Benakasemmemii
Benakasemmem'ii - język sztuczny pomocniczy. On charakteryzuje się przede wszystkim szykiem zdania podmiot-dopełnienie-orzeczenie, częstym omijaniem słowa być w czasie teraźniejszym, reduplikacją (całkowitym lub częściowym podwojeniem rdzenia czasownika, przymiotnika lub przysłówka), umieszczaniem przydawki przed słowo określane, brakiem rodzaju gramatycznego, stosunkowo regularnym odmienianiem wyrazów oraz prostą budową sylab głównie w obrębie najbardziej podstawowych i najczęściej używanych wyrazów.
Pochodzenie
Słownictwo i elementy gramatyki tego języka ogólnie wywodzą się z:
- symbolizmu dźwięków
- języka indonezyjskiego
- języka tamilskiego
- prakrytu (sanskrytu uproszczonego pod względem struktury sylab)
- sanskrytu
- języka starojapońskiego
- średniowiecznego języka chińskiego
- języka hiszpańskiego
- języka angielskiego
- języka tureckiego
- języka arabskiego (nieznacznie)
Fonologia
Spółgłoski
| wargowe | wargowo-zębowe | dziąsłowe/zębowe | podniebienne/palatalne | tylnojęzykowe | krtaniowe | |
|---|---|---|---|---|---|---|
| nosowe | [m] m | [n] n | [ɲ] ny / przed "j"/"c" jako "n" | [ŋ] (n przed głoskami zwartymi tylnojęzykowymi) | ||
| zwarte dźwięczne nieprzydechowe | [b] b | [d] d | [d͡ʑ] j | [g] g | ||
| zwarte dźwięczne przydechowe | [bʱ] bh | [dʱ] dh | [d͡ʑʱ] jh | [gʱ] gh | ||
| zwarte bezdźwięczne nieprzydechowe | [p] p | [t] t | [t͡ɕ] c | [k] k | [ʔ] ' | |
| zwarte bezdźwięczne przydechowe | [pʰ] ph | [tʰ] th | [t͡ɕʰ] ch | [kʰ] kh | ||
| szczelinowe | ([f] f) | [s] s, dźwięczny odpowiednik ([z] z ) | ([ɕ] sh) | [h] h | ||
| drżące | [ɾ] r | |||||
| boczne | [l] l | |||||
| płynne | [w] w | [j] y |
- te głoski w nawiasach nie są typowe dla tego języka, więc nie wystąpią w onomatopejach
- sh występuje w wyrazach pochodzenia sanskryckiego
- f i z występują w wyrazach pochodzenia zachodnioeuropejskiego i arabskiego, rodzimymi odpowiednikami tych głosek będą kolejno ph i j/s, więc te z kolei mogą wystąpić w onomatopejach czy odruchowych wykrzyknikach, np. phei! - fuj!, sisi - zimny/zimno
Samogłoski
| przednie krótkie | przednie długie | centralne krótkie | centralne długie | tylne krótkie | tylne długie | |
|---|---|---|---|---|---|---|
| przymknięte | [i] i | [iː] ii | [u] u | [u] uu | ||
| półprzymknięte | [e] e | [eː] ei | ([ə]) | [o] o | [oː] ou | |
| otwarte | [a] a | [aː] aa | ([ɔː] oo) |
- W wyrazach pochodzenia sanskryckiego występuje dodatkowa struktura [ɾɯ], np. Krsna [kɾɯ.sna].
- Istnieją też samogłoski nosowe, tworzone są za pomocą dwuznaku -ng, np. Sangskrta Bhaasaa [sã.skɾɯ.ta bʱaː.saː].
- Odpowiednikiem angielskiego [ɔː] w zapożyczonych wyrazach z angielskiego jest [ɒː] oo (zaokrąglony odpowiednik aa), np. Oostreiliyaa - Australia
- Akcent jest zazwyczaj na pierwszą sylabę, ale nie wyróżnia się mocno w wyrazie; sylaby są wymawiane z podobnym naciskiem.
- Jednak gdy jest przynajmniej jedna samogłoska długa, to właśnie ją się akcentuje, ale gdy jest więcej ich, to pierwszą z nich się akcentuje.
Układ sylab
Sylaby typowe dla tego języka wyglądają tak: CV, CV(n), CV(l), CV(m), CV(r), CV2×C+V, CVV gdzie:
- C to spółgłoska
- V to samogłoska
- 2×C to podwojona spółgłoska
Przykładowe wyrazy: miti - woda, moka - drzewo, getare - iść / poruszać się, sipare - rzucać, mutti - błoto, phala - owoc, cilii - droga. W wyrazach zapożyczonych z sanskrytu czy języków zachodnioeuropejskich mogą występować sylaby o skomplikowanej budowie. Słowa pochodzenia angielskiego potrafią nawet posiadać zbitki na końcu słowa, np. bilaard - bilard, popkorn - popcorn.
Gramatyka
Składnia
Domyślny szyk zdania to: podmiot-dopełnienie-orzeczenie, tak jak w językach hindi, sanskryckim, japońskim, tureckim, łacińskim, tamilskim czy koreańskim. Przydawka zawsze występuje przed słowem określanym, np. iyii nyen - dobry człowiek, bambas-ke khapakii - żywność dla dzieci. Żeby zmienić pozycję przydawki z przedrzeczownikowej na porzeczownikową, to trzeba użyć słowa ya, np. nyen ya iyii (thaare) - dobry człowiek / człowiek, który jest dobry.
Czasowniki
Mają:
- 3 strony (czynną, bierną, statyczną)
- 3 tryby (oznajmujący, rozkazujący, przypuszczający)
- 3 czasy
- 3 aspekty.
Nie odmieniają się przez osoby, liczby i rodzaje.
Formy podstawowe
- czas teraźniejszy prosty: -re
- czas przeszły prosty (historyczny): e--re
- czas przyszły prosty: -issare
- tryb przypuszczający: e--issare
- tryb rozkazujący: -∅
- bezokolicznik/odsłownik: -meng
- imiesłów czynny: -∅
- imiesłów bierny teraźniejszy: -laa
- imiesłów bierny perfectum: -kiya
Czasowniki czynne
Czasy gramatyczne
| aspekt prosty | aspekt ciągły | aspekt perfectum | |
|---|---|---|---|
| czas teraźniejszy | -re | -∅ thaare | -kiyapun (thaare) |
| czas przeszły | e--re | -∅ thiya | -kiyapun thiya |
| czas przyszły | -issare | -∅ thaayissare | -kiyapun thaayissare |
Czasowniki bierne
- -laa
- -kiya
Czasowniki statyczne
Tworzy się je za pomocą konstrukcji rzeczownik uczucia/stanu + thaare lub za pomocą zwykłego przymiotnika. thaare odmienia się przez czasy, ale przez aspekt prosty. One wyrażają stany, uczucia, emocje, doświadczenia. Podmiot poddawany stanowi jest w celowniku. Np.
- Maakar-ke jer thaare. - Słońce się świeci.
- Men-ke uwan umi (thaare). - Lubię go/ją. (dosłownie: Dla mnie on(a) przyjemn(y/a).)
- Bamba-ke bel-se arga thaare. - Dziecku boli brzuch. (dosłownie: Dziecku brzucha ból jest.)
- "Leonardo da Vinci" ityaya-ke di-se aawiskaaras-se wisaya-de baguun mem thiya. (Leonardo da Vinci rozmyślał nad swoimi wynalazkami.)
Czasownik musieć/być powinnym
Tutaj podmiot jest w celowniku, a czynność konieczna do zrobienia kończy się na -meng, ewentualnie można dodać thaare, np. polskie zdanie Musimy to zrobić w języku benakasemmem'ii to będzie: Wii-ke uwan-ong karmeng.
Czasownik pozostawać/stać/być
To jest jedyny czasownik nieregularny. Oto jest jego odmiana w trybie oznajmującym:
| aspekt prosty | aspekt ciągły | aspekt perfectum | |
|---|---|---|---|
| czas teraźniejszy | aare | (thaare) | thiya |
| czas przeszły | thiya | ||
| czas przyszły | thaayissare | ||
| zaprzeczenie w czasie teraźniejszym | naa | ||
Rzeczowniki
Odmieniają się przez 8 przypadków i 2 liczby. Liczbę mnogą tworzy się końcówką -s.
Przypadki
| nazwa przypadka | końcówka/partykuła | znaczenie |
|---|---|---|
| mianownik | -∅ | podmiot w stronie czynnej, obiekt czynności (pacjens) w stronie biernej |
| dopełniacz | -se | posiadanie, powiązanie |
| celownik | -ke | dopełnienie dalsze, przeznaczenie/cel, (w stronie statycznej) podmiot doświadczający |
| biernik | -ong | dopełnienie bliższe, kierunek, długość trwania |
| narzędnik/ergatyw | -nei | narzędzie, sposób, wykonawca w stronie biernej lub przy rzeczowniku odczasownikowym |
| miejscownik | -de | miejsce, położenie (w przestrzeni lub w czasie) |
| ablatyw | -dou/-doro | punkt wyjścia, pochodzenie, przyczyna |
| wołacz | -hei | bezpośredni zwrot (z rzeczownikiem ożywionym) |
Przypadki zawsze mają swoje ustalone logiczne znaczenie, chociaż niektóre czasowniki mają mieszać znaczenie biernika i celownika, np. słowa tadare (bić, uderzać) i molre (mówić), o ile nie powoduje niejednoznaczności. Gdy jest potrzeba większej prezycji, to używa się przyimków, które zawsze się łączy z dopełniaczem, np.
- Men wiita-ong geta thaare. > Men wiita-se deka-ong geta thaare. - Idę do domu.
- Tun-ke men-se artha-ke uwa-ong daameng. - Musisz dać mi to. (porównaj do: Tun men-ke uwa-ong daameng. - Dajesz mi to.
Rodzaj/płeć
Podobnie jak w językach angielskim, esperanckim, japońskim czy indonezyjskim nie ma płci gramatycznej, ale zaimki trzeciej osoby dzielą się na te ożywione (odnoszące się do ludzi, zwierząt i duchów) oraz te nieożywione (odnoszące się do całej reszty).
- kin/kiin - kto/co (ożywione)
- ki/kii - co (nieożywione)
- uwan - on/ona/ono (ożywione)
- uwa - on/ona/ono (nieożywione)
Przymiotniki
Są nieodmienne. Stopień wyższy tworzy się dodając przed przymiotnikami adhika (dosłownie: bardziej), a stopień najwyższy poprzez dodanie sel-dou adhika (dosłownie: bardziej od wszystkich), np. kika - szybki, adhika kika - szybszy, sel-dou adhika kika - najszybszy.
Strona jest w budowie...