Benakasemmemii: Różnice pomiędzy wersjami

Wersja z 15:50, 12 maj 2023

Benakasemmem'ii - język sztuczny pomocniczy.

Fonologia

Spółgłoski

	wargowe	wargowo-zębowe	dziąsłowe/zębowe	podniebienne/palatalne	tylnojęzykowe	krtaniowe
nosowe	[m] m		[n] n	[ɲ] ny / przed "j"/"c" jako "n"	[ŋ] (n przed głoskami zwartymi tylnojęzykowymi)
zwarte dźwięczne nieprzydechowe	[b] b		[d] d	[d͡ʑ] j	[g] g
zwarte dźwięczne przydechowe	[bʱ] bh		[dʱ] dh	[d͡ʑʱ] jh	[gʱ] gh
zwarte bezdźwięczne nieprzydechowe	[p] p		[t] t	[t͡ɕ] c	[k] k	[ʔ] '
zwarte bezdźwięczne przydechowe	[pʰ] ph		[tʰ] th	[t͡ɕʰ] ch	[kʰ] kh
szczelinowe		([f] f)	[s] s, dźwięczny odpowiednik ([z] z )	([ɕ] sh)		[h] h
drżące			[ɾ] r
boczne			[l] l
płynne	[w] w			[j] y

te głoski w nawiasach są głównie w wyrazach zapożyczonych z angielskiego, sanskrytu i arabskiego.

Samogłoski

	przednie krótkie	przednie długie	centralne	tylne krótkie	tylne długie
przymknięte	[i] i	[iː] ii		[u] u	[u] uu
półprzymknięte	[e] e	[eː] ei	([ə])	[o] o	[oː] ou
otwarte				[a] a	[aː] aa

W wyrazach pochodzenia sanskryckiego występuje dodatkowa struktura [ɾɯ], np. Krsna [kɾɯ.sna].
Istnieją też samogłoski nosowe, tworzone są za pomocą dwuznaku -ng, np. Sangskrta Bhaasaa [sã.skɾɯ.ta bʱaː.saː].
Akcent jest zazwyczaj na pierwszą sylabę, ale nie wyróżnia się mocno w wyrazie; sylaby są wymawiane z podobnym naciskiem.
- Jednak gdy jest przynajmniej jedna samogłoska długa, to właśnie ją się akcentuje, ale gdy jest więcej ich, to pierwszą z nich się akcentuje.

Gramatyka

Składnia

Domyślny szyk zdania to: podmiot-dopełnienie-orzeczenie, tak jak w językach hindi, sanskryckim, japońskim, tureckim, łacińskim, tamilskim czy koreańskim. Przydawka zawsze występuje przed słowem określanym, np. iyii nyen - dobry człowiek, bambas-ke khapakii - żywność dla dzieci. Żeby zmienić pozycję przydawki z przedrzeczownikowej na porzeczownikową, to trzeba użyć słowa ya, np. nyen ya iyii (thaare) - dobry człowiek / człowiek, który jest dobry.

Czasowniki

Mają:

5 stron (czynną, bierną, zwrotną, wzajemną, statyczną)
3 tryby (oznajmujący, rozkazujący, przypuszczający)
3 czasy
3 aspekty

Formy podstawowe

czas teraźniejszy prosty: -re
czas przeszły prosty (historyczny): e--re
czas przyszły prosty: -issare
tryb przypuszczający: e--issare
tryb rozkazujący: -∅
bezokolicznik/odsłownik: -meng
imiesłów czynny: -∅
imiesłów bierny teraźniejszy: -laa
imiesłów bierny perfectum: -kiya

Czasowniki czynne

Czasy gramatyczne

	aspekt prosty	aspekt ciągły	aspekt perfectum
czas teraźniejszy	-re	-∅ thaare	-kiyapun (thaare)
czas przeszły	e--re	-∅ thiya	-kiyapun thiya
czas przyszły	-issare	-∅ thaayissare	-kiyapun thaayissare

Czasowniki bierne

-laa
-kiya

Czasowniki statyczne

Tworzy się je za pomocą konstrukcji rzeczownik uczucia/stanu + thaare lub za pomocą zwykłego przymiotnika. thaare odmienia się przez czasy, ale przez aspekt prosty. One wyrażają stany, uczucia, emocje, doświadczenia. Podmiot poddawany stanowi jest w celowniku. Np.

Naal-ke jer thaare. - Słońce się świeci.
Men-ke uwan umi (thaare). - Lubię go/ją. (dosłownie: Dla mnie on(a) przyjemn(y/a).)
Bamba-ke bel-se arga thaare. - Dziecku boli brzuch. (dosłownie: Dziecku brzucha ból jest.)
"Leonardo da Vinci" ityaya-ke di-se aawiskaaras-se wisaya-de baguun mem thiya. (Leonardo da Vinci rozmyślał nad swoimi wynalazkami.)

Rzeczowniki

Odmieniają się przez 8 przypadków i 2 liczby. Liczbę mnogą tworzy się końcówką -s.

Przypadki

nazwa przypadka	końcówka/partykuła	znaczenie
mianownik	-∅	podmiot
dopełniacz	-se	posiadanie, powiązanie
celownik	-ke	dopełnienie dalsze, przeznaczenie/cel, (w stronie statycznej) podmiot doświadczający
biernik	-ong	dopełnienie bliższe, kierunek, długość trwania
narzędnik/ergatyw	-nei	narzędzie, sposób, wykonawca w stronie biernej
miejscownik	-de	miejsce, położenie (w przestrzeni lub w czasie)
ablatyw	-dou/-doro	punkt wyjścia, pochodzenie, przyczyna
wołacz	-hei	bezpośredni zwrot (z rzeczownikiem ożywionym)

Rodzaj/płeć

Podobnie jak w językach angielskim, esperanckim, japońskim czy indonezyjskim nie ma płci gramatycznej, ale zaimki trzeciej osoby dzielą się na te ożywione (odnoszące się do ludzi, zwierząt i duchów) oraz te nieożywione (odnoszące się do całej reszty).

kin/kiin - kto/co (ożywione)
ki/kii - co (nieożywione)
uwan - on/ona/ono (ożywione)
uwa - on/ona/ono (nieożywione)

Strona jest w budowie...

@@ Linia 1: / Linia 1: @@
+'''Benakasemmem'ii''' - język sztuczny pomocniczy.
-'''Benakasemmem'ii''' - język sztuczny pomocniczy
 ==Fonologia==
@@ Linia 127: / Linia 125: @@
 ==Gramatyka==
 ===Składnia===
-Domyślny szyk zdania to: podmiot-dopełnienie-orzeczenie, tak jak w językach hindi, sanskryckim, japońskim, tureckim, łacińskim, tamilskim czy koreańskim. Przydawka zawsze występuje przed słowem określanym, np. iyii nyen (dobry człowiek), bambas-ke khapakii (żywność dla dzieci).
+Domyślny szyk zdania to: podmiot-dopełnienie-orzeczenie, tak jak w językach hindi, sanskryckim, japońskim, tureckim, łacińskim, tamilskim czy koreańskim. Przydawka zawsze występuje przed słowem określanym, np. '''iyii nyen''' - dobry człowiek, '''bambas-ke khapakii''' - żywność dla dzieci. Żeby zmienić pozycję przydawki z przedrzeczownikowej na porzeczownikową, to trzeba użyć słowa '''ya''', np. '''nyen ya iyii (thaare)''' - dobry człowiek / człowiek, który jest dobry.
 ===Czasowniki===
 Mają:
@@ Linia 174: / Linia 172: @@
 Tworzy się je za pomocą konstrukcji '''rzeczownik uczucia/stanu + thaare''' lub za pomocą zwykłego przymiotnika. ''thaare'' odmienia się przez czasy, ale przez aspekt prosty. One wyrażają stany, uczucia, emocje, doświadczenia. Podmiot poddawany stanowi jest w celowniku. Np.
 * Naal-ke jer thaare. - Słońce się świeci.
-* Men-ke uta umi (thaare). - On(a) lubi mnie. (dosłownie: Dla mnie on(a) przyjemn(y/a).)
+* Men-ke uwan umi (thaare). - Lubię go/ją. (dosłownie: Dla mnie on(a) przyjemn(y/a).)
 * Bamba-ke bel-se arga thaare. - Dziecku boli brzuch. (dosłownie: Dziecku brzucha ból jest.)
 * "Leonardo da Vinci" ityaya-ke di-se aawiskaaras-se wisaya-de baguun mem thiya. (Leonardo da Vinci rozmyślał nad swoimi wynalazkami.)
+==Rzeczowniki==
+Odmieniają się przez 8 przypadków i 2 liczby. Liczbę mnogą tworzy się końcówką '''-s'''.
+===Przypadki===
+{|class="wikitable"
+!nazwa przypadka
+!końcówka/partykuła
+!znaczenie
+|-
+!mianownik
+| -∅
+|podmiot
+|-
+!dopełniacz
+| -se
+|posiadanie, powiązanie
+|-
+!celownik
+| -ke
+|dopełnienie dalsze, przeznaczenie/cel, (w stronie statycznej) podmiot doświadczający
+|-
+!biernik
+| -ong
+|dopełnienie bliższe, kierunek, długość trwania
+|-
+!narzędnik/ergatyw
+| -nei
+|narzędzie, sposób, wykonawca w stronie biernej
+|-
+!miejscownik
+| -de
+|miejsce, położenie (w przestrzeni lub w czasie)
+|-
+!ablatyw
+| -dou/-doro
+|punkt wyjścia, pochodzenie, przyczyna
+|-
+!wołacz
+| -hei
+|bezpośredni zwrot (z rzeczownikiem ożywionym)
+|}
+===Rodzaj/płeć===
+Podobnie jak w językach angielskim, esperanckim, japońskim czy indonezyjskim nie ma płci gramatycznej, ale zaimki trzeciej osoby dzielą się na te ożywione (odnoszące się do ludzi, zwierząt i duchów) oraz te nieożywione (odnoszące się do całej reszty).
+* kin/kiin - kto/co (ożywione)
+* ki/kii - co (nieożywione)
+* uwan - on/ona/ono (ożywione)
+* uwa - on/ona/ono (nieożywione)
 Strona jest w budowie...
+[[Kategoria:Języki_sztuczne_a_posteriori]] [[Kategoria:Języki_pomocnicze]] [[Kategoria:Języki_międzynarodowe_i_logiczne]]