Język sechtoński

Język sechtoński - oficjalny język Konfederacji Państw Sechtonu. Początkowo tworzony przez Canisa, przejęty przez Henryka Pruthenię.

Dane pierwotne

• fonetyka pseudosemicka
• inspirowany aramejskim, częściowo hebrajskim i arabskim
• zapisywany pismem syryjskim (czcionka Estrangelo)
• słabo rozwinięty system rdzeni spółgłoskowych
• język aglutynacyjny

Zachowane słowa:

• "Sechton" wymawiane jest [sɨħ'ton]. To [ɨ] wynika z silnej redukcji [ɛ]
• Secht, lub Sechton (od nazwy języka), czyli -on - nazwa języka
• Nazwa własna: Sechtonsera Mers: Tłumaczenie: Konfederacja Państw Sechtonu (-sera, liczba zbiorowa, gen?)
• Stolica: S'xaka
• Reprezentacja: Każdy serej, czyli urzędnik, minister
• Secht, Konfederacja Państw Sechtonu (ܣܚܬܘܢܣܪܐ ܡܪܣ Sechton-Sera Mers), Związek Sechtu (ܣܚܬܘܢܝܪ ܠܟܝܬܠ Sechtonir Lekiatal) (czyli sera - państwo, i nie liczba mnoga!). -on, końcówka dzierżawcza przymiotnikowa? -ir (końcówka genetywna?)
• S'xaka ܨܥܩܐ [sʕaqɑʔ]
• Konfederacja Państw Sechtonu ܣܚܬܘܢܝܪ ܠܟܝܬܠ [sɨħtoɲir lɨcatäl]

Pismo:

• ܣܚܬܘܢܣܪܐ ܡܪܣ : s¹.ch.t¹.w.n s¹.r.ʔ m.r.s¹ : Sechton-Sera Mers
• ܣܚܬܘܢܝܪ ܠܟܝܬܠ : s¹.ch.t¹.w.n.i.r l.k.i.t¹.l : Sechtonir Lekiatal : [sɨħtoɲir lɨcatäl]
• ܨܥܩܐ : s².'x.q.ʔ : S'xaka : [sʕaqɑʔ]

Czyli:

• s¹ użyte przed samogłoskami i w wygłosie
• s² użyte przed spółgłoskami
• jod użyty, jeżeli zmiękcza k i n
• alef dla samogłoski, ale tylko w wygłosie. Zgaduję, że w nagłosie też (brak danych)
• t¹ przed samogłoskami
• w dla samogłoski /o/ w zamkniętej

Leksyka:

• S'xaka - miasto
• serej - urzędnik
• ser(a) - państwo
• sera - państwa
• s-r - władza, rządzić?
• Lekiatal - związek
• Mers - związek
• Sechton - nazwa języka
• Secht - nazwa kraju

Gramatyka:

• Sechton-Sera Mers > przymiotnik (nieodmienny!)
• język lewogłowowy
• Sechtonir - ir - końcówka genetywu.

Obecne dźwięki:

• ch:
• 'x: ʕ
• aka: aqɑ
• a: ɑʔ
• e: ɛ
• e: ɨ (zredukowane ɛ)
• a
• ä
• ni: ɲi
• l
• c
• ħ
• i
• s
• r
• o

Czyli mamy przynajmniej: Samogłoski:

• i (ɨ<ɛ)
• ɛ o
• a ä ɑ

Spółgłoski

• n ɲ
• t c ʔ
• s ħ ħ ʕ

Dźwięki

Samogłoski

• i ɨ u (i u)
• e o (ê o)
• ɛ (e)
• a ä ɑ (a)

Alofonia

Występują następujące alofony:

• ä : ɑ (przed spółgłoskami tylnymi),
• a : e (nieakcentowane, przed miękkimi),

Redukcja

W języku sechtońskim dochodzi do silnej redukcji samogłosek nieakcentowanych:

• ɛ > ɨ
• ä > a
• u > o
• i > e

Jednocześnie należy zaznaczyć, że samogłoski /e/ oraz /o/ występują też jako samodzielne fonemy.

Spółgłoski

• m n ɲ (m n ni)
• t k c q ʔ (t k ki k~q ')
• v s x ħ ʕ h (w s x ch 'x h)
• l r j w (l r j)

Spółgłoski /ɲ/ oraz /c/ są alofonami /n/ i /c/ przed /i/, /j/, ale występują także jako samodzielne dźwięki.

Zapis

Dla języka sechtońskiego używa się trzech form zapisu:

• alfabetu łacińskiego (używany w tym artykule)
• alfabetu syryjskiego (używany do zapisania tekstów)
• alfabetu sechtońskiego (oryginalny alfabet używany w Kyonie).

Zapis syryjski

Alfabet Syryjski
Alap '~a /ʔ, a/	He h~e /h, e/	Waw w~u~o /v, u, o/	Het ch /ħ/	Tet t² /t/	Jod j~i~ê /j, i, e/
ܐ	ܗ	ܘ	ܚ	ܛ	ܝ
Kap k /k/	Lamad l /l/	Mim m /m/	Nun n /n/	Semkat s¹ /s/	'E 'x /ʕ/
ܟ	ܠ	ܡ	ܢ	ܣ	ܥ
ܟܟ		ܡܡ	ܢܢ
Sade s² /s/	Kop q /q/	Resz r /r/	Szyn x /x/	Taw t¹ /t/
ܨ	ܩ	ܪ	ܫ	ܬ

Zasady ortograficzne

Następujące znaki mogą oznaczać samogłoskę lub spółgłoskę:

• alap /ܐ/: '~a /ʔ, a/
• he /ܗ/: h~e /h, e/
• waw /ܘ/: w~u~o /v, u, o/
• jod /ܝ/: j~i~ê /j, i, e/

Znaki te mogą oznaczać samogłoskę jedynie w pozycji nagłosowej i wygłosowej (przy czym, mogą także oznaczać spółgłoskę w tej samej pozycji). Wyjątkiem jest jedynie znak waw, które może oznaczać samogłoskę /o/ pochodzącą od dawnego dyftongu /aw/ (czyli diachronicznie, zapisywana jest spółgłoska).

Dla dźwięków /t/ i /s/ używa się dwóch znaków: Dla /s/ używane są znaki:

• semkat /s¹/ܣ/ - używane przed samogłoskami i w wygłosie,
• sade /s²/ܨ/ - używane przed spółgłoskami.

Dla /t/ używane są znaki:

• taw /t¹/ܬ/ - używane przed samogłoskami i w wygłosie,
• tet /t²/ܛ/ - używane przed spółgłoskami.

Dla miękkich /c/ oraz /ɲ/ zawsze przyjmuje się zapis:

• kap + jod /k.i/ܟܝ/ - dla /c/,
• nun + jod /n.i/ܢܝ/ - dla /ɲ/.

Nazwy Sechtońskie

Alfabet Syryjski Nazwy w języku sechtońskim:
Alap	He	Waw	Het	Tet	Jod
Alaw ܐܠܘ	He ܗܗ	Wo ܘܘ	Chet ܚܛ	Tet ܬܛ	Jot ܝܘܛ
Kap	Lamad	Mim	Nun	Semkat	'E
Kaw ܟܟ	Lamat ܠܡܛ	Mim ܡܝܡ	Nun ܢܢ	Semkat ܣܡܟܛ	'Xe ܝܗ
Sade	Kop	Resz	Chyn	Taw
Sate ܣܬܗ	Qow ܩܘܘ	Rex ܪܫ	Xin ܫܝܢ	To ܬܘ

Zapis sechtoński

Pismo sechtońskie pochodzi od części znaków alfabetycznych z pisma staromikenskiego.

Gramatyka

Język sechtoński jest językiem aglutynacyjnym, choć w słowotwórstwie, odmianie dużej części czasowników, a także pewnej grupy rzeczowników, charakteryzuje się też wymianą samogłosek.

Rdzenie Spółgłoskowe

Większa część słownictwa języka sechtońskiego oparta jest o rdzenie spółgłoskowe. I o ile, fleksja wewnętrzna charakterystyczna jest dla czasowników (łączona z aglutynacją), to większość rzeczowników odmienia się aglutynacyjnie. Rzeczowniki składające się z jednego morfemu (a także ich pochodne), oraz rzeczowniki utworzone od czasowników (imiesłowów, poszczególnych form czasowych, etc.) także w pewnym stopniu odmieniają się przy pomocy fleksji wewnętrznej.

Występują następujące formy rdzeni spółgłoskowych:

• rdzeń pełny - składa się jedynie z spółgłosek,
• rdzeń jednostopniowy - składa się z spółgłosek i jednej stałej samogłoski,
• rdzeń wielostopniowy - składa się z spółgłosek, i dwóch (lub większej nawet ilości) samogłosek, przy czym dochodzi do wymiany samogłosek pomiędzy części spółgłosekm
• rdzeń martwy - rdzeń, w którym nie dochodzi do wymiany samogłosek (głównie zapożyczenia, oraz najkrótsze słowa),

Rdzenie składają się w większości z trzech spółgłosek, rzadziej dwóch, lub czterech. Przy czym znamienne jest, że rdzenie dwuspółgłoskowe oznaczają w większości podstawowe słowa, w tym też większość z nich to rzeczowniki opisujące elementy przyrody. Rdzenie czterospołgłoskowe mają określoną budowę:

• są duplikacją rdzenia dwuspółgłoskowego,
• mają budowę C-C-H-C,
• mają budowę 'SC-C-C,

Mała część rdzeni czterospółgłoskowych ma budowę C-C-C-C.

Zaimek

Zaimek osobowy

Forma główna
Osoba		Sg	Du	Pl
1.	m	ma	imma	waxa
	f	mina	minna	wixa
2.	m	sat	satta	qana
	f	sita	sitta	qina
3.	m	ur	warra	mor
	f	uma	wamma	mom
	n	'et	atta	mat

Odmiana
Osoba			Forma
			Główna	Łączona	Dzierżawcza	Akuzatywna
Sg	1.	m	ma	ma-	maja	man
		f	mina	mi-	minajja	min
	2.	m	sat	sa-	satja	sam
		f	sita	si-	sitajja	sim
	3.	m	ur	u-	ujir	um
		f	uma	um-	umir	umim
		n	'et	ta-	tajir	tam
Du	1.	m	imma	imma-	immê	imman
		f	minna	minna-	minnê	minnan
	2.	m	satta	satta-	sattê	sattam
		f	sitta	sitta-	sittê	sittam
	3.	m	warra	warra-	warrar	warrama
		f	wamma	wamma-	wammar	wammama
		n	atta	atta-	attar	attama
Pl	1.	m	waxa	wa-	waxjar	oxma
		f	wixa	wi-	wixjar	oximar
	2.	m	qana	qa-	qaniar	qamar
		f	qina	qi-	qiniar	qimar
	3.	m	mor	im-	imar	imim
		f	mom	mom-	momar	momim
		n	mat	imta-	imtajar	imtajim

Rzeczownik

Rzeczownik w języku sechtońskim odmienia się przez przypadki i liczby. O ile kolejne przypadki tworzy się za pomocą aglutynacji, to odmiana przez liczby opiera się o wymiany samogłoskowe w rdzeniu. Wyróżnia się dwie podstawowe formy rzeczownika: główną i łączoną.

Formy

Szkielet samogłoskowy	Sg		Du	Pl
	Główna	Łączona
cAc	sak noc	ska-	sakka	sika
cAc	leq drzewo	leqa-	leqqa	luqa
cUc	lun oko	lna-	lunna~lana	lana
cUc	tur kamień	tri-		tra
cAcA	nana mama
ccA	tna wełna
macAc	mataq wróg
cAccA	jehka siła
ccAc	iseh dzień
cccA	ista koniec
ccAc	ixal owca			ixla
ccUc	knuk język
cAccA	makla góra			mkela
cUccA	runqa liść
ccUc	irsuk ucho			ruska
cEcIc	seqik nóż
ccEc	tmeq most
cAcAc	te'xo mieszkanie			te'xaw
cAccA	wexsa kobieta
AccAc	ojat litera, znak

Zasady tworzenia formy łączone, mnogiej i podwójnej mogą się wydawać ogólnie dziwne, ale można je streścić w następujących formułkach:

Aby stworzyć formę łączoną, należy pamiętać, że akcent pada na ostatnią sylabę tematu głównego rzeczownika (tu - formy łączonej), więc, jeżeli forma podstawowa kończy się na spółgłoskę, to rozszerzając temat o samogłoskę (by słowo mogło swobodnie przykleić końcówkę aglutynacyjną) dochodzi do przeskoczenia akcentu, i redukcji niepotrzebnej samogłoski. Pod wpływem tego zjawiska, przez analogię, dochodzi także do zmian w tematach słów zakończonych samogłoską. Następnym, co należy pamiętać, jest to, że wiele słów ma czasownikowe (przede wszystkim imiesłowowe) pochodzenie, i choć czasownik, od którego pochodzi słowo, może nie istnieć, to często jest to w jakiś koślawy sposób zachowane.

Aby stworzyć liczbę podwójną, schemat jest dużo prostszy: należy podwoić ostatnią spółgłoskę rdzenia, i stworzyć takie środowisko, by ta duplikacja była wymawialna. Przy okazji, warto wspomnieć, że tu akcentowana jest samogłoska przed duplikowanymi spółgłoskami. Jeżeli jakiś przedmiot często występuje w parach, to nie wiedzieć czemu, forma liczby podwójnej brana jest z formy liczby mnogiej.

Liczba mnoga tworzona jest albo w jakiś dziwny, pokrętny sposób (w szczególności dla wielu starych słów), albo w jakiś dziwny, pokrętny sposób po nowemu i przez analogię. Część słów tworzy liczbę mnogą przez dodanie prefiksu ma-, który często lubi zestrajać się z akcentowaną końcówką -a (tak na marginesie, początkowo miało być pa-, ale sobie przypomniałem, że język przecież nie ma p, więc początkowe częste użycie tego sufiksu, ma być rzadsze), która znów może łączyć się z jakąś dziwną wymianą samogłosek pod wpływem starej liczby mnogiej, lub jeżeli, wyraz przez to posiada za dużo sylab. Inną cechą jest prefiks a-, który jest nie wiedzieć czemu akcentowany, albo i nie, przez co dochodzi do zaniku samogłosek w dalszej części słowa. Część słów, w szczególności tych zaczynających się na m-, powstała od formy imiesłowu, który zachowuje się podobnie jak przymiotnik, to jest nie odmienia się praktycznie, ale, sechtończycy, urabiają wtedy liczbę mnogą od tematu liczby mnogiej czasu teraźniejszego, lub przeszłego biernego (jeżeli rzeczownik ma wyraźnie bierny charakter, jak np. narzędzia). W wyniku tego wszystkiego, wydaje się, że liczba mnoga tworzona jest w sposób całkowicie chaotyczny, a to nieprawda, liczba mnoga tworzona jest w sposób uporządkowanie chaotycznie!

Przypadki

Główne:

• mianownik
• genetyw
• biernik

Miejsca:

Ruch/ Miejsce	Położenie	Ruch do miejsca	Ruch z miejsca
w	Inesyw	Ilatyw	Ablatyw
na	Superesyw	Sublatyw
przez	Prolatyw
nad
pod
za
przed
obok, koło
osoby
dom

Czasu:

Zależne:

• Abesyw

Czasownik

Czasowniki odmieniają się przez następujące kategorie:

• liczba
• czas (teraźniejszy : przeszły : zaprzeszły)
• przechodniość (brak zaznaczenia~nieprzechodniość : przechodniość : bierność)
• tryb (oznajmujący : rozkazujący : przypuszczający : energetyczny)

Formy czasownika

Czasownik posiada cztery główne formy:

• formę bezokolicznika
• formę pojedynczą
• formę mnogą
• formę czynną
• formę bierną

Forma bezokolicznika

Forma bezokolicznika jest podstawową formą czasownika, jest podawana w słowniku. Za jej pomocą tworzy się imiesłów współczesny, bezokolicznik oraz rzeczownik odczasownikowy. Bezokolicznik posiada następujące końcówki:

• -0, np. huweq - "wołać"
• -t, np. hut - "widzieć"
• -ta, np. hihumta - "mówić"
• -ata np. ehkata - "móc, umieć"
• -ota, np. jastota - "potrzebować"
• -a np. ahweqa - "przekonywać"

Forma pojedyncza

Używana jest dla tworzenia liczby pojedynczej i podwójnej czasu teraźniejszego oraz przy tworzeniu imiesłowów przysłówkowych współczesnych. W większości przypadków, jest zbieżna z formą bezokolicznika po odcięciu końcówki.

Forma mnoga

Forma mnoga jest używany przy tworzeniu liczby mnogiej czasu teraźniejszego. Czasami, w wyjątkowych przypadkach, przy tworzeniu liczby podwójnej.

Forma czynna

Forma czynna jest używana przy tworzeniu czasu przeszłego aktywnego, przeszłego ciągłego aktywnego, imiesłowu czynnego (dla czasowników przechodnich) oraz czasu uprzedniego.

Forma bierna

Forma bierna używana jest przy tworzeniu form czasu przeszłego nieaktywnego i biernego, przeszłego ciągłego biernego, imiesłowu czynnego (dla czasowników nieprzechodnich), oraz czasu przeszłego biernego.

Koniugacja

Wydziela się jedenaście podstawowych koniugacji:

• koniugacja I - należą do niej stare czasowniki, przede wszystkim oparte o rdzenie dwuspółgłoskowe, grupa częściowo produktywna.
• koniugacja II - należą do niej stare czasowniki, przede wszystkim oparte o rdzenie dwuspółgłoskowe, nieproduktywna grupa czasowników.
• koniugacja III - należą do niej przede wszystkim przechodnie czasowniki, jest to grupa produktywna, ale dla słów opartych o rdzeń dwuspółgłoskowy lub trójspółgłoskowy, jeżeli występują obok siebie dwie takie same spółgłoski.
• koniugacja IV - należą do niej w większości czasowniki nieprzechodnie, oraz parę starych czasowników przechodnich.
• koniugacja V - najbardziej produktywna grupa czasowników, które posiadają w formie bezokolicznika samogłoskę a.
• koniugacja VI - do tej grupy należą czasowniki, które posiadają pomiędzy pierwszymi (i czasem też kolejnymi) spółgłoskami samogłoskę i.
• koniugacja VII - do tej grupy należą czasowniki nieprzechodnie, które posiadają pomiędzy pierwszymi spółgłoskami samogłoskę i.
• koniugacja VIII - należą do tej grupy czasowniki (przede wszystkim przechodnie), które posiadają w bezokoliczniku pomiędzy pierwszymi spółgłoskami samogłoskę u.
• koniugacja IX - do tej grupy należą czasowniki o znaczeniu modalnym, krótkotrwałym, ulotnym, wspólną cechą jest sufiks -o- między tematem a końcówką.
• koniugacja X - do tej grupy należą czasowniki oparte o trójspółgłoskowe rdzenie, rdzenie jedno- i wielostopniowe, a także o rdzenie martwe.
• koniugacja XI - do tej grupy należą czasowniki oparte o trójspółgłoskowe rdzenie, a także czasowniki tworzone od przymiotników.

Koniugacja I

Do koniugacji pierwszej należą krótkie, stare czasowniki, których rdzeń składa się z dwóch spółgłosek. Dla większości czasowników forma bezokolicznika, liczby pojedynczej i mnogiej są takie same.

I
Rdzeń	Bezokolicznik		Forma Pojedyncza		Forma mnoga
h-t	CuC	hut "widzieć"	CuC	hut	CuC	hut

Forma bezokolicznika

Większość czasowników przyjmuje w bezokoliczniku końcówkę zerową.

Forma pojedyncza

Bezokoliczniki przyjmujące w bezokoliczniku końcówki -0, -t, -ta przyjmują końcówkę zerową w formie pojedynczej, a przyjmujące końcówki -a-ta, -a końcówkę -a.

Odmiana
F. Bez.	-0	-t	-ta	-a-ta	-a
F. Poj.	-0			-a

Forma mnoga

Formy liczby mnogiej i pojedynczej są identyczne.

Koniugacja II

Do koniugacji II należą krótkie czasowniki, zazwyczaj oparte o dwuspółgłoskowy rdzeń.

II
Rdzeń	Bezokolicznik		Forma Pojedyncza		Forma mnoga
j-r	CoC-t	jort "być"	CoC	jor	CoC-a	jor-a

Forma bezokolicznika

Bezokolicznik przyjmuje zazwyczaj końcówki inne niż zerowe.

Forma pojedyncza

Bezokoliczniki przyjmujące w bezokoliczniku końcówki -0, -t, -ta przyjmują końcówkę zerową w formie pojedynczej, a przyjmujące końcówki -a-ta, -a końcówkę -a.

Odmiana
F. Bez.	-0	-t	-ta	-a-ta	-o-ta	-a
F. Poj.	-0			-o	-a

Forma mnoga

W liczbie mnogiej wszystkie czasowniki przyjmują końcówkę -a.

Odmiana
F. Bez.	-0	-t	-ta	-a-ta	-o-ta	-a
F. Poj.	-0			-o	-a
F. Mn.	-a

Koniugacja III

III
Rdzeń	Bezokolicznik		Forma Pojedyncza		Forma mnoga
'-x	iCC-a-ta	ixata "palić"	iCC-a-t	ixat	iCC-a-t-a	ixat-a

Forma pojedyncza

Odmiana
F. Bez.	-0	-t	-ta	-a-ta	-o-ta	-a
F. Poj.

Koniugacja IV

IV
Rdzeń	Bezokolicznik		Forma Pojedyncza		Forma mnoga
n-t	aCC-a	anta "dawać"	aCC-a	anta
r-w	CC-a	rwa "iść"	CC-a	rwa
l-'x-n	CaCC-a	le'xna "latać"	CaCC-a	le'xna
n-h-k	CaCC-a-ta	nehkata "świecić"	CaCC-a-t	nehkat
n-x-'	CCaC-a	inxe'a "brać"	CCaC-a	inxe'a
r-'-'	CaCaC-ta	re'eta "nieść"	CaCaC-a	re'e'a

Forma pojedyncza

Odmiana
F. Bez.	-0	-t	-ta	-a-ta	-o-ta	-a
F. Poj.

Koniugacja V

V
Rdzeń	Bezokolicznik		Forma Pojedyncza		Forma mnoga
q-'	aCaC-a	aqe'a "biec"	aCaC-a	aqe'a	maCaC-a	maqe'a
q-'	aCaC-a-ta	aqe'ata "uciec, pobiec"	aCaC-a-t	aqe'at	aCaC-a-t-a	aqe'ata
r-'	CaC-a	re'a "pić"	CaC-a	re'a	CaC-a	re'a
s-q	CaC-ta	seqta "siedzieć"	CaC-a	seqa	CaC-a	seqa
h-w-q	aCCaC-a	ahweqa "przekonywać"	aCCaC-a	ahweqa	aCCaC-a	ahweqa
j-h-k	aCCC-a-ta	ehkata "móc, umieć"	aCCC-a-t	ehkat	aCCC-a-t-a	ehkata
r-ch-'	CaCaC-ta	reche'ta "krzyczeć"	CaCaC-a	reche'a	CaCaC-a	reche'a
r-r-j	CaCC-a	rarja "płynąć"	CaCC-a	rarja	maCaCC-a	mararja
s-q-k	aCCaC-a	asqaka "ciąć"	aCCaC-a	asqaka	aCCaC-a	asqaka
t-ch-t	CaCC-a	techta "jeść"	CaCC-a	techta	CaCC-a	techta
w-'-n	CaCC-a-ta	wenata "zacząć"	CaCC-a-t	wenat	CaCC-a-t-a	wenata
w-h-j	aCCaC-a	ohaja "bać się"	aCCaC-a	ohaja	aCCaC-a	ohaja
w-h-j	CaCC-a-ta	wahjata "straszyć"	CaCC-a-t	wahjat	CaCC-a-t-a	wahjata
w-x-t	CaCC-a	wexta "spadać, upadać"	CaCC-a	wexta	CaCC-a	wexta
w-j-t	CaCaC-a	wajata "pisać"	CaCaC-a	wajata	maCaCaC-a	mawajata
k-j-n-t	aCCCaC-a	akinata "przerywać"	aCCCaC-a	akinata	aCCCaC-a	akinata
k-w-k-w	CaCCC-a-ta	kokwata "tonąć"	CaCCC-a-t	kokwat	CaCCC-a-t-a	kokwata
k-w-k-w	aCaCCaC-ta	akokota "zaginąć"	aCaCCaC-a	akokawa	aCaCCaC-a	akokawa

Forma pojedyncza

Odmiana
F. Bez.	-0	-t	-ta	-a-ta	-o-ta	-a
F. Poj.

Koniugacja VI

VI
Rdzeń	Bezokolicznik		Forma Pojedyncza		Forma mnoga
q-r	CiC-ta	qirta "umrzeć"	CiC-a	qira
r-r-j	uCiCiC-a	uririja "ciec"	uCiCiC-a	uririja
s-l-k	CiCC-a-ta	silkata "płakać"	CiCC-a-t	silkat
t-'x-w	CiCC-a-ta	ti'xata "żyć, mieszkać"	CiCC-a-t	ti'xat

Forma pojedyncza

Odmiana
F. Bez.	-0	-t	-ta	-a-ta	-o-ta	-a
F. Poj.

Koniugacja VII

VII
Rdzeń	Bezokolicznik		Forma Pojedyncza		Forma mnoga
h-h-m	CiCuC-ta	hihumta "mówić"	CiCuC-a	hihuma
k-j-m	aCiCC-a-ta	akiêmata "tęsknić"	aCiCC-a-t	akiêmat
w-x-t	aCCiC-a-ta	oxitata "niszczeć, psuć się, rozkładać"	aCCiC-a-t	oxitat

Forma pojedyncza

Odmiana
F. Bez.	-0	-t	-ta	-a-ta	-o-ta	-a
F. Poj.

Koniugacja VIII

VIII
Rdzeń	Bezokolicznik		Forma Pojedyncza		Forma mnoga
h-w-q	CuCaC	huweq "wołać"	CuCaC	huweq
k-m-n	CuCaC-ta	kumanta "doić"	CuCaC-a	kumana

Forma pojedyncza

Odmiana
F. Bez.	-0	-t	-ta	-a-ta	-o-ta	-a
F. Poj.

Koniugacja IX

IX
Rdzeń	Bezokolicznik		Forma Pojedyncza		Forma mnoga
j-s-t	CaCC-o-ta	jastota "potrzebować"	CaCC-o	jasto

Forma pojedyncza

Odmiana
F. Bez.	-0	-t	-ta	-a-ta	-o-ta	-a
F. Poj.

Koniugacja X

X
Rdzeń	Bezokolicznik		Forma Pojedyncza		Forma mnoga
k-j-m	CCC-a	kima "chcieć"	CCC-a	kima
l-'x-n	CCC-a-ta	il'xnata "ruszać się"	CCC-a-t	il'xnat
m-'x-j	CCC-ta	im'xita "niszczyć"	CCC-a	im'xja
w-j-t	aCCC-a-ta	ojtata "malować"	aCCC-a-t	ojtat
tel-	RRR-a-ta	telata "boleć"	RRR-a-t	telat
tel-	RRR-a	tela "sprawiać ból"	RRR-a	tela

Forma pojedyncza

Odmiana
F. Bez.	-0	-t	-ta	-a-ta	-o-ta	-a
F. Poj.

Koniugacja XI

XI
Rdzeń	Bezokolicznik		Forma Pojedyncza		Forma mnoga
w-t-q	aCCaC-a	otaqa "pokazać, pokazać"	aCCaC-i	otaqi	aCCaC-a	otaqa
w-x-s	aCCaC-ta	oxasta "rodzić"	aCCaC-i	oxasi	aCCaC-a	oxasa
w-x-t	aCCC-a	oxta "spaść, upaść"	aCCC-i	oxti	aCCaC-a	oxata
w-'x-k	aCCC-a	o'xka "leżeć"	aCCC-i	o'xki	aCCaC-a	o'xaka
'x-q-k	aCCaC-a	e'xqaka "bić"	aCCaC-i	e'xqaki	aCCaC-a	e'xqaka
wexlon "brudny"	ADJ-a-ta	wexlata "brudzić"	ADJ-i-t	wexlit	ADJ-a-t-a	wexlata
'echon "głęboki"	ADJ-n-a-ta	'echnata "pogłębiać"	ADJ-n-i-t	'echnit	ADJ-n-a-t-a	'echnata

Forma pojedyncza

Odmiana
F. Bez.	-0	-t	-ta	-a-ta	-o-ta	-a
F. Poj.

Czasy

W języku sechtońskim występują następujące czasy:

• czas teraźniejszy prosty
• czas teraźniejszy ciągły
• czas przeszły aktywny
• czas przeszły nieaktywny
• czas przeszły bierny
• czas przeszły ciągły aktywny
• czas przeszły ciągły bierny
• czas uprzedni

Imiesłowy

W języku sechtońskim występują następujące imiesłowy: Przymiotnikowe:

• czynny
• bierny

Przysłówkowy:

• współczesny
• uprzedni

Czasowniki złożone

Znaczenie czasownika może być modyfikowane za pomocą postfiksów, które w większości mają pochodzenie poimkowe, czasem przysłówkowe, rzadziej rzeczownikowe. Oto lista najczęściej używanych postfiksów:

Forma sechtońska	Polski odpowiednik	Uwagi
	po coś, dla czegoś
	z czymś, jednocześnie z czymś
	do czegoś, po coś
	aż do czegoś, aż do jakiegoś momentu
	poza coś, na zewnątrz czegoś, od czegoś
	od czegoś, skądś
	na coś
	nad coś, zaczynając coś	W połączeniu z czasownikami ruchu wyrażają ruch nad jakiś przedmiot, lub nad jakimś przedmiotem; nadają często znaczenie zaczynania jakiejś czynności.
	pod coś, kończąc coś	W połączeniu z czasownikami ruchu wyrażają ruch pod jakiś przedmiot, lub pod jakimś przedmiotem; nadają znaczenie zakończenia jakiejś czynności.
	blisko czegoś, u kogoś

Słowotwórstwo

Słowotwórstwo języka sechtońskiego oparte jest w głównej mierze o czasownik i jego derywaty. Istnieje grupa starych słów o znaczeniu typowo rzeczownikowym, i ich budowa ma wpływ na powstawanie nowych słów na zasadzie analogii. Jednak wiele słów w ostatnim czasie

Alternacje Tematowe

Alternacje tematowe są zjawiskiem dotyczącym w głównej mierze czasowników, a także pewnej ilości czasowników i rzeczowników (posiadającym zazwyczaj pochodzenie czasownikowe). Z pomocą alternacji

• aspekt (niedokonany : semelfektywny : frekwentatywne )

Elementy gramatyki historycznej

Wiele zjawisk morfologicznych wynika z historii języka sechtońskiego. Wiele procesów, takich jak rozszerzanie szkieletów samogłoskowych, czy ich mutacje, wynika z procesów fonetycznych, które miały miejsce od pierwotniejszego stanu języka prasechtońskiego.

Procesy fonetyczne

Na współczesny kształt morfologii mają wpływ następujące procesy:

• m, n, r, l #_{C} > im, in, ir, il
• ir > êr
• ij > ê
• aw > o
• aH > eH (proces uległ cofnięciu w wielu przypadkach)

Teksty

Tonę w morzu

Tonę w morzu
	Tonę w morzu moich łez Dzikie wiatry gną mój maszt I z każdym ruchem Pogłębiają moją tęsknotę Witaj, mój brzegu Witaj, cicha falo Tonę w morzu moich łez
kokwata - tonąć, kra - morze, salka - łza, teqon - dziki, imkar - wiatr, kiênta - giąć, matmaq - maszt. oson - każdy, il'xnet - ruch, 'echnata - pogłębiać, akim - tęsknota, mattata - witać, matta! - witaj! (powitanie), warqa - brzeg, arerton - cichy, atna - fala

Słownik

Rdzenie Pełne

Dwuspółgłoskowe

'-ch "dół, dziura"

• 'echon - głęboki
• 'echnata - pogłębiać
• macha - dół
• 'acha - dziupla

'-h "jeden"

• ah - jeden
• a'hton - pierwszy

'-q "krew"

• aq - krew
• e(')qon - czerwony

'-x "ogień"

• exa - ogień
• ixata - palić

'-w "ząb"

• ew (o- (<aw-)) - ząb

h-' "ręka"

• ha' (he'-) - ręka

h-ch "serce"

• ahicha - serce
• hechon - miły

h-t "gwiazda"

• ahata (aht-) - gwiazda

h-t² "widzieć"

• hut - widzieć

j-k "jajko, jajo"

• ika - jajko

j-m "głowa"

• ima - głowa
• joma - myśleć

j-r "być"

• jort - być

k-r "morze"

• kra - morze
• karon - morski
• akiron - niebieski

k-w "woda"

• kowa - woda

l-n "oko"

• lun (lana-) - oko

l-q "drzewo"

• leq (luq-) - drzewo
• molqa - las

m-j "piasek"

• mamia - plaża
• muj - piasek
• momja - pustynia

n-n "matka, mama"

• nana - mama, matka

n-t "dawać, dać"

• anta - dać, dawać

q- "bieg, szybkość"

• aqe'a - biec
• aqe'ata - uciec, pobiec
• qe'on - szybki

q-r "umierać, umrzeć"

• qirta - umrzeć

r-w "iść, chodzić"

• rwa - iść

r-' "pić"

• re'a - pić

s-k "noc"

• sak - noc
• iskon - ciemny

s-q "siedzieć"

• seqta - siedzieć

s-t "Słońce"

• Sat - Słońce

s-x "imię"

• sexa (sixa-) - imię

s-w "dwa"

• swa - dwa
• aswaton - drugi

t-n "wełna"

• tna - wełna
• atna - fala

t-q "obcy, dziki, niebezpieczny"

• mataq - wróg
• matqon - wrogi
• teqon - dziki, niebezpieczny
• itqon - niebezpieczny

t-r "kamień"

• tur (tra-) - kamień
• atron - twardy

t-t "nowy"

• taton - nowy
• mattata - witać
• matta - witaj! (powitanie)

'x-t "palec"

• exta - palec

w-s

• oson - każdy
• wasa - wszystko
• uson - cały, wszystek, wszystko

Trójspółgłoskowe

'-ch-j "patrzeć"

'-'x-r "uczyć"

'-x-t "mężczyzna"

h-k-w "gnić, psuć"

h-h-m "mówić"

• hihumta - mówić

h-h-q "trzeć, prać"

h-r-t- "sam"

• harta - sam, samotny, pojedynczy

h-w-q "wołać"

• huweq - wołać
• ahweqa - przekonywać

j-ch-w "inny, daleki"

• ichwon - inny
• ichow - odległość, różnica, przedział
• ichowon - daleki

j-h-k "siła, móc, umieć"

• ehkata - móc, umieć
• jehka - siła
• ihkon - silny

j-s-h "dzień"

• iseh - dzień
• jashon - zwyczajny, normlany

j-s-t "koniec, granica"

• ista - koniec
• jaston - końcowy, potrzebny
• jastota - potrzebować
• jastot - potrzeba

j-x-k "kwiat, rosnąć, piękny, dobry"

j-x-l "owca"

• ixal (ixla-) - owca

j-x-t "czas"

j-'x-n "ziemia"

k-'-w "trzymać, dłoń"

k-ch-k "nos, czuć"

k-ch-h² "robak, czerw, zepsuty"

k-h-r "wracać"

k-j-m "chcieć"

• kima - chcieć
• akiêmata - tęsknić
• akim - tęsknota

k-m-n "mleko"

• akmin - mleko
• kumanta - doić

k-n-k "język, usta"

• makianka - usta
• knuk - język

k-x-l "być chudym"

k-'x-l "sprzedawać"

k-'x-s "wiedzieć, umieć"

l-'x-h "oddychać"

l-'x-m "jasny, błyskawica"

l-'x-n "latać, ptak"

• le'xna - latać
• il'xnata - ruszać (się)
• il'xnet - ruch

m-ch-l "piec, wypiekać"

m-k-l "wypukły, wysoki"

• makla (mkela-) - góra
• mikla - wzgórze

m-k-r "duch, wiatr"

• imkar - wiatr
• momkar - dusza
• makra - duch
• ilimkara - demon

m-'x-j "niszczyć"

• im'xita - niszczyć

n-h-' "dawny, przeszły"

n-h-k "jasny"

• nhakon - jasny
• nehkata - świecić

n-h-r "oddać"

• nehrata - oddać

n-q-m "wieźć"

• niqma - wieźć

n-t-' "myśleć"

• inte'a - myśleć

n-x-' "brać"

• inxe'a - brać

n-x-n "lekki"

• anhinon - lekki

n-'x-n "martwy"

q-h-s "używać, narzędzie, cel"

r-'-' "nieść"

• re'eta - nieść

r-ch-' "krzyczeć"

• reche'ta - krzyczyeć

r-n-q "liść, dużo"

• runqa - liść

r-r-j "płynąć"

• rarja - płynąć
• uririja - ciec

r-r-t "spokój, cisza, mały"

• êr(r)iton - mały
• arrat - cisza
• arerton - cichy

r-s-k "ucho, słyszeć, słuchać"

• irsuk (ruska-) - ucho

s-h-' "piękny"

• ashe'on - piękny

s-j-m "biały, czysty"

• asimon - biały
• sajmon - czysty

s-l-k "płakać"

• silkata - płakać
• salka - łza

s-q-k "ciąć, nóż"

• asqaka - ciąć
• seqik - nóż

s-r-' "jednoczyć, gnieść"

t-ch-t "jeść, wchłaniać"

• techta - jeść

t-m-q "most, deski

• tmeq - deska
• tamaq - most
• matmaq - maszt

t-n-j

• tnjon - równy, płaski
• matanja - równina

t-'x-w "żyć, mieszkać"

• te'xo (te'xaw-) - mieszkanie
• ti'xata - żyć, mieszkać
• ti'xta - mieszkanie

w-'-n "zacząć"

• wenata - zacząć

w-h-j "bać się"

• ohaja - bać się
• wahja - strach
• wahjata - straszyć

w-j-t "malować, pisać"

• ojat - litera, znak
• wajata - pisać
• ojtata - malować

w-r-q "brzeg"

• warqa - brzeg

w-t-q "pokazać"

• otaqa - pokazać, wskazać

w-x-j "koło, kulisty"

• oxej - koło
• wexajon - kulisty, okrągły
• wexaj - okrąg

w-x-l "czarny, brudny"

• oxlon - czarny
• wexlon - brudny
• wexlata - brudzić

w-x-s "kobieta, rodzić"

• wexsa - kobieta
• oxasta - rodzić

w-x-t "spadać, upaść, niszczeć, deszcz"

• oxta - spaść, upaść
• wexta - spadać, upadać
• oxitata - niszczeć, psuć się, rozkładać
• oxta - deszcz

w-'x-k "leżeć"

• o'xka - leżeć
• mo'xak - łóżko

'x-q-k "uderzać, bić"

• e'xqaka - bić

Czterospółgłoskowe

k-j-n-t "łamać, giąć

• kiênta - giąć
• akinata - przerywać

k-w-k-w "tonąć"

• kokwata - tonąć
• akokota - zaginąć

Rdzenie Jednostopniowe

Dwuspółgłoskowe

tel- "ból"

• tela - ból
• telata - boleć
• tela - sprawiać ból

Rdzenie Martwe

lu "nie"

• lu - nie