Język brygijski

Język brygijski Tanka prisska
Sposoby zapisu:	Grecki
Typologia:	Fleksyjny SVO
Faktycznie
Utworzenie:	Henryk Pruthenia w 2018
W Adnacie
Używany w :	brak
Klasyfikacja:	j. indoeuropejskie j. brygijski
Lista conlangów

Zobacz też słownik tego języka.

Język brygijski - język używany w Adnacie.

Dźwięki

Samogłoski

• i iː u uː (i ī u ū)
• eː oː (ē ō)
• ɛ ɔ (e o)
• a aː (a ā)

• ai au (ai au)
• ei eu (ei eu)

Spółgłoski

• m n ŋ (m n n)
• p b t d k ɡ (p b t d k g)
• ts dz (ts ds)
• s (s)
• l r j w (r l i w)

Akcent

Akcent jest stały, pada zawsze na pierwszą sylabę wyrazu. Ot tej zasady istnieją jednak wyjątki:

• czasowniki złożone, prefiksowane - akcent pada na rdzeń, a nie prefiks;
• dawne czasowniki z reduplikowanym rdzeniem - akcent pada na "drugą" część rdzenia czasownika;
• u czasowników tematycznych augment imperfektu nie jest nigdy akcentowany, podczas gdy u czasowników tematycznych akcentowany jest zawsze.

Zmiany dźwiękowe

• b, d, g > p, t, k
• bʰ, dʰ, gʰ > b, d, g
• HN-, HR > oN-, oR-
• h₁, eh₁, h₁e > e
• h₂, eh₂, h₂e > a
• h₃, eh₃, h₃e > e
• ḱ, ǵ > k, g
• k, g > ts, dz _{e, i, j}
• ē > æi > æ > a
• ey, ew > ei, eu
• oy, ow > ai, au
• -r̥ > -u
• m̥, n̥, r̥, l̥ > im, in, ir, il (przed k, g)
• m̥, n̥, r̥, l̥ > am, an, ar, al
• w- > b-
• kʷ, gʷ > k, g
• -m > -n
• ss > s
• -rs-, -ns- > ss
• rm > rn
• ks > ss
• tw, dw > ss
• au, eu > ā, ē _{m, n}
• -m- > ∅ (w końcówkach)

Zapis

Powszechnie stosuje się alfabet grecki.

Alfabet brygijski

Litera grecka		Łacinka
Α α	ᾰ	a
	ᾱ	ā
ΑΙ αι		ai
ΑΥ αυ		au
Β β		b
Γ γ		g
Ϝ ϝ		w
Δ δ		d
Ε ε		e
ΕΙ ει		ei
ΕΥ ευ		eu
Ζ ζ		ds
Η η		ē
Ι ι	ῐ	i
	ῑ	ī
Ϊ ϊ		ï
Κ κ		k
Λ λ		l
Μ μ		m
Ν ν		n
Ξ ξ		ks
Ο ο		o
ΟΥ ου		ū
Π π		p
Ρ ρ		r
Σ σ ς		s
Τ τ		t
Υ υ		u
Ϋ ϋ		ü
Ͳ ͳ		ts
Ω ω		ō

Gramatyka

Zaimek

Zaimek osobowy

I i II osoba

Cas.	Sg		Pl
	I	II	I	II
Nom.	es	tu	bei	iu
Gen.	omen	ten	asso	usno
Dat.	omai	tai	ass	usnei
Acc.	ome	swe	nos	bos
Loc.	omai	tai	assi	usni
Poss.	omos	swos	assos	usos

III osoba

Cas.	Sg			Pl
	m	f	n
Nom.	tos	sa	to	tai
Gen.	tosio, tosnai	sosas	tosio, tosnai	tosōn
Dat.	tosnei	sosai	tosnei	taimos
Acc.	ton	san	tot	tons
Loc.	tosni	sosia	tosni	taisu
Pos.	tosios	sasios	todosios	taisios

Zaimek wskazujący

Ten, ta, to

Cas.	Sg			Pl
	m	f	n
Nom.	tsenos	ka	ko	kai
Gen.	tsesio	tsesas	tsesio	tsesōn
Dat.	tsesnei	tsesai	tsesnei	tseimos
Acc.	tsen	kan	ko	tsens
Loc.	tsesni	tsesia	tsesni	tseisu

Tamten, tamta, tamto

Cas.	Sg			Pl
	m	f	n
Nom.	ienos	ia	i	ei
Gen.	isio	iesas	isio	isōn
Dat.	isnei	iesai	isnei	eimos
Acc.	in	ian	i	ins
Loc.	isni	isia	isni	eisu

Zaimek pytający

Kto? Co?

Cas.	kto?	co?
Nom.	kis	ki
Gen.	kesio	koso
Dat.	kesnei	kosnei
Acc.	kin	ki
Loc.	kesni	kosni
Poss.	kesios Czyj?

Rzeczownik

Deklinacja I f

Cas.	Sg.	Pl.
Nom.	a	ās
Gen.	as	ān
Dat.	ai	ās
Acc.	an	ans
Loc.	ai	as
Voc.	a	ās

Deklinacja II m

Cas.	Sg.	Pl.
Nom.	os	ōs
Gen.	ai	ōn
Dat.	ai	ōs
Acc.	on	ons
Loc.	ei	ais
Voc.	e	ōs

Deklinacja II n

Cas.	Sg.	Pl.
Nom.	on	a
Gen.	ai	ōn
Dat.	ai	ōs
Acc.	on	A
Loc.	ei	ais
Voc.	on	a

Deklinacja III m, f

Cas.	Sg.	Pl.
Nom.	is	ēs
Gen.	eis	ēn
Dat.	ei	iōs
Acc.	in	ins
Loc.	ei	is
Voc.	i	ēs

Deklinacja III n

Cas.	Sg.	Pl.
Nom.	in	ia
Gen.	eis	ēn
Dat.	ei	iōs
Acc.	in	ia
Loc.	ei	is
Voc.	in	ia

Deklinacja IV m

Cas.	Sg.	Pl.
Nom.	us	ēs
Gen.	aus	ōn
Dat.	ei	ōs
Acc.	un	uns
Loc.	ei	us
Voc.	u	ēs

Deklinacja IV f

Cas.	Sg.	Pl.
Nom.	u	e
Gen.	aus	ōn
Dat.	ei	ōs
Acc.	un	uns
Loc.	ei	us
Voc.	u	e

Deklinacja V m, f

Cas.	Sg.	Pl.
Nom.	s, ∅	es
Gen.	es	ōn
Dat.	ai	mos
Acc.	an	ans
Loc.	i	s
Voc.	ō	es

Deklinacja V n

Cas.	Sg.	Pl.
Nom.	∅	ia
Gen.	es	ōn
Dat.	ai	mos
Acc.	∅	ia
Loc.	i	s
Voc.	∅	ia

Przymiotnik

Deklinacja twarda

Cas.	Sg			Pl
	m	f	n
Nom.	os	a	o	ai
Gen.	osio	osas	osio	osōn
Dat.	osnei	osai	osnei	aimos
Acc.	on	an	o	ons
Loc.	osni	osia	osni	aisu

Deklinacja miękka

Cas.	Sg			Pl
	m	f	n
Nom.	is	ia	e	ei
Gen.	esio	esas	esio	esōn
Dat.	esnei	esai	esnei	eimos
Acc.	en	ian	e	ens
Loc.	esni	esia	esni	eisu

Przysłówek

Przysłówki odprzymiotnikowe przyjmują końcówkę -o (twardotematowe) lub -ei/-i (miękkotematowe). Reszta przymiotników może przyjąć dowolną końcówkę

Przyimek

Przyimki łączą się, w zależności od znaczenia, z różnymi przypadkami.

Gen.

• eks - od + GEN, z + GEN
• anti - przeciwko + DAT
• metser - aż do + GEN
• pal- - za + NOM (z przymiotnikami)
• kamba - ku + DAT

Dat.

• sen - z + INS, gdy + NOM
• peri - dla + GEN

Acc.

• es - w + ACC, do + ACC
• per - o + LOC
• kamba - przez + ACC

Loc.

• en - w + LOC
• swa - między + INS
• pra - przy + LOC
• pro - przed + INS (czas)

Acc. et Loc.

W zależności od użytego przypadka, mamy do czynienia z ruchem, lub statycznym położeniem.

• upi - pod + INS, pod + ACC
• epi - na + LOC, na + ACC
• antan - przed + INS, przed + ACC

Czasownik

Czasowniki w języku brygijskim dzielimy na dwie grupy:

• tematyczne - należą do niej jedynie czasowniki o temacie samogłoskowym;
• atematyczne - należą do niej przede wszystkim czasowniki o tematach spółgłoskowych, ale też część tematów samogłoskowych.

Częstym zjawiskiem są asymilacje spółgłosek przed końcówkami, np.

• <k>, <g>, <t>, <d> przed <t>, <d>, <n> przechodzą w <s>;
• <k>, <g> przed <m> przechodzą w <s>;
• <k>, <g> przed <e>, <i> przechodzą w <ts>, <ds> (Uwaga! Wyjątkiem są <k>, <g> pochodzące od PIE *kʷ, *gʷ;
• oczekiwana zbitka <ss> przed samogłoskami upraszcza się do <s>;
• oczekiwane zbitki <ks>, <rs>, <ns> upraszczają się do <ss>;
• oczekiwana zbitka <gs> upraszcza się do <ks>.

Tryb oznajmujący

Czas teraźniejszy

Czas Teraźniejszy

Osoba	Tematyczne				Atematyczne				być
	Samogłoskowe				Samogłoskowe		Spółgłoskowe
	Sg.	Pl.	Sg.	Pl.	Sg.	Pl.	Sg.	Pl.	Sg.	Pl.
I	bero	berōs	stista	stistās	nēmi	nēmos	teusmi	tusmos	esmi	smos
II	beres	berete	stistas	stistate	nēs	nēte	teuks	tuste	es	ste
III	beret	beront	stistat	stistant	nēt	nēnt	teust	tukont	est	sont

Część czasowników może posiadać w liczbie mnogiej zmiany w rdzeniu.

Aoryst

Z pomocą aorystu opisuje się zjawiska przeszłe dokonane, często o perfektywnym znaczneiu.

Aoryst

Pers.	Tematyczne		Atematyczne				być
	Samogłoskowe		Samogłoskowe		Spółgłoskowe
	Sg.	Pl.	Sg.	Pl.	Sg.	Pl.	Sg.	Pl.
I	beroson	berosōs	nēson	nēsōs	teusson	teussōs	esson	essome
II	beroses	berosete	nēses	nēsete	teusses	teussete	esses	essete
III	beroset	berosont	nēset	nēsont	teusset	teussont	esset	essont

W odmianie atematycznej dochodzi do wzdłużenia samogłosek tematycznych nie będących dyftongami, np. stati stać > stāson stałem. Część czasowników z samogłoską tematyczną <e> zamiast spodziewanego <ē> w aoryście posiada krótką samogłoskę <a>. W małej grupie czasowników tematycznych dochodzi też do wymiany jakościowej samogłosek.
Częstym zjawiskiem jest też asymilacja oczekiwanych zbitek:

• ss > s
• ks > ss
• gs > ks
• rs > ss
• ns > ss

Imperfekt

Imperfekt opisuje zjawiska przeszłe nieumiejscowione w czasie, często też niedokonane, długotrwałe.

Imperfekt

Pers.	Tematyczne		Atematyczne				być
	Samogłoskowe		Samogłoskowe		Spółgłoskowe
	Sg.	Pl.	Sg.	Pl.	Sg.	Pl.	Sg.	Pl.
I	eberon	eberome	enēn	enēme	eteukan	eteusme	esan	esme
II	eberes	eberete	enēs	enēte	eteuks	eteuste	eses	este
III	eberet	eberent	enēt	enēnt	eteust	eteutsent	esest	esent

Imperfekt tworzy się za pomocą augmentu e-. U tematycznych czasowników prefiksowanych augment e- może zostać wstawiony między rdzeń czasownika a prefiks. Zjawisko to nie dotyczy wszystkich prefiksów.

Czas przyszły

Czas przyszły opisuje przyszłe zjawiska.

Czas przyszły

Pers.	Tematyczne		Atematyczne				być
	Samogłoskowe		Samogłoskowe		Spółgłoskowe
	Sg.	Pl.	Sg.	Pl.	Sg.	Pl.	Sg.	Pl.
I	beronai	beronime	nēnen	nēnime	teuknen	teuknime	sen	sime
II	beronis	beronite	nēnes	nēnite	teuknes	teuknite	ses	site
III	beronit	beronint	nēnet	nēnint	teuknet	teuknint	set	sint

Tryb rozkazujący

Tryb rozkazujący

Pers.	Tematyczne		Atematyczne				być
	Samogłoskowe		Samogłoskowe		Spółgłoskowe
	Sg.	Pl.	Sg.	Pl.	Sg.	Pl.	Sg.	Pl.
II	bere	berete	nē	nēte	teuk	teukte	es	ste

Tryb łącząco-przypuszczający

Za pomocą trybu łączącego-przypuszczającego opisuje się zjawiska, które choć się nie odbyły, są możliwe, używany też jest w zdaniach warunkowych, a także w życzeniach. Pełni też funkcję grzecznościowego trybu rozkazującego. Z jego pomocą także tworzy się zdania podrzędne opisujące lub charakteryzujące ludzi, zjawiska etc (przydawkowe), np. XXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXX Człowiek, który często śpiewa.; także zdania warunkowe ('XXXXXXXXXXXXXXX Wejdziesz, jeżeli się poddasz), czy podrzędne dopełnieniowe XXXXXXXXXXXXXXX Wiem, że nic nie wiem; XXXXXXXXXXXXXXX Widziałem, że zjadłeś.

Tryb łącząco-przypuszczjący

Pers.	Tematyczne		Atematyczne				być
	Samogłoskowe		Samogłoskowe		Spółgłoskowe
	Sg.	Pl.	Sg.	Pl.	Sg.	Pl.	Sg.	Pl.
I	berō	berōme	nēwō	nēwome	teukō	teukome	esō	esome
II	berēs	berēte	nēwes	nēwete	teukes	teukete	eses	esete
III	berēt	berōnt	nēwet	nēwont	teuket	teukont	eset	esont

Tryb nieświadka

Za pomocą trybu nieświadka opisujemy zjawiska, których nie jesteśmy bądź nie byliśmy świadkami, które relacjonujemy dowiedziawszy się o nich od osób trzecich.

Tryb nieświadka

Pers.	Tematyczne		Atematyczne				być
	Samogłoskowe		Samogłoskowe		Spółgłoskowe
	Sg.	Pl.	Sg.	Pl.	Sg.	Pl.	Sg.	Pl.
I	berome	beromē	nēme	nēmē	teukame	teukmē	esame	esmē
II	berese	beretē	nēse	nētē	teukse	teuktē	esese	estē
III	berete	berente	nēte	nēnte	teukte	teukente	eseste	esente

Strona bierna

Strona bierna

Ind.
Prs.
Pers.	Sg.	Pl.
I	berer	beromost
II	berotar	beresse
III	berotor	berontor
Ao.
Pers.	Sg.	Pl.
I	beroser	berosmost
II	berostar	berosesse
III	berostor	berosontor
Imp.
Pers.	Sg.	Pl.
I	eberer	eberomost
II	eberotar	eberesse
III	eberotor	eberontor
Fut.
Pers.	Sg.	Pl.
I	beroner	beronmost
II	berontar	beronesse
III	berontor	beronontor
Imper.
Pers.	Sg.	Pl.
II	beretar	beresse
Subj.
Pers.	Sg.	Pl.
I	berōr	berēmost
II	berētar	berēsse
III	berētor	berōntor
Aud.
Pers.	Sg.	Pl.
I	berere	beromoste
II	berotare	beressē
III	berotore	berontore

Imiesłowy

Imiesłowy

Czynny	berontos	nēntos	teukontos	sontos
Bierny	beromos	nēmos	teukmos	-

Bezokolicznik

Bezokolicznik przyjmuje końcówkę -ti. Rzeczownik odczasownikowy przyjmuje końcówkę -tus.

Bezokolicznik

Znaczenie	nieść	wstać	zaczynać	prowadzić	stać	być
Bezokolicznik	bereti	stistati	nēti	teusti	stati	buti
Rzeczownik odczasownikowy	beretus	stistatus	nētus	teustus	status	butus

Czasowniki mocne

Czasowniki mocne to czasowniki, które w liczbie mnogiej czasu teraźniejszego posiadają oddzielną formę. Forma ta zaznaczana jest w słowniku.

Czasowniki nieregularne

Czasowniki nieregularne posiadają dwa rdzenie:

• jeden dla bezokolicznika, imiesłowu czynnego, liczby pojedynczej czasu teraźniejszego, trybu rozkazującego, a także imperfektu;
• drugi dla reszty form;

Czasownik być jest całkowicie nieregularny. Oto krótka lista wszystkich czasowników nieregularnych:

• esti, tont, etontos - jeść
• testi, tent, tetontos - dać
• ati, ent, antos - wierzyć
• gelti, galont, gelontos - chcieć
• beisti, beitent, beitontos - widzieć
• sleuti, salont, slewontos - słyszeć
• arti, eront, arontos - lubić
• mosti, amgont, mogontos - móc
• asti, egont, agontos - mówić
• berti, beront, barontos - opowiadać
• persti, passont, pessontos - łamać
• tensti, tankont, tankontos - gryźć
• baiti, bint, baiontos - zabić
• merti, amront, merontos - umrzeć, umierać
• bmeti, bemont, bmontos - wiać, dmuchać
• sesti, stont, setontos - siedzieć, siadać
• dreti, drant, drentos - biec, pobiec
• keiti, kent, keintos - wygrywać, zwyciężyć
• pleuti, 2. sg. prs. pleus, 2. pl. prs. plaute, plānt, plēntos - pływać
• keti, kint, kentos - żyć
• lasti, letont, latontos - kazać

Należy pamiętać, że część czasowników posiada też oddzielną formę dla liczby mnogiej czasu teraźniejszego. Nie są to czasowniki nieregularne, lecz czasowniki mocne.

Tekst

Owca i konie	Owis tek markōs	Οϝις τεκ μαρκως
Na wzgórzu owca, która nie miała wełny, zobaczyła konie: jeden ciągnął ciężki wóz, drugi dźwigał wielki ładunek, a trzeci wiózł szybko człowieka. Owca rzekła do koni: „Serce mnie boli, widząc, co człowiek nakazuje robić koniom”. Konie odpowiedziały: „Słuchaj, owco, serca nas bolą, kiedy widzimy, jak człowiek, pan, zabiera twoją wełnę na płaszcz dla samego siebie. I owca nie ma wełny”. Usłyszawszy to, owca pobiegła przez równinę.	Epi gerei owis, ka ne sedsēt aulnan, beiteset markons: ainos etésset kraon bennon, teusos ébast meko dōrgon, tek tisros ebádset usto biron. Owis akset peri markōs: „Tsento tsar, beitonto ki biros letet berdseti markōs ”. Markōs mlauioset: „Sluie, owi, tsentōs tsartia, kai beitemos, kei biros, pelos, areiet swan aulnan peri karpai somosnei tosnei. Tek owis ne esédset aulnan. Kai owis salset ko, owis draset kamba demlon.	Επι γερει οϝις, κα νε σεζητ αυλναν, βειτεσετ μαρκονς: αινος ετέσσετ κραον βεννον, τευσος έβαστ μεκο δωργον, τεκ τισρος εβάζετ υστο βιρον. Οϝις αξετ περι μαρκως: „Ͳεντο ͳαρ, βειτοντο κι βιρος λετετ βερζετι μαρκως ”. Μαρκως μλαυιοσετ: „Σλυιε, οϝι, ͳεντως ͳαρτια, και βειτεμος, κει βιρος, πελος, αρειετ σϝαν αυλναν περι καρπαι σομοσνει τοσνει. Τεκ οϝις νε εσέζετ αυλναν. Και οϝις σαλσετ κο, οϝις δρασετ καμβα δεμλον.