Benakasemmemii

Benakasemmem'ii - język sztuczny pomocniczy, który charakteryzuje się przede wszystkim szykiem zdania podmiot-dopełnienie-orzeczenie, częstym omijaniem słowa być w czasie teraźniejszym, reduplikacją (całkowitym lub częściowym podwojeniem rdzenia czasownika, przymiotnika lub przysłówka), umieszczaniem przydawki przed słowo określane, brakiem rodzaju gramatycznego, stosunkowo regularnym odmienianiem wyrazów oraz prostą budową sylab głównie w obrębie najbardziej podstawowych i najczęściej używanych wyrazów.

Pochodzenie

Słownictwo i elementy gramatyki tego języka ogólnie wywodzą się z:

• symbolizmu dźwięków
• języka indonezyjskiego
• języka tamilskiego
• prakrytu (język pali, z którego czerpią dużo takie języki jak tajski czy khmerski)
• sanskrytu
• hindi
• języka starojapońskiego
• średniowiecznego języka chińskiego
• języka hiszpańskiego
• języka angielskiego
• języka tureckiego
• języka arabskiego (nieznacznie)

Fonologia

Spółgłoski

	wargowe	wargowo-zębowe	dziąsłowe/zębowe	podniebienne/palatalne	tylnojęzykowe	krtaniowe
nosowe	[m] m		[n] n	[ɲ] ny / przed "j"/"c" jako "n"	[ŋ] (n przed głoskami zwartymi tylnojęzykowymi)
zwarte dźwięczne nieprzydechowe	[b] b		[d] d	[d͡ʑ] j	[g] g
zwarte dźwięczne przydechowe	[bʱ] bh		[dʱ] dh	[d͡ʑʱ] jh	[gʱ] gh
zwarte bezdźwięczne nieprzydechowe	[p] p		[t] t	[t͡ɕ] c	[k] k	[ʔ] '
zwarte bezdźwięczne przydechowe	[pʰ] ph		[tʰ] th	[t͡ɕʰ] ch	[kʰ] kh
szczelinowe		([f] f)	[s] s, dźwięczny odpowiednik ([z] z )	([ɕ] sh)		[h] h
drżące			[ɾ] r
boczne			[l] l
płynne	[w] w			[j] y

• te głoski w nawiasach nie są typowe dla tego języka, więc nie wystąpią w onomatopejach
  • sh występuje w wyrazach pochodzenia sanskryckiego
  • f i z występują w wyrazach pochodzenia zachodnioeuropejskiego i arabskiego, rodzimymi odpowiednikami tych głosek będą kolejno ph i j/s, więc te z kolei mogą wystąpić w onomatopejach czy odruchowych wykrzyknikach, np. phei! - fuj!, sisi - zimny/zimno

Samogłoski

	przednie krótkie	przednie długie	centralne krótkie	centralne długie	tylne krótkie	tylne długie
przymknięte	[i] i	[iː] ii			[u] u	[u] uu
półprzymknięte	[e] e	[eː] ei	([ə])		[o] o	[oː] ou
otwarte			[a] a	[aː] aa		([ɔː] oo)

• W wyrazach pochodzenia sanskryckiego występuje dodatkowa struktura [ɾɯ], w której jest niezakrąglony odpowiednik głoski u, np. Krsna [kɾɯ.sna]. To występuje jako r, ale nie styka się bezpośrednio z żadną samogłoską.
• Istnieją też samogłoski nosowe, tworzone są za pomocą dwuznaku -ng, np. Sangskrta Bhaasaa [sã.skɾɯ.ta bʱaː.saː].
• Odpowiednikiem angielskiego [ɔː] w zapożyczonych wyrazach z angielskiego jest [ɒː] oo (zaokrąglony odpowiednik aa), np. Oostreiliyaa - Australia
• Akcent jest zazwyczaj na pierwszą sylabę, ale nie wyróżnia się mocno w wyrazie; sylaby są wymawiane z podobnym naciskiem.
  • Jednak gdy jest (pierwsza) samogłoska długa w wyrazie, to właśnie ją się dla wygody można akcentować.
• ai się czyta jako dyftong aːj.
• au się czyta jako dyftong aːw.

Układ sylab

Sylaby typowe dla tego języka wyglądają tak: CV, CV(n), CV(l), CV(m), CV(r), CV2×C+V, CVV gdzie:

• C to spółgłoska
• V to samogłoska
• 2×C to podwojona spółgłoska

Przykładowe wyrazy: miti - woda, moka - drzewo, getare - iść / poruszać się, sipare - rzucać, mutti - błoto, phala - owoc, cilii - droga. W wyrazach zapożyczonych z sanskrytu czy języków zachodnioeuropejskich mogą występować sylaby o skomplikowanej budowie. Słowa pochodzenia angielskiego potrafią nawet posiadać zbitki na końcu słowa, np. bilaard - bilard, popkorn - popcorn.

Składnia

Domyślny szyk zdania to: podmiot-dopełnienie-orzeczenie, tak jak w językach hindi, sanskryckim, japońskim, tureckim, łacińskim, tamilskim czy koreańskim. Przydawka zawsze występuje przed słowem określanym, np. iyii kun - dobry człowiek, bambas-ke khapakii - żywność dla dzieci. Żeby zmienić pozycję przydawki z przedrzeczownikowej na porzeczownikową, to trzeba użyć słowa ya, np. kun ya iyii (thaare) - dobry człowiek / człowiek, który jest dobry.

Czasowniki

Mają:

• 3 strony (czynną, bierną, statyczną)
• 3 tryby (oznajmujący, rozkazujący, przypuszczający)
• 3 czasy
• 3 aspekty.

Nie odmieniają się przez osoby, liczby i rodzaje.

Formy podstawowe

• czas teraźniejszy prosty: -re
• czas przeszły prosty (historyczny): e--re
• czas przyszły prosty: -issare
• tryb przypuszczający: e--issare
• tryb rozkazujący: -∅
• bezokolicznik/odsłownik: -meng
• imiesłów czynny: -∅
• imiesłów bierny teraźniejszy: -laa
• imiesłów bierny perfectum: -kiya

Czasowniki czynne

Czasy gramatyczne:

	aspekt prosty	aspekt ciągły	aspekt perfectum
czas teraźniejszy	-re	-∅ thaare	-kiyapun (thaare)
czas przeszły	e--re	-∅ thiya	-kiyapun thiya
czas przyszły	-issare	-∅ thaayissare	-kiyapun thaayissare

Imiesłów czynny: Nie występuje samodzielnie. On jest zawsze, albo jako określenie rzeczownika, albo w połączeniu z czasownikami typu thaare/thaagetare.

Czasowniki bierne

Czasy gramatyczne:

	aspekt prosty	aspekt ciągły	aspekt perfectum
czas teraźniejszy	-laa (aare)	-laa thaa (thaare)	-kiya (thaare)
czas przeszły	-laa thiya	-laa thaa thiya	-kiya thiya
czas przyszły	-laa thaayissare	-laa thaa thaayissare	-kiya thaayissare

Czasowniki statyczne

Tworzy się je za pomocą konstrukcji rzeczownik uczucia/stanu + thaare lub za pomocą zwykłego przymiotnika. thaare odmienia się przez czasy, ale przez aspekt prosty. One wyrażają stany, uczucia, emocje, doświadczenia. Podmiot poddawany stanowi jest w celowniku (gdy "przymiotnik" nie jest orzeczeniem". Np.

• Maakar-ke jer thaare. - Słońce się świeci.
• Men-ke uwan umi (thaare). - Lubię go/ją. (dosłownie: Dla mnie on(a) przyjemn(y/a).)
• Bamba-ke bel-se arga thaare. - Dziecku boli brzuch. (dosłownie: Dziecku brzucha ból jest.)
• "Leonardo da Vinci" kun-ke di-se aawiskaaras-se wisaya-de baguun mem thiya. (Leonardo da Vinci rozmyślał nad swoimi wynalazkami.)
• Uwan iyii. (On jest dobry. / Ona jest dobra.)

Czasownik pozostawać/stać/być

To jest jedyny czasownik nieregularny. Oto jest jego odmiana w trybie oznajmującym:

	aspekt prosty	aspekt ciągły	aspekt perfectum
czas teraźniejszy	aare	(thaare)	thiya
czas przeszły	thiya
czas przyszły	thaayissare
zaprzeczenie w czasie teraźniejszym	naa

Czasownik musieć/być powinnym

Tutaj podmiot jest w celowniku, a czynność konieczna do zrobienia kończy się na -meng wraz z formą czasownika thaare po nim, który można pominąć w czasie teraźniejszym, np. polskie zdanie Musimy to zrobić w języku benakasemmem'ii to będzie: Wii-ke uwa-ong karmeng (thaare).; a zdanie Musieliśmy to zrobić. będzie to jako: Wii-ke uwa-ong karmeng thiya.

Czasownik mieć

Tutaj posiadacz jest w dopełniaczu (lub w formie dzierżawczej), a własność w mianowniku wraz z formą czasownika po nim, który można pominąć w czasie teraźniejszym, np. polskie zdanie Mam dom w języku benakasemmem'ii będzie to: Men'ii wiita (aare); a zdanie Nie mam samochodu będzie to: Men'ii kaar naa.

Tryb rozkazujący

Podobnie jak w większości języków on wyraża rozkaz, polecenie czy żądanie oraz jest tworzony końcówką zerową, np. geta - chodź/idź oraz nie posiada podmiotu. Można podkreślić ten tryb partykułą o na końcu zdania.

Przykłady:

• Chodź do parku. - Udyaana-ong geta.
• Zrób to! - Uwa-ong kar!

Bezokolicznik / rzeczownik odczasownikowy (odsłownik)

Tworzy się go za pomocą końcówki -meng. On ma formy w dopełniaczu, celowniku, narzędniku, miejscowniku i ablatywie, zaś nie ma odrębnej formy w bierniku.

nazwa przypadka	końcówka	znaczenie
mianownik/biernik	-meng	czynność jako obiekt życzeń lub podmiot
dopełniacz	-meng-se	w powiązaniu z daną czynnością
celownik	-meng-ke	w celu danej czynności
narzędnik	-meng-nei	za pomocą danej czynności
miejscownik	-meng-de	podczas danej czynności

Przykłady:

• Oni chcą jeść. - Uwans khapameng issare.
• Oni idą jeść. / Oni idą, żeby jeść. - Uwans khapameng-ke getare.
• Oni żyją jedząc. - Uwans-ke khapameng-nei dyuu (thaare).
• Oni idą jedząc. / Oni idą podczas jedzenia. - Uwans khapameng-de getare.

Rzeczowniki

Odmieniają się przez 8 przypadków i 2 liczby. Liczbę mnogą tworzy się końcówką -s, która podobnie jak w językach tureckim, indonezyjskim czy japońskim przy liczebnikach i słowach typu baguun/kecuun jest pomijana, bo same te słowa wskazują liczbę/ilość.

Przypadki

nazwa przypadka	końcówka	znaczenie
mianownik	-∅	podmiot w stronie czynnej, obiekt czynności (pacjens) w stronie biernej
dopełniacz	-se	posiadanie, powiązanie
celownik	-ke	dopełnienie dalsze, przeznaczenie/cel, (w stronie statycznej) podmiot doświadczający
biernik	-ong	dopełnienie bliższe, kierunek, długość trwania
narzędnik/ergatyw	-nei	narzędzie, sposób, wykonawca w stronie biernej lub przy rzeczowniku odczasownikowym
miejscownik	-de	miejsce, położenie (w przestrzeni lub w czasie)
ablatyw	-dou/-doro	punkt wyjścia, pochodzenie, przyczyna
wołacz	-hei	bezpośredni zwrot (z rzeczownikiem ożywionym)

Przypadki zawsze mają swoje ustalone logiczne znaczenie, chociaż niektóre czasowniki mają mieszać znaczenie biernika i celownika, np. słowa tadare (bić, uderzać) i molre (mówić), o ile nie powoduje niejednoznaczności. Gdy jest potrzeba większej prezycji, to używa się przyimków, które zawsze się łączy z dopełniaczem, np.

• Men wiita-ong geta thaare. > Men wiita-se deka-ong geta thaare. - Idę do domu.
• Tun-ke men-se artha-ke uwa-ong daameng. - Musisz dać mi to. (porównaj do: Tun men-ke uwa-ong daare. - Dajesz mi to.)

Rodzaj/płeć

Podobnie jak w językach angielskim, esperanckim, japońskim czy indonezyjskim nie ma płci gramatycznej, ale zaimki trzeciej osoby dzielą się na te ożywione (odnoszące się do ludzi, zwierząt i duchów) oraz te nieożywione (odnoszące się do całej reszty).

• kin/kiin - kto/co (ożywione)
• ki/kii - co (nieożywione)
• uwan - on/ona/ono (ożywione)
• uwa - on/ona/ono (nieożywione)

Przymiotniki

Są nieodmienne. Stopień wyższy tworzy się dodając przed przymiotnikami adhika (dosłownie: bardziej), a stopień najwyższy poprzez dodanie sel-dou adhika (dosłownie: bardziej od wszystkich), np. kika - szybki, adhika kika - szybszy, sel-dou adhika kika - najszybszy.

Zaimki

Zaimki osobowe

	liczba pojednyncza	liczba mnoga
pierwsza osoba (mówca o sobie)	men (ja)	wii (my; ja, ale bez słuchacza)
		wiitun (my; ja i ty/wy/Pan/Pani/Panowie/Panie/Państwo)
druga osoba (mówca o odbiorcy)	tun (ty)	yuu (wy)
trzecia osoba	uwan (żywotne)	uwans (żywotne)
	uwa (nieżywotne)	uwas (nieżywotne)

Korelatywy

One są tworzone według wzorców znanych z esperanta i sanskrytu.

	pytajny	względny	wskazujący bliski	wskazujący daleki	uogólniający	"losujący" z grupy	nieokreślony
osoba/zwierzę	kin	yan	iyan	uwan	sel / selan	kin selli	pi kun/praanin
rzecz	ki	ya	iya	uwa	sel	ki selli	pi pippii
miejsce	kide	yade	ide	ude	selde	kide selli	pi neda-de
czas	kihe	yahe	ihe	uhe	selhe	kihe selli	pi kaala-de

Rodzaj/płeć

Zamiast rodzaju gramatycznego używa się żywotności w zaimkach trzeciej osoby, więc "on/ona/ono/to" używane wobec osób, zwierząt czy istot nadprzyrodzonych, to będzie uwan (w liczbie mnogiej: uwans), a "on/ona/ono/to" używane wobec roślin, rzeczy, pojęć czy zjawisk, to będzie uwa (liczba mnoga: uwas). Podobnie jest z dwoma zaimkami pytajnymi: kin (kto/co; żywotne) i ki (co; nieżywotne)

Przyimek

Podobnie jak w językach tureckim, hindi, japońskim czy sanskrycie on jest umieszczany po rzeczowniku, który wskazuje względem niego położenie/kierunek, a nie przed. Lista:

• antar - między, wśród
• artha-ke - dla, w celu
• cermeng-de - dookoła, około
• dekabi - w fizycznej styczności z, na powierzchni, przeciw
• deka-de - przy, obok, blisko
• deka-ong - w kierunku
• eki - poza
• eki-ong - w kierunku na zewnątrz
• en - wewnątrz
• labataa-nei - wskroś, w poprzek, wszerz
• langataa-nei - wzdłuż
• molmeng-nei - według, zdaniem
• mun - przed
• pin - po (później niż), z tyłu
• pingetameng-de - zgodnie z, według
• rakkha-ke - dla, za (w obronie)
• retameng-ke - przeciw, wbrew
• sem - wspólnie z, razem z
• tulanaa-de - niż
• tir - poprzez, (na przeciwną stronę) przez
• wiita-de - u (u kogoś w domu)
• wisaya-de - o, na temat, do spraw (ds.)

Strona jest w budowie...