Język aswa

Z Conlanger
Przejdź do nawigacji Przejdź do wyszukiwania
ASWA
«aswa ylil»
'
{{{flaga}}} {{{terytorium}}}
▸ Używany: {{{w}}}
▸ Użytkownicy: {{{użyt}}}
▸ Regulacja: {{{regu}}}
▸ Pismo: pismo łacińskie
▸ Cel: {{{cel}}}
▸ Autor: {{{autor}}}
▸ Słownik: niedostępny
▸ Kody: {{{kody}}}
{{{demo}}}
Kody{{{cc}}}

        Aswa («aswa ylil» [ɑs'wɒj lil]) jest conlangiem Canisa, używanym do przeróżnych celów. Aswa zastąpiła ahtialański w wielu zastosowaniach, przede wszystkim dla sztuki. Powstał około roku 2010 na bazie projektu czystego, tonalnego języka; obecnie znajduje się w wersji czwartej. Jest to najlepiej skonstruowany dotychczas język tego autora. Istnieje silna interferencja między językami ahtialańskim, a aswą.

Aswa jest merą: zachowuje się tak, jakby na nieznany język aprioryczny wywierały ogromny wpływ języki naturalne, co skutkuje luźną mieszanką na wszystkich poziomach konstrukcji tego conlangu.

Wymowa

Dźwięki powszechne
  Dwuwar. Zębowe Dziąs. Podnieb. Wel. Jęz.
~ Gardł.
Nosowe m n ŋ
Zwarte proste p t c k q
afrykaty p͡x t͡x k͡x
Afrykaty proste ʦ
złożone ʦ͡x
Szczelinowe dźwięczne v ~ w z ɣ ~ ʢ
bezdźwięczne f s ʃ x
Drżące r
Boczne ɫ ~ ɫ͡ʢ
Płynne w ɹ j
Dźwięki rzadkie
  Dwuwar. Zębowe Dziąs. Podnieb. Wel. Jęz.
Zwarte Dźwięczne b d ɟ
Przednie Centralne Tylne
Przymknięte
Blank vowel trapezoid.png
i
ɨ • ʉ
ɘ • ɵ
ɯ • u
e
ə
o
ɛ
æ
ɑ
Prawie przymknięte
Półprzymknięte
Średnie
Półotwarte
Prawie otwarte
Otwarte

Kolorem zielony oznaczono dominujące samogłoski w języku, natomiast czerwonym pewne warianty.

Zjawiska fonetyczne

Harmonia samogłosek

Samogłoski układają się w grupy, w jednostce słowa nie powinny mieszać się samogłoski różnych grup. Harmonia ta nie jest do końca ustalona i czasem jest łamana ("e" /ɛ/ bywa, że zachowuje się neutralnie). Morfemy funkcyjne, takie jak końcówki przypadków, są zazwyczaj zależne od rdzenia słowa.

Przednie Neutralne Tylne
i [i] é [ɘ]
ü [ʉ] u [u]
ə [æ]
e [ɛ] 		ı [ɨ] a [ɑ]
ö [ɵ] o [o]

Długość samogłosek

Aswa różnicuje długie samogłoski od krótkich. Długie samogłoski są 150% do 200% długości krótkich. Długie zapisuje się przez podwojenie litery, np. «ölüük» "drozd".

Inicjalne /j/

W przeszłości morfem {i-} [i], będący prefiksem mianownika w układzie ergatywnym, bywał skracany do [j], jeśli nie padał na niego akcent (czyli w praktyce prawie zawsze) i jeśli poprzednie słowo kończyło się na samogłoskę (aswa ma akcent na końcową sylabę słowa). Ta reguła nie dotyczyła leksykalnego "i".

  1. Słowo podstawowe: «İntər» (liść).
  2. «İřintər thömüksü» (liść jest zielony)
  3. «Swané yřintər thömüksü.» (darowany liść jest zielony)

Obecnie jedyną poprawną regułą jest zapisywanie "y" w każdej sytuacji, czy to się wymawia jako [i] czy [j]:

  1. «çhels yçhels» (niepoprawna niepoprawność), ze zbitką [ɫsjʦx]

Opcjonalnie można wstawić szwę dla ułatwienia wymowy:

  1. «çhelsə yçhels» (niepoprawna niepoprawność), z [ɫsəjʦx]

Finalne /j/

Przy odmianie osobowej czasownika finalne /j/, gdy pojawia się po spółgłosce, zachowuje się inaczej: zazwyczaj po prostu zmiękcza głoskę tak, jak to jest w językach słowiańskich.

  • «talay» (od «talargé») - strzelają;
  • «sələyi» (od «sələyrgé») - pachną
  • «səpil’» (od «səpilgé», też po prostu «səp») - gryzą

Fonemy /k/ oraz /q/

Dźwięki [k] oraz [q] są de facto alofonami jednego fonemu (/k/). Funkcjonują one tak samo, jak w języku kazańskotatarskim: /k/ pojawia się przed samogłoskami przednimi i "é", a /q/ przed tylnymi, "ı" oraz na końcu słowa. W cyrylickiej ortografii nie ma w ogóle tego rozróżnienia.

Cytat:
"Kazań": Qazan
ALE
"Kercz": Kerç

Fonem /ɹ/

Dziąsłowy (czasem zadziąsłowy) fonem /ɹ/, bardzo powszechny w aswie, nie występuje w żadnym rdzeniu. Służy do zlepiania morfemów w sytuacji, gdy obie krawędzie morfemów są samogłoskami:

  • «talargé» - strzelać, «talařu» - strzelanie, strzelanina

Fonem /v/

Fonem /v/, zazwyczaj dwuwargowy, zmienia się w /w/, gdy występuje pomiędzy samogłoskami.

Warianty

Jak w większości języków, fonetyka także i aswy nie jest jednolita. Na razie nie opracowano conworldu, w którym miałby być używany ten język, ale i tak są pewne warianty wymowy, które odzwierciedlałyby różnice geograficzne użytkowników tego języka. Istnieją dwa takie warianty, które - sztucznie - podzielimy w tym artykule na północne i południowe, gdzie północne to standardowa wersja. Wobec tego:

Północne Południowe
/ɫ/: [lˤ] /ɫ/: [lˠ]
/ɣ/: [ɣ]~[ʕ] /ɣ/: [ɣ]
/r/: [r] oraz [ɹ] /r/: [r] lub [ɹ]
/v/: [β] ~ [w] /v/: [v]
/f/: [ɸ] /f/: [f]
/ʃ/: [ʃ] /ʃ/: [ɕ]

Pisownia

        Aswę zapisuje się za pomocą alfabetu łacińskiego.

A a Ə ə B b C c Ç ç Çh çh D d E e É é F f G g H h İ i I ı
J j K k Kh kh L l M m N n Ñ ñ O o Ö ö P p Ph ph Q q R r Ř ř
S s Ş ş T t Th th U u Ü ü V v W w Y y Z z '
  • «ə» [æ], [ə]
  • «c» [c]
  • «ç» [ʦ]
  • «çh» [ʦ͡x]
  • «é» [ɘ]
  • «j» [ɟ]
  • «ñ» [ŋ]
  • «k» [k], «q» [q]
  • «ş» [ʃ]
  • «w» [w]
  • «y» [j]
  • «'» [ʲ]
Hristiyənizmə
„
    Hristiyənizməsü əlsə yréliji nəmiiyüsə nüüřıw şaapılıq Anazaretın Yezus Hristös nəmiihəq otarlit Paléstinəřar.
”
 

SubNet Aswa

Interpunkcja

Aswa wymusza nieco inną ortografię niż ta zwykle używana w Europie. Zdania składowe z reguły są dzielone przez czterokropek ⁘ a koniec paragrafu czy tekstu oznacza się pięciokropkiem ⁙. Cytaty zawsze umieszcza się w «» nawiasach, a listy są tworzone albo od strzałki w prawo →, albo od trójkątnego wskaźnika ‣. Bywa, że ⁂ (trzy gwiazdki) są używane do oznaczenia absolutnego końca tekstu. Nieco poetycką funkcję ma też oficjalny symbol ⁖ sygnalizujący ironię, np. «⁖əls», które oznacza dosłownie "dużo", ze znakiem ⁖ będzie oznaczało "niewiele". Nie ma standardowego sygnalizatora rozpoczęcia tekstu, ale czasem używa się symbolu ⁜.

Tytło bywa używane do skrótów w pisowni cyrylickiej, jak słowo «к҃р» (qr) oznacza "ogień", od słowa «кұскыр» (quskır).

Składnia

        Aswa jest językiem o podstawowym szyku SVO, równie często można zauważyć szyk SOV, który nadaje nieco formalnego stylu. Stawia słowa określające za słowami określanymi: dom zielony.

Nietypową, właściwą tylko aswie cechą jest zastosowanie obu najpopularniejszych konstrukcji morfosyntaktycznych naraz, każda do innych celów. Przypomina to tzw. szyk austronezyjski (patrz: tagalog, bahasa indonesia, malagasy), z tym, że ten jest stosowany do różnicowania obiektów określonych-niekreślonych, a aswa - skupiająca się na czasowniku - stosuje je do różnicowania czasów gramatycznych; co wcale nie przeszkadza wyrazić środkami morfologicznymi jeszcze nie tylko określoność, ale i dystans.

Szyki i podstawowe przypadki
Szyk Przypadki główne Przypadki wtórne Podst. użycie
Ergatywny Dyrektyw (Erg., Dir.) Absolutyw (Abs.) Teraźniejszość i przyszłość
Akuzatywny Dyrektyw (Dir., Nom.) Biernik (Acc.) Przeszłość i brak czasu

Podobnie jak w językach austronezyjskich, stosowane są przełączniki. W aswie umożliwiają one rozróżnienie agensa od pacjensa bez odmiany argumentów i bez zwracania uwagi na pozycję, ponieważ każdy przełącznik wycelowany już jest w daną część. Szyk akuzatywny jest stosowany do wprowadzania zdania w czas przeszły (de facto raczej w tryb narracyjny niż w prawdziwy czas) lub czas ogólny, nieokreślony. Ergatywny jest podstawowym.

Podstawowe morfemy
Szyk Główny przypadek Forma Wtórny przypadek Forma Użycie
Ergatywny Dyrektyw-1 (ERG) «y-» Absolutyw (ABS) ø Teraźniej. + przyszł.
Akuzatywny Dyrektyw-2 (NOM) «a-»/«ә-» Biernik (ACC) «o-»/«ö-» Przesz. + ogólny

Przykłady użycia:

Przykłady użycia
Użycie Znaczenie
Ytaq səpi nət. Pies gryzie kość.
Ataq səpəv önət. Pies gryzł kość.

Agens może pozostać nieoznaczony, pod warunkiem, że kontekst czyni go oczywistym (i tylko, gdy jest nieokreślony):

Przykłady zdań nieokreślonych
Usage Meaning
Taq səpiy nət. Pies gryzie kość. ERG
Usage Meaning
Taq səpəv' önət. Pies gryzł kość. ACC
Źródło: „https://jezykotw.webd.pl/w/index.php?title=Język_aswa&oldid=8255”