Język proto-pinu
Przejdź do nawigacji
Przejdź do wyszukiwania
Język proto-pinu - wspólny prajęzyk wszystkich Pinusów, używany na terenie Pinu. Jest przodkiem wielu języków pinu, a także samego języka pinu.
Dźwięki
Samogłoski
- i i: u u: (i ī u ū)
- ɛ ɛ: ɔ ɔ: (e ē o ō)
- a a: (a ā)
Spółgłoski
- m n (m n)
- p t k (p t k)
- s h (s h)
- w r l j (r l y)
Akcent
Akcent jest stały i zawsze pada na pierwszą sylabę.
Gramatyka
Język jest językiem lewogłowowym (przydawka stoi przed określanym słowem), występuje szyk zdania SVO. Podmiot zdania nieprzechodniego ma doklejony sufiks -ne. Zaprzeczenie tworzy się poprzez dodanie sufiksu -le po czasowniku. Występują poimki.
Zmiany fonetyczne
Do proto-zachodniego
- nieakcentowane e > 0
- h w nagłosie > k
- h w wygłosie > 0
- h pomiędzy samogłoskami > s
- h wszędzie indziej > k
- ly, ny, ry, my > y, y, r, m
- t, p, k _{t, p, k} > ʔ
- nk > ŋ
- p {u, o} > w
- s {i, r, k} > x
- x {i, u} > š
- ky, ty, py > kk, tt, pp
- i, e > e
- ī, ē > ī
- o, u > o
- ō, ū > ū
- a, ā > a, ā
- p (w nagłosie) > w
- Cl, Cr (C=ptk} > ll, rr
Do pinu
- Vkk, Vtt, Vpp > V:k, V:t, V:p
- š > s
- x > h
- āk, āŋ, ah > ēk, ēŋ, ēh
- wi > yi
- ē > ī
- ō > ū
- ī, ū, ā > i, u, a
- w > 0
- h > 0
- ll, rr > nl, nr
- wypadnięcie wygłosowego e
- ʔ > k (w sylabie akcentowanej)
- ʔ > 0
Do ayyu
Do lono
Do proto-wschodniego
- s, t, k _{y, i} > š, č, č
- y (w nagłosie) > dž
- č, dž > c, dz
- wypadnięcie nieakcentowanego e/o
- t > ∅ (przed s)
- nagłosowe p, t, k > f, s, h
- a, ā > e, ē / _{h, š}
- u i > o e (w wygłosie)
- skrócenie długich samogłosek w wygłosie
- (C)VːCC > (C)VCC (pierwsza sylaba)
- pp, tt, kk > p', t', k'
- pt, kt, tp, tk, kp, tp > ft, χt, sp, tʔ (> ħ), kʷ, tʷ
- ly, ny, my, ry > y, n, n, ž
- pʼ, t', k' > ps, c, q
- kʷ > xʷ
- tʷ > cʷ
- xʷ → ɣʷ → ħ (V_V)
- tl, dl, cl, dzl > ɬ, ɮ, tɬ, dɮ
- Vtɬ, Vdɮ > V:ɬ, V:ɮ
- tɬ, dɮ > ɬ, ɮ
- r > l (przed o, u)
- ō, ū > ū
- u, o > u
- m > n (w wygłosie)
- ay, uy, iy, ey > e, i, e, i
Do kimpu
- i, e > e
- ī, ē > i
- ū > o
- ā > o
- I przegłos: o, u, a > ä, ö, ü,
- ä > e
- ü > i
- a {l} > o
- lC > CC
- VCV > VCV (dźwięczne)
- cʷ > c
- dz > z
- ey, iy, öy > e
Do yāmi
- e {n, m} > i
- q > k
- Vmm, Vnn > V:m, V:n
- cʷ > č
- χ, ħ > χ
- ɬ, ɮ > š, ž
- np, mp, nt, mt, nk, mk > mb, nd, ng
- wygłosowe Vn > V:∅
- č > š
- h > x
- x > χ
- ay > ey
Do proto-centralnego
Do hūm
Do yo
Do mīhu
Do lumyā
Do tā
Podstawowy słowniczek
Podstawowy słowniczek polsko-proto-pinuski:
- ja - yam
- ty - pu
- on - sīm
- to - nāne
- kto - nun yī
- co - nun ku
- nie - lē
- jeden - yoka
- dwa - yāti
- mężczyzna - tulu
- matka - meyi
- ojciec - rōyo
- drzewo - hūnre
- krew - sāru
- jajko, jajo - kohe
- głowa - punta
- ucho - sāro
- oko - tommu
- nos - pōnyu
- ząb - sōmya
- język - yēmhu
- noga - yuhe
- ręka - humo
- serce - nimpu
- być - yo
- mieć - mem
- robić - non
- pić - tin
- jeść - rīn
- widzieć - minpe
- słyszeć - lēnse
- wiedzieć, znać - ninte
- umierać, umrzeć - pūmse
- zabijać, zabić - rīmyu
- iść, chodzić - lūnki
- leżeć - rōnke
- siedzieć - sinpu
- stać - pumni
- dawać, dać - kīmna
- mówić - rānsu
- słońce - mu
- księżyc - ninya
- woda - sunyo
- deszcz - ayo
- noc - rontu
- dzień - yusa
- nowy - pata
- przy, u, na - tā
- w - hīn
- z - lēn
- i - sō
- imię - lēmpi