Krakirski: Różnice pomiędzy wersjami
Hapana Mtu (dyskusja | edycje) |
Hapana Mtu (dyskusja | edycje) |
||
Linia 7: | Linia 7: | ||
|alfabet=[[Odprysk#Runy_krakiryczne|runy krakiryczne]], alfabet łaciński | |alfabet=[[Odprysk#Runy_krakiryczne|runy krakiryczne]], alfabet łaciński | ||
}} | }} | ||
− | + | [[Grafika:qraflag.png|thumb|right|<small><small>Flaga krakirska (poza kanonem Odprysku). Przedstawia Wszystkokraczącą Srokę, ''Qraqirruqåsi Bëalqi Qraqa''</small></small>.]] | |
− | '''Język krakirski''', krakir, klasyczny język krakirski (nazwa własna: ''qraqenë g’qëåqe'') | + | '''Język krakirski''', krakir, klasyczny język krakirski (nazwa własna: ''qraqenë g’qëåqe'') - starożytny język ze świata [[Odprysk|Odprysku]] używany przez lud Karkirów wywodzący się z wyspy Karii, przodek współczesnych [[Odprysk#Ludy_Pokosty|języków kuńskich]]. Jego zasięg obejmował znaczną część wybrzeża Morza Trzcin. |
==Alfabet== | ==Alfabet== | ||
Klasyczny język krakirski zapisywany był [[Odprysk#Runy_krakiryczne|runami krakirycznymi]] (kra. ''qnazir pëuqs'gëiram''). | Klasyczny język krakirski zapisywany był [[Odprysk#Runy_krakiryczne|runami krakirycznymi]] (kra. ''qnazir pëuqs'gëiram''). | ||
Linia 424: | Linia 424: | ||
|} | |} | ||
Zaimki osobowe przyłączają te same końcówki, co rzeczowniki męski. Zaimki dzierżawcze odmieniają się przez rodzaj, liczbę i przypadek na tej samej zasadzie, jak przymiotniki. | Zaimki osobowe przyłączają te same końcówki, co rzeczowniki męski. Zaimki dzierżawcze odmieniają się przez rodzaj, liczbę i przypadek na tej samej zasadzie, jak przymiotniki. | ||
+ | |||
===Czasownik=== | ===Czasownik=== | ||
Końcówką '''bezokolicznika''' jest ''-u''. <br> | Końcówką '''bezokolicznika''' jest ''-u''. <br> | ||
'''Formy osobowe''' tworzy się przez odcięcie od tematu czasownika końcówki bezokolicznika, a następnie doczepieniu kolejno wyznacznika czasu (dla czasu teraźniejszego jest to ''-u-'', dla przeszłego ''-a'', a dla przyszłego ''-e'') i właściwej końcówki osobowej (dla 'ja' jest to ''-p'', dla 'my' ''-pi'', dla ''ty, wy'' ''-pë'', dla osoby trzeciej l. poj. ''-m'', dla osoby trzeciej l. mn. ''-mi''). Końcówki trybów przypuszczającego ''-së'' i rozkazującego ''-qu'' dodaje się do form osobowych po wyznaczniku osoby. Przykłady: ''mirgrenu'' 'kusić', ''mirgrami'' 'kusiliśmy', ''mirgrenepë'' 'będziecie kusić', ''aedimu'' 'myśleć', ''aedimumsë'' 'myślałby (teraz)', ''aedimepëqu'' 'pomyśl (potem)'. <br> | '''Formy osobowe''' tworzy się przez odcięcie od tematu czasownika końcówki bezokolicznika, a następnie doczepieniu kolejno wyznacznika czasu (dla czasu teraźniejszego jest to ''-u-'', dla przeszłego ''-a'', a dla przyszłego ''-e'') i właściwej końcówki osobowej (dla 'ja' jest to ''-p'', dla 'my' ''-pi'', dla ''ty, wy'' ''-pë'', dla osoby trzeciej l. poj. ''-m'', dla osoby trzeciej l. mn. ''-mi''). Końcówki trybów przypuszczającego ''-së'' i rozkazującego ''-qu'' dodaje się do form osobowych po wyznaczniku osoby. Przykłady: ''mirgrenu'' 'kusić', ''mirgrami'' 'kusiliśmy', ''mirgrenepë'' 'będziecie kusić', ''aedimu'' 'myśleć', ''aedimumsë'' 'myślałby (teraz)', ''aedimepëqu'' 'pomyśl (potem)'. <br> | ||
'''Czasowniki zwrotne''' charakteryzują się dodatkową końcówką ''-st'', występującą po wszystkich innych elementach, np. ''lbëanalust'' 'myć się', ''lbëanalamst'' 'mył się', ''lbëanalupëqust'' 'myj się (teraz)' | '''Czasowniki zwrotne''' charakteryzują się dodatkową końcówką ''-st'', występującą po wszystkich innych elementach, np. ''lbëanalust'' 'myć się', ''lbëanalamst'' 'mył się', ''lbëanalupëqust'' 'myj się (teraz)' | ||
− | + | [[Grafika:ludypokosty.png|thumb|right|250px|Współczesny zasięg języków kuńskich w Pokoście w świecie Odprysku: karski (1), korsaryjski (2), mrojski (3), lański (4), koźmiński (5), klintoński (6), herbercki, widacki, kaszlucki (7). Część języków poza mapą.]] | |
==Tekst== | ==Tekst== | ||
Poniżej przykład zdania w klasycznym języku krakirskim i w dwóch spośród jego języków potomnych. | Poniżej przykład zdania w klasycznym języku krakirskim i w dwóch spośród jego języków potomnych. | ||
Linia 446: | Linia 447: | ||
[ub ɔ:lən iʁtsxanç pfa:ʁum ga:ʁ sa fxlɛ:ʔin e:təs] <br> | [ub ɔ:lən iʁtsxanç pfa:ʁum ga:ʁ sa fxlɛ:ʔin e:təs] <br> | ||
''jakaś zła ryba pływa w tej słodkiej wodzie'' | ''jakaś zła ryba pływa w tej słodkiej wodzie'' | ||
+ | |||
+ | ==Linki zewnętrzne== | ||
+ | * [http://www.conlanger.fora.pl/,2/,700.html Temat o języku krakirskim na starym forum conlanger. Wersja częściowo nieaktualna.] | ||
+ | * [http://www.conlanger.fora.pl/,2/,925.html Temat o językach kuńskich na starym forum conlanger. Wersja częściowo nieaktualna.] | ||
[[Kategoria:Odprysk]] | [[Kategoria:Odprysk]] | ||
[[Kategoria:Języki sztuczne a priori]] | [[Kategoria:Języki sztuczne a priori]] | ||
[[Kategoria:Nooblangi]] | [[Kategoria:Nooblangi]] |
Wersja z 22:04, 4 sie 2013
język krakirski qraqenë g’qëåqe | |
---|---|
Utworzenie: | Hapana Mtu w 2005 |
Sposoby zapisu: | runy krakiryczne, alfabet łaciński |
Lista conlangów |
Język krakirski, krakir, klasyczny język krakirski (nazwa własna: qraqenë g’qëåqe) - starożytny język ze świata Odprysku używany przez lud Karkirów wywodzący się z wyspy Karii, przodek współczesnych języków kuńskich. Jego zasięg obejmował znaczną część wybrzeża Morza Trzcin.
Alfabet
Klasyczny język krakirski zapisywany był runami krakirycznymi (kra. qnazir pëuqs'gëiram).
Fonetyka
Samogłoski
Przednie | Tylne | ||
---|---|---|---|
Przymknięte | i | u | |
Półprzymknięte | e | ɤ | |
Otwarte | a | ɒ |
Spółgłoski
Dwuwargowe | Dziąsłowe | Cerebralne | Podniebienne | Welarne | ||
---|---|---|---|---|---|---|
Nosowe | m | n | ɲ | |||
Zwarte | p b | t d | ʈ ɖ | k g | ||
Szczelinowe | ɸ β | s z | ʂ ʐ | x | ||
Drżące | r | |||||
Półsamogłoski | j | |||||
Boczne | l |
Ponadto pomiędzy dwiema samogłoskami występuje niefonemiczne zwarcie krtaniowe, np. zetrea 'garnek' wymawiane jest de facto [zetreʔa].
Gramatyka
Imiona
Rzeczowniki mają dwa rodzaje: męski i żeński. Rzeczowniki zakończone na -e lub -ë są rodzaju męskiego, natomiast te zakończone na -a są rodzaju męskiego. W liczbie mnogiej wszystkie rzeczowniki przyjmują jednakową końcówkę -ir. Przymiotniki w rodzaju męskim liczby pojedynczej mają końcówkę -enë (-ënë), w rodzaju żeńskim -i, w liczbie mnogiej natomiast oba rodzaje kończą się jednakowo - na -irt. Rzeczowniki i przymiotniki odmieniają się przez sześć przypadków.
Rzeczowniki | Przymiotniki | |||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Przypadek | Końcówki | r. ż. | r. m. | l. mn. | r. ż. | r. m. | l. mn. | funkcja |
Mianownik | - | glura 'złoto' | ilingë 'przyjaciel' | qnazir 'znaki' | maqenë 'chudy' | sëalqi 'słaba' | ålirt 'źli' | podmiot zdania |
Dopełniacz-biernik | mt, m, am | gluramt | ilingëm | qnaziram | maqenëm | sëalqim | ålirtam | przydawka dzierżawcza, dopełnienie bliższe |
Narzędnik | t, at | glurat | ilingët | qnazirat | maqenët | sëalqit | ålirtat | okolicznik narzędzia |
Celownik | gë, agë | gluragë | ilingëgë | qnaziragë | maqenëgë | sëalqigë | ålirt'gë | dopełnienie dalsze, okolicznik miejsca (dokąd) |
Przeciwcelownik | n, an | gluran | ilingën | qnaziran | maqenën | sëalqin | ålirtan | dopełnienie dalsze, okolicznik miejsca (skąd) |
Miejscownik | l, al | glural | ilingël | qnaziral | maqenël | sëalqil | ålirtal | okolicznik miejsca (gdzie) |
Stopniowanie przymiotników odbywa się przy pomocy postpozycji: gëa w stopniu wyższym, gëal w najwyższym względnym i gëå w najwyższym bezwzględnym.
Zaimki osobowe i dzierżawcze
osobowy | dzierżawczy | osoba |
---|---|---|
ugë | uggënë | ja |
nëa | nënë | my |
irgëa | irgënë | ty, wy |
a | agënë | ona |
u | ugënë | on |
llu | ugënë | on/ona (trzecia neutralna) |
agë | aggënë | oni/one |
Zaimki osobowe przyłączają te same końcówki, co rzeczowniki męski. Zaimki dzierżawcze odmieniają się przez rodzaj, liczbę i przypadek na tej samej zasadzie, jak przymiotniki.
Czasownik
Końcówką bezokolicznika jest -u.
Formy osobowe tworzy się przez odcięcie od tematu czasownika końcówki bezokolicznika, a następnie doczepieniu kolejno wyznacznika czasu (dla czasu teraźniejszego jest to -u-, dla przeszłego -a, a dla przyszłego -e) i właściwej końcówki osobowej (dla 'ja' jest to -p, dla 'my' -pi, dla ty, wy -pë, dla osoby trzeciej l. poj. -m, dla osoby trzeciej l. mn. -mi). Końcówki trybów przypuszczającego -së i rozkazującego -qu dodaje się do form osobowych po wyznaczniku osoby. Przykłady: mirgrenu 'kusić', mirgrami 'kusiliśmy', mirgrenepë 'będziecie kusić', aedimu 'myśleć', aedimumsë 'myślałby (teraz)', aedimepëqu 'pomyśl (potem)'.
Czasowniki zwrotne charakteryzują się dodatkową końcówką -st, występującą po wszystkich innych elementach, np. lbëanalust 'myć się', lbëanalamst 'mył się', lbëanalupëqust 'myj się (teraz)'
Tekst
Poniżej przykład zdania w klasycznym języku krakirskim i w dwóch spośród jego języków potomnych.
Krakirski
ålenë irtqanqe pearum pqlail edëssal
[ɒleɲe irtkanke peʔarum pklaʔil eɖessal]
zła ryba pływa w słodkiej wodzie
Korsarysjki
өл ишшаш юм паю єдешу пер
[ɯl jɯʃʃaʃ jum paju jedeʃu per]
zła ryba w słodkiej wodzie pływa
Mrojski
уб олен Iрзханх пфарум гар са фхлєін Етес
[ub ɔ:lən iʁtsxanç pfa:ʁum ga:ʁ sa fxlɛ:ʔin e:təs]
jakaś zła ryba pływa w tej słodkiej wodzie