Bism

Bism (hat. Bismókṡ /bis.mo̞ːkʃ/) to kraj Wschodu Starozytnego Kyonu. Zamieszkiwany był przez naród Bismijczyków.

Historia

Kraj zamieszkiwany był w większości przez ludy seframańskie. Wiodoąca teoria głosi, iż lud Bismu powstał z luźnej konfederacji plemion, skupionych wokół największych miast, które potem zjednoczono. Język zaś największego z nich — Hatti (hat. Ḥatthyə), czyli język hatyjski w sposób naturalny zastąpił większość jak nie wszystkie mniejsze języki Bismu.

Nie wiadomo wiele o początkach samego Bismu jako tworu politycznego. Szacuje sie jednak, że już okokło wieku [potrzebna data] EK istniał jako niezależnie funkcjonujące państwo. Z tego okresu pochodzi bowiem stela z pocztem królów bismijskich, zapisanym pierwotnym pismem linearnym ajniadzko-hatyjskim, znaleziona koło dawnego miasta Đibuqə, które zapewne było miastem granicznym. Stela datowana jest na najdawniejsze ze wszystkich bismijskich znalezisk archeologicznych.

Oto lista wspomnianych przez nią władców (chronologicznie od najstarszych):

• Narṡuvlah Sepnah
• C'ní
• Narṡuvlah Májnah
• K'ovah Rúđah (albo K'ovah Luđah)
• Ḥahbəckúlah I
• Kúllakróggoc
• C'ní K'ármys
• Ḥahbəckúlah II (fundator steli)

W następnym stuleciu jego istnienia przez kraj przetoczyła się wojna domowa, w której starły się różne domy magnackie. Zaświadczają tym tablice z miasta Hatti (hat. Ḥatthyə) datowane na [potrzebna data] EK. Jak podają tablice, zwyciężył dom Luđrogoca, który został królem Bismu jako Luđrogoc II. Wnioskując po danych archeologicznych z tego okresu, zreformował on kraj pod wieloma względami, co skutkowało licznymi korzyściami dla narodu Bismu. Od tego również momentu praktycznie znika z rejestru archeologicznego pismo linearne ajniadzkie zaadaptowane na potrzeby języka hatyjskiego. W jego miejsce zaczyna funkcjonować abugida, zwana od imienia króla pismem łudźrogockim.

Około roku [potrzebna data] EK niezależny Bism został podbity przez Imperium Ajniadów, co upamiętniają Inskrypcje Garmajskie. Od tego momentu kraj stał się ich lennem. W [potrzebna data] roku EK jednak dekretem cesarza [potrzebne imię] odzyskał niepodległość, jednak był zobowiązany płacić trybut Ajniadom.

Państwo Bismijczyków upadło wraz z upadkiem kyońskiej epoki brązu około roku 2800 EK podczas Katastrofy Farandyjskiej. Wymieniany jest później z nazwy w kilku źródłach pisanych, jednak nie zostaje już więcej uświadczony żaden ślad państwowości bismijskiej.

Religia

Nie wiadomo wiele o kształcie religii bismijskiej, jednak na podstawie poświadczonego materiału archeologicznego, informacji z zachowanych inskrypcji oraz informacji o innych kulturach tamtgo regionu oraz okresu, można w przybliżeniu zrekonstrułować wierzenia Bismijczyków.

Bismijczycy byli politeistami, przy czym centralne miejsce w ich religii zajmował dualizm ziemia-niebo. Bogini ziemi — Dzibdach (hat. Đibdah) oraz przeciwny jej bóg nieba — Szyptach (hat. Ṡýptah). Bóstwa te nie były ze sobą w stanie wojny, jednak reprezentowały siły sobie przeciwne. Te dwie frakcje skupiały przy sobie innych, pomniejszych bogów oraz pomniejsze duchy wiatrów, rzek, wzzgórz i pustyń. Wedle jednej z interpretacji ludzie w tej religii postrzegani byli jako istoty należne Dzibdach, mający jednak możliwość stać się poddanymi Szyptacha. Niebo reprezentowało życie duchowe, witalność, męskość, los. Ziemia zaś życie, śmierć, ciało, kobiecość i bezpieczeństwo. Wszelkie zaś problemy człowieka brały się według ich wierzeń z konfliktu między tymi dwoma siłami.

Bismijczycy byli bardzo przesądni. Często radzili sie wrózbitów, trzymali się różnego rodzaju obrzedów dla zachowania porządku, i po to by nie złościć bogów ziemi bądź nieba.

Dodatkowo mieli bardzo wyraźne obrzędy związane z wojskowością. Ich żołnierze uważali się za sługi Szyptacha, a wojsko było bardzo kojarzone z symbolami słonecznymi.