Język lugulmuski: Różnice pomiędzy wersjami
m (→Przypadki) |
CivilixXXX (dyskusja | edycje) |
||
Linia 389: | Linia 389: | ||
=== Czasownik === | === Czasownik === | ||
− | Czasownik odmieniał się przez osoby, liczby, czasy, strony, ''deixis'' (oznaczanie ruchu podczas wykonywania czynności) i aspekty. Występowały 4 czasy, 6 trybów, 3 stany deixis i 3 strony. Odmiana polegała na dodaniu do rdzenia odpowiednich przyrostków. Brak był bezokolicznika, zamiast którego rdzeń czasownika jest doklejany jako sufiks do rdzenia czasownika modalnego. | + | Czasownik odmieniał się przez osoby, liczby, czasy, strony, tryby, ''deixis'' (oznaczanie ruchu podczas wykonywania czynności) i aspekty. Występowały 4 czasy, 6 trybów, 3 stany deixis i 3 strony. Odmiana polegała na dodaniu do rdzenia odpowiednich przyrostków. Brak był bezokolicznika, zamiast którego rdzeń czasownika jest doklejany jako sufiks do rdzenia czasownika modalnego.<br> |
+ | Kolejność morfemów w lugulmuskich czasownikach można przedstawić w następujący sposób:<br> | ||
+ | * [Rdzeń] + [tryb] + [strona] + [deixis] + [czas] + [osoba + liczba] | ||
+ | |||
+ | ==== Odmiana czasowników przez osoby ==== | ||
+ | Odmiana czasownika przez osoby odbywała się poprzez dodawanie następujacych sufiksów: | ||
+ | <div style="column-count:5;-moz-column-count:5;-webkit-column-count:2"> | ||
+ | *'''-î''' dla pierwszej osoby liczby pojedynczej | ||
+ | *'''-mu''' dla drugiej osoby liczby pojedynczej | ||
+ | *'''-∅''' dla trzeciej osoby liczby pojedynczej | ||
+ | *'''-un''' dla pierwszej osoby liczby mnogiej (inkluzywnej) | ||
+ | *'''-na''' dla pierwszej osoby liczby mnogiej (ekskluzywnej) | ||
+ | *'''-ume''' dla drugiej osoby liczby mnogiej | ||
+ | *'''-di''' dla ożywionej trzeciej osoby liczby mnogiej | ||
+ | </div> | ||
==Przypisy== | ==Przypisy== | ||
<references/> | <references/> | ||
[[Kategoria:Użytkownik:Henryk Pruthenia]][[Kategoria:Języki Kyonu|Lugulmuski]] | [[Kategoria:Użytkownik:Henryk Pruthenia]][[Kategoria:Języki Kyonu|Lugulmuski]] |
Wersja z 16:26, 12 sie 2022
Język lugulmuski ????? ????? [??????] | |
---|---|
Sposoby zapisu: | lugulmuskie, łacińskie |
Typologia: | aglutynacyjny, VSO |
Faktycznie | |
Utworzenie: | Henryk Pruthenia w 2018 |
W projekcie Kyonu | |
Używany w : | Lugulmusz |
Klasyfikacja: | Języki lugulmusko-atrypijskie
|
Lista conlangów |
Zobacz też słownik tego języka. |
Język lugulmuski, zwany też lugulmuskim klasycznym — język utworzony przez Henryka Pruthenię w 2018 roku, od sierpnia 2022 kontynuowany przez Cywila. Na Kyonie był on używany na terenie starożytnego Lugulmuszu, krainy historyczno-geograficznej znajdującej się w roku wspólnym w granicach Imperium Ajdyniriańskiego. Lugulmusz był jedną z wielkich cywilizacji Starożytnej Ajdyniriany, a co za tym idzie, mową jednej z najstarszych cywilizacji planety. Był to język trójdzielny, charakteryzował się szykiem VSO, oraz przeciwstawieniem inkluzywnego i ekskluzywnego "my". Należał on do rodziny języków lugulmusko-atrypijskich, ponadto niektórzy sugerują dalekie pokrewieństwo z językami anakijskimi[1].
Fonologia
Samogłoski
W lugulmuskim występowało 5 samogłosek, w dość nietypowym układzie niezawierającym samogłoski /o/. Nie rozróżniano pomiędzy samogłoskami krótkimi i długimi.
Przednie | Centralne | Tylne | |
---|---|---|---|
Przymknięte | i | ʉ | u |
Środkowe | e | ||
Otwarte | a |
Dyftongi
W języku lugulmuskim występowały jedynie 2 dyftongi:
- ai - [ai̯] jak w xxx [xxx] (xxx)
- au - [au̯] jak w xxx [xxx] (xxx)
Spółgłoski
W lugulmuskim występowało 16 spółgłosek.
Wargowe | Zębowo-dziąsłowe | Podniebienne | Welarne | Języczkowo-krtaniowe | ||
---|---|---|---|---|---|---|
Nosowe | m | n | ||||
Zwarte | przydechowe | pʰ | tʰ | kʰ | ||
bezprzydechowe | p | t | k | |||
Szczelinowe | s | ʃ | x | h | ||
Drżące | r | |||||
Aproksymanty | l | j | w |
Budowa sylaby
Sylaba mogła przybierać kształt (C)V(R), gdzie C oznacza dowolną spólgłoskę, V dowolną samogłoskę, zaś R to dowolna głoska nosowa, drżąca, aproksymant, [s] lub [ʃ].
Szyk zdania
Dominującym szykiem zdania był VSO. Słowo opisujące (np. przymiotnik) było umieszczane po słowie opisywanym, z wyjątkiem liczebników, które były umieszczane przed zliczanym rzeczownikiem. Szyk zdania nie był absolutny i często zdarzały się odstępstwa, między innymi zamiana podmiotu i orzeczenia miejscami.
Akcent
Akcent padał na pierwszą sylabę słowa i był pod tym względem stały.
Pismo
Zapis łaciński
Alfabet łaciński stosowany jest jako podstawowa forma zapisu na potrzeby tego artykułu. W zapisie łacińskim języka lugulmuskiego stosuje się 21 liter.
a | b | d | e | g | h | ḫ | i | î | k | l |
[a] | [p] | [t] | [e] | [k] | [h] | [x] | [i] | [ʉ] | [kʰ] | [l] |
m | n | p | r | s | š | t | u | w | y | |
[m] | [n] | [pʰ] | [r] | [s] | [ʃ] | [tʰ] | [u] | [w] | [j] |
Gramatyka
Rzeczownik
Klasy rzeczownika
W języku lugulmuskim występowało pięć klas rzeczownika:
- I: ludzie
- II: zwierzęta
- III: rośliny, większość przedmiotów nieożywionych
- IV: przedmioty płaskie, obszary
- V: płyny, rzeczy sypkie
Klasy I, II i III tworzą szerszą grupę rzeczowników policzalnych, a klasy IV i V grupę rzeczowników niepoliczalnych.
Liczba
System liczb gramatycznych zależał od policzalności danego rzeczownika. W rzeczownikach policzalnych występowały 3 liczby: pojedyncza, podwójna i mnoga.
W rzeczownikach niepoliczalnych występowały dwie liczby: pojedyncza i zbiorowa. Liczby pojedynczej używano do mówienia o pojedynczym arkuszu, połaci, lub zawartości jednego naczynia, zbiorowej zaś do mówienia o większej ilości danej rzeczy.
Przypadki
Język lugulmuski posiadał 3 przypadki:
- Intranzytyw - oznaczał podmiot orzeczenia nieprzechodniego
- Biernik - oznaczał dopełnienie orzeczenia przechodniego
- Ergatyw - oznaczał podmiot orzeczenia przechodniego
Poniższe tabele przedstawiają odmianę rzeczownika lugulmuskiego przez przypadki.
|
|
|
|
|
Przymiotnik i przysłówek
Przymiotniki oraz przysłówki nie występowały jako samodzielne słowa. Zamiast tego były one inkorporowane do rdzenia poprzedzającego rzeczownika lub czasownika. Z tego powodu nie odmieniały się, a ich forma fleksyjna była zgodna z formą opisywanego rzeczownika lub czasownika.
Stopniowanie przymiotników i przysłówków
Występowały 2 stopnie przymiotnika oraz przysłówka: równy i wyższy. Pierwszy stanowił domyślną formę, a drugi był tworzony przez pełną reduplikację. Jeżeli występował bez drugiego rzeczownika do porównania, przyjmował funkcję stopnia najwyższego.
Zaimek
Zaimek osobowy
Osoba | Sg | Pl |
---|---|---|
1. | ḫî | de¹ |
pî¹ | ||
2. | ge | me |
3. | i | i-² |
- ¹ W języku lugulmuskim istnieje opozycja między de "my (z tobą)", a pî "my (bez Ciebie)".
- ² Sufiks liczby mnogiej zależny jest od rzeczownika, który opisywany jest za pomocą tego zaimka.
Czasownik
Czasownik odmieniał się przez osoby, liczby, czasy, strony, tryby, deixis (oznaczanie ruchu podczas wykonywania czynności) i aspekty. Występowały 4 czasy, 6 trybów, 3 stany deixis i 3 strony. Odmiana polegała na dodaniu do rdzenia odpowiednich przyrostków. Brak był bezokolicznika, zamiast którego rdzeń czasownika jest doklejany jako sufiks do rdzenia czasownika modalnego.
Kolejność morfemów w lugulmuskich czasownikach można przedstawić w następujący sposób:
- [Rdzeń] + [tryb] + [strona] + [deixis] + [czas] + [osoba + liczba]
Odmiana czasowników przez osoby
Odmiana czasownika przez osoby odbywała się poprzez dodawanie następujacych sufiksów:
- -î dla pierwszej osoby liczby pojedynczej
- -mu dla drugiej osoby liczby pojedynczej
- -∅ dla trzeciej osoby liczby pojedynczej
- -un dla pierwszej osoby liczby mnogiej (inkluzywnej)
- -na dla pierwszej osoby liczby mnogiej (ekskluzywnej)
- -ume dla drugiej osoby liczby mnogiej
- -di dla ożywionej trzeciej osoby liczby mnogiej
Przypisy
- ↑ Nie jest to jednak teoria potwierdzona, kontestowana jest bowiem przez wielu uczonych.