Język ołłuch

Język ołłuch pe ègołł ołłuch/żongäpèzèz ègołł
Sposoby zapisu:	łacińska transkrypcja (na chwilę obecną)
Klasyfikacja:	Gamajskie Protogamajski (†) Starozongepajcki (†) Zongepajcki ludowy Języki wschodniozongepajckie Język ołłuch
Lista conlangów

        

Język ołłuch (zachodni ołłuch: pe ègołł ołłuch ['pe ɛɣoɮ 'oɮyx] lub żongäpèzèz ègołł ['zonɣæpɛt͡sɛɐt͡s 'ɛɣoɮ], wschodnio ołłuch: pe ègołł ołłuk ['pe ɛɣoɮ 'oɮyk], zongepajcki klasyczny: osluchzuz aigoslo ['osluxt͡sut͡s 'ajɣoslo]) jest językiem należącym do języków zongepajckich, przez co jednocześnie do języków gamajskich. Dzieli się dalej na dwa dialekty: wschodni i zachodni.

Oba są wyjątkowe wśród języków zongepajckich, bo jako jedyne zachowały starozongepajcką głoskę [ɮ], podczas gdy inne zamieniły ten dźwięk na zbitkę [sl] (być może pod wpływem sąsiednich j. chamskich, które posiadają [ɮ]). Nie mają także ruchomej samogłoski oraz typowej dla języków wschodniozongepajckich prelabializacji o oraz u do wo, wu. Inne zmiany to osłabienie miękkiego l do [j] oraz przesunięcie samogłoski [u] do [y].

Różnice z zongepajckim klasycznym

Spółgłoski

Ołłuch wschodni i zachodni

• Starozongepajckie *łł [ɮ] zostało zachowane, podczas gdy w innych językach przeszło w [sl]. Efektem palatalizacji jest ž.
• Starozongepajckie *ƶ [t͡θ] przetrwało.
• Brak przejścia *ch → *x (*[x] → *[k͡x]) z pierwszej przesuwki.
• Miękkie *ľ przeszło w j. Nie jest to oddane w transkrypcji.
• Języczkowe *kh [χ] przeszło w ch.
• Interwokaliczne *f udźwięczniło się do v (wpływ j. chamskich). W ołłuchu zachodnim dodatkowo te głoski są dwuwargowe, a nie wargowo-zębowe.
• Akcentowane *p, *t, *k otrzymują przydech (kolejny chamszczyzm)

Ołłuch wschodni

• Cała klasa spółgłosek welarnych ominęła przesuwki, więc k, ķ [g], ch odpowiadają stanowi protogamajskiemu.
• Najbardziej wschodnie gwary redukują wygłosowe spółgłoski, tak jak się dzieje w chamskich.

Ołłuch zachodni

• Zlanie wygłosowych *dj i *ƶ w wspólnej postaci tj [θ]. Nie jest to regularne.

Samogłoski

• Skrócenie wszystkich samogłosek
• Przesuwka samogłosek (obecna także w innych j. zongepajckich innych niż klasyczny)
• Samogłoska *u przeszła w [y]. Chociaż tej zmiany doświadczyły także dialekty nuhapcajskie, to w przeciwieństwie do nich nie doszło do przesunięcia łańcuchowego wszystkich tylnych samogłosek.
• Brak ruchomej samogłoski.
• Podobnie jak w zongepajckim klasycznym, o oraz u nie ulegają prelabializacji (w odróżnieniu od większości wariantów ludowych wschodniej zongepajszczyzny).

Gramatyka

• Zachowanie protogamajskiego przedimka określonego *raħ, oczywiście po procesach jako łłach
• Zanik innesywu, zastąpiony przez miejscownik z przyimkiem
• Posiadanie specjalnej konstrukcji, tzw. Określenia runiejowsko-ołłuchskiego, która często zastępuje typowy rzeczownik z przymiotnikiem.

Fonetyka

Samogłoski

W języku znajduje się 8 samogłosek. Istnieją także tzw. dyftongi z pozycji, ale są one traktowane jak dwa fonemy.

	Przednie	Środkowe	Tylne
Przymknięte	i y
Półprzymknięte	e		o
Półotwarte	ɛ		ɔ
Prawie otwarte	æ	ɐ

Spółgłoski

Ołłuch zachodni

		Wargowe	Zębowe	Dziąsłowe	Podniebienne	Welarne	Gardłowe
Nosowe		m	n		ɲ
Zwarte	bezdźwięczne	p	t			k
	dźwięczne	b	d
Afrykaty	bezdźwięczne	pɸ	ts, tθ	tʃ
	dźwięczne		dz	dʒ
Szczelinowe	bezdźwięczne	ɸ	s, θ	ʃ	ç	x	h
	dźwięczne	β	z, ð	ʒ		ɣ
Drżące			r
Boczne, Półsamogłoski			ɫ	l, ɮ	j	w

Ołłuch wschodni

		Wargowe	Zębowe	Dziąsłowe	Podniebienne	Welarne	Gardłowe
Nosowe		m	n		ɲ
Zwarte	bezdźwięczne	p	t			k
	dźwięczne	b	d			g
Afrykaty	bezdźwięczne	pf	ts, tθ	tʃ
	dźwięczne		dz	dʒ
Szczelinowe	bezdźwięczne	f	s	ʃ	ç	x	h
	dźwięczne	v	z, ð	ʒ		ɣ
Drżące			r
Boczne, Półsamogłoski			ɫ	l, ɮ	j	w

Transkrypcja

a	ä	b	c	d	dj	dz	dž	e	è
[ɐ]	[æ]	[b]	[tʃ]	[d]	[ð]	[d͡z]	[d͡ʒ]	[e]	[ɛ]
f	g	h	ch	i	j	k	kz	ķ
[f/ɸ]	[ɣ]	[h]	[x]	[i]	[j]	[k]	[ç]	[g]
l	ľ	ł	łł	m	n	ň	o	ò
[l]	[j]	[ɫ]	[ɮ]	[m]	[n]	[ɲ]	[o]	[ɔ]
p	pf	r	s	š	t	tj	u
[p]	[p͡f]	[r]	[s]	[ʃ]	[t]	[θ]	[y]
v	w	z	ƶ	ż	ž
[v/β]	[w]	[t͡s]	[t͡θ]	[z]	[ʒ]

Zapis j oraz ľ oparty jest na etymologii.