Qasnimista
| Typ: | a priori |
|---|---|
| Rodzaj: | artystyczny |
| Lista conlangów | |
Qasnimista (qaśnimiśta iskan [ʕɑɕniˈmiɕtɑ ˌiskɑn] "język Qasnimihów", również raimuiśta iskan [rɑimuˈiɕtɑ ˌiskɑn] "język powszechny/potoczny"), czasem gaśnimiski, haśnimiski, to język a priori stworzony przez Milyamda w listopadzie 2010 na Unilangowy Konkurs Językotwórczy.
Historia
Współczesny język qasnimista jest używany przez lud Qasnimihów (qaśnimínha) na obszarze Mautery Południowej.
Qasnimista i niektóre inne języki tego rejonu pochodzą od rekonstruowanego wspólnego przodka - prapołudniowozachodniomauterańskiego (PPZM; ang. Proto-Southwest-Mauteran language, PSWM).
Pochodzenie niektórych form czasownika nieregularnego ag- "być".
| ga. źi "bycie" | < stga. dji | < PPZM *ăg-i |
| ga. zu "mający być" | < stga. dsu | < PPZM *ăg-su |
| ga. aqa "będący" | < stga. æghæ | < PPZM *ăg-hă |
| ga. gara "jestem" | < stga. gæra | < PPZM *ăg-ăla |
| ga. zura "będę" | < stga. dsura, śc. gæra dsu | < PPZM *ăg-ăla ăg-su |
| ga. aza "byłem" | < stga. ædsæ | < PPZM *ăg-să |
| ga. zuza "żebym był" | < stga. dsudsæ, śc. ædsæ dsu | < PPZM *ăg-să-(ăla) ăg-su |
| ga. qera "byłbym" | < stga. ghera | < PPZM *ăg-hĕ-ăla |
| ga. zera "bądźmy" | < stga. dsera | < PPZM *ăg-sĕ-ăla |
Prawdopodobnie ten sam rdzeń wyewoluował w czasownik gig w języku siboli.
Fonologia
| spółgłoski | wargowe | dziąsłowe | emfatyczne | podniebienne | tylnojęz. | gardłowe |
|---|---|---|---|---|---|---|
| nosowe | m | n | nh [nˤ] | ń [ɲ] | ||
| zwarte | p b | t d | th [tˤ] dh [dˤ] | k g | ||
| afrykaty | c [ts] z [dz] | ć [tɕ] ź [dʑ] | ||||
| szczelinowe | s [s~z] | sh [sˤ~zˤ] | ś [ɕ~ʑ] | h [ħ~ʕ] | ||
| inne (płynne) | w | r | j | q [ʕ] |
Spółgłoski szczelinowe zostają udźwięczniane po dźwięcznych spółgłoskach: bs [bz], bś [bʑ], bh [bʕ].
| samogłoski | przednie | tylne |
|---|---|---|
| zamknięte | i | u |
| otwarte | e [ɛ] | a [ɑ] |
Akcent wyrazowy pada najczęściej na ostatnią (zamkniętą, np. uśmír, araśmín) albo przedostatnią (otwartą lub zamkniętą, np. mínćik, śerténe) sylabę od końca. Jest czasem zaznaczany symbolem akutu.
Struktura sylaby: (s/t)(C)V(C)(C)(h/s/ś/t)
- C - każda spółgłoska
- V - każda samogłoska
Mutacje spółgłosek
Niektóre końcówki wymagają zastosowania oboczności spółgłoskowych. Występuje pięć rodzajów tego sandhi:
- unosowienie,
- udziąsłowienie (T-mutacja),
- zmiękczenie,
- asybilacja (S-mutacja),
- ugardłowienie (faryngalizacja).
Gramatyka
Zaimki
Liczba pojedyncza odnosi się do pojedynczego przedmiotu, liczba mnoga odnosi się do wielu (dwa, trzy lub więcej) a liczba kilkukrotna do kilku (w tym liczby ułamkowej) lub zera przedmiotów.
| Osoba | l. poj. | l. mn. | l. kilk. |
|---|---|---|---|
| 1. | u ja | re my | re(ja) my |
| 2. | ka ty | nika wy | ska wy |
| 3. | ja on/ono i ona |
ide oni/one | deja oni/one |
| 4. | ta tamto | itte tamci/tamte | teja tamci/tamte |
| 5. | eq ktoś/każdy/się | the wielu | eja ktokolwiek |
| Zaimek | wskazujący | pytający | nieokreślony | przeczący |
|---|---|---|---|---|
| osoby | ja, i, ide, deja | erma | ema | inna |
| rzeczy | ja, ta | erta | mata | inta |
| miejsca | jahe, jathe | erthe | mathe | iqe |
Składnia
Qasnimista używa przeważnie szyku VSO. Przymiotniki i przysłówki są umieszczane przed rzeczownikami i czasownikami.
- Uśmir heśa uśnumen ruźitan qaśnimiśca iskans.
- dobrze mówić.3os dobry.pl.M uczeń.pl.M qasnimista.sg.D język.sg.D
- dobrze mówią dobrzy uczniowie gaśnimiskiego języka
- Dobrzy uczniowie mówią dobrze w qasnimista.