 
*
 
'''h-h-m''' "mówić"
 
'''h-h-m''' "mówić"
−
*
+
*hihumta - mówić
 
'''h-h-q''' "trzeć, prać"
 
'''h-h-q''' "trzeć, prać"
 
*
 
*
 +
'''h-r-t-''' "sam"
 +
*harta - sam, samotny, pojedynczy
 
'''h-w-q''' "wołać"
 
'''h-w-q''' "wołać"
−
*
+
*huweq - wołać
 +
*ahweqa - przekonywać
 
'''j-ch-w''' "inny, daleki"
 
'''j-ch-w''' "inny, daleki"
−
*
+
*ichwon - inny
 +
*ichow - odległość, różnica, przedział
 +
*ichowon - daleki
 
'''j-h-k''' "siła, móc, umieć"
 
'''j-h-k''' "siła, móc, umieć"
−
*
+
*ehkata - móc, umieć
 +
*jehka - siła
 +
*ihkon - silny
 
'''j-s-h''' "dzień"
 
'''j-s-h''' "dzień"
−
*
+
*iseh - dzień
 +
*jashon - zwyczajny, normalny
 
'''j-s-t''' "koniec, granica"
 
'''j-s-t''' "koniec, granica"
−
*
+
*ista - koniec
 +
*jaston - końcowy, potrzebny
 +
*jastota - potrzebować
 +
*jastot - potrzeba
 
'''j-x-k''' "kwiat, rosnąć, piękny, dobry"
 
'''j-x-k''' "kwiat, rosnąć, piękny, dobry"
−
*
+
*ixak - kwiat
 +
*Ixkiana - Ichkiana
 +
'''j-x-l''' "owca"
 +
*ixal (ixla-) - owca
 
'''j-x-t''' "czas"
 
'''j-x-t''' "czas"
 
*
 
*
Linia 272: Linia 1589:
 
*
 
*
 
'''k-j-m''' "chcieć"
 
'''k-j-m''' "chcieć"
−
*
+
*kima - chcieć
 +
*akiêmata - tęsknić
 +
*akim - tęsknota
 
'''k-m-n''' "mleko"
 
'''k-m-n''' "mleko"
−
*
+
*akmin - mleko
 +
*kumanta - doić
 
'''k-n-k''' "język, usta"
 
'''k-n-k''' "język, usta"
−
*
+
*makianka - usta
 +
*knuk - język
 
'''k-x-l''' "być chudym"
 
'''k-x-l''' "być chudym"
 
*
 
*
Linia 284: Linia 1605:
 
*
 
*
 
'''l-'x-h''' "oddychać"
 
'''l-'x-h''' "oddychać"
 +
*
 
*
 
*
 
'''l-'x-m''' "jasny, błyskawica"
 
'''l-'x-m''' "jasny, błyskawica"
−
*
+
*Li'xaqna - Lichakna
 
'''l-'x-n''' "latać, ptak"
 
'''l-'x-n''' "latać, ptak"
−
*
+
*le'xna - latać
 +
*il'xnata - ruszać (się)
 +
*il'xnet - ruch
 
'''m-ch-l''' "piec, wypiekać"
 
'''m-ch-l''' "piec, wypiekać"
 
*
 
*
 +
'''m-k-l''' "wypukły, wysoki"
 +
*makla (mkela-) - góra
 +
*mikla - wzgórze
 
'''m-k-r''' "duch, wiatr"
 
'''m-k-r''' "duch, wiatr"
−
*
+
*imkar - wiatr
 +
*momkar - dusza
 +
*makra - duch
 +
*ilimkara - demon
 
'''m-'x-j''' "niszczyć"
 
'''m-'x-j''' "niszczyć"
−
*
+
*im'xita - niszczyć
 
'''n-h-'''' "dawny, przeszły"
 
'''n-h-'''' "dawny, przeszły"
 
*
 
*
 
'''n-h-k''' "jasny"
 
'''n-h-k''' "jasny"
 +
*nhakon - jasny
 +
*nehkata - świecić
 
*
 
*
 
'''n-h-r''' "oddać"
 
'''n-h-r''' "oddać"
−
*
+
*nehrata - oddać
 
'''n-q-m''' "wieźć"
 
'''n-q-m''' "wieźć"
−
*
+
*niqma - wieźć
 
'''n-t-'''' "myśleć"
 
'''n-t-'''' "myśleć"
−
*
+
*inte'a - myśleć
 
'''n-x-'''' "brać"
 
'''n-x-'''' "brać"
−
*
+
*inxe'a - brać
 
'''n-x-n''' "lekki"
 
'''n-x-n''' "lekki"
−
*
+
*anhinon - lekki
 
'''n-'x-n''' "martwy"
 
'''n-'x-n''' "martwy"
 
*
 
*
Linia 314: Linia 1646:
 
*
 
*
 
'''r-'-'''' "nieść"
 
'''r-'-'''' "nieść"
 +
*re'eta - nieść
 
*
 
*
 
'''r-ch-'''' "krzyczeć"
 
'''r-ch-'''' "krzyczeć"
−
*
+
*reche'ta - krzyczyeć
 
'''r-n-q''' "liść, dużo"
 
'''r-n-q''' "liść, dużo"
 +
*runqa - liść
 
*
 
*
 
'''r-r-j''' "płynąć"
 
'''r-r-j''' "płynąć"
−
*
+
*rarja - płynąć
 +
*uririja - ciec
 
'''r-r-t''' "spokój, cisza, mały"
 
'''r-r-t''' "spokój, cisza, mały"
−
*
+
*êr(r)iton - mały
 +
*arrat - cisza
 +
*arerton - cichy
 
'''r-s-k''' "ucho, słyszeć, słuchać"
 
'''r-s-k''' "ucho, słyszeć, słuchać"
−
*
+
*irsuk (ruska-) - ucho
 
'''s-h-'''' "piękny"
 
'''s-h-'''' "piękny"
−
*
+
*ashe'on - piękny
 
'''s-j-m''' "biały, czysty"
 
'''s-j-m''' "biały, czysty"
−
*
+
*asimon - biały
 +
*sajmon - czysty
 +
*Sêmtaja - Semtaja
 +
'''s-l-k''' "płakać"
 +
*silkata - płakać
 +
*salka - łza
 
'''s-q-k''' "ciąć, nóż"
 
'''s-q-k''' "ciąć, nóż"
−
*
+
*asqaka - ciąć
 +
*isqik - nóż
 
'''s-r-'''' "jednoczyć, gnieść"
 
'''s-r-'''' "jednoczyć, gnieść"
 
*
 
*
 
'''t-ch-t''' "jeść, wchłaniać"
 
'''t-ch-t''' "jeść, wchłaniać"
−
*
+
*techta - jeść
 +
'''t-m-q''' "most, deski'''
 +
*tmeq - deska
 +
*tamaq - most
 +
*matmaq - maszt
 +
'''t-n-j'''
 +
*tanjon - równy, płaski
 +
*matanja - równina
 
'''t-'x-w''' "żyć, mieszkać"
 
'''t-'x-w''' "żyć, mieszkać"
−
*
+
*te'xo (te'xaw-) - mieszkanie
 +
*ti'xata - żyć, mieszkać
 +
*ti'xta - mieszkanie
 +
*Ti'xona - Tichona
 
'''w-'-n''' "zacząć"
 
'''w-'-n''' "zacząć"
−
*
+
*wenata - zacząć
 
'''w-h-j''' "bać się"
 
'''w-h-j''' "bać się"
−
*
+
*ohaja - bać się
 +
*wahja - strach
 +
*wahjata - straszyć
 
'''w-j-t''' "malować, pisać"
 
'''w-j-t''' "malować, pisać"
−
*
+
*ojat - litera, znak
 +
*wajata - pisać
 +
*ojtata - malować
 +
'''w-r-q''' "brzeg"
 +
*warqa - brzeg
 
'''w-t-q''' "pokazać"
 
'''w-t-q''' "pokazać"
−
*
+
*otaqa - pokazać, wskazać
 
'''w-x-j''' "koło, kulisty"
 
'''w-x-j''' "koło, kulisty"
−
*
+
*oxej - koło
 +
*wexajon - kulisty, okrągły
 +
*wexaj - okrąg
 
'''w-x-l''' "czarny, brudny"
 
'''w-x-l''' "czarny, brudny"
−
*
+
*oxlon - czarny
 +
*wexlon - brudny
 +
*wexlata - brudzić
 +
*Oxaliq - Ochalik
 
'''w-x-s''' "kobieta, rodzić"
 
'''w-x-s''' "kobieta, rodzić"
−
*
+
*wexsa - kobieta
 +
*oxasta - rodzić
 
'''w-x-t''' "spadać, upaść, niszczeć, deszcz"
 
'''w-x-t''' "spadać, upaść, niszczeć, deszcz"
−
*
+
*oxta - spaść, upaść
 +
*wexta - spadać, upadać
 +
*oxitata - niszczeć, psuć się, rozkładać
 +
*oxta - deszcz
 
'''w-'x-k''' "leżeć"
 
'''w-'x-k''' "leżeć"
−
*
+
*o'xka - leżeć
 +
*mo'xak - łóżko
 
''''x-q-k''' "uderzać, bić"
 
''''x-q-k''' "uderzać, bić"
−
*
+
*e'xqaka - bić
 +
*'Xeqakiq - Chekakik
  
 
=== Czterospółgłoskowe ===
 
=== Czterospółgłoskowe ===
 +
'''k-j-n-t''' "łamać, giąć
 +
*kiênta - giąć
 +
*akinata - przerywać
 +
'''k-w-k-w''' "tonąć"
 +
*kokwata - tonąć
 +
*akokota - zaginąć
  
 
== Rdzenie Jednostopniowe ==
 
== Rdzenie Jednostopniowe ==
  
 
=== Dwuspółgłoskowe ===
 
=== Dwuspółgłoskowe ===
 +
'''tel-''' "ból"
 +
*tela - ból
 +
*telata - boleć
 +
*tela - sprawiać ból
  
 
=== Trójspółgłoskowe ===
 
=== Trójspółgłoskowe ===
Linia 371: Linia 1751:
  
 
== Rdzenie Martwe ==
 
== Rdzenie Martwe ==
 +
'''lu''' "nie"
 +
*lu - nie
  
−
 
+
[[Kategoria:Użytkownik:Henryk Pruthenia]][[Kategoria:Canis]][[Kategoria:Języki Kyonu|Sechtoński]]
−
[[Kategoria:Użytkownik:Henryk Pruthenia]][[Kategoria:Canis]][[Kategoria:Kyon]][[Kategoria:Języki Kyonu]]
 

Aktualna wersja na dzień 10:48, 21 sty 2019

Język sechtoński
ܣܚܬܘܢ ܟܢܘܟ

[sɨħ'ton 'knuk]

Sposoby zapisu: syryjskie, sechtońskie, łaciński
Typologia: aglutynacyjno-fleksyjny
SVO?
Faktycznie
Utworzenie: Henryk Pruthenia, Canis w 2016
W ?
Używany w : Secht
Klasyfikacja: J. sechtońskie
  • sechtoński
Lista conlangów
Nuvola apps bookcase 1 blue.svg.png Zobacz też słownik tego języka.

Język sechtoński - oficjalny język Konfederacji Państw Sechtonu. Początkowo tworzony przez Canisa, przejęty przez Henryka Pruthenię.

Dane pierwotne

  • fonetyka pseudosemicka
  • inspirowany aramejskim, częściowo hebrajskim i arabskim
  • zapisywany pismem syryjskim (czcionka Estrangelo)
  • słabo rozwinięty system rdzeni spółgłoskowych
  • język aglutynacyjny

Zachowane słowa:

  • "Sechton" wymawiane jest [sɨħ'ton]. To [ɨ] wynika z silnej redukcji [ɛ]
  • Secht, lub Sechton (od nazwy języka), czyli -on - nazwa języka
  • Nazwa własna: Sechtonsera Mers: Tłumaczenie: Konfederacja Państw Sechtonu (-sera, liczba zbiorowa, gen?)
  • Stolica: S'xaka
  • Reprezentacja: Każdy serej, czyli urzędnik, minister
  • Secht, Konfederacja Państw Sechtonu (ܣܚܬܘܢܣܪܐ ܡܪܣ Sechton-Sera Mers), Związek Sechtu (ܣܚܬܘܢܝܪ ܠܟܝܬܠ Sechtonir Lekiatal) (czyli sera - państwo, i nie liczba mnoga!). -on, końcówka dzierżawcza przymiotnikowa? -ir (końcówka genetywna?)
  • S'xaka ܨܥܩܐ [sʕaqɑʔ]
  • Konfederacja Państw Sechtonu ܣܚܬܘܢܝܪ ܠܟܝܬܠ [sɨħtoɲir lɨcatäl]

Pismo:

  • ܣܚܬܘܢܣܪܐ ܡܪܣ : s¹.ch.t¹.w.n s¹.r.ʔ m.r.s¹ : Sechton-Sera Mers
  • ܣܚܬܘܢܝܪ ܠܟܝܬܠ : s¹.ch.t¹.w.n.i.r l.k.i.t¹.l : Sechtonir Lekiatal : [sɨħtoɲir lɨcatäl]
  • ܨܥܩܐ : s².'x.q.ʔ : S'xaka : [sʕaqɑʔ]

Czyli:

  • s¹ użyte przed samogłoskami i w wygłosie
  • s² użyte przed spółgłoskami
  • jod użyty, jeżeli zmiękcza k i n
  • alef dla samogłoski, ale tylko w wygłosie. Zgaduję, że w nagłosie też (brak danych)
  • t¹ przed samogłoskami
  • w dla samogłoski /o/ w zamkniętej

Leksyka:

  • S'xaka - miasto
  • serej - urzędnik
  • ser(a) - państwo
  • sera - państwa
  • s-r - władza, rządzić?
  • Lekiatal - związek
  • Mers - związek
  • Sechton - nazwa języka
  • Secht - nazwa kraju

Gramatyka:

  • Sechton-Sera Mers > przymiotnik (nieodmienny!)
  • język lewogłowowy
  • Sechtonir - ir - końcówka genetywu.

Obecne dźwięki:

  • ch:
  • 'x: ʕ
  • aka: aqɑ
  • a: ɑʔ
  • e: ɛ
  • e: ɨ (zredukowane ɛ)
  • a
  • ä
  • ni: ɲi
  • l
  • c
  • ħ
  • i
  • s
  • r
  • o

Czyli mamy przynajmniej: Samogłoski:

  • i (ɨ<ɛ)
  • ɛ o
  • a ä ɑ

Spółgłoski

  • n ɲ
  • t c ʔ
  • s ħ ħ ʕ

Dźwięki

Samogłoski

  • i ɨ u (i u)
  • e o (ê o)
  • ɛ (e)
  • a ä ɑ (a)

Alofonia

Występują następujące alofony:

  • ä : ɑ (przed spółgłoskami tylnymi),
  • a : e (nieakcentowane, przed miękkimi),

Redukcja

W języku sechtońskim dochodzi do silnej redukcji samogłosek nieakcentowanych:

  • ɛ > ɨ
  • ä > a
  • u > o
  • i > e

Jednocześnie należy zaznaczyć, że samogłoski /e/ oraz /o/ występują też jako samodzielne fonemy.

Spółgłoski

  • m n ɲ (m n ni)
  • p t k c q ʔ (p t k ki k~q ')
  • v s x ħ ʕ h (w s x ch 'x h)
  • l r j w (l r j)

Spółgłoski /ɲ/ oraz /c/ są alofonami /n/ i /c/ przed /i/, /j/, ale występują także jako samodzielne dźwięki.

Spółgłoska /p/

Spółgłoska /p/ ulega zanikowi, jeżeli znajduje się w innej pozycji, niż przed samogłoską.

Zapis

Dla języka sechtońskiego używa się trzech form zapisu:

  • alfabetu łacińskiego (używany w tym artykule)
  • alfabetu syryjskiego (używany do zapisania tekstów)
  • alfabetu sechtońskiego (oryginalny alfabet używany w Kyonie).

Zapis syryjski

Alfabet Syryjski
Alap

'~a /ʔ, a/

He

h~e /h, e/

Waw

w~u~o /v, u, o/

Het

ch /ħ/

Tet

t² /t/

Jod

j~i~ê /j, i, e/

ܐ ܗ ܘ ܚ ܛ ܝ
Kap

k /k/

Lamad

l /l/

Mim

m /m/

Nun

n /n/

Semkat

s¹ /s/

'E

'x /ʕ/

ܟ ܠ ܡ ܢ ܣ ܥ
ܟܟ ܡܡ ܢܢ
Pe

p /p/

Sade

s² /s/

Kop

q /q/

Resz

r /r/

Szyn

x /x/

Taw

t¹ /t/

ܦ ܨ ܩ ܪ ܫ ܬ

Zasady ortograficzne

Następujące znaki mogą oznaczać samogłoskę lub spółgłoskę:

  • alap /ܐ/: '~a /ʔ, a/
  • he /ܗ/: h~e /h, e/
  • waw /ܘ/: w~u~o /v, u, o/
  • jod /ܝ/: j~i~ê /j, i, e/

Znaki te mogą oznaczać samogłoskę jedynie w pozycji nagłosowej i wygłosowej (przy czym, mogą także oznaczać spółgłoskę w tej samej pozycji). Wyjątkiem jest jedynie znak waw, które może oznaczać samogłoskę /o/ pochodzącą od dawnego dyftongu /aw/ (czyli diachronicznie, zapisywana jest spółgłoska).

Dla dźwięków /t/ i /s/ używa się dwóch znaków: Dla /s/ używane są znaki:

  • semkat /s¹/ܣ/ - używane przed samogłoskami i w wygłosie,
  • sade /s²/ܨ/ - używane przed spółgłoskami.

Dla /t/ używane są znaki:

  • taw /t¹/ܬ/ - używane przed samogłoskami i w wygłosie,
  • tet /t²/ܛ/ - używane przed spółgłoskami.

Dla miękkich /c/ oraz /ɲ/ zawsze przyjmuje się zapis:

  • kap + jod /k.i/ܟܝ/ - dla /c/,
  • nun + jod /n.i/ܢܝ/ - dla /ɲ/.

Nazwy Sechtońskie

Alfabet Syryjski

Nazwy w języku sechtońskim:

Alap He Waw Het Tet Jod
Alaw

ܐܠܘ

He

ܗܗ

Wo

ܘܘ

Chet

ܚܛ

Tet

ܬܛ

Jot

ܝܘܛ

Kap Lamad Mim Nun Semkat 'E
Kaw

ܟܟ

Lamat

ܠܡܛ

Mim

ܡܝܡ

Nun

ܢܢ

Semkat

ܣܡܟܛ

'Xe

ܝܗ

Pe Sade Kop Resz Chyn Taw
Pe

ܦܗ

Sate

ܣܬܗ

Qow

ܩܘܘ

Rex

ܪܫ

Xin

ܫܝܢ

To

ܬܘ

Zapis sechtoński

Pismo sechtońskie pochodzi od części znaków alfabetycznych z pisma staromitenskiego.

Gramatyka

Język sechtoński jest językiem aglutynacyjnym, choć w słowotwórstwie, odmianie dużej części czasowników, a także pewnej grupy rzeczowników, charakteryzuje się też wymianą samogłosek.

Rdzenie Spółgłoskowe

Większa część słownictwa języka sechtońskiego oparta jest o rdzenie spółgłoskowe. I o ile, fleksja wewnętrzna charakterystyczna jest dla czasowników (łączona z aglutynacją), to większość rzeczowników odmienia się aglutynacyjnie. Rzeczowniki składające się z jednego morfemu (a także ich pochodne), oraz rzeczowniki utworzone od czasowników (imiesłowów, poszczególnych form czasowych, etc.) także w pewnym stopniu odmieniają się przy pomocy fleksji wewnętrznej.

Występują następujące formy rdzeni spółgłoskowych:

  • rdzeń pełny - składa się jedynie z spółgłosek,
  • rdzeń jednostopniowy - składa się z spółgłosek i jednej stałej samogłoski,
  • rdzeń wielostopniowy - składa się z spółgłosek, i dwóch (lub większej nawet ilości) samogłosek, przy czym dochodzi do wymiany samogłosek pomiędzy części spółgłosekm
  • rdzeń martwy - rdzeń, w którym nie dochodzi do wymiany samogłosek (głównie zapożyczenia, oraz najkrótsze słowa),

Rdzenie składają się w większości z trzech spółgłosek, rzadziej dwóch, lub czterech. Przy czym znamienne jest, że rdzenie dwuspółgłoskowe oznaczają w większości podstawowe słowa, w tym też większość z nich to rzeczowniki opisujące elementy przyrody. Rdzenie czterospołgłoskowe mają określoną budowę:

  • są duplikacją rdzenia dwuspółgłoskowego,
  • mają budowę C-C-H-C,
  • mają budowę 'SC-C-C,

Mała część rdzeni czterospółgłoskowych ma budowę C-C-C-C.

Zaimek

Zaimek osobowy

Forma główna
Osoba Sg Du Pl
1. m ma imma waxa
f mina minna wixa
2. m sat satta qana
f sita sitta qina
3. m ur warra mor
f uma wamma mom
n 'et atta mat
Odmiana
Osoba Forma
Główna Łączona Dzierżawcza Akuzatywna
Sg 1. m ma ma- maja man
f mina mi- minajja min
2. m sat sa- satja sam
f sita si- sitajja sim
3. m ur u- ujir um
f uma um- umir umim
n 'et ta- tajir tam
Du 1. m imma imma- immê imman
f minna minna- minnê minnan
2. m satta satta- sattê sattam
f sitta sitta- sittê sittam
3. m warra warra- warrar warrama
f wamma wamma- wammar wammama
n atta atta- attar attama
Pl 1. m waxa wa- waxjar oxma
f wixa wi- wixjar oximar
2. m qana qa- qaniar qamar
f qina qi- qiniar qimar
3. m mor im- imar imim
f mom mom- momar momim
n mat imta- imtajar imtajim

Rzeczownik

Rzeczownik w języku sechtońskim odmienia się przez przypadki i liczby. O ile kolejne przypadki tworzy się za pomocą aglutynacji, to odmiana przez liczby opiera się u części tzw. złamanych rzeczowników o wymiany samogłoskowe w rdzeniu. Wyróżnia się dwie podstawowe formy rzeczownika: główną i łączoną.

Forma

Aby stworzyć formę łączoną, należy pamiętać, że akcent pada z reguły na ostatnią sylabę tematu głównego rzeczownika (tu - formy łączonej), więc, jeżeli forma podstawowa kończy się na spółgłoskę, to rozszerzając temat o samogłoskę (by słowo mogło swobodnie przykleić końcówkę aglutynacyjną) dochodzi do przeskoczenia akcentu, i redukcji samogłoski.
Aby stworzyć liczbę podwójną należy podwoić ostatnią spółgłoskę rdzenia i stworzyć takie środowisko (poprzez wstawienie samogłoski /e/, lub /a/), by ta duplikacja była wymawialna. Akcentowana jest samogłoska przed duplikowanymi spółgłoskami. Jeżeli jakiś przedmiot często występuje w parach, to forma liczby podwójnej tożsama jest formie mnogiej - a sama forma podwójna de facto nie występuje.
Liczba mnoga tworzona jest za pomocą wymian samogłoskowych, lub za pomocą prefiksu pa-. Część rzeczowników łączy oba sposoby tworzenia liczby mnogiej.

Deklinacja rzeczownika
Sg. Du. Pl.
Główna Łączona
qat qta qatta qet
qot qta qotta qut
qut qto qutta qêt
qit qte qitta qêt
qet qta qetta qot
qet qte qetta qot
qatal qatla qatalla qetal
qVtal qVtla qVtalla qVtol
qVtel qVtla qVtella qVtol
Vqtal Vqtala Vqtalla Vqetal
Vqtel Vqtele Vqtella Vqetel
-C -Ca -(a)CCa pa- -Ca
(a)CCa
-V -V -Vjja pa- -V

Przypadki

Przypadki wyraża się za pomocą sufiksów doklejanych do rzeczowników.

Przypadki
Przypadek Końcówka
bez czegoś -qi
od czegoś -rê
przy czymś
u kogoś 		-wa
jak coś
jako coś 		-hi
ku czemuś
aby coś
w stronę czegoś
w jakimś celu 		-ki
skądś
(pochodzenie) 		-r
z czegoś
(materiał, źródło) 		-xe
z czymś -m
czemuś -se
czyjś -te
do czegoś -re'
jakoś
czymś 		-'xih
gdzieś -ch
w środku czegoś -se'
przez coś -row
wzdłuż czegoś -niê
nad czymś
nad coś 		-q
pod czymś
pod coś 		-x
przed czymś
przed coś 		-jo
za czymś
za coś 		-set
dokądś -lin

Przymiotnik i przysłówek

Przymiotnik jest nieodmienny i stoi przed opisywanym rzeczownikiem. Jeżeli przymiotnik występuje bez rzeczownika jako podmiot, lub dopełnienie, wzmacniany jest zaimkiem III osoby stojącym po nim.

Czasownik

Sechtońska fleksja czasowna jest bardzo bogata. Czasowniki odmieniają się przez następujące kategorie:

  • liczba (pojedyncza : podwójna : mnoga)
  • czas (teraźniejszy : przeszły : zaprzeszły)
  • tryb (oznajmujący : rozkazujący : przypuszczający)

Formy czasownika

Czasownik posiada aż pięć głównych form:

  • formę bezokolicznika
  • formę pojedynczą
  • formę mnogą
  • formę czynną
  • formę bierną

Główne formy zależne są od wzoru odmiany. W czasie odmiany czasownika może dojść do pewnych zmian. Np. powstała zbitka /aw/ przechodzi w /o/, /a/ przed /'/ przechodzi w /e/ (także też przed innymi spółgłoskami tylnymi)

Forma pojedyncza

Używana jest dla tworzenia liczby pojedynczej i podwójnej (w tym przypadku poprzez podwojenie ostatniego radykału) czasu teraźniejszego oraz przy tworzeniu imiesłowów przysłówkowych współczesnych. W większości przypadków, jest zbieżna z formą bezokolicznika po odcięciu końcówki.

Forma mnoga

Forma mnoga jest używany przy tworzeniu liczby mnogiej czasu teraźniejszego.

Forma czynna

Forma czynna jest używana przy tworzeniu czasu przeszłego aktywnego, przeszłego ciągłego aktywnego, imiesłowu czynnego (dla czasowników przechodnich) oraz czasu uprzedniego.

Forma bierna

Forma bierna używana jest przy tworzeniu form czasu przeszłego nieaktywnego i biernego, przeszłego ciągłego biernego, imiesłowu czynnego (dla czasowników nieprzechodnich), oraz czasu przeszłego biernego.

Koniugacja

Czasowniki sechtońskie przydzielone są jednocześnie do dwóch koniugacji:

  • wewnętrznej - opisującej wzór, według jakiego dochodzi do wymian samogłoskowych wewnątrz rdzenia;
  • sufiksalnej - zależnej od otrzymanej końcówki bezokolicznika.

Koniugacja wewnętrzna

Wzór I
F. Frekwentywne Efektywne Intensywne Sprawcze
Inf. qatl aqatl iqitel qotol
Sg. qatol aqatal iqetel qotol
Pl. qatl aqatl iqetl qotl
Acc qutul aqatul yaqtul qotul
Pass. qetel aqatel yatel qotel
Wzór II
F. Frekwentywne Efektywne Intensywne Sprawcze
Inf. qtel eqtel iqetel qetol
Sg. qtel eqtel iqtel qetol
Pl. qtel eqtel iqetel qetol
Acc qetul eqtol yeqtol qetul
Pass. eqetal eqetal yeqtal qetal
Wzór III
F. Frekwentywne Efektywne Intensywne Sprawcze
Inf. qotol, qtol oqtol iqetol qotl
Sg. qotol, qtol oqtol iqtol qotol
Pl. qotol, qtol oqtol iqetl qotl
Acc qotul, qtul oqtul yeqotul qotul
Pass. oqtol oqtal yeqotal qotal
Wzór IV
F. Frekwentywne Efektywne Intensywne Sprawcze
Inf. qitil, qitl, qtil, qitul, qtul, qutul, qotul uqutol, uqtol iqetul qutl
Sg. qitil, qitl, qtil, qitul, qtul, qutul, qotul uqutol, uqtol iqetul qutul
Pl. qitil, qitl, qtil, qitul, qtul, qutul, qotul uqutol, uqtol iqetl qutl
Acc qetul, qetul, qetul uqutul, uqtul yequtul qutul
Pass. qatul, qatul, qatul uqtal yegutal qutal
Wzór V Słaby
F. I II III IV V VI
Inf. qot qit qut qat qet qot
Sg. qet qit qut qet qet qot
Pl. qet qit qut qet qet qot
Acc qut iqt yequt yeqot yeqot qut
Pass. qat yeqt yeqat yeqat yeqet qat

Koniugacja zewnętrzna

Koniugacja zewnętrzna
Inf. -∅ -t -ta -a-ta -a -o-ta
Ind. Prs. Sg. -∅ -at -a -o
Du. -a -at -a -o
Pl. -a -a-ta -a -o-ta
Prt. Sg. -o, -∅ -a-to -o, -∅ -o-to
Du. -o -a-tto -o-wa -o-tto
Pl. -e -a-ye -o-ye -o-ye
Plprf. Sg. na nat na not
Du. enne anne anne onne
Pl. ye ane ne one
Imp. Sg. -∅ -∅ -e -e
Du. -e -et -e -o
Pl. -e -e-te -e -o-ta
Subj. Sg. -i -it -i -ê-t
Du. -iye -itt-e -iye -ê-tte
Pl. -ê -ê-t -ê -êt
Part. Acc. -∅ -i -e
Pass. -∅ -e

Słowotwórstwo

Słowotwórstwo języka sechtońskiego oparte jest w głównej mierze o czasownik i jego derywaty. Istnieje grupa starych słów o znaczeniu typowo rzeczownikowym, i ich budowa ma wpływ na powstawanie nowych słów na zasadzie analogii. Jednak wiele słów w ostatnim czasie

Afiks Fleksja wewnętrzna Zapis Przykład Znaczenie Uwagi
ki- + forma aktywna - kj

"robotnik"

Wykonawca czynności Wykonawca w czasie wykonywania czynności jest aktywny, często łączy się z czasownikami przechodnimi.
ih¹- + forma bierna/nieprzechodnia - jh¹

"słuchacz"

Wykonawca czynności Wykonawca czynności jest w czasie wykonywania czynności bierny.
  • ¹Często dochodzi do asymilacji /h/ do następnej spółgłoski, w szczególności, jeżeli jest to spółgłoska szczelinowa.
ist¹ + forma bierna - jst¹ Wynik, efekt działania niespowodowanego przez człowieka Efekt lub wynik zakończonego procesu, który miał miejsce samoistnie, lub powstał pod wpływem przyrody. Często dochodzi też do przesunięcia znaczeń na samo zjawisko przyrodnicze.
  • ¹Dźwięk /t/ często wypada.
m(a)- + forma aktywna - m Pochodzenie, narodowość, nowsze zawody Formant często używany dla tworzenia nazw nowych zawodów, profesji. Nosi odcień "nowoczesności".
m(a)- + forma bierna, nieprzechodnia - m Miejsce wykonywania czynności Bardzo popularny formant, używany dla tworzenia nazw miejsc, w których dokonuje się jakiejś czynności, w szczególności jeżeli jest to miejsce, używane w czasie działalności.
sqa-, siq-, seq- - sq, sjq, sq kowa - "woda"

k-w

sqakowa

"pustynia"

Brak cechy. Nadaje znaczenie braku cechy.
sqa-, siq-, seq- -on - sq, sjq, sq -wn kowa - "woda"

k-w

sqakowon

"odwodniony"

Brak cechy. Tworzy przymiotnik oznaczający brak określonej cechy.
im- - jm Cecha, rzeczownik odprzymiotnikowy. Czasami, w szczególności w długich słowach, pomiędzy ostatnimi dwoma spółgłoskami dodawana jest samogłoska /a/ a więc TTC > imTTaC-on.
ma- m- Zbiór, skupisko jakichś przedmiotów, rzadziej także ludzi. Określa zbiory, skupiska jakichś przedmiotów ludzi.
pa- p-
-w- -w- Natężenie cechy. Zazwyczaj stawiany po przedrostu modyfikującym znaczenie, nadaje znaczenie zwiększenia natężenia danej cechy, wielkość czegoś lub mnogość.
un- + liczba podwójna -a wn -a Para Podkreśla występowanie czegoś w parze.
ja- j' k-'x-s

"wiedzieć, znać"

jaki'xas

"informacja"

Nośnik jakiejś cechy, zjawiska, półśrodek, droga przekazania, wynik. Często tworzy słowa abstrakcyjne
iCTiC iCTiC Na zewnątrz, poza, koniec. Stara konstrukcja, nadająca znaczenie zakończenia czegoś, przejścia do drugiego stanu, lub ruch lub położenie na zewnątrz.
'xa 'x-

"życie"

Długotrwała czynność, lub czynność wykonywana stale. Konstrukcja używana dla nazywania czynności długotrwałych lub stałych. Tworzy przede wszystkim rzeczowniki, w tym też te stare, ale ostatnio popularna przy tworzeniu czasowników opisujących długotrwały proces lub stan. Często dochodzi do zaniku nieakcentowanych samogłosek.
imiesłów (-on) Wykonawca czynności Zwykła substantywizacja imiesłowu. Bardzo częsty proces, często dochodzi do odpadnięcia końcówki przymiotnikowej -on.
m- + imiesłów (-on) m-

"żeglarz"

Tworzy nazwy wykonawców czynności, którzy zazwyczaj pracują w grupach.
imiesłów + -iq -jq

"pisarz"

Tworzy nazwy wykonawców czynności przeważnie krótkotrwałych, lub nie wymagających dużych nakładów pracy.
ja- + bezokolicznik -il j- Nosiciel cechy. Tworzy nazwę osoby noszącej jakąś cechę, charakteryzującą się czymś.
TTTiT TTTaT > TTTiT Rodzaj żeński
TTTiT-ta TTTaT(V), TTTuT(V) > TTTiT -t
TTTiT-na TTTaT(V), TTTuT(V) > TTTiT -n
TTTiT(V)-m TTTaT(V), TTTuT(V) > TTTiT -m
forma nieprzechodnia + -a -' Wytwór, wynik Tworzy nazwy wytworów zjawisk naturalnych, nie spowodowanych przez człowieka, lub tych, w których człowiek nie brał udziału, lub jego udział w tworzeniu był mały.
(i-) + forma bierna, aktywna (j-) Wytwór, wynik Rzeczy lub zdarzenia spowodowane przez człowieka.
TTTiT TTTaT(V), TTTuT(V) > TTTiT Zamknięte pomieszczenie, miejsce ograniczone przestrzennie, zazwyczaj przeznaczone do określonej czynności, nazwy pomieszczeń, pokoi.
qa- q- Otwarta przestrzeń, obszar, region Nazwy określające duże obszary, miejsca o jakimś przeznaczeniu (wtedy od formy biernej), obszary o pewnej cesze.
-amiq -mjq Mieszkaniec jakiegoś miejsca, nazwa odmiejscowa. Forma męska, głównie nazwy miejscowości, obszarów, krajów.
-anqa -nq Mieszkanka jakiegoś miejsca, nazwa odmiejscowa. Forma żeńska, głównie nazwy miejscowości, obszarów, krajów.
TTTiT -ja TTTaT > TTTiT -j Zdrobnienia Forma bardzo powszechna wśród większości słów o temacie z samogłoską /a/.
TTTiT -ja TTTuT > TTTiT -j Mało produktywna grupa, używana głównie dla części starych wyrazów, jednak wciąż produktywna w części grup semantycznych.
-ja -j Produktywna grupa, tworzona od słów, gdzie nie dochodzi do wymiany samogłosek.
TTTuT TTTaT > TTTuT Zgrubnienie
TTTuT TTTiT > TTTuT
TTTVT¹T¹i TTTVT¹ > TTTVT¹T¹i
-im -jm

"koń"

"źrebię"

Młode zwierząt Bardzo produktywna grupa określają młode zwierząt (w tym też egzotycznych). Bardzo często dochodzi do redukcji słabych samogłosek.
-qa + forma bierna - q "jaśnieć" Natężenie cechy Natężenie cechy, wzmożenie działania.

Samogłoski słabe

Samogłoski słabe to samogłoski występujące w rdzeniu i nie będące akcentowane. Częstym zjawiskiem jest wypadanie samogłosek słabych, jeżeli:

  • nie doprowadzi to do trudności w wymowie,
  • nie zatrze to znaczenia słowa

Wypadanie samogłosek jest powszechne, nawet w przypadku tworzenia nowych form za pomocą samych prefiksów i sufiksów.

Samogłoski mocne

Są to samogłoski występujące w rdzeniu, które wymieniają się w procesie słowotwórczym na inne samogłoski. W większości przypadków jest to pierwsza samogłoska w rdzeniu, ale od tej reguły jest wiele wyjątków.

Wokalizacja

Proces, w wyniku którego spółgłoski /w/, /j/ przechodzą między spółgłoskami w samogłoski /u/, /i/.

Mała wokalizacja

Proces, w wyniku którego nagłosowe /m/, /n/, /r/, /l/ znajdujące się przed trudną do wymówienia zbitką spółgłoskową dostają samogłoskę protetyczną /i/, czyli dochodzi do utworzenia sylab /im/, /in/, /ir/, /il/.

Monoftongizacja

Zjawisko powstałe w wyniku zmian fonetycznych, polegające na monoftongizacji dyftongów /ij/ i /aw/ do /ê/ i /o/. Proces ten jest wciąż żywy, chociaż zdarzają się wyjątki.

Zabarwienie

Proces polegający na zmianie barwy samogłoski pod wpływem znajdującej się dalej spółgłoski, np.

  • /ir/ do /êr/
  • /aH/ do /eH/

Należy pamiętać, że zjawisko to jest powszechne w dawno utworzonych formach, jest dalej żywe na zasadzie analogii, choć też zdarzają się od niej często wyjątki.

Elementy gramatyki historycznej

Wiele zjawisk morfologicznych wynika z historii języka sechtońskiego. Wiele procesów, takich jak rozszerzanie szkieletów samogłoskowych, czy ich mutacje, wynika z procesów fonetycznych, które miały miejsce od pierwotniejszego stanu języka prasechtońskiego.

Procesy fonetyczne

Na współczesny kształt morfologii mają wpływ następujące procesy:

  • m, n, r, l #_{C} > im, in, ir, il
  • ir > êr
  • ij > ê
  • aw > o
  • aH > eH (proces uległ cofnięciu w wielu przypadkach)

Teksty

Owca i Konie Ixal jê pajecha
Na wzgórzu owca, która nie miała wełny, zobaczyła konie: jeden ciągnął ciężki wóz, drugi dźwigał wielki ładunek, a trzeci wiózł szybko człowieka. Owca rzekła do koni: „Serce mnie boli, widząc, co człowiek nakazuje robić koniom”. Konie odpowiedziały: „Słuchaj, owco, serca nas bolą, kiedy widzimy, jak człowiek, pan, zabiera twoją wełnę na płaszcz dla samego siebie. I owca nie ma wełny”. Usłyszawszy to, owca pobiegła przez równinę. Miklach ixal, qes 'et juro tnaqi, jequto pajecha: ah 'et irijeo jarton jerwe'a, aswaton 'et qehusato melek rol, jo jeqton 'et qe'on nuqul simix. Ixal hehum pajechase: „Ahicha telat man, rech ma hut njeq simix uleq meqota pajechase.” Pajecha usutunaje: „Se'xet, ixal, pahicha telata oxma, rech waxa huta, r'xih simix, ertel, nixu'a satja tna ihcheslaki use-jir . Jê ixal jer tnaqi.” Rech ixal jeso'xato 'et, ixal jaq'u'o matanjarow.

Słownik

Rdzenie Pełne

Dwuspółgłoskowe

'-ch "dół, dziura"

  • 'echon - głęboki
  • 'echnata - pogłębiać
  • macha - dół
  • 'acha - dziupla

'-h "jeden"

  • ah - jeden
  • a'hton - pierwszy

'-q "krew"

  • aq - krew
  • e(')qon - czerwony

'-x "ogień"

  • exa - ogień
  • ixata - palić

'-w "ząb"

  • ew (o- (<aw-)) - ząb

h-' "ręka"

  • ha' (he'-) - ręka

h-ch "serce"

  • ahicha - serce
  • hechon - miły

h-t "gwiazda"

  • ahata (aht-) - gwiazda

h-t² "widzieć"

  • hut - widzieć

j-k "jajko, jajo"

  • ika - jajko

j-m "głowa"

  • ima - głowa
  • joma - myśleć

j-r "być"

  • jort - być

k-r "morze"

  • kra - morze
  • karon - morski
  • akiron - niebieski

k-w "woda"

  • kowa - woda

l-n "oko"

  • lun (lana-) - oko

l-q "drzewo"

  • leq (luq-) - drzewo
  • molqa - las

m-j "piasek"

  • mamia - plaża
  • muj - piasek
  • momja - pustynia

n-n "matka, mama"

  • nana - mama, matka

n-t "dawać, dać"

  • anta - dać, dawać

q-t "kość"

  • qita - kosć
  • Iqtawiq - Iktawik

q- "bieg, szybkość"

  • aqe'a - biec
  • aqe'ata - uciec, pobiec
  • qe'on - szybki

q-r "umierać, umrzeć"

  • qirta - umrzeć
  • qurta - śmierć
  • Iqrinaja - Ikrinaja

r-w "iść, chodzić"

  • rwa - iść

r-' "pić"

  • re'a - pić

s-k "noc"

  • sak - noc
  • iskon - ciemny

s-q "siedzieć"

  • seqta - siedzieć

s-q "wiara"

  • jisiq - wiara, religia

s-t "Słońce"

  • Sat - Słońce

s-x "imię"

  • sexa (sixa-) - imię

s-w "dwa"

  • swa - dwa
  • aswaton - drugi

s-w "ziarno, nasienie"

  • sawa - nasienie, ziarno
  • Aswajel - Aswajel

t-n "wełna"

  • tna - wełna
  • atna - fala

t-q "obcy, dziki, niebezpieczny"

  • mataq - wróg
  • matqon - wrogi
  • teqon - dziki, niebezpieczny
  • itqon - niebezpieczny

t-r "kamień"

  • tur (tra-) - kamień
  • atron - twardy

t-t "nowy"

  • taton - nowy
  • matata - witać
  • matta - witaj! (powitanie)

'x-t "palec"

  • exta - palec

w-s

  • oson - każdy
  • wasa - wszystko
  • uson - cały, wszystek, wszystko

Trójspółgłoskowe

'-ch-j "patrzeć"

'-'x-r "uczyć"

'-x-t "mężczyzna"

h-k-w "gnić, psuć"

h-h-m "mówić"

  • hihumta - mówić

h-h-q "trzeć, prać"

h-r-t- "sam"

  • harta - sam, samotny, pojedynczy

h-w-q "wołać"

  • huweq - wołać
  • ahweqa - przekonywać

j-ch-w "inny, daleki"

  • ichwon - inny
  • ichow - odległość, różnica, przedział
  • ichowon - daleki

j-h-k "siła, móc, umieć"

  • ehkata - móc, umieć
  • jehka - siła
  • ihkon - silny

j-s-h "dzień"

  • iseh - dzień
  • jashon - zwyczajny, normalny

j-s-t "koniec, granica"

  • ista - koniec
  • jaston - końcowy, potrzebny
  • jastota - potrzebować
  • jastot - potrzeba

j-x-k "kwiat, rosnąć, piękny, dobry"

  • ixak - kwiat
  • Ixkiana - Ichkiana

j-x-l "owca"

  • ixal (ixla-) - owca

j-x-t "czas"

j-'x-n "ziemia"

k-'-w "trzymać, dłoń"

k-ch-k "nos, czuć"

k-ch-h² "robak, czerw, zepsuty"

k-h-r "wracać"

k-j-m "chcieć"

  • kima - chcieć
  • akiêmata - tęsknić
  • akim - tęsknota

k-m-n "mleko"

  • akmin - mleko
  • kumanta - doić

k-n-k "język, usta"

  • makianka - usta
  • knuk - język

k-x-l "być chudym"

k-'x-l "sprzedawać"

k-'x-s "wiedzieć, umieć"

l-'x-h "oddychać"

l-'x-m "jasny, błyskawica"

  • Li'xaqna - Lichakna

l-'x-n "latać, ptak"

  • le'xna - latać
  • il'xnata - ruszać (się)
  • il'xnet - ruch

m-ch-l "piec, wypiekać"

m-k-l "wypukły, wysoki"

  • makla (mkela-) - góra
  • mikla - wzgórze

m-k-r "duch, wiatr"

  • imkar - wiatr
  • momkar - dusza
  • makra - duch
  • ilimkara - demon

m-'x-j "niszczyć"

  • im'xita - niszczyć

n-h-' "dawny, przeszły"

n-h-k "jasny"

  • nhakon - jasny
  • nehkata - świecić

n-h-r "oddać"

  • nehrata - oddać

n-q-m "wieźć"

  • niqma - wieźć

n-t-' "myśleć"

  • inte'a - myśleć

n-x-' "brać"

  • inxe'a - brać

n-x-n "lekki"

  • anhinon - lekki

n-'x-n "martwy"

q-h-s "używać, narzędzie, cel"

r-'-' "nieść"

  • re'eta - nieść

r-ch-' "krzyczeć"

  • reche'ta - krzyczyeć

r-n-q "liść, dużo"

  • runqa - liść

r-r-j "płynąć"

  • rarja - płynąć
  • uririja - ciec

r-r-t "spokój, cisza, mały"

  • êr(r)iton - mały
  • arrat - cisza
  • arerton - cichy

r-s-k "ucho, słyszeć, słuchać"

  • irsuk (ruska-) - ucho

s-h-' "piękny"

  • ashe'on - piękny

s-j-m "biały, czysty"

  • asimon - biały
  • sajmon - czysty
  • Sêmtaja - Semtaja

s-l-k "płakać"

  • silkata - płakać
  • salka - łza

s-q-k "ciąć, nóż"

  • asqaka - ciąć
  • isqik - nóż

s-r-' "jednoczyć, gnieść"

t-ch-t "jeść, wchłaniać"

  • techta - jeść

t-m-q "most, deski

  • tmeq - deska
  • tamaq - most
  • matmaq - maszt

t-n-j

  • tanjon - równy, płaski
  • matanja - równina

t-'x-w "żyć, mieszkać"

  • te'xo (te'xaw-) - mieszkanie
  • ti'xata - żyć, mieszkać
  • ti'xta - mieszkanie
  • Ti'xona - Tichona

w-'-n "zacząć"

  • wenata - zacząć

w-h-j "bać się"

  • ohaja - bać się
  • wahja - strach
  • wahjata - straszyć

w-j-t "malować, pisać"

  • ojat - litera, znak
  • wajata - pisać
  • ojtata - malować

w-r-q "brzeg"

  • warqa - brzeg

w-t-q "pokazać"

  • otaqa - pokazać, wskazać

w-x-j "koło, kulisty"

  • oxej - koło
  • wexajon - kulisty, okrągły
  • wexaj - okrąg

w-x-l "czarny, brudny"

  • oxlon - czarny
  • wexlon - brudny
  • wexlata - brudzić
  • Oxaliq - Ochalik

w-x-s "kobieta, rodzić"

  • wexsa - kobieta
  • oxasta - rodzić

w-x-t "spadać, upaść, niszczeć, deszcz"

  • oxta - spaść, upaść
  • wexta - spadać, upadać
  • oxitata - niszczeć, psuć się, rozkładać
  • oxta - deszcz

w-'x-k "leżeć"

  • o'xka - leżeć
  • mo'xak - łóżko

'x-q-k "uderzać, bić"

  • e'xqaka - bić
  • 'Xeqakiq - Chekakik

Czterospółgłoskowe

k-j-n-t "łamać, giąć

  • kiênta - giąć
  • akinata - przerywać

k-w-k-w "tonąć"

  • kokwata - tonąć
  • akokota - zaginąć

Rdzenie Jednostopniowe

Dwuspółgłoskowe

tel- "ból"

  • tela - ból
  • telata - boleć
  • tela - sprawiać ból

Trójspółgłoskowe

Czterospółgłoskowe

Rdzenie Wielostopniowe

Rdzenie Martwe

lu "nie"

  • lu - nie
Źródło: „https://jezykotw.webd.pl/w/index.php?title=Język_sechtoński&oldid=26815”