Thèvāngō Hēkrē: Różnice pomiędzy wersjami

Z Conlanger
Przejdź do nawigacji Przejdź do wyszukiwania
 
(Nie pokazano 19 pośrednich wersji utworzonych przez tego samego użytkownika)
Linia 2: Linia 2:
 
=Procesy=
 
=Procesy=
 
==Charakterystyka początkowa==
 
==Charakterystyka początkowa==
−
Pierwszą różnicą, jaka pojawiła się w języku była alofonia przy palatalizacji [ɣ]: standardowa [j] na północy miała wariant [ʝ].
+
===Alofonia /j/ [ɣ~x] oraz /ĵ/ [j~ʝ]===
 +
Jedną z pierwszych różnic, jakie pojawiły się w języku była alofonia przy palatalizacji [ɣ]: standardowa [j] na północy miała wariant [ʝ].
  
−
Kolejna alternatywa pojawiła się przy samym [ɣ], zastępowanym bezdźwięcznym [x]. Ten fonem pojawiał się więc w dwóch miejscach: jako substytut <j> oraz jako przydech. W tym ostatnim przypadku przez pewien czas działał normalny mechanizm palatalizacji [x]>[xʲ], jednak w wyniku analogii ów przydech również zaczął się palatalizować [x]>[ʝ].
+
Potem pojawiło się ubezdźwięcznienie <j> na początku wyrazu przez zasadę analogii do [x] przydechowego. Palatalizowało się jednak cały czas do [ʝ]. Następnie, proces ten objął również spółgłoskę ciężką /dj/ w nagłosie.
 +
===Początek epoki literackiej===
 +
Alofonia północna była we wczesnoarchaicznym państwie ludu Tjèvāngonō traktowana na równi z wymową standardową. Problem stanowił zapis /dj/ w pierwszej sylabie wyrazu, gdyż miał on dwie różne realizacje. Przyjęto więc konwencję, że w środku wyrazu zapisuje się go jako <dj>, które było wymawiane zawsze jako [dɣ], natomiast rozpoczynające słowo /dj/ o dwóch sposobach realizacji będzie zapisywane jako <tj> ze znakiem bezdźwięcznego <t> ulegającemu lub nie ulegającemu ubezdźwięcznieniu przez /j/ [ɣ~x] w zależności od mowy czytającego dany tekst.
 +
 
 +
[x] zastępujące dawne [ɣ] ulegało palatalizacji do dźwięcznego [ʝ], jednak dla [x] przydechowego przez pewien czas działał normalny mechanizm palatalizacji [x]>[xʲ]. Wyniku analogii ów przydech również zaczął się palatalizować [x]>[ʝ].
 +
 
 +
W pewnym momencie, ubezdźwięcznieniu uległy wszystkie /j/ i wszystkie palatalizowały się do [ʝ]. Spółgłoska ciężka <dj> uległa ubezdźwięcznieniu do /tx/, lecz przy palatalizacji pozostało [dʝ]. Wyjątek pojawił się przy spółgłosce ciężkiej <tj> [tx], która przez bezdźwięczne /t/ palatalizowała się do [tç]. Dzieje się tak, gdyż owo [tx] powstało z dużo starszego procesu, nie tak nagle i w inny sposób.
 +
 
 +
Do tego czasu nie zaszły zmiany w samogłoskach. Przedstawione dotąd różnice to drobiazgi, jednakże wpłyną one na zupełną zmianę brzmienia języka w przyszłości.
  
−
W konsekwencji, spółgłoski ciężkie <tj> i <dj> [dɣ] były wymawiane bezdźwięcznie [tx].
 
 
==Dalsze zmiany==
 
==Dalsze zmiany==
−
*Zanik głosek ciężkich (powodujący zmiany długości sylab i przesunięcia akcentu)
+
===Okres wczesny===
−
*3.
+
W tym okresie zaczynają pojawiać się błędy ortograficzne. Oficjalnie pismo pozostało takie samo, następujący opis będzie więc stosował zapis standardowy; zmienione zostaną jedynie makrony. Charakterystycznymi cechami tego okresu jest afrykatyzacja oraz zanik spółgłosek ciężkich
−
*4.
+
 
 +
Poniższe zmiany w palatalizacji uznawane są za pierwsze oznaki dialektyzacji języka:
 +
 
 +
Jeżeli poniższe głoski się palatalizowały, następowała afrykatyzacja głosek /t/ i /d/:
 +
*[t] > [tʲ] > [t͡ɕ]
 +
*[d] > [dʲ] > [d͡ʑ]
 +
*<dj> [tx] > [dʝ] > [ɟʝ]
 +
*<tj> [tx] > [tç] > [cç]
 +
 
 +
Zaniknęły głoski ciężkie powodując zmiany długości sylab i przesunięcia akcentu.
 +
*<ng> [ŋg], traktowane dotychczas jako jeden fonem, rozdzieliło się na dwa, często rozdzielając sylaby [ŋ.g]
 +
*<kv> [kf] zostało rozbide na dwa, jak wyżej: [k.f]
 +
*Spółgłoska ciężka <tl> [θ~ð] uległa przemianie w [s~z]. Równolegle z afrykatyzacją, palatalizacja <tl> [s]/[z] doprowadziła do powstania zmiękczenia: [ɕ]/[ʑ]. Spowodowało to również zmianę iloczasu i w konsekwencji przesunięcia akcentów np. flutlur [.fluθur] => flutlūr [flu.suːr]
 +
*<j>, <tj> i <dj> zostały opisane wcześniej.
 +
*vl <ʋ> przeszło w [v]
 +
*<ll~nl> [ʎ] przeszły w [j]
 +
*[Cr] uległo rozdzieleniu: [C.r]. Jeśli wyraz rozpoczyna się od tej zbitki, dochodzi krótka szwa:[Cə̆r]
 +
 
 +
Niektóre samogłoski krótkie nieakcentowane uległy pewnej destabilizacji. Pojawiają się też pierwsze błędy ortograficzne, w których mylone są nieakcentowane krótkie <nowiki><i></nowiki> oraz <y> (gdyż obie są wymawiane jako /ɪ/. Zaniknął też fonem krótkiego /ɨ/. Jego zanik obserwowano dużo wcześniej w wiejskich gwarach, w języku "wysokim" występuje on rzadko, lecz jego obecność była uważana za przejaw wysokiego urodzenia i bogatej kultury językowej. Dlatego też dialekt północny od tego momentu uważany jest za "niższy", choć jest to tylko wymysł bufonów z południa - w rzeczywistości, kultura pozostawała na porównywalnym poziomie.
 +
 
 +
Zaszły następujące przemiany w samogłoskach nieakcentowanych krótkich:
 +
*[ɛ] > [ɜ]
 +
*[e] > [ɘ]
 +
*[i] > [ɪ]
 +
*[ɨ] > [ɪ]
 +
 
 +
===Okres środkowy===
 +
 
 +
W okresie tym zaszły liczne przemiany w systemie samogłoskowym:
 +
 
 +
Krótkie nieakcentowane:
 +
*[a] > [æ~ɜ]
 +
*[ʌ] > [ʌ~ɜ]
 +
*[ɜ] > [ə]
 +
*[ɘ] > [ə]
 +
*[i] > [ɪ]
 +
*[ɔ] > [ɔ~ɞ]
 +
*[u] > [ʊ]
 +
 
 +
(Druga alofoniczna samogłoska wymawiana jest po welarnych i palatalnych)
 +
 
 +
Krótkie akcentowane:
 +
*[a] > [æ]
 +
*[e] > [ɪ]
 +
*[i] > [ɪ]
 +
 
 +
Długie nieakcentowane:
 +
*[aː] > [æː]
 +
*[iː] > [ɪː]
 +
*[uː] > [ʉː]
 +
*[ɨː] > [ɪː]
 +
 
 +
Długie akcentowane:
 +
*[aː] > [aæ]
 +
*[ɛː] > [ɛə]
 +
*[eː] > [iː]
 +
*[oː] > [oʊ]
 +
*[ɨː] > [ɪː]
 +
 
 +
(Niektóre samogłoski długie akcentowane stały się dyftongami)
 +
 
 +
===Okres późny===
 +
Podczas trwania tego okresu, powstają charakterystyczne dla dialektu północnego głoski nosowe.
 +
 
 +
Spamogłoski nazalizują się przed [ŋ], które w tym okresie zanika. Znazalizowana samogłoska staje się zawsze długa - ta nowa reguła osłabia niektóre prawa iloczasu. Np. w archaicznym wyrazie vrangē [vra'ŋgɛː]unasalizowało się [a] i stało się długie. Jednakże dzieje się to wbrew prawu, które mówi, że sylaba o budowie C+C+V nie może być długa. W konsekwencji wymowa północna okresu środkowego vrangē to [və̆'rãː.geː]
 +
 
 +
Samogłoski krótkie nieakcentowane:
 +
* an/àn [ɜŋ] > ẽ [ɛ̃ː]
 +
* en/èn [əŋ] > ẽ [ɛ̃ː]
 +
* in [ɪŋ] > ĩ [ɘ̃ː]
 +
* on [ɞŋ] > õ [ɔ̃ː]
 +
* un [ʊŋ] > ũ [ũː]
 +
* yn [ɪŋ] > ỹ [ɘ̃ː]
 +
 
 +
Samogłoski akcentowane:
 +
* an [aŋ] > ã [ãː]
 +
* àn [ʌŋ] > [ʌ̃ː] > ã [ãː]
 +
* en [ɛŋ] > ẽ [ɛ̃ː]
 +
* èn [ɪŋ] > ỹ [ɘ̃ː]
 +
* in [ɪŋ] > ĩ [ɘ̃ː]
 +
* on [oŋ] > õ [õː]
 +
* un [uŋ] > ũ [ũː]
 +
* yn [ɪŋ] > ỹ [ɘ̃ː]
  
 
=Fonetyka=
 
=Fonetyka=
 
==Samogłoski==
 
==Samogłoski==
 +
System samogłoskowy uległ znacznym przemianom w barwie, zachowany został iloczas, lecz na akcentowanych sylabach obserwuje się dyftongizację.
 +
 +
 
{| class="wikitable" style="text-align:center"
 
{| class="wikitable" style="text-align:center"
−
|+ Samogłoski
+
|+ Samogłoski długie akcentowane i dyftongi
 
!  
 
!  
−
! colspan=2|Przednie
+
! Przednie
−
! colspan=2|Centralne
+
! Centralne
−
! colspan=2|Tylne
+
! Tylne
−
|-
 
−
!
 
−
!<small>długie</small>
 
−
!<small>krótkie</small>
 
−
!<small>długie</small>
 
−
!<small>krótkie</small>
 
−
!<small>długie</small>
 
−
!<small>krótkie</small>
 
 
|-
 
|-
 
| '''Przymkięte'''
 
| '''Przymkięte'''
 
|[iː] ī
 
|[iː] ī
−
|[i] i
+
|
−
|[ɨː] ȳ
 
−
|[ɨ] ŷ
 
 
|[uː] ū
 
|[uː] ū
−
|[u] u
 
 
|-
 
|-
 
| '''Prawie przymknięte'''
 
| '''Prawie przymknięte'''
 +
|[ɪː] ȳ
 +
|
 
|
 
|
−
|[ɪ] y
+
|-
 +
| '''Półprzymknięte'''
 
|
 
|
 
|
 
|
 +
|[oʊ] ō
 +
|-
 +
| '''Półotwarte'''
 +
|[ɛə] ē
 
|
 
|
 
|
 
|
 +
|-
 +
| '''Otwarte'''
 +
|
 +
|[aæː] ā
 +
|
 +
|}
 +
 +
{| class="wikitable" style="text-align:center"
 +
|+ Samogłoski długie nieakcentowane
 +
!
 +
! Przednie
 +
! Centralne
 +
! Tylne
 +
|-
 +
| '''Przymkięte'''
 +
|
 +
|
 +
|
 +
|-
 +
| '''Prawie przymknięte'''
 +
|[ɪː] ȳ
 +
|
 +
|[ʊː] ū
 
|-
 
|-
 
| '''Półprzymknięte'''
 
| '''Półprzymknięte'''
 
|[eː] ḕ
 
|[eː] ḕ
−
|[e] è
 
 
|
 
|
 
|
 
|
−
|[oː] ō
 
−
|[o] o
 
 
|-
 
|-
 
| '''Półotwarte'''
 
| '''Półotwarte'''
 
|[ɛː] ē
 
|[ɛː] ē
−
|[ɛ] e
 
 
|
 
|
 +
|[ɔː] ō
 +
|-
 +
| '''Prawie otwarte'''
 +
|
 +
|[æː] ā
 +
|
 +
|}
 +
 +
{| class="wikitable" style="text-align:center"
 +
|+ Samogłoski nosowe
 +
!
 +
! Przednie
 +
! Centralne
 +
! Tylne
 +
|-
 +
| '''Przymkięte'''
 +
|
 +
|
 +
|[ũː] ũ
 +
|-
 +
| '''Półprzymknięte'''
 +
|
 +
|[ɘ̃ː] ĩ, ỹ
 +
|[õː] õ
 +
|-
 +
| '''Półotwarte'''
 +
|[ɛ̃ː] ẽ
 
|
 
|
−
|[ɔː] o
+
|[ɔ̃ː] õ
−
|[ʌ] à [ɔ] o
 
 
|-
 
|-
 
| '''Otwarte'''
 
| '''Otwarte'''
 +
|[ãː] ã
 +
|
 +
|
 +
|}
 +
 +
{| class="wikitable" style="text-align:center"
 +
|+ Samogłoski krótkie akcentowane
 +
!
 +
! Przednie
 +
! Centralne
 +
! Tylne
 +
|-
 +
| '''Przymkięte'''
 +
|
 +
|
 +
|[u] u
 +
|-
 +
| '''Prawie przymknięte'''
 +
|[ɪ] i
 +
|
 +
|
 +
|-
 +
| '''Półprzymknięte'''
 +
|[e] è
 
|
 
|
 +
|[o] o
 +
|-
 +
| '''Półotwarte'''
 +
|[ɛ] e
 
|
 
|
−
|[aː] ā
+
|[ʌ] à [ɔ] o
−
|[a] a
+
|-
 +
| '''Prawie otwarte'''
 
|
 
|
 +
| [æ] a
 
|
 
|
 
|}
 
|}
  
−
[ɛ] > [ə]
+
{| class="wikitable" style="text-align:center"
−
[e] > [i]
+
|+ Samogłoski krótkie nieakcentowane
 +
!
 +
! Przednie
 +
! Centralne
 +
! Tylne
 +
|-
 +
| '''Przymkięte'''
 +
|
 +
|
 +
|
 +
|-
 +
| '''Prawie przymknięte'''
 +
|[ɪ] i, y
 +
|
 +
|[ʊ] u
 +
|-
 +
| '''Półprzymknięte'''
 +
|[e] è
 +
|[ə] e, è
 +
|[o] o
 +
|-
 +
| '''Półotwarte'''
 +
|
 +
|[ɜ] a, à [ɞ] o
 +
|[ʌ] à [ɔ] o
 +
|-
 +
| '''Prawie otwarte'''
 +
|
 +
| [æ] a
 +
|
 +
|}
  
 
==Spółgłoski==
 
==Spółgłoski==
Linia 117: Linia 311:
 
| [tʲ] tì [dʲ] dì
 
| [tʲ] tì [dʲ] dì
 
|  
 
|  
−
| [kʲ] kì [gʲ] gì [j''~ʝ''] ĵ
+
| [kʲ] kì [gʲ] gì [ʝ] ĵ
 
|- align=center
 
|- align=center
 
! rowspan=2|'''Szczelinowe'''
 
! rowspan=2|'''Szczelinowe'''
Linia 139: Linia 333:
 
! <small>twarde</small>
 
! <small>twarde</small>
 
|  
 
|  
−
| [ʋ] vl
+
|  
 
|  
 
|  
 
|  
 
|  
Linia 188: Linia 382:
 
|}
 
|}
  
−
Zaniknęły spółgłoski ciężkie, zmieniając brzmienie, zanikając bądź rozdzielając się na dwie głoski. Podczas reinterpretacji podziału sylab archaiczne reguły iloczasu wciąż obowiązywały, wskutek czego zmienił się iloczas niektórych sylab np. tjè.'''vā.ngo'''.nō > tjè.'''van.gō'''.nō. Dalszą konsekwencją takiej zmiany jest przesunięcie akcentu tjè.vā.ngo.'''nṓ''' > tjè.van.'''gṓ'''.nō. Akcentowane samogłoski rozwijały się inaczej niż ich nieakcentowane odpowiedniki, więc proces ten prowadził do większych zmian barwowych.
+
Głoski spalatalizowane, dotychczas zarezerwowane dla słów w roli pacjensa, zrosły się z wyrazami klasy nieożywionej na stałe (z pewnymi wyjątkami) i przestały oznaczać dla nich funkcji pasjensa. W takich wyrazach dopiero palatalizacja następnej sylaby oznacza, że w zdaniu jest on pacjensem.
−
 
 
−
{| class="wikitable" style="text-align:center"
 
−
|+ Spółgłoski ciężkie
 
−
! Znak graficzny
 
−
! IPA
 
−
|-
 
−
| ng
 
−
| ŋg
 
−
|-
 
−
| kv
 
−
| kf''(~gv)''
 
−
|-
 
−
| tl
 
−
| θ''(~ð)''
 
−
|-
 
−
| j
 
−
| ɣ''(~x)''
 
−
|-
 
−
| tj
 
−
| dɣ''(~tx)''
 
−
|-
 
−
| tj
 
−
| dɣ
 
−
|-
 
−
| vl
 
−
| ʋ
 
−
|-
 
−
| ll, nl
 
−
| ʎ
 
−
|-
 
−
| C+r
 
−
| ["C"r]
 
−
|}
 
−
[[Kategoria:Tjèvāngō]]
 

Aktualna wersja na dzień 19:15, 15 wrz 2014

Thèvāngō Hēkrē (lub po prostu dialekt południowy) - dialekt wywodzący się z języka Tjèvāngō archaicznego.

Procesy

Charakterystyka początkowa

Alofonia /j/ [ɣ~x] oraz /ĵ/ [j~ʝ]

Jedną z pierwszych różnic, jakie pojawiły się w języku była alofonia przy palatalizacji [ɣ]: standardowa [j] na północy miała wariant [ʝ].

Potem pojawiło się ubezdźwięcznienie <j> na początku wyrazu przez zasadę analogii do [x] przydechowego. Palatalizowało się jednak cały czas do [ʝ]. Następnie, proces ten objął również spółgłoskę ciężką /dj/ w nagłosie.

Początek epoki literackiej

Alofonia północna była we wczesnoarchaicznym państwie ludu Tjèvāngonō traktowana na równi z wymową standardową. Problem stanowił zapis /dj/ w pierwszej sylabie wyrazu, gdyż miał on dwie różne realizacje. Przyjęto więc konwencję, że w środku wyrazu zapisuje się go jako <dj>, które było wymawiane zawsze jako [dɣ], natomiast rozpoczynające słowo /dj/ o dwóch sposobach realizacji będzie zapisywane jako <tj> ze znakiem bezdźwięcznego <t> ulegającemu lub nie ulegającemu ubezdźwięcznieniu przez /j/ [ɣ~x] w zależności od mowy czytającego dany tekst.

[x] zastępujące dawne [ɣ] ulegało palatalizacji do dźwięcznego [ʝ], jednak dla [x] przydechowego przez pewien czas działał normalny mechanizm palatalizacji [x]>[xʲ]. Wyniku analogii ów przydech również zaczął się palatalizować [x]>[ʝ].

W pewnym momencie, ubezdźwięcznieniu uległy wszystkie /j/ i wszystkie palatalizowały się do [ʝ]. Spółgłoska ciężka <dj> uległa ubezdźwięcznieniu do /tx/, lecz przy palatalizacji pozostało [dʝ]. Wyjątek pojawił się przy spółgłosce ciężkiej <tj> [tx], która przez bezdźwięczne /t/ palatalizowała się do [tç]. Dzieje się tak, gdyż owo [tx] powstało z dużo starszego procesu, nie tak nagle i w inny sposób.

Do tego czasu nie zaszły zmiany w samogłoskach. Przedstawione dotąd różnice to drobiazgi, jednakże wpłyną one na zupełną zmianę brzmienia języka w przyszłości.

Dalsze zmiany

Okres wczesny

W tym okresie zaczynają pojawiać się błędy ortograficzne. Oficjalnie pismo pozostało takie samo, następujący opis będzie więc stosował zapis standardowy; zmienione zostaną jedynie makrony. Charakterystycznymi cechami tego okresu jest afrykatyzacja oraz zanik spółgłosek ciężkich

Poniższe zmiany w palatalizacji uznawane są za pierwsze oznaki dialektyzacji języka:

Jeżeli poniższe głoski się palatalizowały, następowała afrykatyzacja głosek /t/ i /d/:

  • [t] > [tʲ] > [t͡ɕ]
  • [d] > [dʲ] > [d͡ʑ]
  • <dj> [tx] > [dʝ] > [ɟʝ]
  • <tj> [tx] > [tç] > [cç]

Zaniknęły głoski ciężkie powodując zmiany długości sylab i przesunięcia akcentu.

  • <ng> [ŋg], traktowane dotychczas jako jeden fonem, rozdzieliło się na dwa, często rozdzielając sylaby [ŋ.g]
  • <kv> [kf] zostało rozbide na dwa, jak wyżej: [k.f]
  • Spółgłoska ciężka <tl> [θ~ð] uległa przemianie w [s~z]. Równolegle z afrykatyzacją, palatalizacja <tl> [s]/[z] doprowadziła do powstania zmiękczenia: [ɕ]/[ʑ]. Spowodowało to również zmianę iloczasu i w konsekwencji przesunięcia akcentów np. flutlur [.fluθur] => flutlūr [flu.suːr]
  • <j>, <tj> i <dj> zostały opisane wcześniej.
  • vl <ʋ> przeszło w [v]
  • <ll~nl> [ʎ] przeszły w [j]
  • [Cr] uległo rozdzieleniu: [C.r]. Jeśli wyraz rozpoczyna się od tej zbitki, dochodzi krótka szwa:[Cə̆r]

Niektóre samogłoski krótkie nieakcentowane uległy pewnej destabilizacji. Pojawiają się też pierwsze błędy ortograficzne, w których mylone są nieakcentowane krótkie <i> oraz <y> (gdyż obie są wymawiane jako /ɪ/. Zaniknął też fonem krótkiego /ɨ/. Jego zanik obserwowano dużo wcześniej w wiejskich gwarach, w języku "wysokim" występuje on rzadko, lecz jego obecność była uważana za przejaw wysokiego urodzenia i bogatej kultury językowej. Dlatego też dialekt północny od tego momentu uważany jest za "niższy", choć jest to tylko wymysł bufonów z południa - w rzeczywistości, kultura pozostawała na porównywalnym poziomie.

Zaszły następujące przemiany w samogłoskach nieakcentowanych krótkich:

  • [ɛ] > [ɜ]
  • [e] > [ɘ]
  • [i] > [ɪ]
  • [ɨ] > [ɪ]

Okres środkowy

W okresie tym zaszły liczne przemiany w systemie samogłoskowym:

Krótkie nieakcentowane:

  • [a] > [æ~ɜ]
  • [ʌ] > [ʌ~ɜ]
  • [ɜ] > [ə]
  • [ɘ] > [ə]
  • [i] > [ɪ]
  • [ɔ] > [ɔ~ɞ]
  • [u] > [ʊ]

(Druga alofoniczna samogłoska wymawiana jest po welarnych i palatalnych)

Krótkie akcentowane:

  • [a] > [æ]
  • [e] > [ɪ]
  • [i] > [ɪ]

Długie nieakcentowane:

  • [aː] > [æː]
  • [iː] > [ɪː]
  • [uː] > [ʉː]
  • [ɨː] > [ɪː]

Długie akcentowane:

  • [aː] > [aæ]
  • [ɛː] > [ɛə]
  • [eː] > [iː]
  • [oː] > [oʊ]
  • [ɨː] > [ɪː]

(Niektóre samogłoski długie akcentowane stały się dyftongami)

Okres późny

Podczas trwania tego okresu, powstają charakterystyczne dla dialektu północnego głoski nosowe.

Spamogłoski nazalizują się przed [ŋ], które w tym okresie zanika. Znazalizowana samogłoska staje się zawsze długa - ta nowa reguła osłabia niektóre prawa iloczasu. Np. w archaicznym wyrazie vrangē [vra'ŋgɛː]unasalizowało się [a] i stało się długie. Jednakże dzieje się to wbrew prawu, które mówi, że sylaba o budowie C+C+V nie może być długa. W konsekwencji wymowa północna okresu środkowego vrangē to [və̆'rãː.geː]

Samogłoski krótkie nieakcentowane:

  • an/àn [ɜŋ] > ẽ [ɛ̃ː]
  • en/èn [əŋ] > ẽ [ɛ̃ː]
  • in [ɪŋ] > ĩ [ɘ̃ː]
  • on [ɞŋ] > õ [ɔ̃ː]
  • un [ʊŋ] > ũ [ũː]
  • yn [ɪŋ] > ỹ [ɘ̃ː]

Samogłoski akcentowane:

  • an [aŋ] > ã [ãː]
  • àn [ʌŋ] > [ʌ̃ː] > ã [ãː]
  • en [ɛŋ] > ẽ [ɛ̃ː]
  • èn [ɪŋ] > ỹ [ɘ̃ː]
  • in [ɪŋ] > ĩ [ɘ̃ː]
  • on [oŋ] > õ [õː]
  • un [uŋ] > ũ [ũː]
  • yn [ɪŋ] > ỹ [ɘ̃ː]

Fonetyka

Samogłoski

System samogłoskowy uległ znacznym przemianom w barwie, zachowany został iloczas, lecz na akcentowanych sylabach obserwuje się dyftongizację.


Samogłoski długie akcentowane i dyftongi
Przednie Centralne Tylne
Przymkięte [iː] ī [uː] ū
Prawie przymknięte [ɪː] ȳ
Półprzymknięte [oʊ] ō
Półotwarte [ɛə] ē
Otwarte [aæː] ā
Samogłoski długie nieakcentowane
Przednie Centralne Tylne
Przymkięte
Prawie przymknięte [ɪː] ȳ [ʊː] ū
Półprzymknięte [eː] ḕ
Półotwarte [ɛː] ē [ɔː] ō
Prawie otwarte [æː] ā
Samogłoski nosowe
Przednie Centralne Tylne
Przymkięte [ũː] ũ
Półprzymknięte [ɘ̃ː] ĩ, ỹ [õː] õ
Półotwarte [ɛ̃ː] ẽ [ɔ̃ː] õ
Otwarte [ãː] ã
Samogłoski krótkie akcentowane
Przednie Centralne Tylne
Przymkięte [u] u
Prawie przymknięte [ɪ] i
Półprzymknięte [e] è [o] o
Półotwarte [ɛ] e [ʌ] à [ɔ] o
Prawie otwarte [æ] a
Samogłoski krótkie nieakcentowane
Przednie Centralne Tylne
Przymkięte
Prawie przymknięte [ɪ] i, y [ʊ] u
Półprzymknięte [e] è [ə] e, è [o] o
Półotwarte [ɜ] a, à [ɞ] o [ʌ] à [ɔ] o
Prawie otwarte [æ] a

Spółgłoski

Spółgłoski
Bilabialne Wargowo-zębowe Zębowe Dziąsłowe Podniebienne Miękkopodniebienne
Nosowe twarde [m] m [n] n [ŋ] n
miękkie [mʲ] mì ɲ [nì]
Zwarte twarde [p] p [b] b [t] t [d] d [k] k [g] g
miękkie [pʲ] pì [bʲ] bì [tʲ] tì [dʲ] dì [kʲ] kì [gʲ] gì [ʝ] ĵ
Szczelinowe twarde [f] f [v] v [θ~ð] tl [x] h
miękkie [fʲ] fì [vʲ] vì, vlì [θʲ] tlì [xʲ] î [ɣ] llì, nlì
Aproksymanty twarde
miękkie
Drżące twarde [r] r
miękkie [rʲ] rì
Boczne twarde [l] l [ʎ] nl, ll
miękkie [ʎ] lì

Głoski spalatalizowane, dotychczas zarezerwowane dla słów w roli pacjensa, zrosły się z wyrazami klasy nieożywionej na stałe (z pewnymi wyjątkami) i przestały oznaczać dla nich funkcji pasjensa. W takich wyrazach dopiero palatalizacja następnej sylaby oznacza, że w zdaniu jest on pacjensem.

Źródło: „https://jezykotw.webd.pl/w/index.php?title=Thèvāngō_Hēkrē&oldid=12870”