|
|
| (Nie pokazano 5 pośrednich wersji utworzonych przez tego samego użytkownika) |
| Linia 1: |
Linia 1: |
| '''Benakasemmem'ii (skrótowo: Benakii)''' - język sztuczny pomocniczy, który charakteryzuje się przede wszystkim szykiem zdania ''podmiot-dopełnienie-orzeczenie'', częstym omijaniem słowa ''być'' w czasie teraźniejszym, reduplikacją (całkowitym lub częściowym podwojeniem rdzenia czasownika, przymiotnika lub przysłówka), umieszczaniem przydawki przed słowo określane, brakiem rodzaju gramatycznego, stosunkowo regularnym odmienianiem wyrazów oraz prostą budową sylab głównie w obrębie najbardziej podstawowych i najczęściej używanych wyrazów. | | '''Benakasemmem'ii / Benakasemmemii (skrótowo: Benakii)''' - język sztuczny pomocniczy, który charakteryzuje się przede wszystkim szykiem zdania ''podmiot-dopełnienie-orzeczenie'', reduplikacją (całkowitym lub częściowym podwojeniem rdzenia czasownika, przymiotnika lub przysłówka), umieszczaniem przydawki przed słowo określane, brakiem rodzaju gramatycznego, stosunkowo regularnym odmienianiem wyrazów oraz prostą budową sylab głównie w obrębie najbardziej podstawowych i najczęściej używanych wyrazów. |
|
| |
|
| ==Pochodzenie== | | ==Pochodzenie== |
| Linia 8: |
Linia 8: |
| * języka perskiego | | * języka perskiego |
| * języka tureckiego | | * języka tureckiego |
| * [https://en.wikipedia.org/wiki/Prakrit prakrytu (język pali, z którego czerpią dużo takie języki jak tajski czy khmerski)]
| |
| * sanskrytu | | * sanskrytu |
| * hindi | | * języka hindi/pendżabskiego |
| * języka indonezyjskiego | | * języka indonezyjskiego |
| * języków romańskich | | * języków romańskich |
| | * języka koreańskiego |
| * języka japońskiego | | * języka japońskiego |
| * języka angielskiego | | * języka angielskiego |
| * języka arabskiego (nieznacznie)
| |
|
| |
|
| ==Fonologia== | | ==Fonologia== |
| Linia 45: |
Linia 44: |
| |- | | |- |
| ! zwarte dźwięczne przydechowe | | ! zwarte dźwięczne przydechowe |
| | [bʱ] '''bh''' | | | ([bʱ] '''bh''') |
| | | | | |
| | [dʱ] '''dh''' | | | ([dʱ] '''dh''') |
| | [d͡ʑʱ] '''jh''' | | | ([d͡ʑʱ] '''jh''') |
| | [gʱ] '''gh''' | | | ([gʱ] '''gh''') |
| | | | | |
| |- | | |- |
| Linia 101: |
Linia 100: |
| |} | | |} |
| * te głoski w nawiasach nie są typowe dla tego języka, więc nie wystąpią w ''onomatopejach'' | | * te głoski w nawiasach nie są typowe dla tego języka, więc nie wystąpią w ''onomatopejach'' |
| | ** '''bh''', '''dh''', '''gh''' i '''jh''' występują prawie jedynie w wyrazach pochodzenia sanskryckiego. |
| ** '''sh''' występuje głównie w wyrazach pochodzenia sanskryckiego i angielskiego | | ** '''sh''' występuje głównie w wyrazach pochodzenia sanskryckiego i angielskiego |
| ** '''f''' i '''z''' występują w wyrazach pochodzenia zachodnioeuropejskiego i arabskiego, ''rodzimymi'' odpowiednikami tych głosek będą kolejno '''ph''' i '''j'''/'''s''', więc te z kolei mogą wystąpić w onomatopejach czy odruchowych wykrzyknikach, np. '''phei!''' - fuj!, '''sisi''' - zimny/zimno | | ** '''f''' i '''z''' występują w wyrazach pochodzenia zachodnioeuropejskiego i arabskiego, ''rodzimymi'' odpowiednikami tych głosek będą kolejno '''ph''' i '''j'''/'''s''', więc te z kolei mogą wystąpić w onomatopejach czy odruchowych wykrzyknikach, np. '''phei!''' - fuj!, '''sisi''' - zimny/zimno |
| Linia 139: |
Linia 139: |
| |} | | |} |
|
| |
|
| * W wyrazach pochodzenia sanskryckiego występuje dodatkowa struktura [ɾɯ], w której jest niezakrąglony odpowiednik głoski '''u''', np. '''Krsna''' [kɾɯ.sna]. To występuje jako '''r''', ale nie styka się bezpośrednio z żadną samogłoską.
| | * Akcent pada zazwyczaj na pierwszą sylabę z trzech od końca (zaś gdy przedostatnia sylaba z trzech od końca ma długą samogłoskę lub jest zamknięta, to wypada na niej akurat), ale nie wyróżnia się mocno w wyrazie; sylaby są wymawiane z podobnym naciskiem, podobnie jak w językach hiszpańskim lub hindi. Na przykład: WA-li, GE-ta-re, sem-MOL-te, ap-pli-kaas-YOU-ni. |
| * Akcent pada zazwyczaj na pierwszą sylabę z trzech od końca (zaś gdy przedostatnia sylaba z trzech od końca ma długą samogłoskę lub jest zamknięta, to wypada na niej akurat), ale nie wyróżnia się mocno w wyrazie; sylaby są wymawiane z podobnym naciskiem, podobnie jak w językach hiszpańskim lub hindi. Na przykład: CA-lii, GE-ta-re, sem-MOL-te, ap-pli-KAS-youn. | |
| * '''ai''' się czyta jako dyftong '''aj'''. | | * '''ai''' się czyta jako dyftong '''aj'''. |
| * '''au''' się czyta jako dyftong '''aw'''. | | * '''au''' się czyta jako dyftong '''aw'''. |
| | * Końcówka biernika '''-ong''' jest czytana jako nosowa forma głoski '''o''' czyli jak polskie '''ą'''. |
|
| |
|
| ===Układ sylab=== | | ===Układ sylab=== |
| Linia 150: |
Linia 150: |
| * ''V'' to samogłoska | | * ''V'' to samogłoska |
| * ''2×C'' to podwojona spółgłoska. | | * ''2×C'' to podwojona spółgłoska. |
| Przykładowe wyrazy: '''mu''' - woda, '''moka''' - drzewo, '''getare''' - iść / poruszać się, '''wisare''' - rzucać, '''mutti''' - błoto, '''phala''' - owoc, '''calii''' - droga. | | Przykładowe wyrazy: '''mu''' - woda, '''rukkha''' - drzewo, '''getate''' - iść / poruszać się, '''wisate''' - rzucać, '''mutti''' - błoto, '''phala''' - owoc, '''wali''' - droga. |
| W wyrazach zapożyczonych z sanskrytu czy języków zachodnioeuropejskich mogą występować sylaby o skomplikowanej budowie. Słowa pochodzenia angielskiego potrafią nawet posiadać zbitki na końcu słowa, np. '''bilaard''' - bilard, '''popkorn''' - popcorn. | | W wyrazach zapożyczonych z sanskrytu czy języków zachodnioeuropejskich mogą występować sylaby o dość skomplikowanej budowie. |
|
| |
|
| ==Składnia== | | ==Składnia== |
| Domyślny szyk zdania to: podmiot-dopełnienie-orzeczenie, tak jak w językach hindi, sanskryckim, japońskim, tureckim, łacińskim, tamilskim czy koreańskim. Przydawka zawsze występuje przed słowem określanym, np. '''nalla kun''' - dobry człowiek, '''baccas-ke khapakii''' - żywność dla dzieci. Żeby zmienić pozycję przydawki z przedrzeczownikowej na porzeczownikową, trzeba użyć słowa '''ya''', np. '''kun ya nalla (thaare)''' - dobry człowiek / człowiek, który jest dobry. | | Domyślny szyk zdania to: podmiot-dopełnienie-orzeczenie, tak jak w językach hindi, sanskryckim, japońskim, tureckim, łacińskim, tamilskim czy koreańskim. Przydawka zawsze występuje przed słowem określanym, np. '''nalla kun''' - dobry człowiek, '''baccas-ke khapakii''' - żywność dla dzieci. Żeby zmienić pozycję przydawki z przedrzeczownikowej na porzeczownikową, trzeba użyć słowa '''ya''', np. '''kun ya nalla (thaare)''' - dobry człowiek / człowiek, który jest dobry. |
| | |
| ==Czasowniki== | | ==Czasowniki== |
| Mają: | | Mają: |
| Linia 162: |
Linia 163: |
| * 4 aspekty. | | * 4 aspekty. |
| Nie odmieniają się przez osoby, liczby i rodzaje. | | Nie odmieniają się przez osoby, liczby i rodzaje. |
|
| |
| ===Formy podstawowe=== | | ===Formy podstawowe=== |
| * czas teraźniejszy nawykowy: -re | | * czas teraźniejszy nawykowy: -re |
| * czas przeszły nawykowy: -ye | | * czas przeszły nawykowy: -ye |
| * czas przyszły prosty: -ge | | * czas przyszły prosty: -ge |
| * tryb przypuszczający: -geye | | * tryb przypuszczający: -we |
| * tryb rozkazujący: -∅ | | * tryb rozkazujący: - |
| * tryb zakazujący: -me | | * tryb zakazujący: -me |
| * tryb potencjalny: -bile | | * tryb potencjalny: -bile |
| Linia 174: |
Linia 174: |
| * bezokolicznik/odsłownik: -te | | * bezokolicznik/odsłownik: -te |
| * imiesłów czynny: -∅ | | * imiesłów czynny: -∅ |
| * imiesłów bierny: -getii | | * imiesłów bierny: -ii |
| ===Czasowniki czynne===
| |
| Czasy gramatyczne:
| |
| {|class=wikitable
| |
| !
| |
| ! aspekt nawykowy
| |
| ! aspekt ciągły
| |
| ! aspekt perfectum
| |
| ! aspekt dokonany
| |
| |-
| |
| ! czas teraźniejszy
| |
| | -re
| |
| | -∅ thaare
| |
| | -getiipun thaare
| |
| |
| |
| |-
| |
| ! czas przeszły
| |
| | -ye
| |
| | -∅ thii
| |
| | -getiipun thii
| |
| | -getiipun
| |
| |-
| |
| ! czas przyszły
| |
| | -gere (''teoretycznie'')
| |
| | -∅ thaage
| |
| | -getiipun thaage
| |
| | -ge
| |
| |}
| |
| Imiesłów czynny:
| |
| Nie występuje samodzielnie. Jest on zawsze, albo jako określenie rzeczownika, albo w połączeniu z czasownikami typu '''thaare'''/'''thaagetare'''.
| |
| ===Czasowniki bierne===
| |
| Czasy gramatyczne:
| |
| {|class=wikitable
| |
| !
| |
| ! aspekt nawykowy
| |
| ! aspekt ciągły
| |
| ! aspekt perfectum
| |
| ! aspekt dokonany
| |
| |-
| |
| ! czas teraźniejszy
| |
| | -getii aare
| |
| | -getii thaa thaare
| |
| | -getii thaare
| |
| |
| |
| |-
| |
| ! czas przeszły
| |
| | -getii aaye
| |
| | -getii thaa thii
| |
| | -getii thii
| |
| | -getii
| |
| |-
| |
| ! czas przyszły
| |
| | -getii aagere (''teoretycznie'')
| |
| | -getii thaa thaage
| |
| | -getii thaage
| |
| | -getii aage/getage
| |
| |}
| |
| ===Czasowniki statyczne===
| |
| Tworzy się je za pomocą konstrukcji '''rzeczownik uczucia/stanu + thaare''' lub za pomocą zwykłego przymiotnika. Czasownik ''thaare'' odmienia się przez czasy. Wyrażają one stany, uczucia, emocje, doświadczenia. Podmiot poddawany stanowi jest w celowniku. Np.
| |
| * Naar-ke jer thaare. - Słońce się świeci.
| |
| * Men-ke uwan umi (thaare). - Lubię go/ją. (dosłownie: Dla mnie on(a) przyjemn(y/a).)
| |
| * Bacca-ke bel-no arga thaare. - Dziecku boli brzuch. (dosłownie: Dziecku brzucha ból jest.)
| |
| * "Leonardo da Vinci" kun-ke di-no aawiskaaras-no kitu-de boco mankii thii. (Leonardo da Vinci rozmyślał nad swoimi wynalazkami.)
| |
| ===Czasownik ''pozostawać/stać/być''===
| |
| To jest jedyny czasownik nieregularny. W czasie przeszłym czasownik ''thaare'' przybiera formę ''thii''.
| |
| ===Czasownik ''musieć/być powinnym''===
| |
| Tutaj podmiot jest w celowniku, a czynność konieczna do zrobienia kończy się na ''-te'' wraz z formą czasownika '''thaare''' po nim, który można pominąć w czasie teraźniejszym, np. polskie zdanie '''Musimy to zrobić''' w języku benakasemmem'ii to będzie: '''Wii-ke uwa-ong karte (thaare).'''; a zdanie '''Musieliśmy to zrobić.''' będzie to jako: '''Wii-ke uwa-ong karte thii.'''
| |
| ===Czasownik ''mieć''===
| |
| Tutaj posiadacz jest w dopełniaczu (lub w formie dzierżawczej), a własność w mianowniku wraz z formą czasownika '''aare'''/'''thaare''' po nim, który można pominąć w czasie teraźniejszym, np. polskie zdanie '''Mam dom''' w języku benakasemmem'ii będzie to: '''Men'ii wiita (aare)'''; a zdanie '''Nie mam samochodu''' będzie to: '''Men'ii kaar naa.'''
| |
| | |
| ===Tryb rozkazujący===
| |
| Podobnie jak w większości języków wyraża on rozkaz, polecenie czy żądanie oraz jest tworzony końcówką zerową, np. '''geta''' - '''chodź/idź''' oraz nie posiada podmiotu. Można podkreślić ten tryb partykułą '''o''' na końcu zdania.
| |
| | |
| Przykłady:
| |
| * '''Chodź do parku.''' - '''Udyaana-ong geta'''.
| |
| * '''Zrób to!''' - '''Uwa-ong kar!'''
| |
| | |
| ===Tryb zakazujący===
| |
| Wyraża on zakaz lub odradzanie czegoś. Nie jest zwykłym zaprzeczeniem trybu rozkazującego, jest tak naprawdę jego przeciwieństwem.
| |
| | |
| Przykłady:
| |
| * '''Nie chodź do parku.''' - '''Udyaana-ong getame'''.
| |
| * '''Nie rób tego!''' - '''Uwa-ong karme!'''
| |
| | |
| ===Tryb potencjalny===
| |
| Wyraża on możliwość lub zdolność. Odpowiada on polskim czasownikom ''móc''/''potrafić''/''umieć'' czy angielskiemu czasownikowi modalnemu ''can''.
| |
| | |
| Przykłady:
| |
| * '''Mogę to wziąć.''' - '''Men uwa-ong laabile.'''
| |
| * '''Ptaki potrafią latać.''' - '''Perans perbile.'''
| |
| | |
| ===Tryb wolitywny===
| |
| Wyraża on chęć, pragnienie lub życzenie.
| |
| | |
| Przykłady:
| |
| * '''Ludzie chcą jeść i pić.''' - '''Kuns khapamako i nummako.'''
| |
| * '''Chcę pobyć z Tobą.''' - '''Men tun-no sem thaamako.'''
| |
| | |
| ===Bezokolicznik / rzeczownik odczasownikowy (odsłownik)===
| |
| Tworzy się go za pomocą końcówki '''-te'''. Ma on formy w dopełniaczu, celowniku, narzędniku, miejscowniku i ablatywie, zaś nie ma odrębnej formy w bierniku.
| |
| | |
| {|class="wikitable"
| |
| !nazwa przypadka
| |
| !końcówka
| |
| !znaczenie
| |
| |-
| |
| !mianownik/biernik
| |
| | -te
| |
| |czynność jako obiekt życzeń lub podmiot
| |
| |-
| |
| !dopełniacz
| |
| | -te-no
| |
| |w powiązaniu z daną czynnością
| |
| |-
| |
| !celownik
| |
| | -te-ke
| |
| |w celu danej czynności
| |
| |-
| |
| !narzędnik
| |
| | -te-nei
| |
| |za pomocą danej czynności
| |
| |-
| |
| !miejscownik
| |
| | -te-de
| |
| |podczas danej czynności
| |
| |}
| |
| | |
| Przykłady:
| |
| * '''Oni chcą jeść.''' - '''Uwans khapate issare.''' (obok: '''Uwans khapamako.''')
| |
| * '''Oni idą jeść.''' / '''Oni idą, żeby jeść.''' - '''Uwans khapate-ke getare.'''
| |
| * '''Oni żyją jedząc.''' - '''Uwans-ke khapate-nei henkii (thaare).'''
| |
| * '''Oni idą jedząc.''' / '''Oni idą podczas jedzenia.''' - '''Uwans khapate-de getare.'''
| |
| | |
| ==Rzeczowniki==
| |
| Odmieniają się przez 8 przypadków i 2 liczby. Liczbę mnogą tworzy się końcówką '''-s''', która podobnie jak w językach tureckim, indonezyjskim czy japońskim przy liczebnikach i słowach typu '''boco''/''kici''' jest pomijana, bo same te słowa wskazują liczbę/ilość.
| |
| ===Przypadki===
| |
| {|class="wikitable"
| |
| !nazwa przypadka
| |
| !końcówka
| |
| !znaczenie
| |
| |-
| |
| !mianownik
| |
| | -∅
| |
| |podmiot w stronie czynnej, obiekt czynności (pacjens) w stronie biernej
| |
| |-
| |
| !dopełniacz
| |
| | -no
| |
| |posiadanie, powiązanie
| |
| |-
| |
| !celownik
| |
| | -ke
| |
| |dopełnienie dalsze, przeznaczenie/cel, (w stronie statycznej) podmiot doświadczający
| |
| |-
| |
| !biernik
| |
| | -ong
| |
| |dopełnienie bliższe, kierunek, długość trwania
| |
| |-
| |
| !narzędnik/ergatyw
| |
| | -nei
| |
| |narzędzie, sposób, wykonawca w stronie biernej lub przy rzeczowniku odczasownikowym
| |
| |-
| |
| !miejscownik
| |
| | -de
| |
| |miejsce, położenie (w przestrzeni lub w czasie)
| |
| |-
| |
| !ablatyw
| |
| | -dou/-doro
| |
| |punkt wyjścia, pochodzenie, przyczyna
| |
| |-
| |
| !wołacz
| |
| | -hei
| |
| |bezpośredni zwrot (z rzeczownikiem ożywionym)
| |
| |}
| |
| Przypadki zawsze mają swoje ustalone logiczne znaczenie, chociaż niektóre czasowniki mają mieszać znaczenie biernika i celownika, np. słowa '''tadare''' (bić, uderzać) i '''molre''' (mówić), o ile nie powoduje niejednoznaczności. Gdy jest potrzeba większej precyzji, to używa się przyimków, które zawsze się łączy z dopełniaczem, np.
| |
| * '''Men wiita<span style="color:purple">-ong</span> geta thaare.''' > '''Men wiita-no <span style="color:purple">deka-ong</span> geta thaare.''' - Idę do domu.
| |
| * '''Tun-ke men-no <span style="color:purple">artha-ke</span> uwa-ong daate.''' - Musisz dać mi to. (porównaj do: '''Tun men<span style="color:purple">-ke</span> uwa-ong daa thaare.''' - Dajesz mi to.)
| |
| | |
| ===Rodzaj/płeć===
| |
| Podobnie jak w językach angielskim, esperanckim, japońskim czy indonezyjskim nie ma płci gramatycznej, ale zaimki trzeciej osoby dzielą się na te ożywione (odnoszące się do ludzi, zwierząt i duchów) oraz te nieożywione (odnoszące się do całej reszty).
| |
| * kin/kiin - kto/co (ożywione)
| |
| * ki/kii - co (nieożywione)
| |
| * uwan - on/ona/ono (ożywione)
| |
| * uwa - on/ona/ono (nieożywione)
| |
| | |
| ==Przymiotniki==
| |
| Są nieodmienne. Stopień wyższy tworzy się dodając przed przymiotnikami '''pul''' (dosłownie: bardziej), a stopień najwyższy poprzez dodanie '''sel-dou pul''' (dosłownie: bardziej od wszystkich), np. '''kika''' - szybki, '''pul kika''' - szybszy, '''sel-dou pul kika''' - najszybszy.
| |
| | |
| ==Zaimki==
| |
| ===Zaimki osobowe===
| |
| {|class="wikitable"
| |
| !
| |
| !liczba pojednyncza
| |
| !liczba mnoga
| |
| |-
| |
| !rowspan="2"|pierwsza osoba (mówca o sobie)
| |
| |rowspan="2"|men (ja)
| |
| |mens (my; ja i on/ona/ono/oni/one, ale bez słuchacza; ''w znaczeniu ogólnym, po prostu'' my)
| |
| |-
| |
| |ame (my; ja i ty/wy/Pan/Pani/Panowie/Panie/Państwo)
| |
| |-
| |
| !druga osoba (mówca o odbiorcy)
| |
| |tun (ty), munthaa (Pan, Pani)
| |
| |tume (wy), munthaas (Panowie, Panie, Państwo)
| |
| |-
| |
| !rowspan="2"|trzecia osoba
| |
| |uwan (żywotne)
| |
| |uwans (żywotne)
| |
| |-
| |
| |uwa (nieżywotne)
| |
| |uwas (nieżywotne)
| |
| |}
| |
| | |
| | |
| ===Korelatywy===
| |
| Są tworzone według wzorców znanych z esperanta i sanskrytu.
| |
| {|class="wikitable"
| |
| !
| |
| !pytajny
| |
| !względny
| |
| !wskazujący bliski
| |
| !wskazujący daleki
| |
| !uogólniający
| |
| !"losujący" z grupy
| |
| !nieokreślony
| |
| |-
| |
| !osoba/zwierzę
| |
| |kin
| |
| |yan
| |
| |iyan
| |
| |uwan
| |
| |sel / selan
| |
| |kin selli
| |
| |pi kun/praanin
| |
| |-
| |
| !rzecz
| |
| |ki
| |
| |ya
| |
| |iya
| |
| |uwa
| |
| |sel
| |
| |ki selli
| |
| |pi kitu
| |
| |-
| |
| !miejsce
| |
| |kide
| |
| |yade
| |
| |ide
| |
| |ude
| |
| |selde
| |
| |kide selli
| |
| |pi neda-de
| |
| |-
| |
| !czas
| |
| |kihe
| |
| |yahe
| |
| |ihe
| |
| |uhe
| |
| |selhe
| |
| |kihe selli
| |
| |pi kaala-de
| |
| |}
| |
| | |
| ===Rodzaj/płeć===
| |
| Zamiast rodzaju gramatycznego używa się żywotności w zaimkach trzeciej osoby, więc "on/ona/ono/to" używane wobec osób, zwierząt czy istot nadprzyrodzonych, to będzie '''uwan''' (w liczbie mnogiej: '''uwans'''), a "on/ona/ono/to" używane wobec roślin, rzeczy, pojęć czy zjawisk, to będzie '''uwa''' (liczba mnoga: '''uwas''').
| |
| Podobnie jest z dwoma zaimkami pytajnymi: '''kin''' (''kto/co''; żywotne) i '''ki''' (''co''; nieżywotne)
| |
| | |
| ==Przyimek==
| |
| Podobnie jak w językach tureckim, hindi, japońskim czy sanskrycie jest on umieszczany po rzeczowniku, który wskazuje względem niego położenie/kierunek, a nie przed nim.
| |
| Lista:
| |
| * antar - między, wśród
| |
| * artha-ke - dla, w celu
| |
| * borte-ke - przeciw, wbrew
| |
| * bu(wa)-de/buul-de (jest to nieprecyzyjne i zamiast tego można użyć konstrukcji '''-dou pul keni neda-de''')
| |
| * bu(wa)-ong/buul-ong (jest to nieprecyzyjne i zamiast tego można użyć konstrukcji '''-dou pul keni neda-ong''')
| |
| * certe-de - dookoła, około
| |
| * daapa-de - daleko
| |
| * daapa-ong - od, w dal, precz
| |
| * dekabi - w fizycznej styczności z, na powierzchni, przeciw
| |
| * dekabi-ong - w kierunku fizycznej styczności z, na powierzchnię, przeciw
| |
| * deka-de - przy, obok, blisko
| |
| * deka-ong - w kierunku
| |
| * eki - poza
| |
| * eki-ong - w kierunku na zewnątrz
| |
| * en - wewnątrz
| |
| * en-ong - do wewnątrz, do środka
| |
| * kitu-de/wisaya-de - o, na temat, do spraw (ds.)
| |
| * laan-de/gur-de - powyżej (jest to nieprecyzyjne i zamiast tego można użyć konstrukcji '''-dou pul tanga neda-de''')
| |
| * laan-ong/gur-ong - w górę (jest to nieprecyzyjne i zamiast tego można użyć konstrukcji '''-dou pul tanga neda-de''')
| |
| * labama-nei - wskroś, w poprzek, wszerz
| |
| * langama-nei - wzdłuż
| |
| * molte-nei - według, zdaniem
| |
| * mun - przed
| |
| * pin - po (później niż), z tyłu
| |
| * pingetate-de - zgodnie z, według
| |
| * rakkha-ke - dla, za (w obronie)
| |
| * ruupa-de - jako, w formie
| |
| * ruupa-ong - w inną formę, (przemiana) w
| |
| * sem - wspólnie z, razem z
| |
| * tulanaa-de - niż, w porównaniu do
| |
| * tir - poprzez, (na przeciwną stronę) przez
| |
| * warai - aż do
| |
| * wiita-de - u (u kogoś w domu)
| |
| | |
| ==Słowotwórstwo==
| |
| Język ten ma bardzo bogaty system przyrostków i przedrostków oraz pozwala na tworzenie wyrazów poprzez ich złożenie, np. ''abel'' (jabłko) + ''moka'' = ''abelmoka'' (jabłoń), ''mota'' (oko) + ''mu'' (woda) = ''motamu'' (łza), ''jiiwa'' (dusza, życie) + ''wijnyaana'' (nauka) = ''jiiwawijnyaana'' (biologia).
| |
| Lista przyrostków ('''to nie są wszystkie!'''):
| |
| * -bili - nadający się do, zdatny do
| |
| * -ii - poddany danej czynności (używany przy czasownikach ''getare'' (iść, chodzić, przechodzić), ''daare'' (dawać, przekazywać), ''laare'' (brać, zajmować), gdzie ma znaczenie gramatyczne w tworzeniu strony biernej i czasów perfectum, używany przy czasownikach takich jak ''pusure'' (myć) i ''numre'' (pić) w celu tworzenia przymiotników takich jak ''puswii'' (czysty) i ''numii'' (pijany), przeszłość (przyrostek dodawany do ''thaare'' oraz trybów potencjalnego i wolitywnego)
| |
| * -iiya - pochodzący z
| |
| * -'illa - zdrobnienie
| |
| * -kai - narzędzie
| |
| * -kii - wytwór danej czynności
| |
| * -ma - wymiar
| |
| * -'olla - zgrubienie
| |
| * -pii - ułamek całkowitej liczby (np. ''du'' - dwa, ''dupii'' - pół)
| |
| * -pun - pełen danej cechy (dość częsty w tworzeniu przymiotnika od rzeczownika)
| |
| * -sa - mocne cecha, właściwość lub stan
| |
| * -taa - cecha, właściwość (przyrostek sanskrycki)
| |
| * -te - (rzeczownik odczasownikowy)
| |
| * -sii - podobny do, będący jak
| |
| * -tii - liczebnik porządkowy (np. ''du'' - dwa, ''dutii'' - drugi)
| |
| * -waada - doktryna, ideologia
| |
| | |
| ==Podstawowe zwroty==
| |
| * Nalla naal! - Dzień dobry!
| |
| * Nalla kaalai! - Dzień dobry! (porankiem)
| |
| * Hei! - Cześć!
| |
| * Namastei! - Cześć!
| |
| * Krpayaa! - Proszę!
| |
| * Dhanyawaada! - Dziękuję!
| |
| * Ksamaa-ong kar! - Przepraszam!
| |
| * Tun'ii naama ki'ii? - Jak się nazywasz?
| |
| * Men'ii naama ... - Nazywam się ...
| |
| * Tun ki'ii calii-de thaare? - Jak się masz?
| |
| * Nalla! - OK! / Dobrze!
| |
| * Burii! - Źle!
| |
| * Men magil. - Jestem szczęśliwy.
| |
| * Men shaantipun. - Jestem spokojny.
| |
| * Men seda. - Jestem smutny.
| |
| * Men or. - Jestem zły.
| |
| * Tun kide thaare? - Gdzie jesteś?
| |
| * Men ...-de thaare? - Jestem w/na ...?
| |
| * Tun-ke ...-no wisaya-de ki'ii mankii? - Co sądzisz/myślisz o ...?
| |
| * Men-ke mankii ki ... - Myślę/Sądzę, że ...
| |
| * Waa! - Przyjdź!
| |
| * Krpayaa waa! - Proszę przyjść!
| |
| * Wii-ke ...-ong getate daa! - Pójdźmy do/na ...!
| |
| * ... ka? - Czy ...?
| |
| * Aa. - Tak.
| |
| * Ha. - Tak.
| |
| * Na. - Nie.
| |
| * Men-ke tun-de umyumikii thaare! - Kocham Cię!
| |
| | |
| ==Przykładowe teksty==
| |
| ===Modlitwa Pańska===
| |
| Amerii Baabaa-hei ya laan-de aare,
| |
| sanktu aa Tun'ii naama;
| |
| waa Tun'ii raajya;
| |
| aa Tun'ii issa; ya calii-de laan-de i bu-de.
| |
| Tun'ii sel naal-ke pan-ong daa ame-ke inaal-de i ame-ke ksamaa-ong kar amerii paapa-no, ya calii-de i ame ksamaa-ong karre paapakarkuns-ke.
| |
| I ame-ong dirigame burte-no deka-ong, ma burkii-dou ame-ong diriga.
| |
| [Uwa-ke ki Tun'ii aare raajya i kutusa i badasa selhe.]
| |
| | |
| Aamen.
| |
| <br>
| |
| <br>
| |
| '''Polskie tłumaczenie'''
| |
| <br>
| |
| Ojcze nasz, któryś jest w niebie,
| |
| święć się imię Twoje;
| |
| przyjdź królestwo Twoje;
| |
| bądź wola Twoja, jako w niebie tak i na ziemi.
| |
| Chleba naszego powszedniego daj nam dzisiaj
| |
| i odpuść nam nasze winy, jako i my odpuszczamy naszym winowajcom.
| |
| I nie wódź nas na pokuszenie,
| |
| ale nas zbaw ode złego.
| |
| [Bo Twoje jest królestwo i potęga, i chwała na wieki.]
| |
| | |
| Amen.
| |
| | |
| ===Artykuł 1 Deklaracji Praw Człowieka===
| |
| '''Sel kuns di-no gaurawa-de i di-no adhikaara-de swatantrya-samaana aate-de umgetii aare. Uwans-ke ceitanaa i antaraatman daagetii aare tathaa uwans-ke anya anya-ong bhraatrtwa-no henkii-nei wyawahaara-ong karte aare.'''
| |
| <br>
| |
| <br>
| |
| tłumaczenie:
| |
| <br>
| |
| Wszyscy ludzie rodzą się wolni i równi w swej godności i swych prawach. Są oni obdarzeni rozumem i sumieniem i powinni postępować wobec innych w duchu braterstwa.
| |
| <br>
| |
| <br>
| |
| analiza:
| |
| * sel - wszyscy, każdy
| |
| * kuns - (liczba mnoga od: kun - człowiek)
| |
| * di-no - swój, di - sam sobie
| |
| * gaurawa-de - w godności
| |
| * i - i
| |
| * adhikaara-de - w prawach
| |
| * swatantrya - wolny, niezależny
| |
| * samaana - równy
| |
| * aate-de - będąc (imiesłów przysłówkowy od: aate - być, bycie)
| |
| * umgetii - rodzony (imiesłów bierny od: umte - rodzić, rodzenie)
| |
| * aare - (czas teraźniejszy od: aate - być, bycie)
| |
| * uwans-ke (celownik i liczba mnoga od: uwan - on/ona ''jako istota ożywiona'')
| |
| * ceitanaa - rozum
| |
| * antaraatman - sumienie
| |
| * daagetii - (imiesłów bierny od: daate - dawać, przekazywać, pozwalać)
| |
| * tathaa - i, oraz
| |
| * aare ('''wyjaśnione powyżej''')
| |
| * anya anya-ong - wzajemnie (dosłownie: inny innego)
| |
| * uwans-ke - ('''wyjaśnione powyżej''')
| |
| * bhraatrtwa-no - (dopełniacz od: bhraatrtwa - braterstwo)
| |
| * henkii-nei - (narzędnik od: henkii - oddech, życie, dusza, duch)
| |
| * wyawahaara-ong - (biernik od: wyawahaara - zachowanie, postępowanie)
| |
| * karte - robić, czynić, robienie, czynienie
| |
| * aare - ('''wyjaśnione powyżej''')
| |
| | |
| Strona jest w budowie...
| |
|
| |
|
| | ==Uwagi== |
| | To jest tylko zalążek. Ta strona to zabytek niniejszego języka. Obecną wersję tej strony zobaczysz na stronie [https://conlang.fandom.com/pl/wiki/Benakasemmemii] oraz na stronie [https://conlang.fandom.com/wiki/Benakasemmemii]. |
|
| |
|
| [[Kategoria:Języki_sztuczne_a_posteriori]] [[Kategoria:Języki_pomocnicze]] [[Kategoria:Języki_międzynarodowe_i_logiczne]] | | [[Kategoria:Języki_sztuczne_a_posteriori]] [[Kategoria:Języki_pomocnicze]] [[Kategoria:Języki_międzynarodowe_i_logiczne]] |
Benakasemmem'ii / Benakasemmemii (skrótowo: Benakii) - język sztuczny pomocniczy, który charakteryzuje się przede wszystkim szykiem zdania podmiot-dopełnienie-orzeczenie, reduplikacją (całkowitym lub częściowym podwojeniem rdzenia czasownika, przymiotnika lub przysłówka), umieszczaniem przydawki przed słowo określane, brakiem rodzaju gramatycznego, stosunkowo regularnym odmienianiem wyrazów oraz prostą budową sylab głównie w obrębie najbardziej podstawowych i najczęściej używanych wyrazów.
Pochodzenie
Słownictwo i elementy gramatyki tego języka ogólnie wywodzą się z:
- symbolizmu dźwięków
- języka tamilskiego
- języka fińskiego
- języka perskiego
- języka tureckiego
- sanskrytu
- języka hindi/pendżabskiego
- języka indonezyjskiego
- języków romańskich
- języka koreańskiego
- języka japońskiego
- języka angielskiego
Fonologia
Spółgłoski
|
|
wargowe
|
wargowo-zębowe
|
dziąsłowe/zębowe
|
podniebienne/palatalne
|
tylnojęzykowe
|
krtaniowe
|
| nosowe
|
[m] m
|
|
[n] n
|
[ɲ] ny / przed "j"/"c" jako "n"
|
[ŋ] (n przed głoskami zwartymi tylnojęzykowymi)
|
|
| zwarte dźwięczne nieprzydechowe
|
[b] b
|
|
[d] d
|
[d͡ʑ] j
|
[g] g
|
|
| zwarte dźwięczne przydechowe
|
([bʱ] bh)
|
|
([dʱ] dh)
|
([d͡ʑʱ] jh)
|
([gʱ] gh)
|
|
| zwarte bezdźwięczne nieprzydechowe
|
[p] p
|
|
[t] t
|
[t͡ɕ] c
|
[k] k
|
[ʔ] '
|
| zwarte bezdźwięczne przydechowe
|
[pʰ] ph
|
|
[tʰ] th
|
[t͡ɕʰ] ch
|
[kʰ] kh
|
|
| szczelinowe
|
|
([f] f)
|
[s] s, dźwięczny odpowiednik ([z] z )
|
([ɕ] sh)
|
|
[h] h
|
| drżące
|
|
|
[ɾ] r
|
|
|
|
| boczne
|
|
|
[l] l
|
|
|
|
| płynne
|
[w] w
|
|
|
[j] y
|
|
|
- te głoski w nawiasach nie są typowe dla tego języka, więc nie wystąpią w onomatopejach
- bh, dh, gh i jh występują prawie jedynie w wyrazach pochodzenia sanskryckiego.
- sh występuje głównie w wyrazach pochodzenia sanskryckiego i angielskiego
- f i z występują w wyrazach pochodzenia zachodnioeuropejskiego i arabskiego, rodzimymi odpowiednikami tych głosek będą kolejno ph i j/s, więc te z kolei mogą wystąpić w onomatopejach czy odruchowych wykrzyknikach, np. phei! - fuj!, sisi - zimny/zimno
Samogłoski
|
|
przednie krótkie
|
przednie długie
|
centralne krótkie
|
centralne długie
|
tylne krótkie
|
tylne długie
|
| przymknięte
|
[i] i
|
[iː] ii
|
|
|
[u] u
|
[u] uu
|
| półprzymknięte
|
[e] e
|
[eː] ei
|
([ə])
|
|
[o] o
|
[oː] ou
|
| otwarte
|
|
|
[a] a
|
[aː] aa
|
|
|
- Akcent pada zazwyczaj na pierwszą sylabę z trzech od końca (zaś gdy przedostatnia sylaba z trzech od końca ma długą samogłoskę lub jest zamknięta, to wypada na niej akurat), ale nie wyróżnia się mocno w wyrazie; sylaby są wymawiane z podobnym naciskiem, podobnie jak w językach hiszpańskim lub hindi. Na przykład: WA-li, GE-ta-re, sem-MOL-te, ap-pli-kaas-YOU-ni.
- ai się czyta jako dyftong aj.
- au się czyta jako dyftong aw.
- Końcówka biernika -ong jest czytana jako nosowa forma głoski o czyli jak polskie ą.
Układ sylab
Sylaby typowe dla tego języka wyglądają tak: CV, CV(n), CV(l), CV(m), CV(r), CV2×C+V, CVV
gdzie:
- C to spółgłoska
- V to samogłoska
- 2×C to podwojona spółgłoska.
Przykładowe wyrazy: mu - woda, rukkha - drzewo, getate - iść / poruszać się, wisate - rzucać, mutti - błoto, phala - owoc, wali - droga.
W wyrazach zapożyczonych z sanskrytu czy języków zachodnioeuropejskich mogą występować sylaby o dość skomplikowanej budowie.
Składnia
Domyślny szyk zdania to: podmiot-dopełnienie-orzeczenie, tak jak w językach hindi, sanskryckim, japońskim, tureckim, łacińskim, tamilskim czy koreańskim. Przydawka zawsze występuje przed słowem określanym, np. nalla kun - dobry człowiek, baccas-ke khapakii - żywność dla dzieci. Żeby zmienić pozycję przydawki z przedrzeczownikowej na porzeczownikową, trzeba użyć słowa ya, np. kun ya nalla (thaare) - dobry człowiek / człowiek, który jest dobry.
Czasowniki
Mają:
- 3 strony (czynną, bierną, statyczną)
- 6 trybów (oznajmujący, rozkazujący, zakazujący, przypuszczający, potencjalny, wolitywny)
- 3 czasy
- 4 aspekty.
Nie odmieniają się przez osoby, liczby i rodzaje.
- czas teraźniejszy nawykowy: -re
- czas przeszły nawykowy: -ye
- czas przyszły prosty: -ge
- tryb przypuszczający: -we
- tryb rozkazujący: -
- tryb zakazujący: -me
- tryb potencjalny: -bile
- tryb wolitywny: -mako
- bezokolicznik/odsłownik: -te
- imiesłów czynny: -∅
- imiesłów bierny: -ii
Uwagi
To jest tylko zalążek. Ta strona to zabytek niniejszego języka. Obecną wersję tej strony zobaczysz na stronie [1] oraz na stronie [2].
