Język lugulmuski: Różnice pomiędzy wersjami

Z Conlanger
Przejdź do nawigacji Przejdź do wyszukiwania
 
(Nie pokazano 23 wersji utworzonych przez 2 użytkowników)
Linia 118: Linia 118:
  
 
=== Szyk zdania ===
 
=== Szyk zdania ===
−
Dominującym szykiem zdania był '''VSO'''. Słowo opisujące (np. przymiotnik) było umieszczane po słowie opisywanym, z wyjątkiem liczebników, które były umieszczane przed zliczanym rzeczownikiem.
+
Dominującym szykiem zdania był '''VSO'''. Słowo opisujące (np. przymiotnik) było umieszczane po słowie opisywanym, z wyjątkiem liczebników, które były umieszczane przed zliczanym rzeczownikiem. Szyk zdania nie był absolutny i często zdarzały się odstępstwa, między innymi zamiana podmiotu i orzeczenia miejscami.
  
 
=== Akcent ===
 
=== Akcent ===
Linia 129: Linia 129:
 
{| cellspacing="10" style="text-align: center;"
 
{| cellspacing="10" style="text-align: center;"
 
|- style="font-size: 2.0em;"
 
|- style="font-size: 2.0em;"
−
|  a  ||  b  ||  d  ||  e  ||  g  ||  h  ||  ḫ  ||  i  ||  î  ||  k
+
|  a  ||  b  ||  d  ||  e  ||  g  ||  h  ||  ḫ  ||  i  ||  î  ||  k ||  l
 
|-
 
|-
−
| [{{IPA|a}}] || [{{IPA|p}}] || [{{IPA|t}}] || [{{IPA|e}}] || [{{IPA|k}}] || [{{IPA|h}}] || [{{IPA|x}}] || [{{IPA|i}}] || [{{IPA|ʉ}}] || [{{IPA|kʰ}}]
+
| [{{IPA|a}}] || [{{IPA|p}}] || [{{IPA|t}}] || [{{IPA|e}}] || [{{IPA|k}}] || [{{IPA|h}}] || [{{IPA|x}}] || [{{IPA|i}}] || [{{IPA|ʉ}}] || [{{IPA|kʰ}}] ||  [{{IPA|l}}]  
 
|- style="font-size: 2.0em;"
 
|- style="font-size: 2.0em;"
−
|  l  || m  ||  n  ||  p  ||  r  ||  s  ||  š  ||  t  ||  u  ||  w   
+
|  m  ||  n  ||  p  ||  r  ||  s  ||  š  ||  t  ||  u  ||  w  ||  y
 
|-
 
|-
−
| [{{IPA|l}}] || [{{IPA|m}}] || [{{IPA|n}}] || [{{IPA|pʰ}}] || [{{IPA|r}}] || [{{IPA|s}}] || [{{IPA|ʃ}}] || [{{IPA|tʰ}}] || [{{IPA|u}}] || [{{IPA|w}}]  
+
| [{{IPA|m}}] || [{{IPA|n}}] || [{{IPA|pʰ}}] || [{{IPA|r}}] || [{{IPA|s}}] || [{{IPA|ʃ}}] || [{{IPA|tʰ}}] || [{{IPA|u}}] || [{{IPA|w}}] || [{{IPA|j}}]  
−
|- style="font-size: 2.0em;"
+
|- style="font-size: 2.0em;"   
−
||  y 
 
−
|-
 
−
| [{{IPA|j}}]  
 
 
|}
 
|}
  
Linia 150: Linia 147:
 
*'''III''': rośliny, większość przedmiotów nieożywionych
 
*'''III''': rośliny, większość przedmiotów nieożywionych
 
*'''IV''': przedmioty płaskie, obszary
 
*'''IV''': przedmioty płaskie, obszary
−
*'''V''': płyny, rzeczy sypkie
+
*'''V''': płyny, rzeczy sypkie<br>
 +
 
 +
Klasy '''I''', '''II''' i '''III''' tworzą szerszą grupę '''rzeczowników policzalnych''', a klasy '''IV''' i '''V''' grupę '''rzeczowników niepoliczalnych'''.
  
 
==== Liczba ====
 
==== Liczba ====
−
Występowały 3 liczby: '''pojedyncza''', '''podwójna''' i '''mnoga'''.
+
System liczb gramatycznych zależał od policzalności danego rzeczownika. W rzeczownikach policzalnych występowały 3 liczby: '''pojedyncza''', '''podwójna''' i '''mnoga'''.<br>
 +
W rzeczownikach niepoliczalnych występowały dwie liczby: '''pojedyncza''' i '''zbiorowa'''. Liczby pojedynczej używano do mówienia o pojedynczym arkuszu, połaci, lub zawartości jednego naczynia, zbiorowej zaś do mówienia o większej ilości danej rzeczy.
  
 
==== Przypadki ====
 
==== Przypadki ====
 +
 +
Język lugulmuski posiadał 3 przypadki:
 +
* '''Intranzytyw''' - oznaczał podmiot orzeczenia nieprzechodniego
 +
* '''Biernik''' - oznaczał dopełnienie orzeczenia przechodniego
 +
* '''Ergatyw''' - oznaczał podmiot orzeczenia przechodniego
 +
 +
Poniższe tabele przedstawiają odmianę rzeczownika lugulmuskiego przez przypadki.
 +
 +
{| width="50%"
 +
|
 +
{| class="wikitable" style="text-align:center"
 +
! colspan="8" | ''Klasa I.''
 +
|-
 +
! rowspan="3" |
 +
|-
 +
| colspan="3" | kaš<br/>''kobieta''
 +
! rowspan="8" |
 +
| colspan="3" | xxx<br/>''xxx''
 +
|-
 +
! Liczba poj.
 +
! Liczba podw.
 +
! Liczba mn.
 +
! Liczba poj.
 +
! Liczba podw.
 +
! Liczba mn.
 +
|-
 +
! Intranzytyw
 +
| kaš
 +
| kaš'''gîr'''
 +
| kaš'''ir'''
 +
| xxx
 +
| xxx'''gîr'''
 +
| xxx'''ir'''
 +
|-
 +
! Biernik
 +
| kaš'''e'''
 +
| kaš'''gîre'''
 +
| kaš'''ira'''
 +
| xxx'''e'''
 +
| xxx'''gîre'''
 +
| xxx'''ira'''
 +
|-
 +
! Ergatyw
 +
| kaš'''a'''
 +
| kaš'''gîra'''
 +
| kaš'''ira'''
 +
| xxx'''a'''
 +
| xxx'''gîra'''
 +
| xxx'''ira'''
 +
|}
 +
|
 +
{| class="wikitable" style="text-align:center"
 +
! colspan="8" | ''Klasa II.''
 +
|-
 +
! rowspan="3" |
 +
|-
 +
| colspan="3" | xxx<br/>''xxx''
 +
! rowspan="8" |
 +
| colspan="3" | xxx<br/>''xxx''
 +
|-
 +
! Liczba poj.
 +
! Liczba podw.
 +
! Liczba mn.
 +
! Liczba poj.
 +
! Liczba podw.
 +
! Liczba mn.
 +
|-
 +
! Intranzytyw
 +
| xxx
 +
| xxx'''ak'''
 +
| xxx'''šîr'''
 +
| xxx
 +
| xxx'''ak'''
 +
| xxx'''šîr'''
 +
|-
 +
! Biernik
 +
| xxx'''e'''
 +
| xxx'''ake'''
 +
| xxx'''šîre'''
 +
| xxx'''e'''
 +
| xxx'''ake'''
 +
| xxx'''šîre'''
 +
|-
 +
! Ergatyw
 +
| xxx'''u'''
 +
| xxx'''aku'''
 +
| xxx'''šîru'''
 +
| xxx'''u'''
 +
| xxx'''aku'''
 +
| xxx'''šîru'''
 +
|}
 +
|
 +
{| class="wikitable" style="text-align:center"
 +
! colspan="8" | ''Klasa III.''
 +
|-
 +
! rowspan="3" |
 +
|-
 +
| colspan="3" | ḫalpu<br/>''kamień''
 +
! rowspan="8" |
 +
| colspan="3" | xxx<br/>''xxx''
 +
|-
 +
! Liczba poj.
 +
! Liczba podw.
 +
! Liczba mn.
 +
! Liczba poj.
 +
! Liczba podw.
 +
! Liczba mn.
 +
|-
 +
! Intranzytyw
 +
| ḫalp'''î'''
 +
| ḫalpu'''mînî'''
 +
| ḫalpu'''gau'''
 +
| xxx'''î'''
 +
| xxx'''mînî'''
 +
| xxx'''gau'''
 +
|-
 +
! Biernik
 +
| ḫalp'''e'''
 +
| ḫalpu'''mîne'''
 +
| ḫalpu'''geye'''
 +
| xxx'''e'''
 +
| xxx'''mîne'''
 +
| xxx'''geye'''
 +
|-
 +
! Ergatyw
 +
| ḫalp'''a'''
 +
| ḫalpu'''mîna'''
 +
| ḫalpu'''gaya'''
 +
| xxx'''a'''
 +
| xxx'''mîna'''
 +
| xxx'''gaya'''
 +
|}
 +
|}
 +
{| width="50%"
 +
|
 +
{| class="wikitable" style="text-align:center"
 +
! colspan="8" | ''Klasa IV.''
 +
|-
 +
! rowspan="3" |
 +
|-
 +
| colspan="2" | muš<br/>''kraj''
 +
! rowspan="8" |
 +
| colspan="2" | xxx<br/>''xxx''
 +
|-
 +
! Liczba poj.
 +
! Liczba zbior.
 +
! Liczba poj.
 +
! Liczba zbior.
 +
|-
 +
! Intranzytyw
 +
| muš
 +
| muš'''ḫî'''
 +
| xxx
 +
| xxx'''ḫî'''
 +
|-
 +
! Biernik
 +
| muš'''e'''
 +
| muš'''ḫe'''
 +
| xxx'''e'''
 +
| xxx'''ḫe'''
 +
|-
 +
! Ergatyw
 +
| muš'''na'''
 +
| muš'''ḫina'''
 +
| xxx'''na'''
 +
| xxx'''ḫina'''
 +
|}
 +
|
 +
{| class="wikitable" style="text-align:center"
 +
! colspan="8" | ''Klasa V.''
 +
|-
 +
! rowspan="3" |
 +
|-
 +
| colspan="2" | xxx<br/>''xxx''
 +
! rowspan="8" |
 +
| colspan="2" | xxx<br/>''xxx''
 +
|-
 +
! Liczba poj.
 +
! Liczba zbior.
 +
! Liczba poj.
 +
! Liczba zbior.
 +
|-
 +
! Intranzytyw
 +
| xxx'''î'''
 +
| xxx'''dešî'''
 +
| xxx'''î'''
 +
| xxx'''dešî'''
 +
|-
 +
! Biernik
 +
| xxx'''e'''
 +
| xxx'''deše'''
 +
| xxx'''e'''
 +
| xxx'''deše'''
 +
|-
 +
! Ergatyw
 +
| xxx'''ka'''
 +
| xxx'''deša'''
 +
| xxx'''ka'''
 +
| xxx'''deša'''
 +
|}
 +
|}
 +
 +
=== Przymiotnik i przysłówek ===
 +
Przymiotniki oraz przysłówki nie występowały jako samodzielne słowa. Zamiast tego były one inkorporowane do rdzenia poprzedzającego rzeczownika lub czasownika. Z tego powodu nie odmieniały się, a ich forma fleksyjna była zgodna z formą opisywanego rzeczownika lub czasownika.
 +
 +
==== Stopniowanie przymiotników i przysłówków ====
 +
Występowały 2 stopnie przymiotnika oraz przysłówka: '''równy''' i '''wyższy'''. Pierwszy stanowił domyślną formę, a drugi był tworzony przez pełną reduplikację. Jeżeli występował bez drugiego rzeczownika do porównania, przyjmował funkcję stopnia najwyższego.
  
 
=== Zaimek ===  
 
=== Zaimek ===  
Linia 181: Linia 388:
 
*'''²''' Sufiks liczby mnogiej zależny jest od rzeczownika, który opisywany jest za pomocą tego zaimka.
 
*'''²''' Sufiks liczby mnogiej zależny jest od rzeczownika, który opisywany jest za pomocą tego zaimka.
  
 +
=== Czasownik ===
 +
Czasownik odmieniał się przez osoby, liczby, czasy, strony, tryby i ''deixis'' (oznaczanie ruchu podczas wykonywania czynności). Występowały 4 czasy, 6 trybów, 4 stany deixis i 3 strony. Odmiana polegała na dodaniu do rdzenia odpowiednich przyrostków. Brak był bezokolicznika, zamiast którego rdzeń czasownika jest doklejany jako sufiks do rdzenia czasownika modalnego.<br>
 +
Kolejność morfemów w lugulmuskich czasownikach można przedstawić w następujący sposób:<br>
 +
* [Rdzeń] + [tryb] + [strona] + [deixis] + [czas] + [osoba + liczba]
  
−
=== Przymiotnik i przysłówek ===
+
==== Odmiana czasownika przez tryby ====
−
Cechą wyróżniającą lugulmuskie przymiotniki i przysłówki jest to, że są one inkorporowane bezpośrednio do opisywanego rzeczownika czy też liczebnika. Znajdują się one przed sufiksami gramatycznymi.
+
Odmiana czasownika przez osoby odbywała się poprzez dodawanie następujacych wrostków:
 +
<div style="column-count:5;-moz-column-count:5;-webkit-column-count:2">
 +
*'''-∅-''' dla trybu oznajmującego
 +
*'''-u-''' dla trybu rozkazującego
 +
*'''-îš-''' dla trybu przypuszczającego
 +
*'''-le-''' dla trybu zaprzeczającego
 +
*'''-hum-''' dla trybu życzącego
 +
*'''-gu-''' dla trybu przyzwalającego
 +
</div>
 +
 
 +
==== Odmiana czasownika przez strony ====
 +
Odmiana czasownika przez osoby odbywała się poprzez dodawanie następujących wrostków:
 +
<div style="column-count:5;-moz-column-count:5;-webkit-column-count:1">
 +
*'''-∅-''' dla strony czynnej
 +
*'''-uš-''' lub '''-us-''' (w trybie przypuszczającym) dla stony biernej
 +
*'''-in-''' dla strony przeciwbiernej
 +
</div>
 +
Przy przekształceniu zdania ze strony czynnej na stronę bierną podmiot w ergatywie zostawał usunięty lub zamieniony na wyrażenie przyimkowe. Jego miejsce zajmowała zaś dopełnienie, którego przypadek zmienia się z biernika na intranzytyw.<br>
 +
W stronie przeciwbiernej podmiot w ergatywie zostawał zamieniony na intranzytyw, dopełnienie zaś zostawało usunięte lub zamienione na wyrażenie przyimkowe.
 +
 
 +
==== Odmiana czasowników przez deixis ====
 +
Odmiana czasownika przez deixis odbywała się poprzez dodawanie następujących wrostków:
 +
<div style="column-count:5;-moz-column-count:5;-webkit-column-count:2">
 +
*'''-∅-''' dla czasowników wykonywanych w bezruchu
 +
*'''-(w)ai-''' dla czasowników wykonywanych poruszając się w stronę dopełnienia
 +
*'''-meš-''' dla czasowników wykonywanych oddalając się od dopełnienia
 +
*'''-pîl-''' dla czasowników wykonywanych poruszając się obok lub wokół dopełnienia
 +
</div>
 +
 
 +
==== Odmiana czasowników przez czasy ====
 +
Odmiana czasownika przez deixis odbywała się poprzez dodawanie następujących wrostków:
 +
<div style="column-count:5;-moz-column-count:5;-webkit-column-count:2">
 +
*'''-ta-''' dla czasowników w czasie zaprzeszłym
 +
*'''-kaš-''' dla czasowników w
 +
*'''-∅-''' dla czasowników w czasie teraźniejszym
 +
*'''-il-''' dla czasowników w czasie przyszłym
 +
</div>
 +
 
 +
==== Odmiana czasowników przez osoby i liczby ====
 +
Odmiana czasownika przez osoby odbywała się poprzez dodawanie następujących sufiksów:
 +
<div style="column-count:5;-moz-column-count:5;-webkit-column-count:2">
 +
*'''-î''' dla pierwszej osoby liczby pojedynczej
 +
*'''-mu''' dla drugiej osoby liczby pojedynczej
 +
*'''-∅''' dla trzeciej osoby liczby pojedynczej
 +
*'''-un''' dla pierwszej osoby liczby mnogiej (inkluzywnej)
 +
*'''-na''' dla pierwszej osoby liczby mnogiej (ekskluzywnej)
 +
*'''-ume''' dla drugiej osoby liczby mnogiej
 +
*'''-di''' dla ożywionej trzeciej osoby liczby mnogiej
 +
</div>
  
−
=== Czasownik ===
+
=== Poimki ===
 +
W języku lugulmuskim rolę przyimków pełniła odmiana czasownika przez deixis lub poimki. Te drugie miały formę końcówek doklejanych do formy podstawowej rzeczownika. Nigdy nie występowały one razem z rzeczownikami odmienionymi, przez co niektórzy językoznawcy klasyfikują je jako dodatkowe przypadki.
  
 
==Przypisy==
 
==Przypisy==
 
<references/>
 
<references/>
 
[[Kategoria:Użytkownik:Henryk Pruthenia]][[Kategoria:Języki Kyonu|Lugulmuski]]
 
[[Kategoria:Użytkownik:Henryk Pruthenia]][[Kategoria:Języki Kyonu|Lugulmuski]]

Aktualna wersja na dzień 17:27, 12 sie 2022

Język lugulmuski
?????

????? [??????]

Sposoby zapisu: lugulmuskie, łacińskie
Typologia: aglutynacyjny, VSO
Faktycznie
Utworzenie: Henryk Pruthenia w 2018
W projekcie Kyonu
Używany w : Lugulmusz
Klasyfikacja: Języki lugulmusko-atrypijskie
Lista conlangów
Nuvola apps bookcase 1 blue.svg.png Zobacz też słownik tego języka.

Język lugulmuski, zwany też lugulmuskim klasycznym — język utworzony przez Henryka Pruthenię w 2018 roku, od sierpnia 2022 kontynuowany przez Cywila. Na Kyonie był on używany na terenie starożytnego Lugulmuszu, krainy historyczno-geograficznej znajdującej się w roku wspólnym w granicach Imperium Ajdyniriańskiego. Lugulmusz był jedną z wielkich cywilizacji Starożytnej Ajdyniriany, a co za tym idzie, mową jednej z najstarszych cywilizacji planety. Był to język trójdzielny, charakteryzował się szykiem VSO, oraz przeciwstawieniem inkluzywnego i ekskluzywnego "my". Należał on do rodziny języków lugulmusko-atrypijskich, ponadto niektórzy sugerują dalekie pokrewieństwo z językami anakijskimi[1].

Fonologia

Samogłoski

W lugulmuskim występowało 5 samogłosek, w dość nietypowym układzie niezawierającym samogłoski /o/. Nie rozróżniano pomiędzy samogłoskami krótkimi i długimi.

Przednie Centralne Tylne
Przymknięte i ʉ u
Środkowe e
Otwarte a

Dyftongi

W języku lugulmuskim występowały jedynie 2 dyftongi:

  • ai - [ai̯] jak w xxx [xxx] (xxx)
  • au - [au̯] jak w xxx [xxx] (xxx)

Spółgłoski

W lugulmuskim występowało 16 spółgłosek.

Wargowe Zębowo-dziąsłowe Podniebienne Welarne Języczkowo-krtaniowe
Nosowe m n
Zwarte przydechowe pʰ tʰ kʰ
bezprzydechowe p t k
Szczelinowe s ʃ x h
Drżące r
Aproksymanty l j w

Budowa sylaby

Sylaba mogła przybierać kształt (C)V(R), gdzie C oznacza dowolną spólgłoskę, V dowolną samogłoskę, zaś R to dowolna głoska nosowa, drżąca, aproksymant, [s] lub [ʃ].

Szyk zdania

Dominującym szykiem zdania był VSO. Słowo opisujące (np. przymiotnik) było umieszczane po słowie opisywanym, z wyjątkiem liczebników, które były umieszczane przed zliczanym rzeczownikiem. Szyk zdania nie był absolutny i często zdarzały się odstępstwa, między innymi zamiana podmiotu i orzeczenia miejscami.

Akcent

Akcent padał na pierwszą sylabę słowa i był pod tym względem stały.

Pismo

Zapis łaciński

Alfabet łaciński stosowany jest jako podstawowa forma zapisu na potrzeby tego artykułu. W zapisie łacińskim języka lugulmuskiego stosuje się 21 liter.

a b d e g h ḫ i î k l
[a] [p] [t] [e] [k] [h] [x] [i] [ʉ] [kʰ] [l]
m n p r s š t u w y
[m] [n] [pʰ] [r] [s] [ʃ] [tʰ] [u] [w] [j]

Gramatyka

Rzeczownik

Klasy rzeczownika

W języku lugulmuskim występowało pięć klas rzeczownika:

  • I: ludzie
  • II: zwierzęta
  • III: rośliny, większość przedmiotów nieożywionych
  • IV: przedmioty płaskie, obszary
  • V: płyny, rzeczy sypkie

Klasy I, II i III tworzą szerszą grupę rzeczowników policzalnych, a klasy IV i V grupę rzeczowników niepoliczalnych.

Liczba

System liczb gramatycznych zależał od policzalności danego rzeczownika. W rzeczownikach policzalnych występowały 3 liczby: pojedyncza, podwójna i mnoga.
W rzeczownikach niepoliczalnych występowały dwie liczby: pojedyncza i zbiorowa. Liczby pojedynczej używano do mówienia o pojedynczym arkuszu, połaci, lub zawartości jednego naczynia, zbiorowej zaś do mówienia o większej ilości danej rzeczy.

Przypadki

Język lugulmuski posiadał 3 przypadki:

  • Intranzytyw - oznaczał podmiot orzeczenia nieprzechodniego
  • Biernik - oznaczał dopełnienie orzeczenia przechodniego
  • Ergatyw - oznaczał podmiot orzeczenia przechodniego

Poniższe tabele przedstawiają odmianę rzeczownika lugulmuskiego przez przypadki.

Klasa I.
kaš
kobieta 		xxx
xxx
Liczba poj. Liczba podw. Liczba mn. Liczba poj. Liczba podw. Liczba mn.
Intranzytyw kaš kašgîr kašir xxx xxxgîr xxxir
Biernik kaše kašgîre kašira xxxe xxxgîre xxxira
Ergatyw kaša kašgîra kašira xxxa xxxgîra xxxira
Klasa II.
xxx
xxx 		xxx
xxx
Liczba poj. Liczba podw. Liczba mn. Liczba poj. Liczba podw. Liczba mn.
Intranzytyw xxx xxxak xxxšîr xxx xxxak xxxšîr
Biernik xxxe xxxake xxxšîre xxxe xxxake xxxšîre
Ergatyw xxxu xxxaku xxxšîru xxxu xxxaku xxxšîru
Klasa III.
ḫalpu
kamień 		xxx
xxx
Liczba poj. Liczba podw. Liczba mn. Liczba poj. Liczba podw. Liczba mn.
Intranzytyw ḫalpî ḫalpumînî ḫalpugau xxxî xxxmînî xxxgau
Biernik ḫalpe ḫalpumîne ḫalpugeye xxxe xxxmîne xxxgeye
Ergatyw ḫalpa ḫalpumîna ḫalpugaya xxxa xxxmîna xxxgaya
Klasa IV.
muš
kraj 		xxx
xxx
Liczba poj. Liczba zbior. Liczba poj. Liczba zbior.
Intranzytyw muš mušḫî xxx xxxḫî
Biernik muše mušḫe xxxe xxxḫe
Ergatyw mušna mušḫina xxxna xxxḫina
Klasa V.
xxx
xxx 		xxx
xxx
Liczba poj. Liczba zbior. Liczba poj. Liczba zbior.
Intranzytyw xxxî xxxdešî xxxî xxxdešî
Biernik xxxe xxxdeše xxxe xxxdeše
Ergatyw xxxka xxxdeša xxxka xxxdeša

Przymiotnik i przysłówek

Przymiotniki oraz przysłówki nie występowały jako samodzielne słowa. Zamiast tego były one inkorporowane do rdzenia poprzedzającego rzeczownika lub czasownika. Z tego powodu nie odmieniały się, a ich forma fleksyjna była zgodna z formą opisywanego rzeczownika lub czasownika.

Stopniowanie przymiotników i przysłówków

Występowały 2 stopnie przymiotnika oraz przysłówka: równy i wyższy. Pierwszy stanowił domyślną formę, a drugi był tworzony przez pełną reduplikację. Jeżeli występował bez drugiego rzeczownika do porównania, przyjmował funkcję stopnia najwyższego.

Zaimek

Zaimek osobowy

Osoba Sg Pl
1. ḫî de¹
pî¹
2. ge me
3. i i-²
  • ¹ W języku lugulmuskim istnieje opozycja między de "my (z tobą)", a pî "my (bez Ciebie)".
  • ² Sufiks liczby mnogiej zależny jest od rzeczownika, który opisywany jest za pomocą tego zaimka.

Czasownik

Czasownik odmieniał się przez osoby, liczby, czasy, strony, tryby i deixis (oznaczanie ruchu podczas wykonywania czynności). Występowały 4 czasy, 6 trybów, 4 stany deixis i 3 strony. Odmiana polegała na dodaniu do rdzenia odpowiednich przyrostków. Brak był bezokolicznika, zamiast którego rdzeń czasownika jest doklejany jako sufiks do rdzenia czasownika modalnego.
Kolejność morfemów w lugulmuskich czasownikach można przedstawić w następujący sposób:

  • [Rdzeń] + [tryb] + [strona] + [deixis] + [czas] + [osoba + liczba]

Odmiana czasownika przez tryby

Odmiana czasownika przez osoby odbywała się poprzez dodawanie następujacych wrostków:

  • -∅- dla trybu oznajmującego
  • -u- dla trybu rozkazującego
  • -îš- dla trybu przypuszczającego
  • -le- dla trybu zaprzeczającego
  • -hum- dla trybu życzącego
  • -gu- dla trybu przyzwalającego

Odmiana czasownika przez strony

Odmiana czasownika przez osoby odbywała się poprzez dodawanie następujących wrostków:

  • -∅- dla strony czynnej
  • -uš- lub -us- (w trybie przypuszczającym) dla stony biernej
  • -in- dla strony przeciwbiernej

Przy przekształceniu zdania ze strony czynnej na stronę bierną podmiot w ergatywie zostawał usunięty lub zamieniony na wyrażenie przyimkowe. Jego miejsce zajmowała zaś dopełnienie, którego przypadek zmienia się z biernika na intranzytyw.
W stronie przeciwbiernej podmiot w ergatywie zostawał zamieniony na intranzytyw, dopełnienie zaś zostawało usunięte lub zamienione na wyrażenie przyimkowe.

Odmiana czasowników przez deixis

Odmiana czasownika przez deixis odbywała się poprzez dodawanie następujących wrostków:

  • -∅- dla czasowników wykonywanych w bezruchu
  • -(w)ai- dla czasowników wykonywanych poruszając się w stronę dopełnienia
  • -meš- dla czasowników wykonywanych oddalając się od dopełnienia
  • -pîl- dla czasowników wykonywanych poruszając się obok lub wokół dopełnienia

Odmiana czasowników przez czasy

Odmiana czasownika przez deixis odbywała się poprzez dodawanie następujących wrostków:

  • -ta- dla czasowników w czasie zaprzeszłym
  • -kaš- dla czasowników w
  • -∅- dla czasowników w czasie teraźniejszym
  • -il- dla czasowników w czasie przyszłym

Odmiana czasowników przez osoby i liczby

Odmiana czasownika przez osoby odbywała się poprzez dodawanie następujących sufiksów:

  • -î dla pierwszej osoby liczby pojedynczej
  • -mu dla drugiej osoby liczby pojedynczej
  • -∅ dla trzeciej osoby liczby pojedynczej
  • -un dla pierwszej osoby liczby mnogiej (inkluzywnej)
  • -na dla pierwszej osoby liczby mnogiej (ekskluzywnej)
  • -ume dla drugiej osoby liczby mnogiej
  • -di dla ożywionej trzeciej osoby liczby mnogiej

Poimki

W języku lugulmuskim rolę przyimków pełniła odmiana czasownika przez deixis lub poimki. Te drugie miały formę końcówek doklejanych do formy podstawowej rzeczownika. Nigdy nie występowały one razem z rzeczownikami odmienionymi, przez co niektórzy językoznawcy klasyfikują je jako dodatkowe przypadki.

Przypisy

  1. ↑ Nie jest to jednak teoria potwierdzona, kontestowana jest bowiem przez wielu uczonych.
Źródło: „https://jezykotw.webd.pl/w/index.php?title=Język_lugulmuski&oldid=50652”