Thèvāngō Hēkrē
Thèvāngō Hēkrē (lub po prostu dialekt południowy) - dialekt wywodzący się z języka Tjèvāngō archaicznego.
Procesy
Charakterystyka początkowa
Pierwszą różnicą, jaka pojawiła się w języku była alofonia przy palatalizacji [ɣ]: standardowa [j] na północy miała wariant [ʝ].
Kolejna alternatywa pojawiła się przy samym [ɣ], zastępowanym bezdźwięcznym [x]. Ten fonem pojawiał się więc w dwóch miejscach: jako substytut <j> oraz jako przydech. W tym ostatnim przypadku przez pewien czas działał normalny mechanizm palatalizacji [x]>[xʲ], jednak w wyniku analogii ów przydech również zaczął się palatalizować [x]>[ʝ].
W konsekwencji, spółgłoski ciężkie <tj> i <dj> [dɣ] były wymawiane bezdźwięcznie [tx].
Dalsze zmiany
Poniższe zmiany w palatalizacji uznawane są za pierwsze oznaki dialektyzacji języka: W wyniku palatalizacji nastąpiła afrykatyzacja głosek /t/ i /d/:
[t] > [tʲ] > [t͡ɕ] [d] > [dʲ] > [d͡ʑ] <dj> [dɣ] > [dʝ] > [ɟʝ] <tj> [dɣ] > [tç] > [cç]
- Zanik głosek ciężkich (powodujący zmiany długości sylab i przesunięcia akcentu)
- 3.
- 4.
Fonetyka
Samogłoski
Przednie | Centralne | Tylne | ||||
---|---|---|---|---|---|---|
długie | krótkie | długie | krótkie | długie | krótkie | |
Przymkięte | [iː] ī | [i] i | [ɨː] ȳ | [ɨ] ŷ | [uː] ū | [u] u |
Prawie przymknięte | [ɪ] y | |||||
Półprzymknięte | [eː] ḕ | [e] è | [oː] ō | [o] o | ||
Półotwarte | [ɛː] ē | [ɛ] e | [ɔː] o | [ʌ] à [ɔ] o | ||
Otwarte | [aː] ā | [a] a |
[ɛ] > [ə] [e] > [i]
Spółgłoski
Bilabialne | Wargowo-zębowe | Zębowe | Dziąsłowe | Podniebienne | Miękkopodniebienne | ||
---|---|---|---|---|---|---|---|
Nosowe | twarde | [m] m | [n] n | [ŋ] n | |||
miękkie | [mʲ] mì | ɲ [nì] | |||||
Zwarte | twarde | [p] p [b] b | [t] t [d] d | [k] k [g] g | |||
miękkie | [pʲ] pì [bʲ] bì | [tʲ] tì [dʲ] dì | [kʲ] kì [gʲ] gì [ʝ] ĵ | ||||
Szczelinowe | twarde | [f] f [v] v | [θ~ð] tl | [x] h | |||
miękkie | [fʲ] fì [vʲ] vì, vlì | [θʲ] tlì | [xʲ] î [ɣ] llì, nlì | ||||
Aproksymanty | twarde | ||||||
miękkie | |||||||
Drżące | twarde | [r] r | |||||
miękkie | [rʲ] rì | ||||||
Boczne | twarde | [l] l | [ʎ] nl, ll | ||||
miękkie | [ʎ] lì |
Zaniknęły spółgłoski ciężkie, zmieniając brzmienie, zanikając bądź rozdzielając się na dwie głoski. Podczas reinterpretacji podziału sylab archaiczne reguły iloczasu wciąż obowiązywały, wskutek czego zmienił się iloczas niektórych sylab:
tjè.vā.ngo.nō > thi.van.gō.nō
Dalszą konsekwencją takiej zmiany jest przesunięcie akcentu:
tjè.vā.ngo.nṓ > thi.van.gṓ.nō
Akcentowane samogłoski rozwijały się inaczej niż ich nieakcentowane odpowiedniki, więc proces ten prowadził do większych zmian barwowych.
Znak graficzny | IPA |
---|---|
ng | ŋg |
kv | kf(~gv) |
tl | θ(~ð) |
j | ɣ(~x) |
tj | dɣ(~tx) |
tj | dɣ |
vl | ʋ |
ll, nl | ʎ |
C+r | ["C"r] |