Język gitryjski

język gitryjski гітрісо зонӥзъ
Typologia:	fleksyjny
Utworzenie:	Emil (w 2022)
Cel utworzenia:	Na potrzeby prywatnego konwerldu
Sposoby zapisu:	cyrylica gitryjska
Kody
Conlanger–1	gtr.
Przykład
Ojcze nasz (początek) Качѣнъ от вірь сцітос го ѳя̈ля, гр ыц сӥд уг ѳя̈ля, гр ыц чигѣхь зоѳогя, гр фѣлл шкалъ ѳя̈лет дов камрос ех, кёмят готӥ.
Lista conlangów

        

Zobacz też słownik tego języka.

Język gitryjski (gtr. гітрісо зонӥзъ /ˈgʲitʲrʲisɔ ˈzonʲəzɐ/) jest językiem z rodziny latyskich, a dokładniej jej zachodniej podgrupy, używany w Gitrywie na południu Hoczebozu. Jest to drugi poświadczony język latyski.

Do zapisu tego języka, w odróżnieniu od innych latyskich, używa się cyrylicy. Docelowo ma to oddawać różnice w piśmie w conworldzie.

Fonologia

Samogłoski

W języku istnieje 9 lub 10 fonemicznych samogłosek (patrz niżej na kontrowersyjny status /ɐ/):

	Przednie	Centralne	Tylne
Przymknięte	i <ы, і>		u <у, ю>
Półprzymknięte	e <ѣ>	ə <и, ӥ>	o <оу, ёу>
Półotwarte	ɛ <е>		ɔ <о, ё>
Otwarte	æ <я, я̈>	(ɐ <ъ>)	ɑ <а, ӓ>

Samogłoska /ə/ w odróżnieniu od wielu języków mogła być zarówno nieakcentowana, jak i akcentowana. Pochodzi ona z pralatyskich *i *ü *u we wszystkich pozycjach prócz w grupach nosowa + zwarta, gdzie tam utrzymały swoją wysoką wymowę /i/ /i/ /u/.

Dźwięk /ɐ/ w najbardziej wzorowej wymowie wydaje się być fonemiczny, ale tylko na końcu słów (кӥда /kʲədɑ/ "dorsz" kontra кӥдъ /kʲədɐ/ "drzewo"). Jednak w bardziej potocznej wymowie końcowe /ɑ/ bywa wymawiane jako [ɐ], przez co kontrast zanika (кіда i кідъ są wymawiane /kʲidɐ/).

Istnieje tendencja do występowania samogłosek przednich po spółgłoskach miękkich, zaś tylnich po twardych. Jednak połączenia twarda + przednia oraz miękka + tylnia również istnieją, lecz są rzadsze (np. цӓмӥгъ /t͡sʲɑmʲəgɐ/ "początek" oraz сыт /sit/ "przestrzeń").

W niektórych dialektach istnieją też samogłoski przednie zaokrąglone /œ/ /ø/ /y/. Nie pochodzą jednak one z odpowiedników pralatyskich, a z drugiej monoftongizacji dyftongów z /j/ < /k/ /ʎ/. W języku standardowym i w większości dialektów są zastąpione one przez /ɛ/ /e/ /i/.

Spółgłoski

Spółgłoski układają się w pary twarda-miękka

		Wargowe	Przedniojęzykowe	Podniebienne	Welarne
Nosowe		m <м> mʲ <мь>	n <н> nʲ <нь>		[ŋ] <н/г> [ŋʲ] <нь/гь>
Zwarte	bezdźwięczne	p <п> pʲ <пь>	t <т> tʲ <ть>		k <к> kʲ <кь>
	dźwięczne	b <б> bʲ <бь>	d <д> dʲ <дь>		g <г> gʲ <гь>
Afrykaty	bezdźwięczne		t͡s <ц> t͡sʲ <ць>	t͡ʃ <ч> t͡ɕ <чь>
	dźwięczne		d͡z <ѕ> d͡zʲ <ѕь>	d͡ʒ <џ> d͡ʒ <џь>
Szczelinowe	bezdźwięczne	f <ф, ѳ> fʲ <фь, ѳь>	s <с> sʲ <сь>	ʃ <ш> ɕ <шь>	x <х> xʲ <хь>
	dźwięczne	v~w <в> vʲ~wʲ <вь>	z <з> zʲ <зь>	ʒ <ж> ʑ <жь>
Drżące, półsamogłoski			r <р> rʲ <рь>	j <й, ј>
Boczne			l <л> lʲ <ль>

W języku dochodziło do dopasowania miękkości - spółgłoski ulegały palatalizacji przed innymi miękkimi i traciły ją przed twardymi.

Dźwięki [ŋ] [ŋʲ] były allofonami /n/ /nʲ/ przed welarnymi oraz [g] [gʲ] przed nosowymi.

Ortografia

Najczęściej /j/ zapisuje się przez й. Dotyczy to pozycyj:

• przed spółgłoską;
• na końcu wyrazu;
• interwokalicznie, jeżeli występowanie jest spowodowane zderzeniem dwóch morfemów, który pierwszy kończy się na й (np. вежейорр < вежей + орр "gaz ziemny").

Spółgłoska /j/ jest zapisywana przez ј w pozycjach przed /ɐ/, /ɛ/ i /e/, także interwokalicznie. Przed resztą samogłosek nie jest zapisywana, ale jest oddawana literami jotowanymi (ӓ ё ёу ӥ і ю я̈) - nie dotyczy to złożeń (np. вежейорр zamiast вежеёрр).

Rozróżnienie ф-ѳ ma charakter etymologiczny - ф oznacza /f/ z pralatyskiego *f, zaś ѳ z pralatyskich *h i *ħ.