Język prapółnocnoonski

język prapółnocnoonski re yéur ônre

Typologia:	SVO, fleksyjny, mianownikowo - biernikowy
Utworzenie:	CivilixXXX (w 2020)
Cel utworzenia:	Na potrzeby projektu/konwerldu
Sposoby zapisu:	w świecie brak, de facto transkrypcja łacińska
Klasyfikacja:	Gamajskie pragammajski (†) praonski (†) prapółnocnoonski
Kody
Conlanger–1	`pon./ppłnon.`
Lista conlangów

Język prapółnocnoonski, także język północnoonski (ppłnon. re yéur ônre /ˈre ˈyewr˩˥ ˈon˧˦˧re/) - język z rodziny języków onskich (a tym samym grupy peryferyjnej języków gamajskich, przodek języków północnoonskich. Charakteryzują go: silnie rozwinięty system akcentuacji tonalnej, wytworzenie nietypowej dla języków gamajskich kategorii rodzaju, występowanie głosek palatalizowanych i labializowanych, a także całkowity zanik kontrastu dźwięczności (choć z racji licznych różnic dialektalnych w przeprowadzeniu tego procesu, w tym artykule dźwięczne obstruenty zostaną uznane za występujace w języku). Był on używany na północy Stepu Gamajskiego, a także na południu Stepu Mamuciego w okresie 1300 - 2300 PG. Ten artykuł opisuje stan na końcowe 200 lat tego okresu.

Procesa fonetyczne od języka onskiego

Przesuwka akcentowa

W języku prapółnocnooonskim dość szybko doszło do zmiany odziedziczonego akcentu inicjalnego na akcent zależny od wagi sylab. W słowach dwusylabowych akcent padał na drugą morę, a w wielosylabowych na trzecią. Z racji tego że w języku onskim nie występowały otwarte sylaby w wygłosie, obecność spółgłoski w wygłosie nie była liczona jako mora, w przeciwieństwie do dyftongu lub samogłoski nosowej.
Była to niezwykle ważna zmiana w historii języka, która wytworzyła zalążek typowego dla języków północnoonskich systemu akcentuacyjnego. Nie była ona do końca konsekwentna, co może sugerować wcześniejsze, dialektalne zajście częściowej monoftongizacji w języku onskim. Przykładem jest słowo "język" - yéur, które regularnie dałoby **yór.

Wytworzenie kontrastu akut - grawis

Praonskie zwarcie krtaniowe, przez niektórych interpretowane jako glotalizacja, w północnoonskim przeszło w ton rosnący, powszechnie nazywany akutem. Ściąga on na siebie akcent. W ramach kontrastu, pozostały akcent staje się opadający, i od tego momentu jest nazywany grawisem. Interwokaliczne zwarcie spowodowało powstanie rozziewów.

Palatalizacja głosek welarnych

Przed głoskami /e/, /i/, a czasem też /uj/, /oj/ i /aj/ zaszły następujące zmiany:
k > tʃ
g > dʒ > ʒ
ɣ > ʒ

Prawo Rui

Prawo Rui zostało tak nazwane, gdyż zachodzi po głoskach /r/, /w/ oraz /i/. Polega ono na następującej zmianie:
s > ʃ > x
z > ʒ > ɣ

Wypadanie nieakcentowanych samogłosek

Przed akcentem, samogłoska często wypadała, jeżeli nie znajdowała się w pierwszej sylabie słowa.

Monoftongizacja

Monoftongizacja przebiegała wsposób następujący:
ei > e
ai > ɛ
oi > œ
ui > y
eu > œ
au > ɔ
ou > o
iu > y

Jest to niezwykle ważna zmiana w historii języka. Spowodowała pojawienie się w języku wygłosowych sylab otwartych, zfonemizowała przesuwkę akcentową i wytworzyła samogłoski przednie zaokrąglone. Ponadto, pojawiła się druga seria samogłosek - /e/ i /o/, które w przyszłości będą miały duży wpływ na rozwój języka.

Kontrakcja

Zanik /ɣ/, /w/ i /j/

Między samogłoskami głoski /ɣ/, /w/ i /j/ zanikały. Spowodowało to powstanie kolejnych rozziewów.

Redukcja samogłosek w rozziewie

Następnie zredukowane zostały rozziewy. Element nieakcentowany, lub drugi w sytuacji, gdy na żaden z elementów rozziewu nie padał akcent przechodził następującą zmianę: ɛ e i > j
ɔ o u > w
œ y > j (jeśli elementem akcentowanym jest /e/ lub /ɛ/, staje się ono /o/ lub /ɔ/)
a > :
C̩ > :C

Była to ważna zmiana, która spowodowała ponowne powstanie dyftongów, a także samogłosek długich.

Prejotacja i prelabializacja

Głoski /e/ i /o/ wywoływały odpowiednio zmiękczenie (jotację) i zaokrąglenie (labializację) poprzedniej spółgłoski. Jeżeli przed samogłoską nie występowała spółgłoska, to pojawiał się nagłos w postaci /j/ lub /v/.

i-umlaut

Głoska palatalizowana wywoływała mutację poprzedzającej samogłoski: a > æ ɔ o > œ œ u > y

Zmiany samogłoskowe

Samogłoski średnie-otwarte i średnie-przymknięte zlewają się, a jest zaś cofane i zaokraglane:
ɔ ɛ a œ > o e ɒ ø
Zmiana ta powodowała fonemizację palatalizacji i labializacji.