Krakirski

język krakirski qraqenë g’qëåqe
Utworzenie:	Hapana Mtu w 2005
Sposoby zapisu:	runy krakiryczne, alfabet łaciński
Lista conlangów

Flaga krakirska (poza kanonem Odprysku). Przedstawia Wszystkokraczącą Srokę, Qraqirruqåsi Bëalqi Qraqa.

Język krakirski, krakir, klasyczny język krakirski (nazwa własna: qraqenë g’qëåqe) - starożytny język ze świata Odprysku używany przez lud Karkirów wywodzący się z wyspy Karii, przodek współczesnych języków kuńskich. Jego zasięg obejmował znaczną część wybrzeża Morza Trzcin.

Alfabet

Klasyczny język krakirski zapisywany był runami krakirycznymi (kra. qnazir pëuqs'gëiram).

Litera w runach krakirycznych	Litera w łacince	Nazwa litery	"Silny" fonem	"Słaby" fonem	Przykładowe słowa	IPA	Znaczenia	Uwagi
	D d	dama	d	ɖ	dizu, dëaqla	dizu, ɖakla	murować, sierp
	R r	rea	r		rageltu	rageltu	zakończyć
	T t	tea	t	ʈ	tåma, tërqenë	tɒma, ʈerkeɲe	matematyka, młody
	Z z	zala	z	ʐ	zetrea, zbëa	zetrea, ʐβa	garnek, podróż
	L l	lea	l		lipru	lipru	mieszkać
	S s	issa	s	ʂ	searu, sëalqenë	searu, ʂalkeɲe	brodzić, słaby
	B b	ba	b	β	bårde, bëarzgu	bɒrde, βarzgu	karzeł, posmarować
	M m	ma	m		maqenë	makeɲe	chudy, smukły
	P p	pa	p	ɸ	pequ, pëape	peku, ɸape	kłuć, pięć
	G g	ga	g	j	glura, gëåq	glura, jɒk	złoto, też
	N n	inna	n	ɲ	niqazëu, nëa	nikaʐu, ɲa	ukrywać, my
	Q q	qea	k	x	qaqë, qëne	kaxe, xene	cztery, wyspa
	St st	åsta, åstea	st	ʂʈ	stuqëu, stëble	stuxu, ʂʈeble	chcieć, białoskórnik
	U u	una	u		uqe	uke	osiem
	I i	ida	i		ilingë	iliɲje	przyjaciel
	A a	abëa	a		asqura	askura	cisza
	Å å	åda	ɒ		åbust	ɒbust	rodzić się
	O o	oda	ɤ		oerle	ɤerle	koromysło
	E e	ebëa	e		e	e	i
	Ë ë	sëalqi ebëa	e		agë, edëpëu	aje, eɖeɸu	oni, bronić	znak osłabienia, oddziałuje na poprzedzającą go spółgłoskę lub grupę spółgłosek; przed samogłoską niemy
	'	asqura			ab'bëm, blë'a, abbë'	abβem, βlea, aβ:	ponad, jesień, a kysz	znak rozdzielenia, wstrzymuje oddziaływanie ë na spółgłoski i samogłosek na ë; wycisza ë przed spółgłoską i w wygłosie (w nielicznych wyrazach obcych i onomatopejach)

Fonetyka

Samogłoski

		Przednie	Tylne
Przymknięte		i	u
Półprzymknięte		e	ɤ
Otwarte		a	ɒ

Spółgłoski

		Dwuwargowe	Dziąsłowe	Cerebralne	Podniebienne	Welarne
Nosowe		m	n		ɲ
Zwarte		p b	t d	ʈ ɖ		k g
Szczelinowe		ɸ β	s z	ʂ ʐ		x
Drżące			r
Półsamogłoski					j
Boczne			l

Ponadto pomiędzy dwiema samogłoskami występuje niefonemiczne zwarcie krtaniowe, np. zetrea 'garnek' wymawiane jest de facto [zetreʔa].

Gramatyka

Imiona

Rzeczowniki mają dwa rodzaje: męski i żeński. Rzeczowniki zakończone na -e lub -ë są rodzaju męskiego, natomiast te zakończone na -a są rodzaju męskiego. W liczbie mnogiej wszystkie rzeczowniki przyjmują jednakową końcówkę -ir. Przymiotniki w rodzaju męskim liczby pojedynczej mają końcówkę -enë (-ënë), w rodzaju żeńskim -i, w liczbie mnogiej natomiast oba rodzaje kończą się jednakowo - na -irt. Rzeczowniki i przymiotniki odmieniają się przez sześć przypadków.

		Rzeczowniki			Przymiotniki
Przypadek	Końcówki	r. ż.	r. m.	l. mn.	r. ż.	r. m.	l. mn.	funkcja
Mianownik	-	glura 'złoto'	ilingë 'przyjaciel'	qnazir 'znaki'	maqenë 'chudy'	sëalqi 'słaba'	ålirt 'źli'	podmiot zdania
Dopełniacz-biernik	mt, m, am	gluramt	ilingëm	qnaziram	maqenëm	sëalqim	ålirtam	przydawka dzierżawcza, dopełnienie bliższe
Narzędnik	t, at	glurat	ilingët	qnazirat	maqenët	sëalqit	ålirtat	okolicznik narzędzia
Celownik	gë, agë	gluragë	ilingëgë	qnaziragë	maqenëgë	sëalqigë	ålirt'gë	dopełnienie dalsze, okolicznik miejsca (dokąd)
Przeciwcelownik	n, an	gluran	ilingën	qnaziran	maqenën	sëalqin	ålirtan	dopełnienie dalsze, okolicznik miejsca (skąd)
Miejscownik	l, al	glural	ilingël	qnaziral	maqenël	sëalqil	ålirtal	okolicznik miejsca (gdzie)

Stopniowanie przymiotników odbywa się przy pomocy postpozycji: gëa w stopniu wyższym, gëal w najwyższym względnym i gëå w najwyższym bezwzględnym.

Zaimki osobowe i dzierżawcze

osobowy	dzierżawczy	osoba
ugë	uggënë	ja
nëa	nënë	my
irgëa	irgënë	ty, wy
a	agënë	ona
u	ugënë	on
llu	ugënë	on/ona (trzecia neutralna)
agë	aggënë	oni/one

Zaimki osobowe przyłączają te same końcówki, co rzeczowniki męski. Zaimki dzierżawcze odmieniają się przez rodzaj, liczbę i przypadek na tej samej zasadzie, jak przymiotniki.

Czasownik

Końcówką bezokolicznika jest -u.
Formy osobowe tworzy się przez odcięcie od tematu czasownika końcówki bezokolicznika, a następnie doczepieniu kolejno wyznacznika czasu (dla czasu teraźniejszego jest to -u-, dla przeszłego -a, a dla przyszłego -e) i właściwej końcówki osobowej (dla 'ja' jest to -p, dla 'my' -pi, dla ty, wy -pë, dla osoby trzeciej l. poj. -m, dla osoby trzeciej l. mn. -mi). Końcówki trybów przypuszczającego -së i rozkazującego -qu dodaje się do form osobowych po wyznaczniku osoby. Przykłady: mirgrenu 'kusić', mirgrami 'kusiliśmy', mirgrenepë 'będziecie kusić', aedimu 'myśleć', aedimumsë 'myślałby (teraz)', aedimepëqu 'pomyśl (potem)'.
Czasowniki zwrotne charakteryzują się dodatkową końcówką -st, występującą po wszystkich innych elementach, np. lbëanalust 'myć się', lbëanalamst 'mył się', lbëanalupëqust 'myj się (teraz)'

Współczesny zasięg języków kuńskich w Pokoście w świecie Odprysku: karski (1), korsaryjski (2), mrojski (3), lański (4), koźmiński (5), klintoński (6), herbercki, widacki, kaszlucki (7). Część języków poza mapą.

Tekst

Poniżej przykład zdania w klasycznym języku krakirskim i w dwóch spośród jego języków potomnych.

Krakirski

ålenë irtqanqe pearum pqlail edëssal
[ɒleɲe irtkanke peʔarum pklaʔil eɖessal]
zła ryba pływa w słodkiej wodzie

Korsaryjski

өл ишшаш юм паю єдешу пер
[ɯl jɯʃʃaʃ jum paju jedeʃu per]
zła ryba w słodkiej wodzie pływa

Mrojski

уб олен Iрзханх пфарум гар са фхлєін Етес
[ub ɔ:lən iʁtsxanç pfa:ʁum ga:ʁ sa fxlɛ:ʔin e:təs]
jakaś zła ryba pływa w tej słodkiej wodzie

Linki zewnętrzne

• Temat o języku krakirskim na starym forum conlanger. Wersja częściowo nieaktualna.
• Temat o językach kuńskich na starym forum conlanger. Wersja częściowo nieaktualna.
• Liczebniki krakirskie z zakresu 1-10 na stronie Janka Gorenca (pod Qraqenë G'qëåqe).