Wajtulski

Język wajtulski ( Лолле Воӑітулла)

Fonetyka

Samogłoski

		Przednie	Tylne
Przymknięte		i	u
Półprzymknięte		e	o
Półotwarte		ɛ	ɔ
Prawie otwarte i otwarte		a

Ponadto występują zredukowane alofony /ʊ/ od /u/, /ɪ/ od /i/ i /ə/ od /a/.

Zapis ortograficzny:

• Cyrylica: и, у; е, о; еа, оа; а;
• Łacinka: i, u; e, o; ė, ȯ; a.

Spółgłoski

		Dwuwargowe	Wargowo-zębowe	Przedniojęzykowe	Podniebienne	Welarne	Języczkowe	Gardłowe	Krtaniowe
Nosowe		m		n			N
Zwarte		p pʰ		t tʰ tˁ		k kʰ
Szczelinowe			f	s sˁ				ʕ	h
Półsamogłoski		ɥ ɥˁ	ʋ		j jˁ
Boczne				l lˁ

Zapis ortograficzny:

• Cyrylica: м, н, ң; б, п, д, т, ц, г, к; ө, с, ѕ, х, һ; ҩ, ҩҩ, в, і, ї; л, лл;
• Łacinka: m, n, ṇ; p, ph, t, th, ṭ, k, kh; f, s, ṣ, x, h; w, ẉ, v, j, y; l, ḷ.

Tony

Istnieją dwa tony: niski i wysoki. Na piśmie tonów zwykle się nie zaznacza. W dokładniejszym zapisie używa się "ptaszka" dla oznaczenia tonu wysokiego w cyrylicy (np. ӑ), a "daszka" w łacince (np. ệ, â).

Alfabet

Język wajtulski jest zapisywany zarówno pismem wajtulskim jak i hiundajskim. Tabela poniżej zawiera znaki pisma wajtulskiego wraz z ich hiundajksimi (cyrylickimi) odpowiednikami i łacińską transkrypcją. Pismo to jest abugidą z domyślną samogłoską [o] lub [a], zmienianą przez dopisywanie do znaku innych samogłosek lub znaku ciszy. Dla lepszej czytelności symbole samogłosek zaprezentowano na tle litery ka. Ortografia wajtulska nie uwzględnia tonów.
Pismem tym pisze się od prawej do lewej.

Litera w abugidzie wajtulskiej	Litera w piśmie hiundajskim	Litera w transkrypcji łacińskiej	Przypisana głoska	Przykładowe słowo	IPA	Znaczenie	Uwagi
	га	ka	k	гитеҩ	˨ki˨tʰeɥ	piękny
	ңо	ṇo	N	ңӑни	˦Na˨ni	nania, istota mityczna
	со	so	s	сўөӑцў	˦su˦fa˦tˁu	imię
	по	pho	pʰ	пӗҩоагеӑ	˦pʰe˨ɥɔ˦kɛ	ofiara
	до	to	t	доаїў	˨tɔ˦jˤu	oczy
	һо	ho	h	һўдіув	˦hut˨juʋ	wierzyć
	то	tho	tʰ	те	˨tʰe	my
	но	no	n	ноӑпеі	˦nɔ˨pʰej	kapłan
	өо	fo	f	өеаңдол	˨fɛN˨tol	niegasnący
	іо	jo	j	Іўңӑ	˦ju˦Na	dom
	бо	po	p	бӑлбупӗ	˦pal˨pu˦pʰe	cztery
	ҩо	wo	ɥ	ҩўҩҩһа	˦ɥuɥˤ˨ha	datek
	во	vo	ʋ	ваїлим	˨ʋajˤ˨lim	prawda
	ка	kha	kʰ	кҩҩӗ	˦kʰɥˤe	my dwoje
	хо	xo	ʕ	xǒд	˦ʕot	lud
	ло	lo	l	лолле	˨lo˨lˁe	język
	лло	ḷo	lˁ	ллўһоб	˦lˁu˨hop	trawa
	ҩҩо	ẉo	ɥˁ	ҩҩӗ	˦ɥˤe	ja
	їо	yo	jˁ	їоа	˨jˁɔ	on
	мо	mo	m	мўха	˦mu˨ʕa	płomień
	ѕо	ṣo	sˁ	ѕедол	˨sˁe˨tol	szedol, istota mityczna
	цо	ṭo	tˁ	цǒһбй	˦tˁoh˦pi	księga
	(о)	(o)	(o)	оіӗіиң	˨o˦je˨jiN	wielki	Pusta kreska na początku wyrazu sygnalizuje nagłos samogłoskowy. Jeśli nie towarzyszy jej żaden znak samogłoski, oznacza to, że wyraz zaczyna się od [o].
	и	i	i, ɪ	йлөǒї	˦il˦fojˁ	każdy
	у	u	u, ʊ	ўбҩӑ	˦up˦ɥa	świat
	а, о	a, o	a, ə, o	Ӑготеҩ	˦a˨ko˨tʰeʋ	Akoteu, stolica Wajtulii	Znakom ka i kʰa nadaje wartość samogłoski [o], dla innych znaków wnosi wartość [a].
	оа	ȯ	ɔ	оӑһѕу	˦ɔh˨sˁu	misjonarz
	е	e	e	еѕоан	˨e˨sˁon	eszon, najwyższy kapłan
	еа	ė	ɛ	еаци	˨ɛ˨tˁi	porządek
							Sygnalizuje brak samogłoski.

Gramatyka

Liczba

Liczby są cztery: pojedyncza, podwójna, potrójna i mnoga. Liczba pojedyncza nie ma morfemu, pozostałe tworzy się od niej przy pomocy prefiksów, sufiksów i cyrkumfiksów.

Schemat	I	II	III	IV	V	VI
l. podw.	тиї-	тиї-	к-	кеа-	-іоx	-іоx
l. potr.	н- -(еа)к	н- -(еа)к	н- -(еа)к	нў- -(еа)к	н- -(еа)к	н- -(еа)к
l. mn.	-(еа)к	һ- -(еа)к	-(еа)к	-(еа)к	-(еа)к	һ- -(еа)к

Przypadek

Przypadki są trzy – mianownik, dopełniacz i przyimkownik (prepositionalis), przy czym ten ostatni w liczbie pojedynczej ujednolicił się z dopełniaczem, zaś w pozostałych liczbach z mianownikiem (wyjątek stanowi odmiana części zaimków, w ramach której przyimkownik jest równy dopełniaczowi we wszystkich liczbach).

Możliwe końcówki dopełniacza: -а, -в, -и, -і, -егоа. W liczbie podwójnej po końcówce -іоx, a także potrójnej i mnogiej używa się -а, w zaimkach osobowych -в, przymiotniki zakończone spółgłoską najczęściej otrzymują -егоа, dla pozostałych form o wyborze końcówki decyduje uzus.

Negacja

Wykładnikiem nienacechowanej negacji czasownika jest cyrkumfiks м- -(еӑ)һ z oboczną postacią б- -(еӑ)һ dla tematów zaczętych od nosówki. Do wykładników nacechowanych należą: -ҩаөǒһ 'o zgrozo nie', -оаңǒх, -ҩебос 'nie i dobrze', -(і)ӑѕхӗһ 'niestety nie', -(ǒ)һлот 'nigdy nie', -ҩиѕоап 'pod żadnym pozorem nie!', -(ǒ)һлотѕоап 'oby nigdy nie!'. Wykładniki nacechowane mogą się na siebie nakładać dla zwiększenia emfazy.