Języki jalniockie I
Języki jalniockie I — kyońska grupa językowa, używana głównie w Górach Żelaznych. W jej skład wchodzą cztery języki:
- surandralski (urzędowy i główny język Surandralu);
- âng qo'or (niewielka społeczność surandralska, większość użytkowników znajduje się w Âng Qo'or — jedyny język jalniocki I używany poza Górami Żelaznymi);
- czouski (mniejszość surandralska, bardzo bliski językowi surandralskiemu);
- lecajski (mniejszość surandralska, najbardziej różny z całej rodziny, używany jako język podupadłej religii bharhi).
Z wyjątkiem tego ostatniego, wszystkie rozwinęły się z starosurandralskiego, znajdującego się wokół Thomkhódu i są przez to wzajemnie zrozumiałe. W pewnym stopniu są zrozumiałe z czwartym językiem tej grupy, który rozwinął się w Mevacie. Pozwala to określić drzewo rodziny w następujący sposób:
- język prajalniocki I (†)
- język starosurandralski (†*)
- język surandralski
- język âng qo'or
- język czouski
- język starolecajski (†*)
- język lecajski
- język starosurandralski (†*)
Chociaż wywodzą się z języków izolujących, wszystkie współczesne języki tej rodziny są w mniejszym lub większym stopniu aglutynacyjne (âng qo'or jest najbardziej innowacyjny pod tym względem).
Nazwa grupy pochodzi od surandralskiego określenia Gór Żelaznych (Jál Ňokhën).
Nieznany jest stopień spokrewnienia z językami jalniockimi II, położonymi na północny wschód od Mevatu (głównie rejencje Waňaem, Taľdži, Watpẽsam), o ile są w ogóle spokrewnione, a ich podobieństwo nie wynika z ligi językowej.
Tabela kognatów wybranych słów
| znaczenie | surandralski | âng qo'or | czouski | lecajski | prajolniocki |
|---|---|---|---|---|---|
| dom | bañ /ˈbaŋ/ |
bang /ˈbaŋ/ |
zbañ /ˈbaŋ/ |
zbank /ˈspaŋkʰ/ |
|
| kolor | keë /ˈkɛə/ |
käj /ˈkæj/ |
kär /ˈkær/ |
skaze /ˈskʰaze/ |
|
| źródło | val /ˈval/ |
val /ˈval/ |
valë /ˈvalɪ/ |
fał /ˈfaʟ/ |
|
| człowiek | zã /ˈzɐ̃/ |
zâl /ˈzɔːl/ |
ʒam /ˈd͡zam/ |
džom /ˈt͡ʃom/ |
|
| siła | kool /ˈkɔɔl/ |
qo'or /ˈqɔʔɔr/ |
kohor /ˈkɔhɔr/ |
kos /ˈkʰos/ |