Język sylurski
Przejdź do nawigacji
Przejdź do wyszukiwania
| Język sylurski Wmbu sîllursy [ˈʉmbu ˈsi:ɬursɨ] | |
|---|---|
| Sposoby zapisu: | Łacińskie |
| Typologia: | Fleksyjny SVO |
| Faktycznie | |
| Utworzenie: | Henryk Pruthenia w 2018 |
| W Adnacie | |
| Używany w : | brak |
| Klasyfikacja: | j. indoeuropejskie
|
| Lista conlangów | |
|
Zobacz też słownik tego języka. |
Język sylurski - jeden z języków używanych w Adnacie.
Dźwięki
Samogłoski
- i ɨ ʉ u (i y w u)
- ø (œ)¹
- ɛ ɔ (e o)
- a (a)
Każda samogłoska posiada też swój długi odpowiednik.
¹Samogłoska [ø] przeszła w większości dialektów w [ɨ].
Dyftongi
- Vi̯ (Vi)
- Vɨ̯ (e)
- Vu̯ (Vw)
Spółgłoski
- m n (m n)
- n̥, m̥ (nh mh)
- p b t d k ɡ (p b t d c g)
- f v θ ð s z ɣ χ h (f v th dd s s gg ch h)
- w r r̥ l ɬ j (w r rh l ll i)
Głoska [ø]
Samogłoska [ø] przeszła w większości dialektów w [ɨ], także w rejestrach wysokich i języku oficjalnym. Jest on wciąż żywy we wschodnich, górskich dialektach, przez co jest on uwzględniany w gramatyce i słowniku, choć poleca zamienianie się głoski [ø] głoską [ɨ].
Zmiany dźwiękowe
- ī > ai
- ū > ī
- f- > ∅
- b, d, g > v, ð, ɣ V_V
- p, t, k > b, d, g V_V
- pp, tt, kk > p, t, k
- h- > ∅
- ww, jj > gw, dj V_V
- nd, mb > nn, mm
- s- > h-
- ô > ōu
- z > r
- hl, hn, hr, hm > ɬ, n̥, r̥, m̥
- hs > ks
- VnS, VmS > VS
- j- > ∅
- l- > j-
- wr-, wl- > r-, l-
- str- > θr
- sp-, sk- > f-, χ-
- w- > gw-
- sw > w-
- gw, kw, hw > b, p, f
- au > ɨ̄
- i, u > ə, ɨ (akcentowane w zamkniętej sylabie)
- eu > eo
- i, e > iw, eo; _h, _RC, _w
- ā > ea; _h, _RC, _w
- ks > χ
- VbC, VfC, VvC > VwC
- GG > G (np. -db- > b)
- -l- > ɬ
- ll > l
- VhC > VC
- ND > NZ, NT > NS (ld > lð)
- a, e > ei, ɨi (w otwartej sylabie, Cj też się liczy za otwartą)
- Cj, Cij > CC
- i, u, a > ∅ tuż po akcentowanej (nie zawsze)
- a > ə _R, _M (w sylabie zamkniętej)
- u, i > ɨ _R, _M (w sylabie zamkniętej)
- mlV, nlV, mrV, nrV > bl, dl, br, dr
- uw > ɨw
- VgC, VkC > VɨC
- ōu > eu
- ōi > ø
- ē, ō > iɛ, o (w otwartych akcentowanych), ɛu, ou (w zamkniętych akcentowanych), -i, -u (w reszcie pozycji)
- st-, zd- > -sk, -zg
- -st, -zd > -sk, -zg
- VsC > VC (wyjątek przed -k)
- -Vvr > -Vvr (po dyftongach?)
neutralizacja akuzatywu
- ā > œ (w zamkniętych przed sonorną pod akcentem), a (reszta akcentowanych), ɛ (zamknięte nieakcentowane), a (zamknięte nieakcentowane przed sonorną), o (otwarte nieakcentowanych, wygłos)
- ə > ʉ
- VtC, VdC > VsC
- VlC- > VC, VrC- > rVC- (+wzdłużenie zastępcze)
- CVlC, CVrC > CRVC (+wzdłużenie zastępcze)
- VCC > VSC
- eo, eu > ø
- ga- > gja- > ja-
- VZR > VSR
- CC > C (+wzdłużenie zastępcze)
- V: > V (jeżeli nieakcentowane)
- ø > ɨ
Gramatyka
Zaimek
Rzeczownik
| N. | Cas. | o- | jo- | an-, C- | ōn- | r- | u- | z- | i- | ī- | ō- | ||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| I | II | III | IV | V | |||||||||||
| m | n | m | n | m | f | f | m, f | m | n | n | n, f | f | f | ||
| SG | Nom. | ∅ | ʉn | ∅ | ʉn | ∅ | s | un | ir | ɨ | u | ʉr | ɨ | ai | u |
| Gen. | a | ai | nɨr | ɨr | unɨr | rɨr | ɨr | ɨr | rɨr | aɨ | ur | ur | |||
| Dat. | ai | ni | i | uni | ri | wi | wi | ri | ai | ø | ø | ||||
| Acc. | ʉn | nɨn | ɨn | unɨn | rɨn | ɨn | u | rɨn | ɨ | un | un | ||||
| PL | Nom. | ur | u | ur | u | nɨr | ɨr | unɨr | ɨr | wɨr | i | ru | aɨ | uɨ | uɨ |
| Gen. | ø | nø | ø | unø | rø | wø | wø | rø | uɨ | uɨn | ø | ||||
| Dat. | mʉr | nmʉr | mʉr | umʉr | rumʉr | mʉr | mʉr | rumʉr | mʉr | mʉr | mʉr | ||||
| Acc. | ʉd | u | ʉd | u | nɨd | ɨd | unɨd | rɨd | ɨd | i | ru | ɨd | uɨn | uɨ | |
Przymiotnik
| N. | Cas. | I | II | III | ||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| o- | jo-, i- | u- | ||||||||
| m | f | n | m | f | n | m | f | n | ||
| Sg. | Nom. | ∅ | u | ʉn | ɨ | ɨ | ɨ | u | u | |
| Gen. | a | ur | a | ai | aɨ | ɨr | ur | ɨr | ||
| Dat. | ai | ø | ai | ai | ai | wi | ø | wi | ||
| Acc. | ʉn | un | ʉn | ʉn | ɨ | ɨn | un | u | ||
| Pl | Nom. | ur | uɨ | u | ur | aɨ | wɨr | uɨ | i | |
| Gen. | ø | ø | ø | ø | uɨ | wø | ø | wø | ||
| Dat. | mʉr | mʉr | mʉr | mʉr | mʉr | mʉr | mʉr | mʉr | ||
| Acc. | ʉd | uɨ | u | ʉd | ɨd | ɨd | uɨ | i | ||
Przysłówek
Przysłówek tworzy się od przymiotnika za pomocą sufiksu -i.
Czasownik
Czasownik odmienia się przez czasy i liczby. Występują tylko dwa czasy:
- teraźniejszy;
- przeszły - pochodna pragermańskiego imperfektu.
Imiesłów przeszły ograniczony został jedynie do użycia imiesłowowego.
| Czasownik | Bezokolicznik | Znaczenie | PRE | IMP | PERF | ||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Sg | Pl | Sg | Pl | ||||
| I | baisnu | wiedzieć | baissi | baisni | baisc | bidwn | iawisn |
| II | cœnu | próbować | ciwssi | cœni | cysc | cyrwn | iacyrn |
| iœthnu | rosnąć | iiwthsi | iœthni | iysc | iwddwn | iaiwthn | |
| clœfnu | pękać | cliwfsi | clœfni | clywt | clwvwn | iaclwfn | |
| rhyifnu | martwić się | rhifsi | rhyifni | rhywt | rhywwn | iarhywn | |
| difnu | nurkować | difsi | difni | dywt | dwvwn | iaddwfn | |
| III | drunchnu | pić | drunchsi | drunchni | drunt | drwnchwn | iadrwnchn |
| wumnu | pływać | wumsi | wumni | wumt | symwn | iasymn | |
| ufnu | pomagać | ufsi | ufni | uft | yfyn | iaggyfn | |
| IV | bryichnu | łamać | brichsi | bryichni | brat | briecwn | iawrwchn |
| pumnu | przyjść | piwmsi | pumni | pumt | piemwn | iacymn | |
| V | yisnu | jeść | issi | yisni | œsc | œdwn | iaggyisn |
| iuchnu | leżeć | ichsi | iuchnni | iat | iœggwn | iaiyichn | |
| VI | scunnu | stać | scunsi | scunni | scowsc | scoddwn | iascathn |
| eifnu | mieć | eivaisi | eifnni | awdir | awdidwn | iaggawd | |
| VII | aisnu | nazywać się | aissi | aisni | ehaisc | ehaidwn | iaggaisn |
| ynu | czerpać | yssi | yni | eysc | eyswn | iaggyn | |
| dawnu | umierać | dawsi | dawnthi | deddawt | deddawwn | iaddawn | |
| eifnu | ciosać | eifsi | eifni | ehywt | eheibwn | iaggeifnn | |
| buchnu | chodzić | buchsi | buchni | bewuth | bewuchwn | iawuchn | |
| biechnu | walczyć | biechsi | biechni | bebit | bevieggwn | iaviechn | |
| bienu | grzać | bieisi | bieni | bevowt | bevœn | iavien | |
| blowsnu | ofiarować, poświęcać | blowssi | blowsni | bœlowsc | bœlodwn | iawlowsn | |
| SŁABE | airwnu | chronić | airs | airth | airwddir | airwddwn | iaggairwth |
| eimnu | naciskać | eims | eimth | eimddir | eimddwn | iaggeimth | |
| byinu "być" | ||
|---|---|---|
| Pers. | Sg | Pl |
| 1. | ŵm | iwrum |
| 2. | iwr | iwrud |
| 3. | wsc | hŵni |
| Pers. | Sg | Pl |
| 1. | bas | bierun |
| 2. | basc | |
| 3. | ||
Imiesłowy
W języku sylurskim występują cztery imiesłowy przymiotnikowe:
- czynny teraźniejszy - -n doklejone do bezokolicznika;
- czynny przeszły - -n, -in doklejane do formy pojedynczej czasu przeszłego;
- bierny teraźniejszy - -nth doklejane do bezokolicznika.
- bierny przeszły - ia- ... -th dla czasowników słabych oraz oddzielne formy dla czasowników mocnych;
Dodatkowo od czynnych imiesłowów przymiotników można utworzyć imiesłowy przysłówkowe poprzez dodanie końcówki -i.
Język w ostatnim czasie coraz bardziej ewoluuje w stronę zarzucenia dawnego podziału imiesłowowego i zachowania podziału bierny : czynny, podobnej jak w większości j. germańskich.
Tryb rozkazujący
Tryb rozkazujący tworzy się poprzez odcięcie końcówki bezokolicznika.
Teksty
| Polski | Sylurski (oficjalny) | Sylurski (wschodni) |
|---|---|---|
| Owca i konie | Chiebwn ŵn yifur | Chiebwn ŵn yifur |
| Na wzgórzu owca, która nie miała wełny, zobaczyła konie: jeden ciągnął ciężki wóz, drugi dźwigał wielki ładunek, a trzeci wiózł szybko człowieka. Owca rzekła do koni: „Serce mnie boli, widząc, co człowiek nakazuje robić koniom”. Konie odpowiedziały: „Słuchaj, owco, serca nas bolą, kiedy widzimy, jak człowiek, pan, zabiera twoją wełnę na płaszcz dla samego siebie. I owca nie ma wełny”. Usłyszawszy to, owca pobiegła przez równinę. | Wn ylai chiebwn, fiwllaigwn nyi awdir bylun, hyft yifwd: brwt raisc baenwn eivaiggwn, either drawcht grŷdwn outhrwn, ŵn thrŵdd rawt ysri mwnunyn. Chiebwn hâchddir to yifwd: "Ryd eiggaisi, hyifni, fat bŵnsi donw mwn yifwd". Yifur ŵnwwrddun: "Rŷ, chiebwn, rydunyr eichni, fŵni hyifni, fie mwn, rŷi, niumsi thainun bylun yr paiddun yr hyvwn. Ŵn chiebwn nyi awdir bylun."Fŵni wsc iarŷth wth, chiebwn thlyht thryf eillunyn. | Wn ylai chiebwn, fiwllaigwn nyi awdir bylun, hœft yifwd: brwt raisc baenwn eivaiggwn, either drawcht grŷdwn outhrwn, ŵn thrŵdd rawt œsri mwnunyn. Chiebwn hâchddir to yifwd: "Rœd eiggaisi, hyifni, fat bŵnsi donw mwn yifwd". Yifur ŵnwwrddun: "Rŷ, chiebwn, rœdunyr eichni, fŵni hyifni, fie mwn, rŷi, niumsi thainun bylun yr paiddun yr hœvwn. Ŵn chiebwn nyi awdir bylun."Fŵni wsc iarŷth wth, chiebwn thlyht thryf eillunyn. |