Język laurejski: Różnice pomiędzy wersjami
Utworzono nową stronę "{{język | kolor = #0768A9 | nazwa = Język laurejski | nazwa własna = Lauresc rec | mówiący = | alfabet u = łaciński | typologia u = | rok f = | wersja f = | c…" |
Nie podano opisu zmian |
||
Linia 268: | Linia 268: | ||
Tj tj – [tʃ] (w dialektach)<br /> | Tj tj – [tʃ] (w dialektach)<br /> | ||
Zj zj – [ʒ]<br /> | Zj zj – [ʒ]<br /> | ||
= Gramatyka = | |||
== Rzeczownik == | |||
* Występują dwie liczby – pojedyncza i mnoga | |||
* Jest tylko jeden przypadek – mianownik | |||
* Nie wyróżnia się rodzajów – zanikły na etapie starolaurejskim. Wszystkie rzeczowniki mają jednolitą końcówkę w liczbie mnogiej: -ae (wcześniej była to końcówka rodzaju męskiego, pochodząca z -ai). | |||
== Przymiotnik == | |||
Przymiotniki, podobnie jak rzeczowniki, nie mają rodzajów. Nastąpił zanik końcówek rodzajowych, także dla liczby mnogiej. W powstałych w ten sposób zbitkach spółgłoskowych pojawiło się protetyczne ''e'', np. cranglas > crangel (okrągły). | |||
== Zaimek == | |||
* Wymowa wygłosowego -s w zaimkach jest przechodnia gdy w zdaniu następne słowo zaczyna się od samogłoski, np. ''es laute'' (łowię) wymawia się [ɛ 'laʊtɛ], ale ''es e'' (jestem) – [ɛs ɛ]. | |||
* Zaimek neutralny w 3 osobie obu liczb jest normalnie używany w odniesieniu do ludzi jako forma neutralna płciowo. Jego wcześniejsza forma w dopełnieniu i zaimku dzierżawczym została zastąpiona nową konstrukcją, będącą połączeniem form męskiej i żeńskiej. | |||
{| class="wikitable" style="text-align:center;" | |||
|- style="font-weight:bold;" | |||
! | |||
! Mianownik | |||
! Dopełnienie | |||
! Zaimek dzierżawczy | |||
|- | |||
| 1 os. l. poj | |||
| es | |||
| me | |||
| mai | |||
|- | |||
| 2 os. l. poj | |||
| ty | |||
| te | |||
| twai | |||
|- | |||
| 3 os. l. poj | |||
| an, ana, ane | |||
| colspan="2" | nag, nai, naig | |||
|- | |||
| 1 os. l. mn. | |||
| mies | |||
| nus | |||
| nusj | |||
|- | |||
| 2 os. l. mn. | |||
| ious | |||
| vus | |||
| vusj | |||
|- | |||
| 3 os. l. mn. | |||
| unae | |||
| colspan="2" | nies | |||
|- | |||
| Zaimek zwrotny | |||
| | |||
| se | |||
| swai | |||
|} |
Wersja z 23:17, 28 maj 2023
Język laurejski Lauresc rec | |
---|---|
Sposoby zapisu: | łaciński |
Utworzenie: | Miguelhombre |
Używany w : | Laurea |
Klasyfikacja: | Języki indoeuropejskie
|
Lista conlangów |
Język laurejski (laur. Lauresc rec) – język słowiański należący do grupy języków barckich, będący językiem oficjalnym Laurei, fikcyjnego państwa wyspiarskiego położonego na zachód od Madery.
Historia języka
Język wywodzi się z języka barckiego, używanego przez Barków (laur. Barcae) – fikcyjnego plemienia słowiańskiego, które odłączyło się od wspólnoty słowiańskiej w I tysiącleciu p.n.e. i udało się najpierw w okolice Śląska, skąd wraz z innymi plemionami dokonało najazdu na półwysep iberyjski w V w. n.e. Dwa wieki później, po odkryciu Laurei przez Dumeira Odkrywcę, większość Barków osiedliła się na nowej wyspie, na której stworzyła własne państwo i nowy naród - Laurów. Mniejsza część Barków pozostała w iberyjskiej Galicji, gdzie ulegli asymilacji z innymi ludami.
Wyróżnia się następujące etapy rozwoju laurejskiego:
- Język barcki (Barc rec) – używany przez Barków od oddzielenia się od reszty Słowian do wymarcia Barków na półwyspie Iberyjskim (ok. IX w. n.e.). Barcki wywodzi się z języka wczesnosłowiańskiego (Early Slavic w klasyfikacji Kortlandta), choć nie posiadał takich cech tego języka jak przejście wygłosowego -s w -h czy powstanie samogłosek nosowych. Barcki jest obecnie językiem wymarłym, natomiast dał początek grupie języków używanych w Laurei, nazywanymi językami barckimi.
- Język starolaurejski (Stur lauresc) – od VII w. do ok. XII w. n.e.
- Język średniolaurejski (Serdin lauresc) – od ok. XII w. do ok. XVI w. n.e.
- Wczesny współczesny laurejski (Urn modern lauresc) – od ok. XVI w. do ok. XVIII w. n.e.
- Współczesny laurejski (Modern lauresc) – od przełomu XVIII i XIX w. do dziś
Procesy fonetyczne
Samogłoski
Okres barcki
Barcki odziedziczył z wczesnosłowiańskiego 8 samogłosek oraz 3 dyftongi: a, ā, e, ē, i, ī, u, ū, ai, au, ei.
- Zmiana iloczasu w zaimkach osobowych - samogłoski w zaimkach liczby pojedynczej uległy skróceniu, zaś te liczby mnogiej - wydłużeniu.
- Monoftongizacja dyftongów
- ai > [ɶː]
- ei > [eː]
- au > [oː]
Okres starolaurejski
W okresie starolaurejskim, język został po raz pierwszy spisany w alfabet, jednak nastąpiło to po większości procesów, które zaszły w tym czasie.
- Zanik iloczasu i wielka zmiana barw samogłosek
- a > a [a]
- ā > u [ʊ]
- e pozostało bez zmian [ɛ]
- ē > ie (dyftong)
- i > i [ɪ]
- ī > ai [aɪ]
- [oː] > o [ɔ]
- u > y [y]
- ū > ou [ɔʊ]
- [œː] > ae [æ]
- [eː] > ei [eɪ] (ponowna dyftongizacja, jednak z innym brzmieniem e)
- aw > au [aʊ]
- āw > au [aʊ]
- ew > eu [ɛʊ]
- ēw > eu [ɛʊ]
- Pojawienie się protetycznego e w miejsce zbitek spółgłoskowych po zaniku końcówek rodzajowych w rzeczownikach i przymiotnikach
Okres średniolaurejski
- ie > ie [i]
- ou > ou [u]
- u [ʊ] > u [ʌ]
- uw > au [aʊ]
Okres wczesny współczesny
- Vj > Vɪ, VjC > VɪC
- Dyftongizacja r (Vr, VrC)
- ar > [aː]
- aer > [æɐ]
- er > [ɛɐ]
- eir > [eɪɐ]
- ir > [ɪɐ]
- ier > [iɐ]
- or > [ɔɐ]
- our > [uɐ]
- ur > [ʌː]
- yr > [yɐ]
- Wygłosowe en > [ən]
Spółgłoski
Barcki
- sj > ʃ
- zj > ʒ
- nj > ɲ
- x > h (pod wpływem języków germańskich)
- Selektywne w > v (zaszło w wybranych wyrazach, bez wyraźnego schematu)
- Ubezdźwięcznienie wygłosowego -z > -s
Starolaurejski
- Palatalizajca c [k] i g [g] przed e oraz i
- [k] > [ʦ]
- [g] > [ʤ]
- Dyspalatalizacja wszystkich pozostałych spółgłosek
- tj > t (poza tymi dialektami, gdzie > ʧ)
- dj > d (poza tymi dialektami, gdzie > ʤ)
- stj > st
- zdj > zd
- lj > l
- rj > r
- skj > sc [sk]
- zgj > zg
- kv > v
- gv > v
Średniolaurejski
- ʦ > s
- ʤ > ʒ
Wczesny współczesny
- Zanik wygłosowego -s (w zaimkach osobowych została przechodniość – jeśli w zdaniu po -s następuje wyraz rozpoczynający się samogłoską, -s jest wymawiane)
- ng > [ŋ]
Fonetyka
Samogłoski
Przednie | Środkowe | Tylne | |
---|---|---|---|
Przymknięte | i, y, ɪ | u, (ʊ) | |
Średnie | ɛ, (e) | ə | ʌ, ʌː, ɔ |
Otwarte | a, aː, æ | (ɐ) |
W nawiasach podano samogłoski występujące jedynie jako część dyftongu.
Ponadto, laurejski posiada następujące dyftongi: aɪ, aʊ, eɪ, ɛɐ, ɛʊ, ɪɐ, iɐ, ɔɪ, ɔɐ, ɔʊ, ʌɪ, uɪ, uɐ, yɪ, yɐ.
Spółgłoski
Wargowe | Zębowe | Dziąsłowe | Podniebienne | Miękkopodniebienne | ||
---|---|---|---|---|---|---|
Nosowe | m | n | ɲ | ŋ | ||
Zwarte | bezdźwięczne | p | t | k | ||
dźwięczne | b | d | g | |||
Afrykaty | bezdźwięczne | (ʧ) | ||||
dźwięczne | (ʤ) | |||||
Szczelinowe | bezdźwięczne | f | s | ʃ | h | |
dźwięczne | v | z | ʒ | |||
Aproksymanty | ɫ | j | w | |||
Drżące | r | |||||
Boczne | l |
Zapis
A a – [a]
B b – [b]
C c – zazwyczaj [k], przed e, i: [s]
D d – [d]
E e – [ɛ]
F f – [f]
G g – zazwyczaj [g], przed e, i: [ʒ]
H h – [h]
I i – [ɪ]
J j – w wyrazach rodzimych nie występuje, w dialektach może pełnić funkcję znaku zmiękczającego
K k – [k] (wyrazy obce)
L l – [l ~ ɫ]
M m – [m]
N n – [n]
O o – [ɔ]
P p – [p]
R r – [r]
S s – [s]
T t – [t]
U u – [ʌ]
V v – [v]
W W – [w]
X x – [ks]
Y y – [y]
Z z – [z]
Ponadto, wykorzystuje się następujące dwuznaki:
Ae ae – [æ]
Cj cj – [tʃ] (wyrazy obce)
Dj dj – [dʒ] (wyrazy obce)
Ie ie – [i]
Ou ou – u
Sj sj – [ʃ]
Tj tj – [tʃ] (w dialektach)
Zj zj – [ʒ]
Gramatyka
Rzeczownik
- Występują dwie liczby – pojedyncza i mnoga
- Jest tylko jeden przypadek – mianownik
- Nie wyróżnia się rodzajów – zanikły na etapie starolaurejskim. Wszystkie rzeczowniki mają jednolitą końcówkę w liczbie mnogiej: -ae (wcześniej była to końcówka rodzaju męskiego, pochodząca z -ai).
Przymiotnik
Przymiotniki, podobnie jak rzeczowniki, nie mają rodzajów. Nastąpił zanik końcówek rodzajowych, także dla liczby mnogiej. W powstałych w ten sposób zbitkach spółgłoskowych pojawiło się protetyczne e, np. cranglas > crangel (okrągły).
Zaimek
- Wymowa wygłosowego -s w zaimkach jest przechodnia gdy w zdaniu następne słowo zaczyna się od samogłoski, np. es laute (łowię) wymawia się [ɛ 'laʊtɛ], ale es e (jestem) – [ɛs ɛ].
- Zaimek neutralny w 3 osobie obu liczb jest normalnie używany w odniesieniu do ludzi jako forma neutralna płciowo. Jego wcześniejsza forma w dopełnieniu i zaimku dzierżawczym została zastąpiona nową konstrukcją, będącą połączeniem form męskiej i żeńskiej.
Mianownik | Dopełnienie | Zaimek dzierżawczy | |
---|---|---|---|
1 os. l. poj | es | me | mai |
2 os. l. poj | ty | te | twai |
3 os. l. poj | an, ana, ane | nag, nai, naig | |
1 os. l. mn. | mies | nus | nusj |
2 os. l. mn. | ious | vus | vusj |
3 os. l. mn. | unae | nies | |
Zaimek zwrotny | se | swai |