Thèvāngō Hēkrē
Thèvāngō Hēkrē (lub po prostu dialekt południowy) - dialekt wywodzący się z języka Tjèvāngō archaicznego.
Procesy
Charakterystyka początkowa
Pierwszą różnicą, jaka pojawiła się w języku była alofonia przy palatalizacji [ɣ]: standardowa [j] na północy miała wariant [ʝ].
Kolejna alternatywa pojawiła się przy samym [ɣ], zastępowanym bezdźwięcznym [x]. Ten fonem pojawiał się więc w dwóch miejscach: jako substytut <j> oraz jako przydech. W tym ostatnim przypadku przez pewien czas działał normalny mechanizm palatalizacji [x]>[xʲ], jednak w wyniku analogii ów przydech również zaczął się palatalizować [x]>[ʝ].
W konsekwencji, spółgłoski ciężkie <tj> i <dj> [dɣ] były wymawiane bezdźwięcznie [tx].
Dalsze zmiany
- Zanik głosek ciężkich (powodujący zmiany długości sylab i przesunięcia akcentu)
- 3.
- 4.
Fonetyka
Samogłoski
| Przednie | Centralne | Tylne | ||||
|---|---|---|---|---|---|---|
| długie | krótkie | długie | krótkie | długie | krótkie | |
| Przymkięte | [iː] ī | [i] i | [ɨː] ȳ | [ɨ] ŷ | [uː] ū | [u] u |
| Prawie przymknięte | [ɪ] y | |||||
| Półprzymknięte | [eː] ḕ | [e] è | [oː] ō | [o] o | ||
| Półotwarte | [ɛː] ē | [ɛ] e | [ɔː] o | [ʌ] à [ɔ] o | ||
| Otwarte | [aː] ā | [a] a | ||||
[ɛ] > [ə] [e] > [i]
Spółgłoski
| Bilabialne | Wargowo-zębowe | Zębowe | Dziąsłowe | Podniebienne | Miękkopodniebienne | ||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Nosowe | twarde | [m] m | [n] n | [ŋ] n | |||
| miękkie | [mʲ] mì | ɲ [nì] | |||||
| Zwarte | twarde | [p] p [b] b | [t] t [d] d | [k] k [g] g | |||
| miękkie | [pʲ] pì [bʲ] bì | [tʲ] tì [dʲ] dì | [kʲ] kì [gʲ] gì [ʝ] ĵ | ||||
| Szczelinowe | twarde | [f] f [v] v | [θ~ð] tl | [x] h | |||
| miękkie | [fʲ] fì [vʲ] vì, vlì | [θʲ] tlì | [xʲ] î [ɣ] llì, nlì | ||||
| Aproksymanty | twarde | ||||||
| miękkie | |||||||
| Drżące | twarde | [r] r | |||||
| miękkie | [rʲ] rì | ||||||
| Boczne | twarde | [l] l | [ʎ] nl, ll | ||||
| miękkie | [ʎ] lì |
Zaniknęły spółgłoski ciężkie, zmieniając brzmienie, zanikając bądź rozdzielając się na dwie głoski. Podczas reinterpretacji podziału sylab archaiczne reguły iloczasu wciąż obowiązywały, wskutek czego zmienił się iloczas niektórych sylab:
tjè.vā.ngo.nō > thi.van.gō.nō
Dalszą konsekwencją takiej zmiany jest przesunięcie akcentu:
tjè.vā.ngo.nṓ > thi.van.gṓ.nō
Akcentowane samogłoski rozwijały się inaczej niż ich nieakcentowane odpowiedniki, więc proces ten prowadził do większych zmian barwowych.
| Znak graficzny | IPA |
|---|---|
| ng | ŋg |
| kv | kf(~gv) |
| tl | θ(~ð) |
| j | ɣ(~x) |
| tj | dɣ(~tx) |
| tj | dɣ |
| vl | ʋ |
| ll, nl | ʎ |
| C+r | ["C"r] |