|
Słownik języka karpackiego
|
Nazwa:
|
Język karpacki
|
Nazwa własna:
|
Esouc slaiesk
|
Informacje
|
Twórca:
|
Cywil
|
Rok:
|
2023
|
Sposoby zapisu:
|
alfabet łaciński
|
Klasyfikacja:
|
analityczny z elementami fleksji, SVO, mianownikowo-biernikowy
|
Liczba słów:
|
376
|
Lista conlangów
|
Objaśnienia
adj - przymiotnik
v - czasownik
I - klasa I
II - klasa II
III - klasa III
IV - klasa IV
IVb - klasa IVb
n - rzeczownik
m - rodzaj męski
ż- rodzaj żeński
Tt - temat twardy
Tm - temat miękki
Tr - temat rozszerzony
Ts - temat spółgłoskowy
Tou - Ou-temat
am - ruchome nieakcentowane "a" zanika przy odmianie
prep - przyimek
ndm - nieodmienne
PIE - praindoeuropejski
PIbK. - praiberokarpacki
PIb. - praiberyski
PAlb. - praalbański
Alb. - albański
Ang. - angielski
Av. - awarski[1]
Ger. - niemiecki
Lat. - łacina
Łac.lud. - łacina ludowa
OtTur. - osmańskoturecki
Słownik
A
Karpacki |
Polski |
Wymowa |
Odmiana |
Etymologia |
Uwagi
|
aeroport
|
lotnisko |
/aeroˈport/, /ajroˈport/ |
n, m, Tt |
Fr. aéroport |
|
aitsh
|
jajko |
/ˈajtʃ/ |
n, ż, Ts |
PIbK. *aici |
|
aka
|
oko |
/ˈakə/ |
n, ż, Tt |
PIbK. *aka |
|
akrini
|
odróżniać |
/akriˈni/ |
v, III |
Gr. κρῑ́νω, prefiks prawdopodobnie od at |
|
aldin
|
zimny |
/ˈaldin/ |
adj |
PIbK. *aldinu |
|
alza
|
łódż |
/ˈalzə/ |
n, ż, Tm |
PIbK. *aldja |
|
aman
|
ogień |
/ˈamən/ |
n, m, Tm, am |
PIbK. *agnji |
|
amikou
|
kolega |
/aˈmiku/ |
n, m, Tt |
It. amico |
|
apartement
|
mieszkanie |
/aparteˈment/ |
n, m, Tt |
Fr. appartement |
|
aprii
|
kwiecień |
/apˈrij/ |
n, m, Tm |
Gr. Απρίλιος |
|
asa
|
osa |
/ˈasə/ |
n, ż, Tt |
PIbK. *asa |
|
asham
|
osiem |
/ˈaʃəm/ |
num, am |
PIbK.* asmi |
|
asten
|
słaby, cienki |
/asˈten/ |
adj |
Gr. ἀσθενής |
|
arpazi
|
gonić, śpieszyć się |
/arpaˈzi/ |
V, III |
Gr. ἁρπάζω |
|
arvashat
|
dorosły |
/arˈvaʃat/ |
n, m, Tt |
Ger. erwaschen, z końcówką imiesłowową |
|
at
|
od, z |
/ˈat/ |
prep, ndm |
PIbK. *a[t/d]u |
często łączy rzeczowniki w frazach
|
atshi
|
widzieć |
/aˈtʃi/ |
v, III |
derywatyw od aka |
|
augoust
|
sierpień |
/awˈɡust/ |
n, m, Tt |
Gr. Αὔγουστος lub Lat. Augustus |
|
aula
|
jabłko |
/ˈawlə/ |
n, ż, Tt |
prawdopodobnie powiązane z PIb. *oua |
|
aulitsha
|
żurawina |
/awˈlitʃə/ |
n, ż, Tt |
od aula |
|
auto
|
samochód |
/ˈawto/ |
n, m, ndm |
skrócenie utomobil |
potoczne
|
automobil
|
samochód |
/awtomoˈbil/ |
n, m, Tt |
Ger. Automobil |
|
avokat
|
adwokat, prawnik |
/avoˈkat/ |
n, m, Tt |
Fr. avocat |
|
avokata
|
adwokat, prawniczka |
/avoˈkatə/ |
n, ż, Tt |
avokat + -a |
|
azouk
|
wąski |
/ˈazuk/ |
adj |
PIbK. *azuku |
|
B
Karpacki |
Polski |
Wymowa |
Odmiana |
Etymologia |
Uwagi
|
bai
|
duży, bardziej |
/ˈbaj/ |
adj/adv |
być może PIE. *bel-; brak kognatów iberyjskich |
|
Bagaspad
|
Bóg |
/baˈɡaspət/ |
n, m, Tm |
PIbK. *bagu + gaspad; powiązane z bagat? |
|
bagat
|
szeroki |
/baˈɡat/ |
adj |
być może derywat od PIkB. *bagu |
|
bagatsei
|
szerokość |
/baˈɡatsəj/ |
n, ż, Ts |
bagat + -ei |
|
banhof
|
dworzec kolejowy |
/ˈbanhof/ |
n, m, Tt |
Ger. Bahnhof |
|
bank
|
bank |
/ˈbank/ |
n, m, Tt |
Ger. Bahk lub Fr. banc |
|
bar
|
bar |
/ˈbar/ |
n, m, Tt |
Ang. bar |
|
barka
|
łódź |
/ˈbarkə/ |
n, ż, Tt |
Lat. barca |
|
basan
|
praca |
/ˈbasən/ |
n, m, Tt |
Gr. βάσᾰνος |
|
benzin
|
benzyna |
/benˈzin/ |
n, m, Tt |
Ger. Benzin |
|
ber
|
biały |
/ˈber/ |
adj |
PIbK. *bälu |
|
biblïoteka
|
biblioteka |
/biblijoˈtekə/ |
n, m, Tt |
Lat. bibliotheca lub Fr. bibliothèque |
|
bilet
|
bilet |
/biˈlet/ |
n, m, Tt |
Fr. billet |
|
birou
|
biuro |
/biˈru/ |
n, m, Tt |
Ger. Büro lub Fr. bureau |
|
blau
|
(ciemno)niebieski |
/ˈblaw/ |
adj |
Ger. blau |
|
bou
|
być |
/ˈbu/ |
v, nreg |
PIbK. *būti |
|
bous
|
bus |
/ˈbus/ |
n, m, Tt |
Ger. Bus |
|
boustar
|
szybki |
/ˈbustər/ |
adj, am |
PIbK. *būstru |
|
brat
|
brat |
/ˈbrat/ |
n, m, Tt |
PIbK. *brat(r)u |
|
braun
|
brązowy |
/ˈbrawn/ |
adj |
Ger. braun |
|
bravera
|
browar |
/braˈverə/ |
n, ż, Tm |
Ger. Brauerie |
|
brunza
|
ser |
/ˈbrənzə/ |
n, ż, Tt |
??? |
|
bulat
|
chłopiec |
/bəˈlat/ |
n, m, Tt |
zniekształcenie burdat |
|
burda
|
broda |
/ˈbərdə/ |
n, ż, Tt |
PIbK. *barda |
|
burdat
|
mężczyzna |
/bərˈdat/ |
n, m, Tt |
od burda |
|
D
Karpacki |
Polski |
Wymowa |
Odmiana |
Etymologia |
Uwagi
|
da
|
do |
/ˈda/ |
prep, ndm |
PIbK. *da |
|
da
|
dać |
/ˈda/ |
v, I |
PIbK. *dati |
|
darzume
|
pamiętać |
/darzəˈme/ |
v, II |
da + urzum + -e |
|
daur
|
dobry |
/ˈdawr/ |
adj |
PIbK. *dabru |
|
detshembar
|
grudzień |
/deˈtʃembər/ |
n, m, Tm, am |
Gr. Δεκέμβριος |
|
difere
|
różnić się |
/difeˈre/ |
v, II |
Fr. différer |
|
douma
|
myśleć |
/duˈma/ |
v, I |
PIbK. dūmati |
|
douz
|
deszcz |
/ˈdus/ |
n, m, Tt |
PIbK. *duzdji |
|
drama
|
drzemać |
/draˈma/ |
v, I |
PIE *drem-, brak kognatów iberyjskich |
|
drazad
|
drozd |
/ˈdrazət/ |
n, m, Tt, am |
PIbK. *drazdu |
|
drom
|
droga |
/ˈdrom/ |
n, m, Tt |
Gr. δρόμος |
|
dua
|
dwa |
/ˈdwa/ |
num |
PIbK. *dwa |
|
dum
|
dom |
/ˈdəm/ |
n, m, Tr |
PIbK. *damu |
|
dvur
|
dwór |
/ˈdvər/ |
n, m, Tt |
PIbK. *dvaru |
|
E
Karpacki |
Polski |
Wymowa |
Odmiana |
Etymologia |
Uwagi
|
ein
|
jeden |
/ˈejn/ |
num |
PIbK. *einu |
|
esouk
|
język |
/eˈsuk/ |
n, m, Tt |
PIbK. *[i/e]sūku |
|
F
Karpacki |
Polski |
Wymowa |
Odmiana |
Etymologia |
Uwagi
|
familia
|
rodzina |
/faˈmiljə/ |
n, ż. Tt |
Lat. familia |
|
farma
|
farma |
/ˈfarmə/ |
n, ż. Tt |
Ger. Farm |
|
febrouar
|
luty |
/februˈar/ |
n, m, Tm |
Gr. Φεβρουάριος |
|
fil
|
przyjaciel |
/ˈfil/ |
n, m, Tt |
Gr. φῐ́λος |
|
fili
|
skórka, skorupka |
/fiˈli/ |
n, m, Tt |
Gr. φλοιός |
odmiana nieco nietypowa, forma określona filïoui itp.
|
flakh
|
płytki |
/ˈflax/ |
adj |
Ger. flach |
|
fligar
|
samolot |
/ˈfliɡər/ |
n, m, Tt, am |
Ger. Flieger |
|
fousta
|
spódnica |
/ˈfustə/ |
n, f, Tt |
Gr. φούστα |
|
G
Karpacki |
Polski |
Wymowa |
Odmiana |
Etymologia |
Uwagi
|
gad
|
rok |
/ˈɡat/ |
n, m, Tt |
PIE *gʰedʰ, brak kognatów iberyjskich |
liczba mnoga nieregularna iatou
|
galva
|
głowa |
/ˈɡalvə/ |
n, ż, Tt |
rdzeń prawdopobnie wspólny z PIb. *gouga |
|
gaspad
|
Pan |
/ˈɡaspət/ |
n, m, Tm |
PIE. *gʰóstipotis, brak kognatów iberyjskich |
|
gaspaza
|
Pani |
/ɡaˈspazə/ |
n, ż, Tm |
od gaspad |
|
garumb
|
gołąb |
/ˈɡarəmp/ |
n, m, Ts |
PIbK. *galambi |
|
giman
|
pusty |
/ˈɡimən/ |
adj, am |
Gr. γυμνός |
|
goimuna
|
ziemia, podłoże |
/ˈɡojmənə/ |
n, ż, Tt |
??? |
|
gorag
|
szybki |
/ˈɡorək/ |
adj, am |
Gr. γοργός |
|
gouia
|
szyja |
/ˈɡujə/ |
n, ż, Tt |
Gr. γουλιά |
|
gounun
|
głęboki |
/ˈɡunən/ |
adj |
??? |
|
gounïei
|
głębokość |
/ɡuˈni.əj/ |
n, ż, Ts |
gounun + -ei |
|
grad
|
grad |
/ɡrat/ |
n, m, Tt |
PIE **ǵʰreh₃d, brak kognatów iberyjskich |
|
greï
|
grzeszyć |
/ɡreˈi/ |
v, III |
od greu |
|
greu
|
grzech |
/ɡrew/ |
n, m, Tt |
PIbK. *gräju |
odmiana nieco nietypowa: l.mn greï, forma określona greoui zamiast oczekiwanych greui, greuoui
|
grund
|
klatka piersiowa, pierś |
/ɡrənt/ |
n, ż, Ts |
PIbK. *grandi |
|
gurd
|
zamek, forteca |
/ˈɡərt/ |
n, m, Tt |
PIbK. *gardu |
|
gurgun
|
szerszeń |
/ˈɡərɡən/ |
n, m, Tt |
??? |
|
gurunts
|
gorący |
/ˈɡərənts/ |
adj |
PIbK. *garantji |
|
H
Karpacki |
Polski |
Wymowa |
Odmiana |
Etymologia |
Uwagi
|
hart
|
twardy |
/ˈhart/ |
adj |
Ger. hart |
|
hiereou
|
ksiądz |
/hjereˈu/ |
n, m, Tt |
Gr. ῐ̔ερεύς |
słowo wyuczone, w codziennym użyciu rzadkie
|
homologe
|
spowiadać się, przyznać się |
/homoloˈɡe/ |
v, II |
Gr. ὁμολογέω |
|
hosnou
|
spodnie |
/ˈhosnu/ |
n, ż, Tt |
Ger. Hosen |
pluralia tantum
|
hotel
|
hotel |
/hoˈtel/ |
n, m, Tt |
Fr. hôtel |
|
I
Karpacki |
Polski |
Wymowa |
Odmiana |
Etymologia |
Uwagi
|
i
|
i |
/ˈi/ |
conj, ndm |
PIbK. *i |
|
iagra
|
grać |
/jaɡˈra/ |
v, I |
PIbK. *egrati |
|
iagratsai
|
gracz |
/jaɡˈratsəj/ |
n, m, Tm |
iagra + -tsai |
|
ianouar
|
styczeń |
/januˈar/ |
n, m, Tm |
Gr. Ιανουάριος |
|
iarak
|
miasto |
/ˈjarək/ |
n, m, Tt |
Av. viarak |
|
iatshar
|
wczoraj |
/ˈjatʃər/ |
adv |
PIbK. *vecera |
rekonstrukcja niepewna
|
iazhaia
|
niedziela |
/jaˈʒajə/ |
n, ż, Tm |
PIbK. *nedälia |
|
ibarau
|
(jasno)niebieski |
/ibaˈraw/ |
adj |
spokrewnione z ber |
|
id
|
iść |
/ˈid/ |
v, IV, niereg |
PIbK. *i[s/t]ti |
czasownik posiłkowy czasu przyszłego
|
ial
|
szkło, butelka |
/ˈjal/ |
n, m, Tt |
Gr. ὕᾰλος |
|
iesht
|
sześć |
/jeʃt/ |
num |
PIbK. *esti |
|
ieshun
|
jesień |
/ˈjeʃən/ |
n, ż, Ts |
PIbK. *eseni |
|
ietshara
|
pszczoła |
/jeˈtʃarə/ |
n, ż, Tt |
potencjalnie powiązane z PIb. *betxa |
|
ied
|
lód |
/ˈjet/ |
n, m, Tt |
potencjalnie spokrewnione z PBałt. *ledus |
|
iesha
|
ubranie, sukienka |
/ˈjeʃə/ |
n, ż, Tt |
zapożyczone z PAlb. *vesja |
|
iesna
|
lato |
/ˈjesnə/ |
n, ż, Tt |
PIbK. *vesna |
|
imashintsh
|
miesiąc |
/iˈmaʃintʃ/ |
n, ż, Tt |
PIbK. *mesenci |
|
imasta
|
miejsce |
/iˈmastə/ |
n, ż, Tt |
PIbK. *mästa |
|
imisa
|
łydka |
/iˈmisə/ |
n, ż, Tt |
być może PIbK. *mensa |
|
imisika
|
spódnica |
/imiˈsikə/ |
n, ż, Tt |
od imisa |
|
in
|
inny |
/ˈin/ |
adj |
PIbK. *enu |
|
inouzhaim
|
zagraniczny |
/ˌinuˈʒajm/ |
adj |
in + zhaima |
|
inouzhaimnasht
|
zagranica |
/ˌinuʒajmˈnaʃt/ |
n, ż, Ts |
inouzhaima + -nasht |
|
ioul
|
lipiec |
/ˈjuj/ |
n, m, Tm |
Gr. Ἰούλιος |
|
ioun
|
młody |
/ˈjun/ |
adj |
PIE *h₂yéwHō (brak kognatów iberyjskich) |
|
ioun
|
czerwiec |
/ˈjun/ |
n, m, Tm |
Gr. Ἰούνιος |
|
ipar
|
most |
/iˈpar/ |
n, m, Tt |
prawdopodobnie Gr. ῠ̔πέρ |
|
ipeper
|
popiół |
/iˈpepər/ |
n, m, Tt |
PIbK. *pepelu |
|
ipeperit
|
szary, popielaty |
/ipeˈperit/ |
adj |
od ipeper |
|
ipint
|
pięć |
/iˈpint/ |
num |
PIbK. *penti |
|
irak
|
szeroki |
/iˈrak/ |
adj |
??? |
|
ium
|
imię |
/ˈjəm/ |
n, ż, Ts |
PIbK. *emen(i) |
forma określona nieco nieregularna, ima zamiast oczekiwanego **iuima
|
K
Karpacki |
Polski |
Wymowa |
Odmiana |
Etymologia |
Uwagi
|
kaipa
|
czapka |
/ˈkajpə/ |
n, ż, Tt |
prawdopodobnie wczesny romanizm, ostatecznie od Lat. capellus |
|
kamera
|
pokój |
/ˈkamərə/ |
n, ż, Tt |
Lat. camera |
|
kar
|
kiedy |
/ˈkar/ |
pron, ndm |
spokrewnione z innymi pytajnikami na k-, brak iberyjskich kognatów |
|
kar
|
i, oraz |
/ˈkar/ |
ndm |
być może to samo słowo, co kar w znaczeniu "kiedy" |
|
karai
|
statek |
/ˈkarəj/ |
n, m, Tm |
Gr. καράβι |
|
karatshat
|
taki sam |
/karaˈtʃat/ |
adj |
kar + atshat |
|
kasht
|
kość |
/ˈkaʃt/ |
n, ż, Ts |
PIbK. *kasti |
|
kashua
|
koszula |
/ˈkaʃwə/ |
n, ż, Tt |
od wcześniejszego kashuaia, z PIbK. kasjolja, ostatecznie od Lat. casula |
|
kautshouk
|
guma, opona |
/kawˈtʃuk/ |
n, m, Tt |
Fr. caoutchouc |
w znaczeniu "opona" potoczne
|
kelnar
|
kelner |
/ˈkelnər/ |
n, m, Tt |
Ger. Kellner |
|
kelnara
|
kelnerka |
/ˈkelnərə/ |
n, ż, Tt |
kelnar + -a |
|
khelinda
|
jaskółka |
/xeˈlində/ |
n, ż, Tt |
Gr. χελῑδών |
|
kiprin
|
karp |
/kiˈprin/ |
n, m, Tt |
Gr. κῠπρῖνος |
|
kod
|
dorsz |
/ˈkot/ |
n, m, Tt |
Ang. cod |
|
kostim
|
garnitur |
/kosˈtim/ |
n, m, Tt |
Fr. costume |
|
krasha
|
plama |
/kraˈʃə/ |
n, ż, Tm |
od krasi |
|
krasi
|
plamić |
/kraˈsi/ |
v, III |
??? |
|
krou
|
krew |
/ˈkru/ |
n, ż, Tou |
PIbK. *krū(j) |
|
kuim
|
koń |
/ˈkəjm/ |
n, m, Tt |
prawdopodobnie spokrewnione z PIb. *kanni |
|
kurai
|
korzeń |
/ˈkərəj/ |
n, m, Tm |
PIbK. *kar[e/ä]ni |
|
kurtush
|
pstrąg |
/ˈkərtəʃ/ |
n, m, Tt |
Av. kırtış |
|
L
Karpacki |
Polski |
Wymowa |
Odmiana |
Etymologia |
Uwagi
|
ladan
|
sklep |
/laˈdən/ |
n, m, Tt, am |
Ger. Laden |
|
lagar
|
obóz |
/laˈgər/ |
n, m, Tt, am |
Ger. Lager |
wojskowy lub koncentracyjny
|
lastauka
|
jaskółka |
/lasˈtawkə/ |
n, ż, Tt |
PIbK. lastavuka |
|
lastvagan
|
ciężarówka |
/lastˈfaɡən/ |
n, m, Tt |
Ger. Lastwagen |
|
leir
|
pusty |
/ˈlejr/ |
adj |
Ger. leer |
|
legoutsh
|
lekki |
/ˈleɡutʃ/ |
adj |
PIbK. liguk[u/i] |
|
leou
|
lew |
/leˈu/ |
n, m, Tt |
Lat. leō |
|
linak
|
ryś |
/ˈlinək/ |
n, m, Tt, am |
Gr. λύγξ |
|
loü
|
czoło |
/ˈlow/ |
n, m, Tt |
PIbK. lubu |
|
M
Karpacki |
Polski |
Wymowa |
Odmiana |
Etymologia |
Uwagi
|
mai
|
maj |
/ˈmaj/ |
n, m, Tm |
Gr. Μάϊος |
|
maka
|
iść |
/maˈka/ |
v, I |
??? |
|
mama
|
matka, mama |
/ˈmamə/ |
n, ż, Tt |
z mowy dziecięcej |
|
mapat
|
móc |
/ˈmapət/ |
v, IV, am |
PIbK. *makti |
|
marik
|
mały |
/maˈrik/ |
adj |
derywatyw PIbK. *malu |
|
marts
|
marzec |
/ˈmarts/ |
n, m, Tm |
Gr. Μάρτιος |
|
mashina
|
samochód |
/maˈʃinə/ |
n, ż, Tt |
Ger. Maschine |
|
mast
|
most, kładka |
/ˈmast/ |
n, m, Tt |
PIbK. *mastu |
|
maz
|
masło |
/ˈmas/ |
n, ż, Ts |
??? |
|
medik
|
medyk, lekarz |
/ˈmedik/ |
n, m, Tt |
Lat. medicus |
|
medika
|
medyk, lekarz |
/meˈdikə/ |
n, ż, Tt |
medik + -a |
|
meklish
|
możliwy |
/ˈmekliʃ/ |
adj |
Ger. möglich |
|
mel
|
mielić |
/ˈmel/ |
v, IV |
PIbK. *melti |
|
minkouk
|
miękki |
/ˈminkuk/ |
adj |
PIbK. *menkuku |
|
minouta
|
minuta |
/miˈnutə/ |
n, ż, Tt |
Ger. Minute |
|
mono
|
tylko, właśnie |
/ˈmono/ |
adv |
Gr. μόνον |
|
motor
|
silnik |
/moˈtor/ |
n, m, Tt |
Ger. Motor lub Fr. moteur |
|
moui
|
mysz |
/ˈmuj/ |
n, ż, Ts |
PIbK. *mūi |
|
mounag
|
wiele, dużo |
/ˈmunak/ |
adv |
PIbK. *munagu |
|
mounazhei
|
mnogość, tłum |
/muˈnaʒəj/ |
n, ż, Ts |
mounag + -ei |
|
N
Karpacki |
Polski |
Wymowa |
Odmiana |
Etymologia |
Uwagi
|
napat
|
noc |
/ˈnapət/ |
n, ż, Ts, am |
PIbK. *nacti |
|
nas
|
nos |
/ˈnas/ |
n, m, Tt |
PIbK. *nasu |
|
natsia
|
naród, nacja |
/ˈnatsjə/ |
n, ż, Tm |
Lat. natio |
|
nimaf
|
żona |
/ˈniməf/ |
n, ż Ts, am |
Gr. νῠ́μφη |
|
noiembar
|
listopad |
/noˈjembər/ |
n, m, Tm, am |
Gr. Νοέμβριος |
|
noilish
|
ostatnio |
/ˈnojliʃ/ |
adv |
Ger. neulich |
|
not
|
dziecko |
/ˈnot/ |
n, m, Tt |
prawdopodobnie Gr. νόθος |
|
nota
|
dziewczynka |
/ˈnotə/ |
n, ż, Tt |
not + -a |
|
notasha
|
niemowlę |
/noˈtaʃə/ |
n, ż, Tt |
not + -asha |
|
O
Karpacki |
Polski |
Wymowa |
Odmiana |
Etymologia |
Uwagi
|
oda
|
pokój |
/ˈodə/ |
n, ż, Tt |
OtTur. اوطه |
|
ofar
|
ofiara |
/ˈofər/ |
n, m, Tt, am |
Ger. Opfer |
|
ofili
|
musieć, potrzebować |
/ofiˈli/ |
v, III |
Gr. ὀφείλω |
|
okas
|
ocet |
/ˈokəs/ |
n, m, Tt, am |
Gr. ὄξος |
|
oktobar
|
październik |
/okˈtobər/ |
n, m, Tm, am |
Gr. Ὀκτώβριος |
|
olezhi
|
poradzić sobie, dogadać się |
/oleˈʒi/ |
v, III |
prawdopodobnie powiązane z legoutsh |
|
olig
|
niski |
/oˈlik/ |
adj |
Gr. ὀλίγος |
|
omnipotent
|
wszechmogący |
/omniˈpotənt/ |
adj |
Lat. omnipotens |
|
ora
|
godzina |
/ˈorə/ |
n, ż, Tt |
Lat. ora lub Gr. ὥρα |
|
oranzh
|
pomarańcza |
/oˈranʒ/ |
n, ż, Ts |
Fr orange lub Ger. Orange |
|
oranzh
|
pomarańczowy |
/oˈranʒ/ |
adj |
od identycznego rzeczownika |
|
ounasak
|
wysoki |
/uˈnasək/ |
adj |
??? |
|
ounasatshei
|
wysokość |
/unaˈsatʃəj// |
n, ż, Ts |
ounasak + -ei |
|
ounlouï
|
stawiać czoła, sprzeciwiać się |
/unluˈi/ |
v, III |
oun + lou + -i |
|
ounok
|
wnuk |
/uˈnok/ |
n, m, Tt |
PIbK. *unouk[u/i] |
|
ounoka
|
wnuczka |
/uˈnokə/ |
n, ż, Tt |
ounok + -a |
|
oumpazhdina
|
spóźnić się |
/umpaʒdiˈna/ |
n, ż, Tt |
oun + pazdhin + -a |
|
ouniversitet
|
uniwersytet |
/universiˈtet/ |
n, ż, ndm lub m, Tt |
Ger. Universität |
rodzaj żeński standradowy, potocznie przyjmuje rodzaj męski
|
ourb
|
miasto |
/ˈurp/ |
n, m, Tt |
Lat. urbs |
rzadkie
|
ous
|
myśl |
/ˈus/ |
n, m, Tt |
Av. us |
|
ousi
|
myśleć |
/uˈsi/ |
v, III |
ous + -i |
|
ousoudurvi
|
leczyć, uzdrawiać |
/usudərˈvi/ |
v, III |
ou- + soudurv + -i |
|
outarouk
|
wtorek |
/uˈtaruk/ |
n, m, Tt |
PIbK. *utaruku |
|
P
Karpacki |
Polski |
Wymowa |
Odmiana |
Etymologia |
Uwagi
|
paiederouk
|
poniedziałek |
/pajeˈderuk/ |
n, m, Tt |
PIbK. *panedeluku |
|
pakouda
|
opróżniać |
/pakuˈda/ |
V, I |
pa- + PIE *(s)kewd-(?); brak kognatów iberyjskich |
|
pakoudat
|
pusty |
/pakuˈdat/ |
adj |
imiesłów od pakouda |
|
pandosh
|
tawerna, gospoda |
/panˈdoʃ/ |
n, m, Tm |
Gr. πανδοκεῖον |
|
pantaloni
|
spodnie |
/pantaˈloni/ |
n, m, Tt |
It. pantaloni |
pluralia tantum
|
pantofal
|
but |
/pantoˈfəl/ |
n, m, Tt, am |
Ger. Pantoffel |
|
papa
|
ksiądz |
/ˈpapə/ |
n, m, Tt |
Gr. παπᾶς |
odmiana jak rodzaj żeński mimo zgodności z rodzajem męskim; nieco potoczne
|
paraina
|
pół |
/parˈajnə/ |
n, ż, Ts |
PIbK. *palavina |
|
paratsh
|
palec |
/ˈparətʃ/ |
n, m, Tt |
PIbK. *palici |
zarówno nogi, jak i ręki
|
park
|
park |
/ˈpark/ |
n, m, Tt |
Ger. Park lub Fr. parc |
|
parzin
|
południe |
/parˈzin/ |
n, m, Tm |
par + zin |
|
pasal
|
po |
/ˈpasəl/ |
ndm |
??? (derywatyw PIbK. *pa?) |
|
pashteka
|
skrzydło |
/paˈʃtekə/ |
n, ż, Tt |
??? |
|
patosnou
|
majtki |
/paˈtosnu/ |
n, ż, Tt |
pat + hosnou |
pluralia tantum
|
patsient
|
pacjent |
/paˈtsjent/ |
n, m, Tt |
Ger. Patient lub Lat. patiens |
|
patsienta
|
pacjentka |
/paˈtsjentə/ |
n, ż, Tt |
patsient + -a |
|
pazat
|
mało |
/paˈzat/ |
adv, ndm |
??? |
|
pazhdin
|
wieczór, późny |
/ˈpaʒdin/ |
n, m, Tt / adj |
PIbK. paz(d)inu |
|
pelan
|
pełny |
/ˈpelən/ |
adj, am |
PIbK. *pilnu |
|
persona
|
osoba |
/perˈsonə/ |
n, ż, Tt |
Ger. Person, Fr. personne |
|
pi
|
pić |
/ˈpi/ |
V, IVb |
PIbK. *piti |
dotyczy zarówno napojów alkoholowych, jak i bezalkoholowych.
|
piatsa
|
plac |
/ˈpjatsə/ |
n, ż, Tm |
Wł. piazza |
|
pintouk
|
piątek |
/ˈpintuk/ |
n, m, Tt |
PIbK. *pintuku |
|
pirs
|
pierś |
/ˈpirs/ |
n, ż, Ts |
PIbK. *pirs |
|
pïa
|
piwo |
/ˈpijə/ |
n, ż, Tt |
PIbK. *piva |
|
plit
|
tłum, motłoch |
/ˈplit/ |
n, m, Tt |
Gr. πλῆθος |
|
politsai
|
policja |
/poˈlitsəj/ |
n, m, Tm |
Ger. Polizei, wzmocnione przez powiązanie z sufiksem -tsai |
potoczne
|
politsia
|
policja |
/poˈlitsjə/ |
n, ż, Tt |
It. polizia |
|
portokal
|
pomarańcza |
/portoˈkal/ |
n, m, Tm |
Gr. πορτοκάλι |
|
portokal
|
pomarańczowy |
/portoˈkal/ |
adj |
od identycznego rzeczownika |
|
poutika
|
ptak |
/puˈtikə/ |
n, ż, Tt |
rdzeń wspólny z PIb. *podagu |
|
prezident
|
prezydent |
/preziˈdent/ |
n, m, Tt |
Ger. Präsident, Fr. président lub Lat. praesidēns |
|
problem
|
problem |
/proˈblem/ |
n, m, Tt |
Ger. Problem |
|
profesor
|
nauczyciel |
/proˈfesor/ |
n, m, Tt |
Ger. Professor, Lat. professor lub Fr. professeur |
potocznie częsty akcent na ostatnią
|
profesora
|
nauczycielka |
/proˈfesorə/ |
n, ż, Tt |
profesor + -a |
|
profound
|
głęboki |
/proˈfunt/ |
adj |
Lat. profundus |
|
protshi
|
uczyć |
/proˈtʃi/ |
v, III |
prefigowany derywatyw hipotetycznego **otshi, z PIbK. *ouciti |
|
protshitsai
|
nauczyciel |
/proˈtʃitsəj/ |
n, m, Tm |
protshi + -tsai |
|
pshika
|
kot |
/ˈpʃikə/ |
n, ż, Tt |
onomatopeja |
|
purd
|
przed |
/ˈpərd/ |
prep, ndm |
PIbK. *perdu |
|
purdivesna
|
wiosna |
/ˌpərdiˈvesnə/ |
n, ż, Tt |
purd- + ivesna |
|
R
Karpacki |
Polski |
Wymowa |
Odmiana |
Etymologia |
Uwagi
|
radi
|
rodzić |
/raˈdi/ |
v, III |
PIbK. *raditi |
|
raditsai
|
rodzic |
/raˈditsəj/ |
n, m, Tm |
radi + -tsai |
|
ratsa
|
kaczka |
/ˈratsə/ |
n, ż, Tt |
Alb. rosë |
|
rapid
|
szybki |
/ˈrapit/ |
adj |
Lat. rapidus |
|
razika
|
dziewczyna |
/raˈzikə/ |
n, ż, Tt |
PIbK. *radjika |
|
reifan
|
opona |
/ˈrejfən/ |
n, m, Tt |
Ger. Reifen |
|
restaurant
|
restauracja |
/restawˈrant/ |
n, m, Tt |
Fr. restaurant |
|
reura
|
żebro |
/ˈrewrə/ |
n, ż, Tt |
PIbK. *rebra |
|
rezh
|
król |
/ˈreʃ/ |
n, m, Tm |
Lat. rex |
|
rezhina
|
królowa |
/reˈʒinə/ |
n, ż, Tt |
Lat. regina, modelowane na rezh |
|
rod
|
czerwony |
/ˈrot/ |
adj |
PIbK. *raudu |
|
ros
|
różowy |
/ˈros/ |
adj |
Ger. rosa |
|
rosa
|
róża |
/ˈrosə/ |
n, ż, Tt |
Ger. Rose |
|
rua
|
ryba |
/ˈrwa/ |
n, ż, Tt |
PIbK. *rūba |
|
runa
|
jutro |
/ˈrənə/ |
adv |
PIbK. *rana |
|
runum
|
rano |
/ˈrənəm/ |
n, ż, Ts |
od runa |
|
S
Karpacki |
Polski |
Wymowa |
Odmiana |
Etymologia |
Uwagi
|
sabou
|
zapomnieć |
/saˈbu/ |
v, nreg |
sa- + bou |
|
saka
|
pies |
/ˈsakə/ |
n, ż, Tt |
Ze staromedyjskiego σπακα, słowo prawdopodobnie PIbK., choć brak kognatów iberyjskich |
|
sekounda
|
sekunda |
/seˈkundə/ |
n, ż, Tt |
Ger. Sekunde |
|
sekreter
|
sekretarz |
/sekˈretər/ |
n, m, Tt, (am) |
Ger. Sekretär |
wymowa z akcentem na ostatnią niegdyś standardowa, obecnie rzadka i archaiczna; odmiana z a-ruchomym potoczna (tak, jakby formą był **sekretar)
|
sekretera
|
sekretarka |
/sekreˈterə/ |
n, ż, Tt |
sekreter + -a |
|
septembar
|
wrzesień |
/sepˈtembər/ |
n, m, Tm, am |
Gr. Σεπτέμβριος |
|
servis
|
służba, praca |
/"servis/ |
n, m, Tt |
Ang. service |
|
shaima
|
kobieta, żona |
/ˈʃajmə/ |
n, ż, Tm |
??? |
|
shastra
|
siostra |
/ˈʃastrə/ |
n, ż, Tt |
PIE. *swésōr, brak kognatów iberyjskich |
|
shedam
|
siedem |
/ˈʃedəm/ |
num, am |
PIbK.* sedmi
|
shif
|
statek |
/ˈʃif/ |
n, m, Tt |
Ger. Schiff |
|
shon
|
już |
/ˈʃon/ |
adv |
Ger. schon |
|
shpital
|
szpital |
/ʃpiˈtal/ |
n, m, Tt |
Ger. Spital |
|
shtazha
|
droga |
/ˈʃtaʒə/ |
n, ż, Ts |
PIbK. *steg(j)a |
|
shtil
|
cichy |
/ˈʃtil/ |
adj |
Ger. still |
|
shtit
|
tarcza |
/ˈʃtit/ |
n, m, Tt |
PIbK. *scitu |
|
shurda
|
środa |
/ˈʃərdə/ |
n, ż, Tt |
PIbK. *serda |
|
shvazh
|
chłodny |
/ˈʃvaʃ/ |
adj |
PIbK. *svegi |
|
shvina
|
świnia |
/ˈʃvinə/ |
n, ż, Tt |
ze starszeego shvinaia, z PIbK. *svineja; reanalizowane jako shvina + -ia |
|
shvint
|
święty |
/ˈʃvint/ |
adj |
PIbK. *sventu |
|
shvintinik
|
ksiądz |
/ˈʃvintinik/ |
n, m, Tt |
shvint + -nik |
|
silour
|
sum |
/ˈsilur/ |
n, m, Tt |
Gr. σίλουρος |
|
skhola
|
szkoła |
/sxoˈla/ |
n, ż, Tm |
Gr. σχολή |
prawdopodbnie wpływ formy łacińskiej na końcówkę
|
soudurv
|
zdrowy |
/ˈsudərf/ |
adj |
PIbK. *sudarvu |
|
soumbur
|
słowo |
/ˈsumbər/ |
n, m, Tt |
sou + PIbK. *birati |
|
soumpakain
|
wolny, cichy |
/sumˈpakəjn/ |
adj |
PIbK. *sumpakainu |
|
soun
|
syn |
/ˈsun/ |
n, m, Tt |
PIbK. *sūnu |
|
souna
|
córka |
/ˈsunə/ |
n, ż, Tt |
soun + -a |
archaiczne
|
souniada
|
wychodzić, wyjeżdżać |
/sunjaˈda/ |
v, I |
PIbK. *sunljati; zmiana znaczenia z przychodzić lub na odwrót niejasna |
|
sounika
|
córka |
/suˈnikə/ |
n, ż, Tt |
soun + -ika |
|
soupa
|
spać |
/ˈsupə/ |
v, I |
PIbK. *supati |
|
soutrad
|
usta |
/suˈtrad/ |
n, m, Tt |
??? |
|
spats
|
przestrzeń, kosmos |
/ˈspats/ |
n, m, Tm |
Lat. spatium |
|
star
|
stół, posiłek |
/ˈstar/ |
n, m, Tt |
PIbK. *stalu |
|
stoudent
|
uczeń |
/stuˈdent/ |
n, m, Tt |
Ger. Student |
|
stoudenta
|
uczennica |
/stuˈdentə/ |
n, ż, Tt |
stoudent + -a |
|
strata
|
ulica |
/ˈstratə/ |
n, ż, Tt |
Gr. στράτα |
|
stres
|
stres |
/ˈstres/ |
n, m, Tt |
Ang. stress |
|
strout
|
wróbel |
/ˈstrut/ |
n, m, Tt |
Gr στρουθός |
|
sumbata
|
sobota |
/səmˈbatə/ |
n, ż, Tt |
prawdopodobnie Łac.lud. sambatum |
|
sumprung
|
mąż |
/səmˈprənk/ |
n, m, Tt |
??? |
|
sund
|
sąd |
/ˈsənt/ |
n, m, Tt |
PIbK. *sandu |
|
sundina
|
naczynie, statek |
/ˈsəndinə/ |
n, ż, Tt |
??? |
w znaczeniu "statek" kalka Fr. vessel
|
sused
|
sąsiad |
/səˈset/ |
n, m, Tt |
PIbK. *samsedu |
|
T
Karpacki |
Polski |
Wymowa |
Odmiana |
Etymologia |
Uwagi
|
tabour
|
obóz, pole namiotowe |
/taˈbur/ |
n, m, Tt |
Ottur. طابور |
|
tak
|
tak, w ten sposób |
/ˈtak/ |
ndm |
PIbK. *taku |
|
takouzh
|
twardy, głośny |
/ˈtakuʃ/ |
adj |
być może od tak |
|
tata
|
ojciec, tata |
/ˈtatə/ |
n, m, ndm |
z mowy dziecięcej |
|
teatar
|
teatr |
/teˈatər/ |
n, m, Tt |
Ger. Theater lub Fr. théâtre |
|
tema
|
temat, zadanie |
/ˈtemə/ |
n, ż, Tt |
Ger. Thema |
zadanie w znaczeniu szkolnym
|
tepal
|
ciepły |
/ˈtepəl/ |
adj, am |
PIbK. *teplu |
|
tesnit
|
wąski |
/tesˈnit/ |
adj |
PIbK. *täsnitu |
|
tigar
|
tygrys |
/ˈtiɡər/ |
n, ż, Tt, am |
Ger. Tiger |
|
tinouk
|
cienki |
/ˈtinuk/ |
adj |
PIbK. *tinuku |
|
toulsat
|
gruby |
/ˈtulsət/ |
adj, am |
PIbK. *tulstu |
|
tourag
|
targ, rynek |
/ˈturək/ |
n, m, am |
PIbK. *turgu |
|
touzun
|
dziś |
/tuˈzən/ |
adv |
od zun |
|
tra
|
trawa, zioła |
/ˈtra/ |
n, ż, Tt |
PIbK. *trava |
odmiana nieco nieregularna; l.mn trau zamiast oczekiwanego **trou
|
trandafil
|
róża |
/tranˈdafil/ |
n, m, Tt |
Gr. τριαντάφυλλο |
|
trandafil
|
różowy |
/tranˈdafil/ |
adj |
od identycznego rzeczownika |
|
tre
|
trzy |
/ˈtre/ |
num |
PIbK. *tre |
|
tsharaik
|
człowiek |
/tʃaˈrajk/ |
n, m, Tt |
PIbK. *celaväku |
|
tshat
|
co |
/ˈtʃat/ |
pron |
PIbK. *ce[s/t]u |
|
tshekitei
|
dzięcioł |
/tʃeˈkitəj/ |
n, m, Ts |
tshekitsh + -tei |
|
tshekitsh
|
młot |
/tʃeˈkitʃ/ |
n, m, Ts |
OtTur. چكیچ |
|
tshekitshi
|
bić młotem |
/tʃekiˈtʃi/ |
v, III |
tshekitsh + -i |
|
tsher
|
cały |
/ˈtʃer/ |
adj |
PIbK. *cälu |
|
tshesht
|
część |
/ˈtʃeʃt/ |
n, ż, Ts |
PIbK. *cesti |
|
tshetour
|
cztery |
/tʃeˈtur/ |
num |
PIbK. *cetur |
|
tshetournasht
|
ćwierć |
/tʃeturˈnaʃt/ |
n, ż, Ts |
tshetour + -nasht |
|
tshetvurtouk
|
czwartek |
/tʃetˈvərtuk/ |
n, m, Tt |
PIbK. *cetvertuku |
|
tshirkou
|
kościoł, cerkiew |
/ˈtʃirku/ |
n, ż, Tou |
wczesne zapożyczenie z PGm. *kirikā |
|
t-shirt
|
koszulka |
/tiˈʃert/ |
n, m, Tt |
Ang. T-shirt |
|
tshumali
|
budować |
/tʃəmaˈli/ |
V, III |
Av. çımal |
|
tshumalit
|
budynek |
/tʃəmaˈlit/ |
n, m, Tt |
imiesłów od tshumali |
|
tshura
|
gawron |
/ˈtʃərə/ |
n, ż, Tt |
zapożyczone z PAlb. *tšārnā |
|
tshuran
|
czarny |
/ˈtʃərən/ |
adj, am |
PIbK. *cernu |
|
tsoug
|
pociąg |
/ˈtsuk/ |
n, m, Tt |
Ger. Zug
|
tsun
|
cień |
/ˈtsən/ |
n, m, Tt |
PIbK. *teni |
|
tsunzhek
|
ciężki |
/ˈtsənʒək/ |
adj |
PIbK. *tengeku |
|
tsizhazun
|
tydzień |
/tsiˈʒazən/ |
n, m, Tm |
PIbK. *tjigaduni |
|
tum
|
w, do |
/ˈtəm/ |
prep, ndm |
PIbK. *tamu |
|
U
Karpacki |
Polski |
Wymowa |
Odmiana |
Etymologia |
Uwagi
|
usneg
|
śnieg |
/əsˈnek/ |
n, m |
PIbK. *snägu, z protezą |
|
urbi
|
robić |
/ərˈbi/ |
V, III |
PIbK. *arbiti |
|
urzoum
|
rozum, umysł |
/ərˈzum/ |
n, m, Tt |
PIbK. *arzūmu |
|
V
Karpacki |
Polski |
Wymowa |
Odmiana |
Etymologia |
Uwagi
|
vada
|
woda |
/ˈvadə/ |
n, ż, Tt |
PIbK. *vada |
|
vazezi
|
ubierać się |
/vazeˈzi/ |
v, III |
??? |
|
velak
|
wilk |
/ˈvelək/ |
n, m, Tt, am |
PIbK. *velku |
|
velo
|
rower |
/ˈvelo/ |
n, m, ndm |
skrót od velotsiped |
|
velotsiped
|
rower |
/velotsiˈpet/ |
n, m, Tt |
Fr. vélocipède lub Ger. Veloziped |
dość formalne, w użytku codziennym lekko archaiczne
|
virt
|
tawerna, jadalnia |
/ˈvirt/ |
n, m, Tt |
Ger. virt |
|
voush
|
wesz |
/ˈvuʃ/ |
n, ż, Ts |
PIbK. *vusji |
|
vuran
|
kruk |
/ˈvərən/ |
n, m, Tt, am |
PIbK. *varna |
|
Z
Karpacki |
Polski |
Wymowa |
Odmiana |
Etymologia |
Uwagi
|
zain
|
mieścić się |
/ˈzajn/ |
v, IV |
PIbK. *zainti |
|
zashtiti
|
leczyć |
/zaʃtiˈti/ |
v, III |
za- + shtit + -i |
|
zaza
|
dziadek, babcia |
/ˈzazə/ |
n, m/ż, Tt |
z mowy dziecięcej, możliwe częściowe pochodzenie z tego samego rdzenia co PIbK. *deu |
odmiana jak temat twardy rodzaju żeńskiego, rodzaj gramatyczny w składni zależy od płci
|
zeïnt
|
dziewięć |
/ˈzeint/, /ˈzejnt/ (potoczne) |
num |
PIbK. *deventi |
częsty błąd ortograficzny wynikający z potocznej wymowy - zeint
|
zeshint
|
dziesięć |
/ˈzeʃint/ |
num |
PIbK. *desenti |
|
zheima
|
ziemia, kraj |
/ˈʒejmə/ |
n, ż, Tm |
PIbK. *zemja |
|
zhaltau
|
żółty |
/ʒalˈtaw/ |
adj |
derywatyw od PIbK. *želtu |
|
zheb
|
kieszeń |
/ˈʒep/ |
n, m, Tt |
OtTur. جیب |
|
zherin
|
zielony |
/ˈʒerin/ |
adj |
PIbK. *zelenu |
|
zhina
|
kobieta, żona |
/ˈʒinə/ |
n, ż, Tt |
PIbK. *žena |
|
zhits
|
krowa, wołowina |
/ˈʒits/ |
n, ż, Ts |
??? |
|
zhvur
|
zwierzę |
/ˈʒvər/ |
n, m, Ts |
PIE **ǵʰweris, brak kognatów iberyjskich |
|
zima
|
zima, szron |
/ˈzimə/ |
n, ż, Tt |
PIbK. *zima |
|
zimat
|
szary |
/ˈzimət/ |
adj |
od zima |
|
zun
|
dzień |
/ˈzən/ |
n, m, Tn |
PIbK. *deni |
|
Stałe wyrażenia
M
Karpacki |
Polski |
Uwagi
|
mama baia
|
babcia |
|
P
Karpacki |
Polski |
Uwagi
|
pasal parzini
|
popołudnie |
|
T
Karpacki |
Polski |
Uwagi
|
tata bai
|
dziadek |
|
Przypisy
- ↑ Język z grupy ogurskiej języków tureckich, używany w Panonii