Język sechtoński
Język sechtoński - oficjalny język Konfederacji Państw Sechtonu. Początkowo tworzony przez Canisa, przejęty przez Henryka Pruthenię.
Dane pierwotne
- fonetyka pseudosemicka
- inspirowany aramejskim, częściowo hebrajskim i arabskim
- zapisywany pismem syryjskim (czcionka Estrangelo)
- słabo rozwinięty system rdzeni spółgłoskowych
- język aglutynacyjny
Zachowane słowa:
- "Sechton" wymawiane jest [sɨħ'ton]. To [ɨ] wynika z silnej redukcji [ɛ]
- Secht, lub Sechton (od nazwy języka), czyli -on - nazwa języka
- Nazwa własna: Sechtonsera Mers: Tłumaczenie: Konfederacja Państw Sechtonu (-sera, liczba zbiorowa, gen?)
- Stolica: S'xaka
- Reprezentacja: Każdy serej, czyli urzędnik, minister
- Secht, Konfederacja Państw Sechtonu (ܣܚܬܘܢܣܪܐ ܡܪܣ Sechton-Sera Mers), Związek Sechtu (ܣܚܬܘܢܝܪ ܠܟܝܬܠ Sechtonir Lekiatal) (czyli sera - państwo, i nie liczba mnoga!). -on, końcówka dzierżawcza przymiotnikowa? -ir (końcówka genetywna?)
- S'xaka ܨܥܩܐ [sʕaqɑʔ]
- Konfederacja Państw Sechtonu ܣܚܬܘܢܝܪ ܠܟܝܬܠ [sɨħtoɲir lɨcatäl]
Pismo:
- ܣܚܬܘܢܣܪܐ ܡܪܣ : s¹.ch.t¹.w.n s¹.r.ʔ m.r.s¹ : Sechton-Sera Mers
- ܣܚܬܘܢܝܪ ܠܟܝܬܠ : s¹.ch.t¹.w.n.i.r l.k.i.t¹.l : Sechtonir Lekiatal : [sɨħtoɲir lɨcatäl]
- ܨܥܩܐ : s².'x.q.ʔ : S'xaka : [sʕaqɑʔ]
Czyli:
- s¹ użyte przed samogłoskami i w wygłosie
- s² użyte przed spółgłoskami
- jod użyty, jeżeli zmiękcza k i n
- alef dla samogłoski, ale tylko w wygłosie. Zgaduję, że w nagłosie też (brak danych)
- t¹ przed samogłoskami
- w dla samogłoski /o/ w zamkniętej
Leksyka:
- S'xaka - miasto
- serej - urzędnik
- ser(a) - państwo
- sera - państwa
- s-r - władza, rządzić?
- Lekiatal - związek
- Mers - związek
- Sechton - nazwa języka
- Secht - nazwa kraju
Gramatyka:
- Sechton-Sera Mers > przymiotnik (nieodmienny!)
- język lewogłowowy
- Sechtonir - ir - końcówka genetywu.
Obecne dźwięki:
- ch:
- 'x: ʕ
- aka: aqɑ
- a: ɑʔ
- e: ɛ
- e: ɨ (zredukowane ɛ)
- a
- ä
- ni: ɲi
- l
- c
- ħ
- i
- s
- r
- o
Czyli mamy przynajmniej: Samogłoski:
- i (ɨ<ɛ)
- ɛ o
- a ä ɑ
Spółgłoski
- n ɲ
- t c ʔ
- s ħ ħ ʕ
Dźwięki
Samogłoski
- i ɨ u (i u)
- e o (ê o)
- ɛ (e)
- a ä ɑ (a)
Alofonia
Występują następujące alofony:
- ä : ɑ (przed spółgłoskami tylnymi),
- a : e (nieakcentowane, przed miękkimi),
Redukcja
W języku sechtońskim dochodzi do silnej redukcji samogłosek nieakcentowanych:
- ɛ > ɨ
- ä > a
- u > o
- i > e
Jednocześnie należy zaznaczyć, że samogłoski /e/ oraz /o/ występują też jako samodzielne fonemy.
Spółgłoski
- m n ɲ (m n ni)
- t k c q ʔ (t k ki k~q ')
- v s x ħ ʕ h (w s x ch 'x h)
- l r j w (l r j)
Spółgłoski /ɲ/ oraz /c/ są alofonami /n/ i /c/ przed /i/, /j/, ale występują także jako samodzielne dźwięki.
Zapis
Dla języka sechtońskiego używa się trzech form zapisu:
- alfabetu łacińskiego (używany w tym artykule)
- alfabetu syryjskiego (używany do zapisania tekstów)
- alfabetu sechtońskiego (oryginalny alfabet używany w Kyonie).
Zapis syryjski
Alfabet Syryjski | |||||
---|---|---|---|---|---|
Alap
'~a /ʔ, a/ |
He
h~e /h, e/ |
Waw
w~u~o /v, u, o/ |
Het
ch /ħ/ |
Tet
t² /t/ |
Jod
j~i~ê /j, i, e/ |
ܐ | ܗ | ܘ | ܚ | ܛ | ܝ |
Kap
k /k/ |
Lamad
l /l/ |
Mim
m /m/ |
Nun
n /n/ |
Semkat
s¹ /s/ |
'E
'x /ʕ/ |
ܟ | ܠ | ܡ | ܢ | ܣ | ܥ |
ܟܟ | ܡܡ | ܢܢ | |||
Sade
s² /s/ |
Kop
q /q/ |
Resz
r /r/ |
Szyn
x /x/ |
Taw
t¹ /t/ |
|
ܨ | ܩ | ܪ | ܫ | ܬ |
Zasady ortograficzne
Następujące znaki mogą oznaczać samogłoskę lub spółgłoskę:
- alap /ܐ/: '~a /ʔ, a/
- he /ܗ/: h~e /h, e/
- waw /ܘ/: w~u~o /v, u, o/
- jod /ܝ/: j~i~ê /j, i, e/
Znaki te mogą oznaczać samogłoskę jedynie w pozycji nagłosowej i wygłosowej (przy czym, mogą także oznaczać spółgłoskę w tej samej pozycji). Wyjątkiem jest jedynie znak waw, które może oznaczać samogłoskę /o/ pochodzącą od dawnego dyftongu /aw/ (czyli diachronicznie, zapisywana jest spółgłoska).
Dla dźwięków /t/ i /s/ używa się dwóch znaków: Dla /s/ używane są znaki:
- semkat /s¹/ܣ/ - używane przed samogłoskami i w wygłosie,
- sade /s²/ܨ/ - używane przed spółgłoskami.
Dla /t/ używane są znaki:
- taw /t¹/ܬ/ - używane przed samogłoskami i w wygłosie,
- tet /t²/ܛ/ - używane przed spółgłoskami.
Dla miękkich /c/ oraz /ɲ/ zawsze przyjmuje się zapis:
- kap + jod /k.i/ܟܝ/ - dla /c/,
- nun + jod /n.i/ܢܝ/ - dla /ɲ/.
Nazwy Sechtońskie
Alfabet Syryjski
Nazwy w języku sechtońskim: | |||||
---|---|---|---|---|---|
Alap | He | Waw | Het | Tet | Jod |
Alaw
ܐܠܘ |
He
ܗܗ |
Wo
ܘܘ |
Chet
ܚܛ |
Tet
ܬܛ |
Jot
ܝܘܛ |
Kap | Lamad | Mim | Nun | Semkat | 'E |
Kaw
ܟܟ |
Lamat
ܠܡܛ |
Mim
ܡܝܡ |
Nun
ܢܢ |
Semkat
ܣܡܟܛ |
'Xe
ܝܗ |
Sade | Kop | Resz | Chyn | Taw | |
Sate
ܣܬܗ |
Qow
ܩܘܘ |
Rex
ܪܫ |
Xin
ܫܝܢ |
To
ܬܘ |
Zapis sechtoński
Pismo sechtońskie pochodzi od części znaków alfabetycznych z pisma staromikenskiego.
Gramatyka
Język sechtoński jest językiem aglutynacyjnym, choć w słowotwórstwie, odmianie dużej części czasowników, a także pewnej grupy rzeczowników, charakteryzuje się też wymianą samogłosek.
Rdzenie Spółgłoskowe
Większa część słownictwa języka sechtońskiego oparta jest o rdzenie spółgłoskowe. I o ile, fleksja wewnętrzna charakterystyczna jest dla czasowników (łączona z aglutynacją), to większość rzeczowników odmienia się aglutynacyjnie. Rzeczowniki składające się z jednego morfemu (a także ich pochodne), oraz rzeczowniki utworzone od czasowników (imiesłowów, poszczególnych form czasowych, etc.) także w pewnym stopniu odmieniają się przy pomocy fleksji wewnętrznej.
Występują następujące formy rdzeni spółgłoskowych:
- rdzeń pełny - składa się jedynie z spółgłosek,
- rdzeń jednostopniowy - składa się z spółgłosek i jednej stałej samogłoski,
- rdzeń wielostopniowy - składa się z spółgłosek, i dwóch (lub większej nawet ilości) samogłosek, przy czym dochodzi do wymiany samogłosek pomiędzy części spółgłosekm
- rdzeń martwy - rdzeń, w którym nie dochodzi do wymiany samogłosek (głównie zapożyczenia, oraz najkrótsze słowa),
Rdzenie składają się w większości z trzech spółgłosek, rzadziej dwóch, lub czterech. Przy czym znamienne jest, że rdzenie dwuspółgłoskowe oznaczają w większości podstawowe słowa, w tym też większość z nich to rzeczowniki opisujące elementy przyrody. Rdzenie czterospołgłoskowe mają określoną budowę:
- są duplikacją rdzenia dwuspółgłoskowego,
- mają budowę C-C-H-C,
- mają budowę 'SC-C-C,
Mała część rdzeni czterospółgłoskowych ma budowę C-C-C-C.
Zaimek
Rzeczownik
Czasownik
Czasowniki odmieniają się przez następujące kategorie:
- osoba
- liczba
- czas (teraźniejszy : przeszły : zaprzeszły)
- przechodniość (brak zaznaczenia~nieprzechodniość : przechodniość : bierność)
- tryb (oznajmujący : rozkazujący : przypuszczający : energetyczny)
Koniugacja osobowa
Koniugacja osobowa oparta jest o
Koniugacja I
Koniugacja I | ||||||
---|---|---|---|---|---|---|
Czas
Teraźniejszy |
Sg | Pl | ||||
XXXXX | XXXXX | |||||
Czas
przeszły |
Przechodni | Nieprzechodni | Bierny | |||
Sg | Pl | Sg | Pl | Sg | Pl | |
XXXXX | XXXXX | XXXXX | XXXXX | XXXXX | XXXXX | |
Tryb
rozkazujący |
Sg | Pl | ||||
XXXXX | XXXXX | |||||
Imiesłów | Przechodni | Nieprzechodnio-
bierny | ||||
XXXXX | XXXXX | |||||
Bezokolicznik | ||||||
XXXXX |
Słowotwórstwo
Słowotwórstwo języka sechtońskiego oparte jest o trzy zjawiska:
- alternacje tematowe,
- sufiksacje,
- prefiksacje,
Alternacje Tematowe
Alternacje tematowe są zjawiskiem dotyczącym w głównej mierze czasowników, a także pewnej ilości czasowników i rzeczowników (posiadającym zazwyczaj pochodzenie czasownikowe). Z pomocą alternacji
- aspekt (niedokonany : semelfektywny : frekwentatywne )
Teksty
Tonę w morzu
Tonę w morzu | |
---|---|
Tonę w morzu moich łez
| |
kokwata - tonąć, kra - morze, salka - łza, teqon - dziki, imkar - wiatr, kiênta - giąć, - maszt, - każdy, - ruch, - pogłębiać, akim - tęsknota, mattata - witać, matta! - witaj! (powitanie), warqa - brzeg, arerton - cichy, atna - fala |
Słownik
Rdzenie Pełne
Dwuspółgłoskowe
'-ch "dół, dziura"
- 'echon - głęboki
- 'echnata - pogłębiać
- macha - dół
- 'acha - dziupla
'-h "jeden"
- ah - jeden
- a'hton - pierwszy
'-q "krew"
- aq - krew
- e(')qon - czerwony
'-x "ogień"
- exa - ogień
- ihata - palić
'-w "ząb"
- ew (o- (<aw-)) - ząb
h-' "ręka"
- ha' (he'-) - ręka
h-ch "serce"
- ahicha - serce
- hechon - miły
h-t "gwiazda"
- ahata (aht-) - gwiazda
h-w "widzieć"
- hut - widzieć
j-k "jajko, jajo"
- ika - jajko
j-m "głowa"
- ima - głowa
- joma - myśleć
j-r "być"
- jort - być
k-r "morze"
- kra - morze
- karon - morski
- akiron - niebieski
k-w "woda"
- kowa - woda
l-n "oko"
- lun (lana-) - oko
l-q "drzewo"
- leq (luq-) - drzewo
- polqa - las
m-j "piasek"
- mamia - plaża
- muj - piasek
- pomja - pustynia
n-n "matka, mama"
- nana - mama, matka
n-t "dawać, dać"
- anta - dać, dawać
q- "bieg, szybkość"
- aqe'a - biec
- aqe'ata - uciec, pobiec
- qe'on - szybki
q-r "umierać, umrzeć"
- qirta - umrzeć
r-w "iść, chodzić"
- rwa - iść
r-' "pić"
- re'a - pić
s-k "noc"
- sak - noc
- iskon - ciemny
s-q "siedzieć"
- seq(?ta) - siedzieć
s-t "Słońce"
- Sat - Słońce
s-x "imię"
- sexa (sixa-) - imię
s-w "dwa"
- swa - dwa
- aswaton - drugi
t-n "wełna"
- tna - wełna
- atna - fala
t-q "obcy, dziki, niebezpieczny"
- mataq - wróg
- matqon - wrogi
- teqon - dziki, niebezpieczny
- itqon - niebezpieczny
t-r "kamień"
- tur (tra-) - kamień
- atron - twardy
t-t "nowy"
- taton - nowy
- mattata - witać
- matta - witaj! (powitanie)
'x-t "palec"
- exta - palec
w-s
- oson - każdy
- wasa - wszystko
- uson - cały, wszystek, wszystko
Trójspółgłoskowe
'-ch-j "patrzeć"
'-'x-r "uczyć"
'-x-t "mężczyzna"
h-k-w "gnić, psuć"
h-h-m "mówić"
- hihumta - mówić
h-h-q "trzeć, prać"
h-r-t- "sam"
- harta - sam, samotny, pojedynczy
h-w-q "wołać"
- huweq - wołać
- ahweqa - przekonywać
j-ch-w "inny, daleki"
- ichwon - inny
- ichow - odległość, różnica, przedział
- ichowon - daleki
j-h-k "siła, móc, umieć"
- ehkata - móc, umieć
- jehka - siła
- ihkon - silny
j-s-h "dzień"
- iseh - dzień
- jashon - zwyczajny, normlany
j-s-t "koniec, granica"
- ista - koniec
- jaston - końcowy, potrzebny
- jastota - potrzebować
- jastot - potrzeba
j-x-k "kwiat, rosnąć, piękny, dobry"
j-x-l "owca"
- ixal (ixla-) - owca
j-x-t "czas"
j-'x-n "ziemia"
k-'-w "trzymać, dłoń"
k-ch-k "nos, czuć"
k-ch-h² "robak, czerw, zepsuty"
k-h-r "wracać"
k-j-m "chcieć"
- kima - chcieć
- akiêmata - tęsknić
- akim - tęsknota
k-m-n "mleko"
- akmin - mleko
- kumanta - doić
k-n-k "język, usta"
- makianka - usta
- knuk - język
k-x-l "być chudym"
k-'x-l "sprzedawać"
k-'x-s "wiedzieć, umieć"
l-'x-h "oddychać"
l-'x-m "jasny, błyskawica"
l-'x-n "latać, ptak"
- le'xna - latać
- il'xnata - ruszać (się)
m-ch-l "piec, wypiekać"
m-k-l "wypukły, wysoki"
- makla (mkela-) - góra
- mikla - wzgórze
m-k-r "duch, wiatr"
- imkar - wiatr
- pomkar - dusza
- makra - duch
- ilimkara - demon
m-'x-j "niszczyć"
- im'xita - niszczyć
n-h-' "dawny, przeszły"
n-h-k "jasny"
- nhakon - jasny
- nehkata - świecić
n-h-r "oddać"
- nehrata - oddać
n-q-m "wieźć"
- niqma - wieźć
n-t-' "myśleć"
- inte'a - myśleć
n-x-' "brać"
- inxe'a - brać
n-x-n "lekki"
- anhinon - lekki
n-'x-n "martwy"
q-h-s "używać, narzędzie, cel"
r-'-' "nieść"
- re'eta - nieść
r-ch-' "krzyczeć"
- reche'ta - krzyczyeć
r-n-q "liść, dużo"
- runqa - liść
r-r-j "płynąć"
- rarja - płynąć
- uririja - ciec
r-r-t "spokój, cisza, mały"
- êr(r)iton - mały
- arrat - cisza
- arerton - cichy
r-s-k "ucho, słyszeć, słuchać"
- irsuk (ruska-) - ucho
s-h-' "piękny"
- ashe'on - piękny
s-j-m "biały, czysty"
- asimon - biały
- sajmon - czysty
s-l-k "płakać"
- silkata - płakać
- salka - łza
s-q-k "ciąć, nóż"
- asqaka - ciąć
- seqik - nóż
s-r-' "jednoczyć, gnieść"
t-ch-t "jeść, wchłaniać"
- techta - jeść
t-m-q "most, deski
- tmeq - deska
- tamaq - most
- matmaq - maszt
t-n-j
- tnjon - równy, płaski
- matanja - równina
t-'x-w "żyć, mieszkać"
- te'xo (te'xaw-) - mieszkanie
- ti'xata - żyć, mieszkać
- ti'xta - mieszkanie
w-'-n "zacząć"
- wenata - zacząć
w-h-j "bać się"
- ohaja - bać się
- wahja - strach
- wahjata - straszyć
w-j-t "malować, pisać"
- ojat - litera, znak
- wajata - pisać
- ojtata - malować
w-r-q "brzeg"
- warqa - brzeg
w-t-q "pokazać"
- otaqa - pokazać, wskazać
w-x-j "koło, kulisty"
- oxej - koło
- wexajon - kulisty, okrągły
- wexaj - okrąg
w-x-l "czarny, brudny"
- oxlon - czarny
- wexlon - brudny
- wexlata - brudzić
w-x-s "kobieta, rodzić"
- wexsa - kobieta
- oxasta - rodzić
w-x-t "spadać, upaść, niszczeć, deszcz"
- oxta - spaść, upaść
- wexta - spadać, upadać
- oxitata - niszczeć, psuć się, rozkładać
- oxta - deszcz
w-'x-k "leżeć"
- o'xka - leżeć
- mo'xak - łóżko
'x-q-k "uderzać, bić"
- exqaka - bić
Czterospółgłoskowe
k-j-n-t "łamać, giąć
- kiênta - giąć
- akinata - przerywać
k-w-k-w "tonąć"
- kokwata - tonąć
- akokota - zaginąć
Rdzenie Jednostopniowe
Dwuspółgłoskowe
tel- "ból"
- tela - ból
- telata - boleć
- tela - sprawiać ból
Trójspółgłoskowe
Czterospółgłoskowe
Rdzenie Wielostopniowe
Rdzenie Martwe
lu "nie"
- lu - nie