Język staroajdyniriański

Język staroajdyniriański Tıabhar aydīnıerıané
Utworzenie:	Borlach
Używany w (Kyon):	Ajdynir (dawniej)
Regiony (Kyon):	Ajdyniriana, południowe wybrzeża Morza Słonego
Liczba użytkowników (Kyon)	brak (jako język ojczysty)
Sposoby zapisu:	pismo ajniadańskie, alfabet łaciński
Typologia:	fleksyjny SOV
Klasyfikacja:	Języki itradżyckie Języki południowo-itradżyckie Języki ajniadańskie Języki północno-ajniadańskie Język staroajdyniriański
Lista conlangów

Zobacz też słownik tego języka.

Język staroajdyniriański, alternatywnie również język staroajdynirski (sajd. tıabhar aydīnıerıané [tʲabʰar ajdi:nʲɛrʲane]), we współczesnym ajdyniriańskim znany jako cabhar sefrāydīnirani [t͡sabʱaɾ sɛfɾa:jdɨɲiɾʲaɲi] (dosłownie "język staroajdyniriański") — język Ajdyniru z doby Starego Państwa oraz język literacki i lingua franca używany w tamtym okresie na terenach większości Ajdyniriany. Święty język dżarizmu, stale używany wielu modlitwach, ceremoniach i rytuałach.

Język staroajdyniriański uznaje się za wymarły, nie ma już żadnych osób które posługiwałyby się nim jako językiem ojczystym, wciąż jest on jednak nauczany a jego znajomość jest mile widziana pośród wykształconych obywateli Imperium. W staroajdyniriańskim spisano niezwykle bogatą literaturę zarówno świecką jak i religijną, wiele konserwatywnych szkół i sekt wciąż spisuje w nim traktaty religijne i filozoficzne.

Historia

Język staroajdyniriański wykształcił się z późnej formy starożytnego języka ajniadańskiego, używanej głównie przez ajniadańską arystokrację, która po upadku Pierwszego Królestwa schroniła się w Szyszeni, a następnie opuściła ją, kierując się na północny-zachód. Za moment narodzenia się języka staroajdyniriańskiego, oraz narodu ajdyniriańskiego, uznaje się dotarcie i osiedlenie Ajniadanów nad Jeziorem Szmaragdowym.

Od tamtej pory historię staroajdyniriańskiego można podzielić z grubsza na trzy okresy:

• archaiczny staroajdyniriański
• staroajdyniriański klasyczny
• staroajdyniriański Czasu Pustego Tronu, zwany również późnym staroajdyniriańskim

Archaiczny staroajdyniriański używany był od czasów osiedlenia się Ajniadanów nad Jeziorem Szmaragdowym aż do podboju i zjednoczenia wszystkich ajdyniriańskich królestw pod imperialnym berłem, czyli początku okresu Starego Państwa. Był to język wciąż mocno zbliżony do ajniadańskiego, posiadał labializowane ejektywy oraz aoryst, które zanikły w klasycznym staroajdyniriańskim.
(Okres od 2000 do 1700 lat ziemskich temu)

Język staroajdyniriański klasyczny, czyli najbardziej znana forma staroajdyniriańskiego, używana była za czasów Starego Państwa, czyli pierwszego okresu świetności Imperium Ajdyniriańskiego. Używany był jako lingua franca na wszystkich terenach poanowanych przez Ajdyniriańczyków oraz w wielu innych krajach regionu jako język handlu i dyplomacji. Utworzono w nim wiele dzieł literackich, o tematyce zarówno świeckiej jak i religijnej, klasyczna forma staroajdyniriańskiego do teraz jest uznawana za święty język Dżarizmu.
(Okres od 1700 do 1000 lat temu)

Czas Pustego Tronu to trwający około 300 lat okres chaosu, jaki nastał wraz z upadkiem Starego Państwa. Imperium rozpadło się, władzę w Ajdynirze przejęła sekta fanatycznych kapłanów a tron Boskich Imperatorów przez 3 stulecia pozostawał pusty. W tym czasie z języka klasycznego wykształcił się staroajdyniriański ludowy. Zanikł w nim czas zaprzeszły, tryb wołacza i nieświadka, oraz skrócenie czasownika "być" do formy sufiksu doklejanego na koniec słowa. Kapłańskie elity używały wyłącznie skostniałych form języka klasycznego, co zaowocowało stanem dysglosji.

Ze staroajdyniriańskiego ludowego wykształcił się w końcu współczesny ajdyniriański.
(Okres od 1000 do 700 lat temu)

Fonologia

Samogłoski

Krótkie:

a	ą	e	ę	é	i	o	u
[a]	[ã]	[ɛ]	[ɛ̃]	[e]	[i]	[ɔ]	[u]

Długie:

ā	ī	ō	ū
[a:]	[i:]	[ɔ:]	[u:]

Dyftongi

ae	ea	eo	ai
[aɛ]	[ɛa]	[ɛɔ]	[ai]

Spółgłoski

b

bh

ch

chh

chı

d

dh

f

g

gh

gı

h

ḥ

hw

k

kh

kı

ḱ

[b]

[bʱ]

[ʈ͡ʂ]

[ʈ͡ʂʱ]

[ʈ͡ʂʲ]

[d]

[dʱ]

[f]

[g]

[gʱ]

[gʲ]

[x]

[χ]

[xʷ]

[k]

[kʱ]

[kʲ]

[k']

q

qu

l

m

mı

n

nı

p

ph

pı

ṕ

r

rh

rı

s

sh

sı

ŝ

[q]

[qʷ]

[l]

[m]

[mʲ]

[n]

[nʲ]

[p]

[pʱ]

[pʲ]

[p']

[r]

[rʱ]

[rʲ]

[s]

[sʱ]

[sʲ]

[ɬ]

ṣ

ṣı

t

th

tı

ť

v

w

z

zh

zı

ẓ

ẓı

j

jh

jı

[ʃ]

[ʃʲ]

[t]

[tʱ]

[tʲ]

[t']

[v]

[w]

[z]

[zʱ]

[zʲ]

[ʐ]

[ʐʲ]

[dʒ]

[dʒʱ]

[dʒʲ]

dj

djh

djı

x

[d͡ʑ]]

[d͡ʑʱ]

[d͡ʑʲ]

[ɣ]

• 1 - w archaicznym staroajdyniriańskim istniało [ɸ] lub [θ], które w klasycznej staroajdyniriańszczyźnie przeszły w [f]
• 2 - w języku archaicznym występowało również [χʷ], które zlało się z [xʷ]
• 3 - w języku archaicznym występowało również [ɬʷ], które zlało się z [ɬ]

Rozbieżność hw a qu wynika z nieujednoliconego sposobu zapisu archaicznego staroajdyniriańskiego, oraz najprawdopodobniej ajniadańskiego, gdzie spółgłoski labializowane były zapisywane w różnych tekstach zarówno z u jak i w. Z biegiem czasu większość spółgłosek labializowanych zanikła, a [xʷ] zostało ujednolicone do zapisu hw, [qʷ]~[kʷ] natomiast do qu.