Język salladorski
⚒️ | Ten artykuł jest aktywnie rozwijany i autor prosi o cierpliwość. Jest to część projektu Kyon. |
Język salladorski Táughor Sallâdhore Dáum âss-Sallâdhor Sallâdhor ᛋᚨᛚᛚᚫᛞᚭᚱ | |
---|---|
Utworzenie: | Raceg między 2022 – 2024 |
Używany w (Kyon): | Królestwo Salladoru† |
Regiony (Kyon): | Harensuran†
Różne regiony Kyonu w diasporze |
Liczba użytkowników (Kyon) | Język liturgiczny, literacki i lingua franca Salladorców ~6 mln |
Sposoby zapisu: | Néttor Sardhâno |
Typologia: | fleksyjny VSO/SVO |
Klasyfikacja: | Języki edeneńskie
|
Przykład | |
Á, Érin, cŷrand ŷmbént Ŷu nâ morâvior Â’chŷrrer sâisâr fándwént Âi sâi sâr fúréor Â’fándech Âthonén Tâlghéúnt fâradho Cûlesâr phél dhére Âi adharévior Âtt’ sâsinh hŷach hâthwént Nethlŷndá ŷ lâ mâth Áu hŷë Dhâinu ámpil Âp gâbhar’th morrendiâs Rú ghéronm b’ jâronr rûséth Báumâi nâ múswenf fâth Áu sâi sŷri âne Âssént âph ménel’t plâ
| |
Lista conlangów |
![]() |
Zobacz też słownik tego języka. |
Język salladorski to język narodu Salladorców: żyjącego przez wiele lat w diasporze ludu wywodzącego się z dalekiej Północy Kyonu. Pierwowzór języka należy do sąświatu Lŷthmen. Dla niego jest osobny artykuł.
Historia
Początków języka należy się dopatrywać około wieku {POTRZEBNA DATA}, gdy to ludy edeneńskie opuściły Kyon Północny i udały się na południe, w kiedunku Harensuranu. Tak powstał naród salladorski, a a z nim język. Zaadaptował on pismo wzorowane na piśmie Qin, jednak mocno uproszczone, tworząc alfabet podobny do run, nazwany néttor. Przez nstępne stulecia język rozwijał się w Harensuranie, aż do podboju Wyżyny Salladorskiej przez Cesarstwo Qin. Po tym nastąpiła Wielka Diaspora, a Salladorcy rozproszyli się po całym świecie. Część zasymilowała się z innymi narodami, a część stworzyła zamknięte społeczności, gdzie kultura, religia i jezyk przetrwały. Sam język zaś ewoluował w tych społecznościach, tworząc róznego rodzaju lokalne dialekty, które z czasem przekształciły się w pełnoprawne języki obfitujące we wpływy z języków narodów ościennych. Mimo wszystko klasyczny język salladorski pozostał nie tylko językiem liturgicznym, ale i narzeczem literackim tego rozproszonego narodu oraz lingua franca w komunikacji między salladorskimi siedliskami. To zjawisko doprowadziło do silnej dyglosji w salladorskiej diasporze oraz do wyniesienia języka salladorskiego do poziomu dobra narodowego i świętej mowy, którą należy chronić za wszelką cenę. Istnienie dwóch, silnie oddzielonych rejestrów mowy w salladorskim podkreśliło uniwersalny jego charakter.
Fonologia
W języku salladorskim występuje 35 fonemów
Spółgłoski
Spółgłoski | Dwuwargowe | Wargowo-Zębowe | Zębowe | Dziąsłowe | Podniebieniowe | Miękkopodniebieniowe | Języczkowe | Krtaniowe |
---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Zwarte | p b | (p̪) (b̪) | t̪ d̪ | k ɡ | ||||
Szczelinowe | (ɸ) (β) | f | (θ) (ð) | s̠ | (x) (ɣ) | (h̘) | h | |
Nosowe | m | (ɱ) | n̪ | (ŋ) | ||||
Półotwarte | ʋ | l̺ r (ɾ) | j |
Łącznie 15 fonemów.
Samogłoski
Samogłoski | Przednie | Środkowe | Tylne |
---|---|---|---|
Przymknięte | i 'iː | u 'uː | |
Prawie przymknięte | (ɪ) | ɨ̽ 'ɨ̽ː | (ʊ) |
Półprzymknięte | e 'eː | o 'oː | |
Centralne | ə | ||
Otwarte | 'æː ('aː) | ɑ (ɒ) 'ɑː ('ɒː) |
Dyftongi | |
---|---|
'ɨ̽ɪ | 'ʊw |
'æi | 'ɑu |
'eo | 'eu |
'ui |
Łącznie 20 fonemów
Samogłoski nosowe
Samogłoski nosowe pojawiają się gdy spółgłoskę szczelinowa niepochodzącą od spółgłoski zwarted poprzedza spółgłoska nosowa. W takim przypadku spółgłoska nosowa zanika, unasawiając poprzedzająca samogłoskę. Ten mechanizm wystepuje jedynie między słowami.
Akcent i iloczas
W języku salladorskim akcent jest specyficznie zbudowany. Sylaby akcentowane nie są wyznaczone po jedną na słowo (lub po dwa na długie słowo), ale są kompletnie niezależne od granic słów. W języku salladorskim samogłoski akcentowane działają jak osobne fonemy. Formy akcentowane zwykle również odznaczają się dłuższą ich wymową. Również wszystkie dyfftongi są akcentowane. Akcent oznacza się akutem lub cyrkumfleksem. W efekcie takiej formy akcentu, samogłoski nieakcentowane są bardzo słabe i często ulegają elizji. W kulturze salladorskiej elizje są wyznacznikiem niestarannej wymowy, a co za tym idzie: niskiego rejestru wypowiedzi. Wyjątek stanowią niektóre słowa, które dawno uległy elizji i utarły się w słowniku. Jednak i w przypadku słów w formie kompletnie wysokorejestrowej spotyka się hiperpoprawność. Przykład:
- vârmâ (stać, zatrzymywać się) > vârumâ, przez skojarzenie ze słowem vârum (zamek)
Stary akcent
Istnieje jednak w języku salladorskim również pojęcie „starego akcentu”, zwanego również głównym. Akcent główny w przeciwieństwie do akcentu fonemicznego oznacza akcent postawiony w danym słowie we wcześniejszych etapach rozwoju języka, co niesie ze sobą konsekwencje w postaci przegłosu głoski akcentowanej. W przeciwieństwie do akutu, który oznacza akcentowany wariant głoski, cyrkumfleks dodatkowo oznacza efekt tegoż przegłosu bądź głoskę, która zlała się w brzmieniu z głoską, która przeszła przegłos. Przykłady:
- *gabarannior > gabhrânnior (walczymy)
- câmben (wiedza) > caneniâssâr (wiedzom — Celownik l.mn.)
W języku będącym przodkiem języka salladorskiego, przed pojawieniem się przegłosów, akcent uregulował się do pozycji trzeciej sylaby od końca bądź drugiej od końca, jesli po niej następuje zbitka spółgłoskowa.
Wymiany głosek
Stary akcent, czyli akcent pierwotny pozostawił więc przegłosy. Z drugiej strony, w wyniku innego procesu dyftongi stały się akcentowane — pojawił się u nich akcent wtórny. Wymiany głosek według zmiennego na sposób penultymatywno-antepenultymatywny akcentu ilustruje poniższa tabela:
Pochodzenie | Akcentowane pierwotnie | Akcentowane wtórnie | Nieakcentowane |
---|---|---|---|
*a | â | — | a |
*e | é | — | e |
*i | ŷ | — | i |
*o | û | — | o |
*u | ú | — | u |
*y | û | — | y |
*ą *ę (*y̨) | âN | — | ëN |
*į | iâN | — | iëN |
*ą *ǫ *ų | áN | — | aN |
*ae, *ea | â | â | — |
*ai | â | é | — |
*ei | âi | âi | — |
*ou | û | ú | — |
*oa | ó | ó | — |
*ao | áu | áu | — |
*oe, *oi | ŷ | ŷ | — |
*au | áu | á, áu | — |
*eo | éo | éo | — |
*eu | éu | éo, éu | — |
*ui | úi | úi | — |
Inna interpretacja
Opis akcentu salladorskiego w Kyonie jest autorstwem samych Salladorczyków. Zewnętrzna jednak jego interpretacja czyni go bardziej przyziemnym. Według niej bowiem samogłoski „z diakrytykami” to zwyczajne samogłoski długie, a więc w języku salladorskim zwyczajnie występuje iloczas. Specyficzny zaś system akcentowania wynika z genezy iloczasu, który to pochodzi głównie z akcentu, ale też z podwojonych samogłosek i rzadko z wydłużenia zastępczego. Doskonale etymologię iloczasu odzwierciedla salladorskie pismo néttor, w którym samogłoski dzielą się na akcentowane pierwotnie i wtórnie.
Fonotaktyka
- W języku salladorskim wystepuje bardzo silny system lenicji. Każda spółgłoska zwarta staje się spółgłoską szczelinową po samogłoskach lub spółgłoskach płynnych oraz na końcu wyrazu. Lenicję blokują spółgłoski nosowe przed spółgłoską, asymilujac się do miejsca artykulacji spółgłoski zwartej; oraz geminatyzacja tejże spółgłoski zwartej.
- Geminatyzacja zwartych pojawia się gdy dwie spółgłoski zwarte stoją obok siebie. Geminatyzacja jest bowiem skutkiem asymilacji tychże spółgłosek, gdy różnią sie one dźwięcznością lub/i miejscem artykulacji. Wyrównanie miejsca artykulacji zachodzi historycznie do pierwszej spółgłoski, a wyrównanie dźwięczności do drugiej. Przykłady: *dt > tt, *db > dd, praed. *otgah > sal. ûttach. W bardziej współczesnych słowach i pomiędzy wyrazami głoska zawsze wyrównuje sie do głoski drugiej. Pomiędzy wyrazami nawet w zapisie łacińskim tych zmian się nie notuje. Przykłady: sŷc gâbharphâr, zamiast sŷch ghâbharphâr (wymowa: /'s̠ɨ̽ɪg 'gæːβɑr'ɸæːr/), âp gâbharath, zamiast âph ghâbharath, wymowa: (/'æːg 'gæːβɑr'æːθ/).
- Zachodzą upodobnienia głosek wwnątrz słów: ns, ms > ss
Alofony
- Głoski szczelinowe /ɸ/ /β/ /θ/ /ð/ /x/ /ɣ/ są alofonami głosek zwartych /p/ /b/ /t̪/ /d̪/ /k/ /g/ w wyniku mechanizmu lenicji
- Głoska zwarta /p̪/ jest alofonem głoski szczelinowej /f/ w wyniku mechanizmu fortycji
- Głoska /h̘/ jest alofonem /h/
- Głoska /ɾ/ jest alofonem /r/
- Głoska /ɱ/ jest alofonem /m/ lub /n̪/ przed spółgłoską /f/
- Głoska /ŋ/ jest alofonem /m/ lub /n̪/ przed spółgłoskami miękkopodniebiennymi
Dialektyzacja
W momencie szczytowym rozwoju państwa salladorskiego istaniały 4 główne dialekty. Było to kontinuum rozciągające sie od stolicy Elghérwel, do rubieży kraju.
- Dialekt Céchen — w którym prasalladorska (synkarska) głoska *c /c/, zlała się w pełni z /k/, co dało salladorskie c/ch.
- Dialeht Téthen — w którym prasalladorska (synkarska) głoska *c /c/, przeszła przez przejście /c/ > /t͡s/ > /θ/, /t̪/ i zlała się w pełni z /t̪/, co dało salladorskie t/th.
- Dialekt Téthen-thwë — w którym zaszło powyższe oraz przejście oraz zaszło przejście /ʋə/ > /ʊ/.
- Dialekt Ttétten — w którym zaszły dwa powyższe oraz nie była słyszalna lenicja. Również prawa asymilacji i geminatyzacji różniły się od innych dialektów.
Głównym dialektem stał się dialekt Céchen, jednak do literackiego standardu języka salladorskiego wdarły się również naleciałości z dialektów Téthen i Ttétten. Powyższe nazwy dialektów zostały stworzone przez badaczy języka z okresu szczytu pañstwa salladorskiego.
Zapis
Celtoidalna łacinka
a | á | â | b | bh | c | ch | d | dh |
/ɑ/ | /'ɑː/ | /'æː/ ~
/'aː/ |
/b/ | /β/ | /k/ | /x/ | /d̪/ | /ð/ |
e | é | f | g | gh | h | i | í | ŷ |
/e/ | /'eː/ | /f/ | /g/ | /ɣ/ | /h/ ~
/h̘/ |
/i/ | /'iː/ | /'ɨ̽ɪ/ |
j | l | m | n | o | ó | û | p | ph |
/j/ | /l̺/ | /m/ | /n̪/ | /o/ | /'oː/ | /'ʊw/ | /p/ | /ɸ/ |
r | s | t | th | u | ú | v, w | y | ý |
/r/ | /s̠/ | /t̪/ | /θ/ | /u/ | /'uː/ | /ʋ/ | /ɨ/ | /'ɨː/ |
ë | ||||||||
/ə/ |
Inne dyftongi
- âi wymawia się jak /'æi/
- áu wymawia się jak /'ɑu/
- éo wymawia się jak /'eo/
- éu wymawia się jak /'eu/
- úi wymawia się jak /'ui/
Dwuznaki finalne
- mn — na końcu słow czyta się jak n
- nm — na końcu słow czyta się jak m
- VNs, VNr, VNh, VNf, VNv — czyta się jak Ṽ
Zasady lenicji i fortycji
Gdy dana głoska ulega lenicji, zapisuje się ją (zgodnie z tabelą), z dodatkowym h, po literze. Fortycja przebiega w sposób przewidywalny
Zapis runiczny
W związku z tym, iż język salladorski w Kyonie zapisuje się pismem podobnym swym wyglądem do run, powstał zapis języka salladorskiego za pomocą run germańskich.
ᚨ | ᚪ | ᚫ | ᛒ | ᚲ | ᛞ | ᛖ | ᛇ | ᚠ |
a | á | â | b, bh | c, ch | d, dh | e | é | f |
ᚷ | ᚺ | ᛁ | ᚽ | ᛡ | ᛃ | ᛚ | ᛗ | ᚾ |
g, gh | h | i | í | ŷ | j | l | m | n |
ᚭ | ᚬ | ᛟ | ᛈ | ᚱ | ᛋ | ᛏ | ᚢ | ᚤ |
o | ó | û | p, ph | r | s | t, th | u | ú |
ᚹ | ᛉ | ᛦ | ᛜ | ᛌ | ᛪ | ᛫ | ᛬ | ︙ |
v, w | y | ý | ë | ’ (elizja) | ss | separator
słów |
separaror
zdań |
separator
akapitów |
Dwuznaki finalne i dyftongalne takie same jak w łacince.
Néttor
Néttor to pismo występujące w Kyonie, którym wedle tego uniwersum posługują się Salladorczycy. Wywodzi się ono z logograficznego systemu pisma cywilizacji Qin, jednak rozwinęło się w kierunku przypominającym runy. W związku z tym, iż pismo to powstało we wczesnych wiekach rozwoju ludu Salladorców, a język ewoluował, w okresie szczytowym ich państwa, czyli w okresie gdy język już mocno utrwalił się w formie pisanej, pismo néttor przestało odzwierciedlać dawną wymowę. Świadkiem tego są liczne znaki wymawiane w ten sam sposób, które zachowuje się ze względu na ustaloną tradycję w klasycznym salladorskim. Dodatkowo powstały modyfikacje liter mające odzwierciedlać zmiany fonetyczne oraz geminaty, co w szczytowym momencie dało 104 znaki, z czego aż 12 sposobów zapsiu głoski /'æː/. W piśmie zaś przedsalladorskim znaków było 28.
W kóncowym wieku istnienia Królestwa Salladoru powstała jednak reforma, mająca na celu uprościć pisownię. W tej reformie usunięto aż 47 znaków, co dało liczbę 57.
W sallâdhoranach zaś, czyli językach powstałych z języka salladorskiego, nie ma ustallonego zapisu.
Gramatyka
Rejestry
W języku salladorskim ważną rolę grają rejestry: wysoki i niski (potoczny). Mimo, iż w czasach diaspory mowie potocznej salladorski zastąpiły języki lŷth-salladorskie (powstałe z języka salladorskiego w wyniku ewolucji), jejestr niski nadal używany jest w literaturze i sztuce, dla oddania pewnego stylu oraz w sytuacjach biznesowych i komunikacji między plemionami Salldorców mǫwiącymi różnymi językami postsalladorskimi. Najważniejszym elementemi rejestru jest szyk zdania:
- VSO (orzeczenie, podmiot, dopełnienie) — dla rejestru wysokiego
- (S)VO (podmiot, orzeczenie, dopełnienie) — dla rejestru niskiego
W rejestrze niskim często opuszcza się podmiot (zaimek), jeśli jest on domyślny, zaś w rejestrze wysokim nie można go opuścić. Rejestr niski również dopuszcza elizje głosek niekacentowanych, zaznaczane przez apostrof (’). Rejestr wysoki dopuszcza jedynie eliję szwy (ë). Najczęściej spotykane w słowie âttë > âtt’. W rejestrze niskim między podmiot i orzeczenie mogą wchodzić inne części mowy, a w rejestrze wysokim orzeczenie i podmiot muszą ściśle po sobie następować.
Cechy ogólne
Język salladorski promuje opuszczanie zaimków w związku z odmiennością czasowników.
Dla wyrażenia istnienia podmiotu używa się konstrukcji COP ghârë.
Promowane jest użycie metaforycznych rzeczowników posiłkowych.
Reduplikacja zaimka służy jego podkreśleniu.
Zaimek wynikowy sŷ („że”) może być pomijany w zdaniu podrzędnym, jeśli nie pomijamy zaimka osobowego.
Imiesłowy przymiotnikowe faworyzowane są względem konstrukcji zdań podrzędnych z wykorzystaniem spójnika ûl („gdy”).
Czasownik
W języku salladorskim czasowniki odmieniają się przez liczby osoby, rodzaje, kluzywność, czasy i aspekty. Niektóre z nich jednak nie odmieniają sie przez osoby.
Istnieją dwa schematy odmiany czasowników regularnych: długi i krótki. Rdzenie czasowników długich zawierają samogłoskę i zwykle kończą się na spółgłoskę, zaś rdzenie czasowników krótkich składają się wyłącznie ze spółgłoski. Istnieje również trzeci sposób odmiany: czasowniki zakończone na –e i nieodmienne przez osoby. Są to zwykle czasowniki modalne.
W słowniku czasowniki podawane są według bezokolicznika.
Tryb życząco-łączący podobny używany jest do połączenia zdania podrzędnego celu oraz do wyrażenia życzenia, żądania czy grzecznościowej prośby.
Aspekt powtarzalny oznacza, że czynność wykonywana jest wielokrotnie: obejmuje to aspekty iteratywny i habitualny.
CZASOWNIKI REGULARNE DŁUGIE | TRYB OZNAJMUJĄCY | TRYB ŻYCZĄCO-ŁĄCZĄCY | ||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Cz. teraźniejszy prosty | Cz. ciągły | Cz. teraźniejszy powtarzalny | Cz. przeszły dokonany | Cz. przeszły niedokonany | Cz. przeszły powtarzalny | Cz. teraźniejszy prosty | Cz. ciągły | Cz. teraźniejszy powtarzalny | Cz. przeszły dokonany | Cz. przeszły niedokonany | Cz. przeszły powtarzalny | |
I.SG.M | –á (potocznie –a) | –ạ́vor, –avor | –ạ́ughan | –ạ́vegh | –ạ́ughe | –ạ́ugha | –éu | –ẹ́vor, –evor, | –ẹ́ughan | –ẹ́vegh | –ẹ́ughe | –ẹ́ugha |
I.SG.F | –ậntë | –ậntáur | –ậntaghan | –ậntâgh | –ậntaghe | –ậntagha | –ẹ́ntë | –ẹ́ntáur | –ẹ́ntaghan | –ẹ́ntâgh | –ẹ́ntaghe | –ẹ́ntagha |
II.SG | –ar | –aror | –ậrgan | –ậrregh | –ậrghe | –ậrgha | –er | –eror | –ẹ́rghan | –ẹ́rregh | –ẹ́rghe | –ẹ́rgha |
III.SG.PERS | –ach | –áur | –ậggan | –ậgh | –ậgge | –ậgga | –ech | –éor | –ẹ́ggan | –ẹ́gh | –ẹ́gge | –ẹ́gga |
III.SG.IMPERS | –ath | –athor | –ậddan | –ậthegh | –ậdde | –ậdda | –eth | –ethor | –ẹ́ddan | –ẹ́thegh | –ẹ́dde | –ẹ́dda |
I.PL.IN | –ậnni | –ậnnior | –ậnnighan | –ậnniegh | –ậnnighe | –ậnnigha | –ẹ́nni | –ẹ́nnior | –ẹ́nnighan | –ẹ́nniegh | –ẹ́nnighe | –ẹ́nnigha |
I.PL.EX | –avi | –ậvior | –ậvighan | –ậviegh | –ậvighe | –ậvigha | –evi | –ẹ́vior | –ẹ́vighan | –ẹ́vihegh | –ẹ́vighe | –ẹ́vigha |
II.PL | –ậm | –ậmor | –ậngan | –ậmmegh | –ậnge | –ậnga | –ậim | –ậimor | –ậinghan | –ậimegh | –ậinge | –ậinga |
III.PL.PERS | –éch | –áur | –ậggan | –ậgh | –ậgge | –ậgga | –âich | –ậir | –ậiggan | –ậigh | –ậigge | –ậigga |
III.PL.IMPERS | –éth | –ậthor | –ậddan | –ậthegh | –ậdde | –ậdda | –âith | –ậithor | –ậiddan | –ậithegh | –âidde | –ậidda |
Bezokolicznik | –â | –éor | –ậghan | –ậgh | –ậghe | –ậgha | –âi | –ậir | –ậighan | –ậigh | –ậighe | –ậigha |
CZASOWNIKI REGULARNE KRÓTKIE | TRYB OZNAJMUJĄCY | TRYB ŻYCZĄCO-ŁĄCZĄCY | ||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Cz. teraźniejszy prosty | Cz. ciągły | Cz. teraźniejszy powtarzalny | Cz. przeszły dokonany | Cz. przeszły niedokonany | Cz. przeszły powtarzalny | Cz. teraźniejszy prosty | Cz. ciągły | Cz. teraźniejszy powtarzalny | Cz. przeszły dokonany | Cz. przeszły niedokonany | Cz. przeszły powtarzalny | |
I.SG.M | –ạ́u | –ạ́vor | –ạ́ughan | –ạ́vegh | –ạ́ughe | –ạ́ugha | –ẹ́u | –ẹ́vor | –ẹ́ughan | –ẹ́vegh | –ẹ́ughe | –ẹ́ugha |
I.SG.F | –ậntë | –ậntáur | –ậntaghan | –ậntâgh | –ậntaghe | –ậntagha | –ẹ́ntë | –ẹ́ntáur | –ẹ́ntaghan | –ẹ́ntâgh | –ẹ́ntaghe | –ẹ́ntagha |
II.SG | –ậr | –ậror | –ậrgan | –ậrregh | –ậrghe | –ậrgha | –ẹ́r | –ẹror | –ẹ́rghan | –ẹ́rregh | –ẹ́rghe | –ẹ́rgha |
III.SG.PERS | –ậch | –ạ́ur | –ậggan | –ậgh | –ậgge | –ậg'ha | –ẹ́ch | –ẹ́or | –ẹ́ggan | –ẹ́gh | –ẹ́gge | –ẹ́gga |
III.SG.IMPERS | –ậth | –ậthor | –ậddan | –ậthegh | –ậdde | –ậd'ha | –ẹ́th | –ẹ́thor | –ẹ́ddan | –ẹ́thegh | –ẹ́dde | –ẹ́dda |
I.PL.IN | –ậnni | –ậnnior | –ậnnighan | –ậnniegh | –ậnnighe | –ậnnigha | –ẹ́nni | –ẹ́nnior | –ẹ́nnighan | –ẹ́nniegh | –ẹ́nnighe | –ẹ́nnigha |
I.PL.EX | –ậvi | –ậvior | –ậvighan | –ậviegh | –ậvighe | –ậvigha | –ẹ́vi | –ẹ́vior | –ẹ́vighan | –ẹ́vihegh | –ẹ́vighe | –ẹ́vigha |
II.PL | –ậm | –ậmor | –ậngan | –ậmmegh | –ậnge | –ậnga | –ậim | –ậimor | –ậinghan | –ậimegh | –ậinge | –ậinga |
III.PL.PERS | –ậch | –ạ́ur | –ậggan | –ậgh | –ậgge | –ậgga | –ậich | –ậir | –ậiggan | –ậigh | –ậigge | –ậigga |
III.PL.IMPERS | –ậth | –ậthor | –ậddan | –ậthegh | –ậdde | –ậdda | –ậith | –ậithor | –ậiddan | –ậithegh | –âidde | –ậidda |
Bezokolicznik | –ậ | –ẹ́or | –ậghan | –ậgh | –ậghe | –ậgha | –ậi | –ậir | –ậighan | –ậigh | –ậighe | –ậigha |
CZASOWNIKI NIEODMIENNE PRZEZ OSOBY | TRYB OZNAJMUJĄCY | TRYB ŻYCZĄCO-ŁĄCZĄCY | ||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Cz. teraźniejszy prosty | Cz. ciągły | Cz. teraźniejszy powtarzalny | Cz. przeszły dokonany | Cz. przeszły niedokonany | Cz. przeszły powtarzalny | Cz. teraźniejszy prosty | Cz. ciągły | Cz. teraźniejszy powtarzalny | Cz. przeszły dokonany | Cz. przeszły niedokonany | Cz. przeszły powtarzalny | |
–e | –éor | –eghan | –égh | –eghe | –egha | –esâr | –ẹ́ossâr | –eghậssâr | –ẹ́ssâr | –ẹ́ghesâr | –ẹ́ghasâr |
Alternatywnie, w kontekście poetyckim, aby stworzyć formę łączącą, można użyć cząstki sâr przed czasownikiem w trybie oznajmującym.
Kropka pod literą (np. ậ) oznacza akcent główny (stary, według którego układają się pozostałe akcenty). Oznacza to, że nie ma akcentu na rdzeń czasownika w odmianie, w której pojawia się ta kropka. Czasowniki krótkie nie mają rdzenia samogłoskwego, więc akcent zawsze pada na końcówkę.
Potoczne formy rozkazujące | |
---|---|
Osoby | Odmiana |
II.SG | –ul |
I.PL.IN | –úil |
II.PL | –un |
Imiesłów
Imiesłowy są z reguły nieodmienne przez przypadki i liczby oraz stawiane po rzeczownikach, które opisują. Jeśli jednak same pełnią role rzeczowników, odmieniaja się jak rzeczowniki swoich deklinacji. Często jednak w celu dookreślenia rodzaju dodawane im są przyrostki: –in dla rodzaju męskiego oraz –wë dla rodzaju żeńskiego.
IMIESŁOWY
REGULARNE DŁUGIE |
Czas teraźniejszy | Czas przeszły | Czas przyszły | |
---|---|---|---|---|
Czynne | Dokonany | –(*)adh | –(*)ẹ́bbadh | –mỵ̂rradh |
Niedokonany | –and | –(*)ẹ́bband | –mirand | |
Powtarzalny | –aghand | –(*)ẹ́bhaghand | –mỵ̂raghand | |
Bierne | Dokonany | –ŷgh | –(*)ẹ́bhŷgh | –mỵ̂rŷgh |
Niedokonany | –ỵ̂ghor | –(*)ebhŷghor | –mirỵ̂ghor | |
Powtarzalny | –ậghnŷgh | –(*)ebhậghnŷgh | –mirậghnŷgh |
Asterysk (*) oznacza geminację poprzedzającej spółgłoski, jeśli rdzeń kończy się na spółgloskę.
IMIESŁOWY
REGULARNE KRÓTKIE |
Czas teraźniejszy | Czas przeszły | Czas przyszły | |
---|---|---|---|---|
Czynne | Dokonany | –ậdh | –ẹ́bbadh | –amỵ̂rradh |
Niedokonany | –ậnd | –ẹ́bband | –amỵ̂rand | |
Powtarzalny | –ậghand | –ẹ́bhaghand | –amỵ̂raghand | |
Bierne | Dokonany | –ỵ̂gh | –ẹ́bhŷg | –amỵ̂rŷgh |
Niedokonany | –ỵ̂ghor | –ebhỵ̂ghor | –amirỵ̂ghor | |
Powtarzalny | –ậghnŷgh | –ebhậghnŷgh | –amirậghnŷgh |
Kopuła („być”)
CZASOWNIK
NIEREGULARNY „być” |
TRYB OZNAJMUJĄCY | TRYB ŻYCZĄCO-ŁĄCZĄCY | ||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Cz. teraźniejszy | Cz. teraźniejszy powtarzalny | Cz. przeszły | Cz. przeszły powtarzalny | Cz. teraźniejszy | Cz. teraźniejszy powtarzalny | Cz. przeszły | Cz. przeszły powtarzalny | |
I.SG.M | cáu / ŷr | cáughan / ŷrghan | gáu | gáughan | cáusâr / ŷssâr | cáughâssâr / irghâssâr | géu | géughan |
I.SG.F | cântë / ŷr | cântaghan / ŷrghan | gântë | gântaghan | cântâr / ŷssâr | cantaghâssâr / irghâssâr | géntë | géntaghan |
II.SG | jâr | jârghan | gâr | gârghan | jâssâr | jarghâssâr | gér | gérghan |
III.SG.PERS | cuch / cu | cúggan / cúghan | gâch | gâggan | cússâr / cúsâr | cuggâssâr / cughâssâr | géch | géggan |
III.SG.IMPERS | cuth / cu | cúddan / cúghan | gâth | gâddan | cússâr / cúsâr | cuddâssâr / cughâssâr | géth | géddan |
I.PL.IN | jânni / jáu | jânnighan / jáughan | gânni | gânnighan | jânnisâr / jáusâr | jânnighan / jáughan | génni | génnighan |
I.PL.EX | jâvi / jáu | jâvighan / jáughan | gâvi | gâvighan | jâvisâr / jáusâr | jâvighan / jáughan | gévi | gévighan |
II.PL | jâm | jângan | gâiam | gaiângan | jâssâr | jângan | géiam | geiângan |
III.PL.PERS | cúich / pe | cúiggan / péghan | gâch | gâggan | cúissâr / pésâr | cúiggan / péghan | gâich | gâiggan |
III.PL.IMPERS | cúith / pe | cúiddan / péghan | gâth | gâddan | cúissâr / pésâr | cúiddan / péghan | gâith | gâiddan |
Bezokolicznik | gâ | gâghan | gâghe | gâgha | gâi | gâghan | gâighe | gâigha |
Potocznie formy rozkazujące | |
---|---|
Osoby | Schemat |
II.SG | gul |
I.PL.IN | gúil |
II.PL | gun |
IMIESŁÓW OD „BYĆ” | Czas teraźniejszy | Czas przeszły | Czas przyszły |
---|---|---|---|
Dokonany | pâdh | pébbadh | púirradh |
Niedokonany | pând | pébband | púirand |
Powtarzalny | pâghand | pebhâghand | púirâghand |
Czasowniki złożone poimkowe
Niektóre czasowniki tworzy się poprzez dodanie do nich przyimków bądź poimków. Poimki dodawane są jednak na końcu, po cząstce odmiennej (w słowniku widnieją z myślnikiem). Jednak przy tworzeniu imiesłowów poimek staje się wrostkiem między rdzeniem, a końcówką imiesłowową. Przykład: vârmâ-nâ („uciec”) > varmnâebhnaghnândin („mężczyzna, który wielokrotnie uciekał”). Poimek wtedy jest akcentowany.
Czas przyszły
Czas przyszły tworzy się poprzez dodanie partykuły sŷr przed czasownikiem w rejestrze wysokim lub przedrostka s'–, w rejestrze niskim. W czasie przyszłym wyróżniamy różne aspekty w zależności od czasu i aspektu czasownika bazowego. Użycie czasu przeszłego daje czas zaprzeszły, użycie czasu teraźniejszego daje aspekt dokonany, użycie czasu ciągłego daje aspekt niedokonany, a użycie aspektu powtarzalnego daje czas przyszły powtarzalny.
Tryb rozkazujący
Tryb rozkazujący tworzy się poprzez dodanie przedrostka do czasownika w czasie teraźniejszym prostym. Jest to przedrostek â'– przed spółgłoskami, a âr'– przed samogłoskami. Istnieje też forma nieakcentowana a'–/ar'–. W rejestrze niskim robi się to z pomocą trybu oznajmującego, a w wysokim z pomocą trybu łączącego. Trzecia forma rozkazująca zarezerwowana jest dla sytuacji kompletnie niskich i świadczy o braku szacunku bądź o bliskich relacjach koleżeńskich.
Tryb przypuszczający
Za tryb przypuszczający odpowiada cała konstrukcja warunkowa. Zdanie przypuszczające zaczyna się od słowa cus — partykuły przypuszczenia, po czym nastepuje warunek w trybie oznajmującym w odpowiednim czasie. Przykład:
Cus ŷs' amh hémânu, amn câm pel |
Gdyby nie moja matka, nie byłoby mnie tu |
COND jeśli brak matka-GEN, brak ja.M.GEN tutaj |
Tryb przymierzenia
Występuje przyrostek –éssâr, który tworzy nieodmienną formę czasownika wyrażającą znaczenie podobne do polskich –alny, do {czasownik}–ania/–enia. Wyraża on możliwość wykonania czynności
Strona wzajemna
Stronę wzajemną tworzy się poprzez dodanie przedrostka tal– do czasownika.
Czasowniki modalne
Modalność wyrażana jest na różne sposoby.
- Modalność możliwości, zdolności, siły: gâ fândo fándâi, dosł. „być zdolnym aby zrobić”. Używana jest kopuła, przymiotnik i tryb łączący bezokolicznika.
- Modalność potrzeby: âne fándâ, dosł. „potrzebować zrobić”. Używany jest czasownik modalny nieodmienny przez osoby i tryb oznajmujący bezokolicznika.
- Modalność przyzwolenia: PERSPRON.DAT géum fándâi, dosł „komuś powietrze aby zrobić”. Użyty jest tu celownik, rzeczownik posiłkowy oraz trzyb łączący bezokolicznika.
- ...
Przyimek w roli czasownika
Konstrukcja zdań PERSPRON.DAT ku/do O.ACC używana jest często w miejsce róznego rodzaju konstrukcji czasownikowych. Np. zamiast s'hŷlfáu („umrę”), sŷsâr aph hŷlfrâth („mi do śmierci”). Taka forma używana jest szczególnie w rejestrze wysokim. Wyraża ona dystans do czynności, która się opisuje bądź podniosłość danego wydarzenia.
Rzeczownik
Rzeczownik występuje w trzech rodzajach: męskim, żeńskim i nijakim.
W języku salladorskim występują 4 deklinacja główne, z czego niektóre z nich mają poddeklinacje.
RZECZOWNIK | Mianownik | Biernik | Dopełniacz | Celownik | Narzędnik | Liczba |
---|---|---|---|---|---|---|
Deklinacja I nt (męska, zwartotematowa) | — | –ath | –u | –isâr, –sâr² | –i | L.poj. |
–á / –a² | –áuth | –nû | –iậssâr, –iậs² | –ian | L.mn. | |
Deklinacja I s/th (męska, szczelinowotematowa) | — | –ath | –u | –isâr, *(s)–sâr² | –i | L.poj. |
–á / –a² | –áuth | –nû | –iậssâr, –iậs² | –ian | L.mn. | |
Deklinacja I n (męska, nosowotematowa) | — | V́*́(n)–t | –u | –isâr, *(s)–sâr² | –i | L.poj. |
–á / –a² | –áuth | –nû | –iậssâr, –iậs² | –ian | L.mn. | |
Deklinacja II (żeńska) | –ë | –áth | –u | –ỵ̂ssâr, –ỵ̂s² | –ir | L.poj. |
–an | –ánt | –no | –ỵ̂ddâr, –ỵ̂ddër² | –irdh | L.mn. | |
Deklinacja III rl (nijaka) | – | –ath | –am | –isâr, –sâr² | –i | L.poj. |
–on / –en¹ | –ónt | –rû | –iậssâr, –iậs² | –ian | L.mn. | |
Deklinacja III ë (nijaka) | –ë | –âth | –am | –ỵ̂sâr, –ỵ̂ar² | –ŷ | L.poj. |
–on / –en¹ | –ónt | –rû | –iậssâr, –iậs² | –ian | L.mn. | |
Deklinacja IV a (męska) | –a | –áth | –á | –ésâr, –éar² | –é | L.poj. |
–an | –ánt | –anû | –ẹ́ssâr, –ẹ́s² | –én | L.mn. | |
Deklinacja IV e (męska) | –e | –éth | –éu | –ậisâr, –ậir² | –âi | L.poj. |
–en | –ént | –enû | –ậissâr, –ậis² | –âin | L.mn. | |
Deklinacja IV i (męska) | –i | –íth | –iu | –ísâr, –íar² | –í | L.poj. |
–in | –ínt | –ionû | –ị́ssâr, –ị́s² | –ín | L.mn. | |
Deklinacja IV o (męska) | –o | –óth | –ú | –ỵ̂sâr, –ỵ̂ar² | –ŷ | L.poj. |
–on | –ónt | –onû | –ỵ̂ssâr, –ỵ̂s² | –ŷn | L.mn. | |
Deklinacja IV u (męska) | –u | –úth | –ú | –ụ́isâr, –ụ́ir² | –úi | L.poj. |
–un | –únt | –wonnû | –ụ́issâr, –ụ́is² | –úin | L.mn. | |
Deklinacja IV y (męska) | L.poj. | |||||
L.mn. |
V́*́(n) — oznacza, że poprzedzająca samogłoska ulega akcentowaniu, a poprzedzająca nosowa asymiluje się do postaci n.
*́(s) — oznacza, że poprzedzająca głoska asymiluje się do postaci s.
¹ forma rzadka
² forma niskorejestrowa
Przyrostki wyjątkowe
Niektóre rzeczowniki odmieniają się według specjalnych zasad, dzięki wyjątkowym przyrostkom. Zwykle wyróżniają się one inną liczbą mnogą lub opuszczeniem jednej głoski przy odmianie.
PRZYROSTKI WYJATKOWE | Mianownik | Biernik | Dopełniacz | Celownik | Narzędnik | Liczba |
---|---|---|---|---|---|---|
końcówka typowa męska | –in | –ínt | –inu | –ỵ̂nisâr, –ỵ̂ssâr² | –ini | L.poj. |
–en | –ént | –ennû | –iniậssâr, –iniậs² | –ỵ̂nian | L.mn. | |
imiesłowowy wykonawca czynności (męski) | –and | –ậndath | –ậndu | –ậndisâr, –ậndsâr² | –ậndi | L.poj. |
–end | –ẹ́ndath | –ẹ́ndnû | –endiậssâr, –endiậs² | –ẹ́ndian | L.mn. | |
zdrobnienie od –and | –alind | –alỵ̂ndath | –alỵ̂ndu | –alỵ̂ndisâr, –alỵ̂ndsâr² | –alỵ̂ndi | L.poj. |
–alend | –alẹ́ndath | –alẹ́ndnû | –alindiậssâr, –alindiậs² | –alỵ̂ndian | L.mn. | |
końcówka odmiejscowa (męski) | –il | –ilath | –ilam | –ỵ̂lisâr, –ỵ̂lsâr² | –ili | L.poj. |
–el | –elath | –elam | –eliậssâr, –eliậs² | –ẹ́lian | L.mn. | |
patronim (męski) | –an | –ánt | –anu | –ậnisâr, –ậssâr² | –ani | L.poj. |
–ân | –ânt | –ânnû | –âniậssâr, –âniậs² | –ậnian | L.mn. | |
wartość abstrakcyjna (żenski) | –wen | –wént | –enu | –ẹ́nisâr, –ẹ́niar² | –eni | L.poj. |
–ená / –ena² | –enâth | –énno | –eniậssâr, –eniậs² | –ẹ́nian | L.mn. | |
wartość abstrakcyjna (nijaki) | –wë | –wáth | –wam | –wâisâr, –wâir² | –wâi | L.poj. |
–won | –wónt | –worû | –woiậssâr, –woiậs² | –woian | L.mn. |
² forma niskorejestrowa
Przedrostki grzecznościowe
Istnieją cztery przedrostki grzecznościowe, które dodaje się do imion bądź tytułów osób do których się zwraca, aby wyrazić szacunek w ich stronę.
- Mężczyźni o takim samym statusie lub niższym: rúi–
- Kobiety o takim samym statusie lub nizszym: lâi–
- Osoby o wyższym statusie: lór–
- Osoby o znacznie wyższym statusie (np. król, cesarz, arcykapłan): bódho–
Formy dzierżawienia
Istnieje kilka form dzierżawienia:
- Dzierżawienie fizyczne: oznacza się je za pomocą dopełniacza od dzierżawcy. Przykład: âssë châm — „mój miecz”, dosł. miecz mnie.
- Dzierżawienie niefizyczne: oznacza się je za pomocą przyrostków dzierżawczych zaimków lub przymiotników utworzonych od rzeczowników. Przykład: hâthin — „mój ojciec”, héhâ — „moja ona” (co oznacza przenośnie „moja dziewczyna”). Aby podkreślić liczbę dzierżawców w przypadku przymiotników używa się patrykuł: û — dla liczby pojedynczej i fes — dla liczby mnogiej. Dodaje się je przed przymiotnikiem. W przypadku dzierżawienia wielokrotnego cała fraza û/fes ADJ traktowana jest jak obiekt dzierżawienia. W takim przypadku przedrostek dzierżawczy zaimka doczepiony zostaje do partykuły: DERIV-û/fes ADJ. Przykład: hésumh héfes dháulthino — „wzrok moich wrogów”.
- Dzierżawienie przeczące, oznaczające brak: używany jest przedrostek âir–, w trzech możliwych konfiguracjach: przy dzierżawieniu niefizycznym zaimkowym: âir-DERIV-SUBJ (przykład: âirhémûr — „wojsko beze mnie”), przy dzierżawieniu niefizycznym przymiotnikowym âir-SUBJ ADJ (przykład: âirin âthino — „on bez ojca”), a przy dzierżawieniu fizycznym SUBJ âir-ADJ (przykład: gâbhrin âirâsse — „wojownik bez miecza”).
- Tworzenie terminów i nazw własnych: słowo opisujące bez formantów rodzajowych doczepia się do słowa opisywanego, wyrównując akcent.
- Dzierżawienie porównawcze: odbywa się za pomocą wrostka –úi– po spółgłosce lub –ví– po samogłosce. Przykład: cârin-úi-âchë — „mężczyzna jak drzewo”, âssë-ví-mûrdhan — „miecz jak piorun”. Wrostek ten nie jest samodzielną częścią mowy.
Każda struktura dzierżawienia oprócz porównawczej posiada sztywny szyk: POSSESSUM POSSESSOR.
Zaimki osobowe
PODSTAWOWE | Mianownik | Dopełniacz | Narzędnik | Celownik | Biernik | Forma dzierżawcza łączna | |
---|---|---|---|---|---|---|---|
I | SING.M (ja, mężczyzna) | sŷch / sich | câm / cam | sŷ / si | sŷsâr / sâr | cânt / cant | hé– / h– |
SING.F (ja, kobieta) | ântë / ant' | ântâ / antâ | ântir | antŷsâr | ântâth / ântath | ânta– / ânt– | |
PLUR.IN (my, z tobą) | vâi | vâio | véjâi / vejâi | vejâisâr / vâisâr | vâith | vé– / vén– | |
PLUR.EX (my, bez ciebie) | sâi | sâio | séjâi / sejâi | sejâisâr / sâisâr | sâith | sé– / sén– | |
II | SING (ty) | ŷam / jam / jâm | ŷu / ju / jú | ŷâi / jâi | jâisâr / jâr | ŷuth / juth / júth | ián– |
PLUR (wy) | súi | súio | sújâi / sujâi | sujâisâr / súisâr | súith | sú– / sún– | |
III | SING.M (on) | ŷn / in | nú / nu | nŷ / ni | nŷsâr | núth / nuth | ŷn– |
SING.F (ona) | hâ / ha | hâ / ha | hŷr / hir | hŷsâr | hâth / hath | hâ– / hân– | |
SING.N (ono) | ûr / or | rú / ru | rŷ / ri | rŷsâr | ûrath | ûr’– / ûr– | |
PLUR.M (oni, mężczyźni) | én / en | nû / no | nŷan | nŷssâr | nûth | én– | |
PLUR.F (one, kobiety) | hân / han | hâno | hŷan | hŷssâr | hânt | hân– | |
PLUR.N (one, inne) | ûron | rû / ro | rŷan | rŷssâr | ûrónt | ûri– / ûr– | |
PLUR.C lub PLUR.DUB (oni, one)
(patrz: wskazujące) |
lé / le | lŷe | lŷâi / liâi | liâisâr | léth / leth | lé– / lén– |
PODSTAWOWE | Mianownik | Dopełniacz | Narzędnik | Celownik | Biernik | Forma dzierżawcza łączna | |
---|---|---|---|---|---|---|---|
I | SING.M (ja, mężczyzna) | tesŷch | techâm | tesŷ | tesŷsâr | techânt | té– / t– |
SING.F (ja, kobieta) | tântë | tântâ | tântir | tântŷsâr | tântâth / tântath | tânta– / tânt– | |
PLUR.IN (my, z tobą) | twâi | twâio | twéiâi | twejâisâr / twâisâr | twâith | twé– / twén– | |
PLUR.EX (my, bez ciebie) | tesâi | tesâio | teséiâi | tesejâisâr / tesâisâr | tesâith | tesé– / tesén– | |
II | SING (ty) | tŷam / tiam / tiâm | tŷu / tiu / tiú | tŷâi | tiâisâr / tiâr | tŷuth / tiuth / tiúth | tián– |
PLUR (wy) | tesúi | tesúio | tesúiâi | tujâisâr / túisâr | tesúith | tesú– / tesún– | |
III | SING.M (on) | tŷn | tenú | tenŷ | tenŷsâr | tenúth | tŷn– |
SING.F (ona) | tâ / ta | tâ / ta | tâir | tâisâr | tâth / tath | tâ– / tân– | |
SING.N (ono) | tûr / tor | terú | terŷ | terŷsâr | tûrath | tûr– | |
PLUR.M (oni, mężczyźni) | tén / ten | tenû | tenŷan | tenŷssâr | tenûth | tén– | |
PLUR.F (one, kobiety) | tân / tan | tâno | tŷan | tŷssâr | tânt | tân– | |
PLUR.N (one, inne) | tûron | trû / tro | trŷan | trŷssâr | tûrónt | tûrnë– / tûrn– | |
PLUR.C lub PLUR.DUB (oni, one)
(patrz: wskazujące) |
telé | telŷe | telŷâi | teliâisâr | teléth | telé– / telén– |
Formy po ukośniku to formy „leniwe”. Nie są niskorejestrowe. Są one często nieakcentowane.
Zaimki wskazujące
PODSTAWOWE | Mianownik | Dopełniacz | Narzędnik | Celownik | Biernik | Forma dzierżawcza łączna | |
---|---|---|---|---|---|---|---|
SING | M (ten) | tâl / tal | tâlam | tâlâi / talâi | talâisâr | tâlant | tâl– |
F (ta) | lâ / la | lâm / lam | lŷrn / lirn | lŷssâr | lânt / lant | lâ– / lân– | |
N (to) | ûn / on | nâm / nam | nâi | nâisâr | nânt / nant | ûn– | |
C.DUB (ten, ta lub to,
mówca nie wie) |
û | û– | û | ûsâr | ûth | û– | |
PLUR | C (ci, te) | lé / le | lŷe | lŷâi / liâi | liâisâr | léth / leth | lé– / lén– |
N (te) | né / ne | nŷe | nŷâi / niâi | niâisâr | néth / neth | né– / nén– |
û często używane jest w handlu lub gdy mówca nie jest pewien tego o czym mówi.
Przedrostki modalne
Istnieją dwa przedrostki modalne, które służą podkreśleniu różnych części mowy.
ber–, który oznacza zgodę, pewność, stronnictwo danej rzeczy, podkreślenie prawdziwości, wysławienie
âis–, który oznacza niezgodę, pogardę, odrzucenie, podkreślenie fałszywości, obrażenie, ekskomunikę
Przymiotnik
Przymiotniki są z reguły nieodmienne i zwykle stawiane są po rzeczownikach, które opisują, niezależnie od rejestru. Są jednak odmienne jeśli spełniają rolę rzeczowników. W takim przypadku odmieniane są jak rzeczowniki.
Nieaktywny schemat tworzenia przymiotników odrzeczownikowych:
- Deklinacja I: –o. — Odmienny według deklinacji IV o.
- Deklinacja II: –a. — Odmienny według deklinacji IV a.
- Deklinacja III: –e. — Odmienny według deklinacji IV e.
- Deklinacja IV a: –áun. — Odmienny według deklinacji I n.
- Deklinacja IV e: –éon. — Odmienny według deklinacji I n.
- Deklinacja IV i: –ion. — Odmienny według deklinacji I n.
- Deklinacja IV o: –ón. — Odmienny według deklinacji I n.
- Deklinacja IV u i IV y: –won. — Odmienny według deklinacji I n.
Schemat aktywny: –u. — Odmienny według deklinacji IV u.
Przysłówek
Przysłówki tworzy się poprzez dodanie przedrostka âss– do danej części mowy oraz przyrostków –an w rodzaju męskim odnoszącym się do tematu wypowiedzi lub –al w rodzaju żeńskim (są to końcówki patronimiczne). Można je jednak opuścić bez naruszania rejestru. Ich obecność jednak przesuwa akcent główny danego słowa na sylabę przedostatnią. Przykład: éllaven („szczęście”) > âss-ellâven („szczęśliwie”). Są również przysłówki samodzielne, nie tworzone w ten sposób. Przedrostek –âss pełni również funkcję oznaczającą mówienie w danym języku. Przykład: âss-Sallâdhor.
Stopnoiwanie
Wyróżniane są trzy stopnie w przymiotnikach i przysłówkach, z czego jeden dwurejestrowy:
- Stopień równy, podstawowy
- Stopień wyższy, tworzony poprzez przedrostek er–.
- Stopień niższy, tworzony poprzez przedrostek el– w rejestrze wysokim, a w rejestrze niskim poprzez reduplikację dopełniaczową z usunięciem końcówki przymiotnikowej przy przymiotnikach: ADJ ADJ.PLUR.GEN. Przykład: gúdhu („drogi, kochany”) > gud gúdh'nû („najdroższy, najukochańszy”).
Porównywanie
Porównywanie przebiega na dwa sposoby zaleznie, czy podmiot porównywania wyraża wartość większą (lepszy, wyższy, etc.) czy mniejszą (gorszy, niższy, etc.) od obiektu porównywania. Gdy wartość jest większa, używa się poimka ce, a gdy jest mniejsza używa się poimka nam.
Liczebnik
Przykładowe teksty
...zobacz też Utwory w języku salladorskim