Przejdź do zawartości

Słownik:Język karpacki

Z Conlanger
Słownik języka karpackiego
Nazwa: Język karpacki
Nazwa własna: Esouc slaiesk
Informacje
Twórca: Cywil
Rok: 2023
Sposoby zapisu: alfabet łaciński
Klasyfikacja: analityczny z elementami fleksji, SVO, mianownikowo-biernikowy
Liczba słów: 376
Lista conlangów
Przeczytaj też artykuł o tym języku.

Objaśnienia

adj - przymiotnik
v - czasownik
I - klasa I
II - klasa II
III - klasa III
IV - klasa IV
IVb - klasa IVb
n - rzeczownik
m - rodzaj męski
ż- rodzaj żeński
Tt - temat twardy
Tm - temat miękki
Tr - temat rozszerzony
Ts - temat spółgłoskowy
Tou - Ou-temat
am - ruchome nieakcentowane "a" zanika przy odmianie
prep - przyimek
ndm - nieodmienne

PIE - praindoeuropejski
PIbK. - praiberokarpacki
PIb. - praiberyski
PAlb. - praalbański Alb. - albański
Ang. - angielski
Av. - awarski[1]
Ger. - niemiecki
Lat. - łacina
Łac.lud. - łacina ludowa
OtTur. - osmańskoturecki

Słownik

A

Karpacki Polski Wymowa Odmiana Etymologia Uwagi
aeroport lotnisko /aeroˈport/, /ajroˈport/ n, m, Tt Fr. aéroport
aitsh jajko /ˈajtʃ/ n, ż, Ts PIbK. *aici
aka oko /ˈakə/ n, ż, Tt PIbK. *aka
akrini odróżniać /akriˈni/ v, III Gr. κρῑ́νω, prefiks prawdopodobnie od at
aldin zimny /ˈaldin/ adj PIbK. *aldinu
alza łódż /ˈalzə/ n, ż, Tm PIbK. *aldja
aman ogień /ˈamən/ n, m, Tm, am PIbK. *agnji
amikou kolega /aˈmiku/ n, m, Tt It. amico
apartement mieszkanie /aparteˈment/ n, m, Tt Fr. appartement
aprii kwiecień /apˈrij/ n, m, Tm Gr. Απρίλιος
asa osa /ˈasə/ n, ż, Tt PIbK. *asa
asham osiem /ˈaʃəm/ num, am PIbK.* asmi
asten słaby, cienki /asˈten/ adj Gr. ἀσθενής
arpazi gonić, śpieszyć się /arpaˈzi/ V, III Gr. ἁρπάζω
arvashat dorosły /arˈvaʃat/ n, m, Tt Ger. erwaschen, z końcówką imiesłowową
at od, z /ˈat/ prep, ndm PIbK. *a[t/d]u często łączy rzeczowniki w frazach
atshi widzieć /aˈtʃi/ v, III derywatyw od aka
augoust sierpień /awˈɡust/ n, m, Tt Gr. Αὔγουστος lub Lat. Augustus
aula jabłko /ˈawlə/ n, ż, Tt prawdopodobnie powiązane z PIb. *oua
aulitsha żurawina /awˈlitʃə/ n, ż, Tt od aula
auto samochód /ˈawto/ n, m, ndm skrócenie utomobil potoczne
automobil samochód /awtomoˈbil/ n, m, Tt Ger. Automobil
avokat adwokat, prawnik /avoˈkat/ n, m, Tt Fr. avocat
avokata adwokat, prawniczka /avoˈkatə/ n, ż, Tt avokat + -a
azouk wąski /ˈazuk/ adj PIbK. *azuku

B

Karpacki Polski Wymowa Odmiana Etymologia Uwagi
bai duży, bardziej /ˈbaj/ adj/adv być może PIE. *bel-; brak kognatów iberyjskich
Bagaspad Bóg /baˈɡaspət/ n, m, Tm PIbK. *bagu + gaspad; powiązane z bagat?
bagat szeroki /baˈɡat/ adj być może derywat od PIkB. *bagu
bagatsei szerokość /baˈɡatsəj/ n, ż, Ts bagat + -ei
banhof dworzec kolejowy /ˈbanhof/ n, m, Tt Ger. Bahnhof
bank bank /ˈbank/ n, m, Tt Ger. Bahk lub Fr. banc
bar bar /ˈbar/ n, m, Tt Ang. bar
barka łódź /ˈbarkə/ n, ż, Tt Lat. barca
basan praca /ˈbasən/ n, m, Tt Gr. βάσᾰνος
benzin benzyna /benˈzin/ n, m, Tt Ger. Benzin
ber biały /ˈber/ adj PIbK. *bälu
biblïoteka biblioteka /biblijoˈtekə/ n, m, Tt Lat. bibliotheca lub Fr. bibliothèque
bilet bilet /biˈlet/ n, m, Tt Fr. billet
birou biuro /biˈru/ n, m, Tt Ger. Büro lub Fr. bureau
blau (ciemno)niebieski /ˈblaw/ adj Ger. blau
bou być /ˈbu/ v, nreg PIbK. *būti
bous bus /ˈbus/ n, m, Tt Ger. Bus
boustar szybki /ˈbustər/ adj, am PIbK. *būstru
brat brat /ˈbrat/ n, m, Tt PIbK. *brat(r)u
braun brązowy /ˈbrawn/ adj Ger. braun
bravera browar /braˈverə/ n, ż, Tm Ger. Brauerie
brunza ser /ˈbrənzə/ n, ż, Tt ???
bulat chłopiec /bəˈlat/ n, m, Tt zniekształcenie burdat
burda broda /ˈbərdə/ n, ż, Tt PIbK. *barda
burdat mężczyzna /bərˈdat/ n, m, Tt od burda

D

Karpacki Polski Wymowa Odmiana Etymologia Uwagi
da do /ˈda/ prep, ndm PIbK. *da
da dać /ˈda/ v, I PIbK. *dati
darzume pamiętać /darzəˈme/ v, II da + urzum + -e
daur dobry /ˈdawr/ adj PIbK. *dabru
detshembar grudzień /deˈtʃembər/ n, m, Tm, am Gr. Δεκέμβριος
difere różnić się /difeˈre/ v, II Fr. différer
douma myśleć /duˈma/ v, I PIbK. dūmati
douz deszcz /ˈdus/ n, m, Tt PIbK. *duzdji
drama drzemać /draˈma/ v, I PIE *drem-, brak kognatów iberyjskich
drazad drozd /ˈdrazət/ n, m, Tt, am PIbK. *drazdu
drom droga /ˈdrom/ n, m, Tt Gr. δρόμος
dua dwa /ˈdwa/ num PIbK. *dwa
dum dom /ˈdəm/ n, m, Tr PIbK. *damu
dvur dwór /ˈdvər/ n, m, Tt PIbK. *dvaru

E

Karpacki Polski Wymowa Odmiana Etymologia Uwagi
ein jeden /ˈejn/ num PIbK. *einu
esouk język /eˈsuk/ n, m, Tt PIbK. *[i/e]sūku

F

Karpacki Polski Wymowa Odmiana Etymologia Uwagi
familia rodzina /faˈmiljə/ n, ż. Tt Lat. familia
farma farma /ˈfarmə/ n, ż. Tt Ger. Farm
febrouar luty /februˈar/ n, m, Tm Gr. Φεβρουάριος
fil przyjaciel /ˈfil/ n, m, Tt Gr. φῐ́λος
fili skórka, skorupka /fiˈli/ n, m, Tt Gr. φλοιός odmiana nieco nietypowa, forma określona filïoui itp.
flakh płytki /ˈflax/ adj Ger. flach
fligar samolot /ˈfliɡər/ n, m, Tt, am Ger. Flieger
fousta spódnica /ˈfustə/ n, f, Tt Gr. φούστα

G

Karpacki Polski Wymowa Odmiana Etymologia Uwagi
gad rok /ˈɡat/ n, m, Tt PIE *gʰedʰ, brak kognatów iberyjskich liczba mnoga nieregularna iatou
galva głowa /ˈɡalvə/ n, ż, Tt rdzeń prawdopobnie wspólny z PIb. *gouga
gaspad Pan /ˈɡaspət/ n, m, Tm PIE. *gʰóstipotis, brak kognatów iberyjskich
gaspaza Pani /ɡaˈspazə/ n, ż, Tm od gaspad
garumb gołąb /ˈɡarəmp/ n, m, Ts PIbK. *galambi
giman pusty /ˈɡimən/ adj, am Gr. γυμνός
goimuna ziemia, podłoże /ˈɡojmənə/ n, ż, Tt ???
gorag szybki /ˈɡorək/ adj, am Gr. γοργός
gouia szyja /ˈɡujə/ n, ż, Tt Gr. γουλιά
gounun głęboki /ˈɡunən/ adj ???
gounïei głębokość /ɡuˈni.əj/ n, ż, Ts gounun + -ei
grad grad /ɡrat/ n, m, Tt PIE **ǵʰreh₃d, brak kognatów iberyjskich
greï grzeszyć /ɡreˈi/ v, III od greu
greu grzech /ɡrew/ n, m, Tt PIbK. *gräju odmiana nieco nietypowa: l.mn greï, forma określona greoui zamiast oczekiwanych greui, greuoui
grund klatka piersiowa, pierś /ɡrənt/ n, ż, Ts PIbK. *grandi
gurd zamek, forteca /ˈɡərt/ n, m, Tt PIbK. *gardu
gurgun szerszeń /ˈɡərɡən/ n, m, Tt ???
gurunts gorący /ˈɡərənts/ adj PIbK. *garantji

H

Karpacki Polski Wymowa Odmiana Etymologia Uwagi
hart twardy /ˈhart/ adj Ger. hart
hiereou ksiądz /hjereˈu/ n, m, Tt Gr. ῐ̔ερεύς słowo wyuczone, w codziennym użyciu rzadkie
homologe spowiadać się, przyznać się /homoloˈɡe/ v, II Gr. ὁμολογέω
hosnou spodnie /ˈhosnu/ n, ż, Tt Ger. Hosen pluralia tantum
hotel hotel /hoˈtel/ n, m, Tt Fr. hôtel

I

Karpacki Polski Wymowa Odmiana Etymologia Uwagi
i i /ˈi/ conj, ndm PIbK. *i
iagra grać /jaɡˈra/ v, I PIbK. *egrati
iagratsai gracz /jaɡˈratsəj/ n, m, Tm iagra + -tsai
ianouar styczeń /januˈar/ n, m, Tm Gr. Ιανουάριος
iarak miasto /ˈjarək/ n, m, Tt Av. viarak
iatshar wczoraj /ˈjatʃər/ adv PIbK. *vecera rekonstrukcja niepewna
iazhaia niedziela /jaˈʒajə/ n, ż, Tm PIbK. *nedälia
ibarau (jasno)niebieski /ibaˈraw/ adj spokrewnione z ber
id iść /ˈid/ v, IV, niereg PIbK. *i[s/t]ti czasownik posiłkowy czasu przyszłego
ial szkło, butelka /ˈjal/ n, m, Tt Gr. ὕᾰλος
iesht sześć /jeʃt/ num PIbK. *esti
ieshun jesień /ˈjeʃən/ n, ż, Ts PIbK. *eseni
ietshara pszczoła /jeˈtʃarə/ n, ż, Tt potencjalnie powiązane z PIb. *betxa
ied lód /ˈjet/ n, m, Tt potencjalnie spokrewnione z PBałt. *ledus
iesha ubranie, sukienka /ˈjeʃə/ n, ż, Tt zapożyczone z PAlb. *vesja
iesna lato /ˈjesnə/ n, ż, Tt PIbK. *vesna
imashintsh miesiąc /iˈmaʃintʃ/ n, ż, Tt PIbK. *mesenci
imasta miejsce /iˈmastə/ n, ż, Tt PIbK. *mästa
imisa łydka /iˈmisə/ n, ż, Tt być może PIbK. *mensa
imisika spódnica /imiˈsikə/ n, ż, Tt od imisa
in inny /ˈin/ adj PIbK. *enu
inouzhaim zagraniczny /ˌinuˈʒajm/ adj in + zhaima
inouzhaimnasht zagranica /ˌinuʒajmˈnaʃt/ n, ż, Ts inouzhaima + -nasht
ioul lipiec /ˈjuj/ n, m, Tm Gr. Ἰούλιος
ioun młody /ˈjun/ adj PIE *h₂yéwHō (brak kognatów iberyjskich)
ioun czerwiec /ˈjun/ n, m, Tm Gr. Ἰούνιος
ipar most /iˈpar/ n, m, Tt prawdopodobnie Gr. ῠ̔πέρ
ipeper popiół /iˈpepər/ n, m, Tt PIbK. *pepelu
ipeperit szary, popielaty /ipeˈperit/ adj od ipeper
ipint pięć /iˈpint/ num PIbK. *penti
irak szeroki /iˈrak/ adj ???
ium imię /ˈjəm/ n, ż, Ts PIbK. *emen(i) forma określona nieco nieregularna, ima zamiast oczekiwanego **iuima

K

Karpacki Polski Wymowa Odmiana Etymologia Uwagi
kaipa czapka /ˈkajpə/ n, ż, Tt prawdopodobnie wczesny romanizm, ostatecznie od Lat. capellus
kamera pokój /ˈkamərə/ n, ż, Tt Lat. camera
kar kiedy /ˈkar/ pron, ndm spokrewnione z innymi pytajnikami na k-, brak iberyjskich kognatów
kar i, oraz /ˈkar/ ndm być może to samo słowo, co kar w znaczeniu "kiedy"
karai statek /ˈkarəj/ n, m, Tm Gr. καράβι
karatshat taki sam /karaˈtʃat/ adj kar + atshat
kasht kość /ˈkaʃt/ n, ż, Ts PIbK. *kasti
kashua koszula /ˈkaʃwə/ n, ż, Tt od wcześniejszego kashuaia, z PIbK. kasjolja, ostatecznie od Lat. casula
kautshouk guma, opona /kawˈtʃuk/ n, m, Tt Fr. caoutchouc w znaczeniu "opona" potoczne
kelnar kelner /ˈkelnər/ n, m, Tt Ger. Kellner
kelnara kelnerka /ˈkelnərə/ n, ż, Tt kelnar + -a
khelinda jaskółka /xeˈlində/ n, ż, Tt Gr. χελῑδών
kiprin karp /kiˈprin/ n, m, Tt Gr. κῠπρῖνος
kod dorsz /ˈkot/ n, m, Tt Ang. cod
kostim garnitur /kosˈtim/ n, m, Tt Fr. costume
krasha plama /kraˈʃə/ n, ż, Tm od krasi
krasi plamić /kraˈsi/ v, III ???
krou krew /ˈkru/ n, ż, Tou PIbK. *krū(j)
kuim koń /ˈkəjm/ n, m, Tt prawdopodobnie spokrewnione z PIb. *kanni
kurai korzeń /ˈkərəj/ n, m, Tm PIbK. *kar[e/ä]ni
kurtush pstrąg /ˈkərtəʃ/ n, m, Tt Av. kırtış

L

Karpacki Polski Wymowa Odmiana Etymologia Uwagi
ladan sklep /laˈdən/ n, m, Tt, am Ger. Laden
lagar obóz /laˈgər/ n, m, Tt, am Ger. Lager wojskowy lub koncentracyjny
lastauka jaskółka /lasˈtawkə/ n, ż, Tt PIbK. lastavuka
lastvagan ciężarówka /lastˈfaɡən/ n, m, Tt Ger. Lastwagen
leir pusty /ˈlejr/ adj Ger. leer
legoutsh lekki /ˈleɡutʃ/ adj PIbK. liguk[u/i]
leou lew /leˈu/ n, m, Tt Lat. leō
linak ryś /ˈlinək/ n, m, Tt, am Gr. λύγξ
loü czoło /ˈlow/ n, m, Tt PIbK. lubu

M

Karpacki Polski Wymowa Odmiana Etymologia Uwagi
mai maj /ˈmaj/ n, m, Tm Gr. Μάϊος
maka iść /maˈka/ v, I ???
mama matka, mama /ˈmamə/ n, ż, Tt z mowy dziecięcej
mapat móc /ˈmapət/ v, IV, am PIbK. *makti
marik mały /maˈrik/ adj derywatyw PIbK. *malu
marts marzec /ˈmarts/ n, m, Tm Gr. Μάρτιος
mashina samochód /maˈʃinə/ n, ż, Tt Ger. Maschine
mast most, kładka /ˈmast/ n, m, Tt PIbK. *mastu
maz masło /ˈmas/ n, ż, Ts ???
medik medyk, lekarz /ˈmedik/ n, m, Tt Lat. medicus
medika medyk, lekarz /meˈdikə/ n, ż, Tt medik + -a
meklish możliwy /ˈmekliʃ/ adj Ger. möglich
mel mielić /ˈmel/ v, IV PIbK. *melti
minkouk miękki /ˈminkuk/ adj PIbK. *menkuku
minouta minuta /miˈnutə/ n, ż, Tt Ger. Minute
mono tylko, właśnie /ˈmono/ adv Gr. μόνον
motor silnik /moˈtor/ n, m, Tt Ger. Motor lub Fr. moteur
moui mysz /ˈmuj/ n, ż, Ts PIbK. *mūi
mounag wiele, dużo /ˈmunak/ adv PIbK. *munagu
mounazhei mnogość, tłum /muˈnaʒəj/ n, ż, Ts mounag + -ei

N

Karpacki Polski Wymowa Odmiana Etymologia Uwagi
napat noc /ˈnapət/ n, ż, Ts, am PIbK. *nacti
nas nos /ˈnas/ n, m, Tt PIbK. *nasu
natsia naród, nacja /ˈnatsjə/ n, ż, Tm Lat. natio
nimaf żona /ˈniməf/ n, ż Ts, am Gr. νῠ́μφη
noiembar listopad /noˈjembər/ n, m, Tm, am Gr. Νοέμβριος
noilish ostatnio /ˈnojliʃ/ adv Ger. neulich
not dziecko /ˈnot/ n, m, Tt prawdopodobnie Gr. νόθος
nota dziewczynka /ˈnotə/ n, ż, Tt not + -a
notasha niemowlę /noˈtaʃə/ n, ż, Tt not + -asha

O

Karpacki Polski Wymowa Odmiana Etymologia Uwagi
oda pokój /ˈodə/ n, ż, Tt OtTur. اوطه
ofar ofiara /ˈofər/ n, m, Tt, am Ger. Opfer
ofili musieć, potrzebować /ofiˈli/ v, III Gr. ὀφείλω
okas ocet /ˈokəs/ n, m, Tt, am Gr. ὄξος
oktobar październik /okˈtobər/ n, m, Tm, am Gr. Ὀκτώβριος
olezhi poradzić sobie, dogadać się /oleˈʒi/ v, III prawdopodobnie powiązane z legoutsh
olig niski /oˈlik/ adj Gr. ὀλίγος
omnipotent wszechmogący /omniˈpotənt/ adj Lat. omnipotens
ora godzina /ˈorə/ n, ż, Tt Lat. ora lub Gr. ὥρα
oranzh pomarańcza /oˈranʒ/ n, ż, Ts Fr orange lub Ger. Orange
oranzh pomarańczowy /oˈranʒ/ adj od identycznego rzeczownika
ounasak wysoki /uˈnasək/ adj ???
ounasatshei wysokość /unaˈsatʃəj// n, ż, Ts ounasak + -ei
ounlouï stawiać czoła, sprzeciwiać się /unluˈi/ v, III oun + lou + -i
ounok wnuk /uˈnok/ n, m, Tt PIbK. *unouk[u/i]
ounoka wnuczka /uˈnokə/ n, ż, Tt ounok + -a
oumpazhdina spóźnić się /umpaʒdiˈna/ n, ż, Tt oun + pazdhin + -a
ouniversitet uniwersytet /universiˈtet/ n, ż, ndm lub m, Tt Ger. Universität rodzaj żeński standradowy, potocznie przyjmuje rodzaj męski
ourb miasto /ˈurp/ n, m, Tt Lat. urbs rzadkie
ous myśl /ˈus/ n, m, Tt Av. us
ousi myśleć /uˈsi/ v, III ous + -i
ousoudurvi leczyć, uzdrawiać /usudərˈvi/ v, III ou- + soudurv + -i
outarouk wtorek /uˈtaruk/ n, m, Tt PIbK. *utaruku

P

Karpacki Polski Wymowa Odmiana Etymologia Uwagi
paiederouk poniedziałek /pajeˈderuk/ n, m, Tt PIbK. *panedeluku
pakouda opróżniać /pakuˈda/ V, I pa- + PIE *(s)kewd-(?); brak kognatów iberyjskich
pakoudat pusty /pakuˈdat/ adj imiesłów od pakouda
pandosh tawerna, gospoda /panˈdoʃ/ n, m, Tm Gr. πανδοκεῖον
pantaloni spodnie /pantaˈloni/ n, m, Tt It. pantaloni pluralia tantum
pantofal but /pantoˈfəl/ n, m, Tt, am Ger. Pantoffel
papa ksiądz /ˈpapə/ n, m, Tt Gr. παπᾶς odmiana jak rodzaj żeński mimo zgodności z rodzajem męskim; nieco potoczne
paraina pół /parˈajnə/ n, ż, Ts PIbK. *palavina
paratsh palec /ˈparətʃ/ n, m, Tt PIbK. *palici zarówno nogi, jak i ręki
park park /ˈpark/ n, m, Tt Ger. Park lub Fr. parc
parzin południe /parˈzin/ n, m, Tm par + zin
pasal po /ˈpasəl/ ndm ??? (derywatyw PIbK. *pa?)
pashteka skrzydło /paˈʃtekə/ n, ż, Tt ???
patosnou majtki /paˈtosnu/ n, ż, Tt pat + hosnou pluralia tantum
patsient pacjent /paˈtsjent/ n, m, Tt Ger. Patient lub Lat. patiens
patsienta pacjentka /paˈtsjentə/ n, ż, Tt patsient + -a
pazat mało /paˈzat/ adv, ndm ???
pazhdin wieczór, późny /ˈpaʒdin/ n, m, Tt / adj PIbK. paz(d)inu
pelan pełny /ˈpelən/ adj, am PIbK. *pilnu
persona osoba /perˈsonə/ n, ż, Tt Ger. Person, Fr. personne
pi pić /ˈpi/ V, IVb PIbK. *piti dotyczy zarówno napojów alkoholowych, jak i bezalkoholowych.
piatsa plac /ˈpjatsə/ n, ż, Tm Wł. piazza
pintouk piątek /ˈpintuk/ n, m, Tt PIbK. *pintuku
pirs pierś /ˈpirs/ n, ż, Ts PIbK. *pirs
pïa piwo /ˈpijə/ n, ż, Tt PIbK. *piva
plit tłum, motłoch /ˈplit/ n, m, Tt Gr. πλῆθος
politsai policja /poˈlitsəj/ n, m, Tm Ger. Polizei, wzmocnione przez powiązanie z sufiksem -tsai potoczne
politsia policja /poˈlitsjə/ n, ż, Tt It. polizia
portokal pomarańcza /portoˈkal/ n, m, Tm Gr. πορτοκάλι
portokal pomarańczowy /portoˈkal/ adj od identycznego rzeczownika
poutika ptak /puˈtikə/ n, ż, Tt rdzeń wspólny z PIb. *podagu
prezident prezydent /preziˈdent/ n, m, Tt Ger. Präsident, Fr. président lub Lat. praesidēns
problem problem /proˈblem/ n, m, Tt Ger. Problem
profesor nauczyciel /proˈfesor/ n, m, Tt Ger. Professor, Lat. professor lub Fr. professeur potocznie częsty akcent na ostatnią
profesora nauczycielka /proˈfesorə/ n, ż, Tt profesor + -a
profound głęboki /proˈfunt/ adj Lat. profundus
protshi uczyć /proˈtʃi/ v, III prefigowany derywatyw hipotetycznego **otshi, z PIbK. *ouciti
protshitsai nauczyciel /proˈtʃitsəj/ n, m, Tm protshi + -tsai
pshika kot /ˈpʃikə/ n, ż, Tt onomatopeja
purd przed /ˈpərd/ prep, ndm PIbK. *perdu
purdivesna wiosna /ˌpərdiˈvesnə/ n, ż, Tt purd- + ivesna

R

Karpacki Polski Wymowa Odmiana Etymologia Uwagi
radi rodzić /raˈdi/ v, III PIbK. *raditi
raditsai rodzic /raˈditsəj/ n, m, Tm radi + -tsai
ratsa kaczka /ˈratsə/ n, ż, Tt Alb. rosë
rapid szybki /ˈrapit/ adj Lat. rapidus
razika dziewczyna /raˈzikə/ n, ż, Tt PIbK. *radjika
reifan opona /ˈrejfən/ n, m, Tt Ger. Reifen
restaurant restauracja /restawˈrant/ n, m, Tt Fr. restaurant
reura żebro /ˈrewrə/ n, ż, Tt PIbK. *rebra
rezh król /ˈreʃ/ n, m, Tm Lat. rex
rezhina królowa /reˈʒinə/ n, ż, Tt Lat. regina, modelowane na rezh
rod czerwony /ˈrot/ adj PIbK. *raudu
ros różowy /ˈros/ adj Ger. rosa
rosa róża /ˈrosə/ n, ż, Tt Ger. Rose
rua ryba /ˈrwa/ n, ż, Tt PIbK. *rūba
runa jutro /ˈrənə/ adv PIbK. *rana
runum rano /ˈrənəm/ n, ż, Ts od runa

S

Karpacki Polski Wymowa Odmiana Etymologia Uwagi
sabou zapomnieć /saˈbu/ v, nreg sa- + bou
saka pies /ˈsakə/ n, ż, Tt Ze staromedyjskiego σπακα, słowo prawdopodobnie PIbK., choć brak kognatów iberyjskich
sekounda sekunda /seˈkundə/ n, ż, Tt Ger. Sekunde
sekreter sekretarz /sekˈretər/ n, m, Tt, (am) Ger. Sekretär wymowa z akcentem na ostatnią niegdyś standardowa, obecnie rzadka i archaiczna; odmiana z a-ruchomym potoczna (tak, jakby formą był **sekretar)
sekretera sekretarka /sekreˈterə/ n, ż, Tt sekreter + -a
septembar wrzesień /sepˈtembər/ n, m, Tm, am Gr. Σεπτέμβριος
servis służba, praca /"servis/ n, m, Tt Ang. service
shaima kobieta, żona /ˈʃajmə/ n, ż, Tm ???
shastra siostra /ˈʃastrə/ n, ż, Tt PIE. *swésōr, brak kognatów iberyjskich
shedam siedem /ˈʃedəm/ num, am PIbK.* sedmi
shif statek /ˈʃif/ n, m, Tt Ger. Schiff
shon już /ˈʃon/ adv Ger. schon
shpital szpital /ʃpiˈtal/ n, m, Tt Ger. Spital
shtazha droga /ˈʃtaʒə/ n, ż, Ts PIbK. *steg(j)a
shtil cichy /ˈʃtil/ adj Ger. still
shtit tarcza /ˈʃtit/ n, m, Tt PIbK. *scitu
shurda środa /ˈʃərdə/ n, ż, Tt PIbK. *serda
shvazh chłodny /ˈʃvaʃ/ adj PIbK. *svegi
shvina świnia /ˈʃvinə/ n, ż, Tt ze starszeego shvinaia, z PIbK. *svineja; reanalizowane jako shvina + -ia
shvint święty /ˈʃvint/ adj PIbK. *sventu
shvintinik ksiądz /ˈʃvintinik/ n, m, Tt shvint + -nik
silour sum /ˈsilur/ n, m, Tt Gr. σίλουρος
skhola szkoła /sxoˈla/ n, ż, Tm Gr. σχολή prawdopodbnie wpływ formy łacińskiej na końcówkę
soudurv zdrowy /ˈsudərf/ adj PIbK. *sudarvu
soumbur słowo /ˈsumbər/ n, m, Tt sou + PIbK. *birati
soumpakain wolny, cichy /sumˈpakəjn/ adj PIbK. *sumpakainu
soun syn /ˈsun/ n, m, Tt PIbK. *sūnu
souna córka /ˈsunə/ n, ż, Tt soun + -a archaiczne
souniada wychodzić, wyjeżdżać /sunjaˈda/ v, I PIbK. *sunljati; zmiana znaczenia z przychodzić lub na odwrót niejasna
sounika córka /suˈnikə/ n, ż, Tt soun + -ika
soupa spać /ˈsupə/ v, I PIbK. *supati
soutrad usta /suˈtrad/ n, m, Tt ???
spats przestrzeń, kosmos /ˈspats/ n, m, Tm Lat. spatium
star stół, posiłek /ˈstar/ n, m, Tt PIbK. *stalu
stoudent uczeń /stuˈdent/ n, m, Tt Ger. Student
stoudenta uczennica /stuˈdentə/ n, ż, Tt stoudent + -a
strata ulica /ˈstratə/ n, ż, Tt Gr. στράτα
stres stres /ˈstres/ n, m, Tt Ang. stress
strout wróbel /ˈstrut/ n, m, Tt Gr στρουθός
sumbata sobota /səmˈbatə/ n, ż, Tt prawdopodobnie Łac.lud. sambatum
sumprung mąż /səmˈprənk/ n, m, Tt ???
sund sąd /ˈsənt/ n, m, Tt PIbK. *sandu
sundina naczynie, statek /ˈsəndinə/ n, ż, Tt ??? w znaczeniu "statek" kalka Fr. vessel
sused sąsiad /səˈset/ n, m, Tt PIbK. *samsedu

T

Karpacki Polski Wymowa Odmiana Etymologia Uwagi
tabour obóz, pole namiotowe /taˈbur/ n, m, Tt Ottur. طابور
tak tak, w ten sposób /ˈtak/ ndm PIbK. *taku
takouzh twardy, głośny /ˈtakuʃ/ adj być może od tak
tata ojciec, tata /ˈtatə/ n, m, ndm z mowy dziecięcej
teatar teatr /teˈatər/ n, m, Tt Ger. Theater lub Fr. théâtre
tema temat, zadanie /ˈtemə/ n, ż, Tt Ger. Thema zadanie w znaczeniu szkolnym
tepal ciepły /ˈtepəl/ adj, am PIbK. *teplu
tesnit wąski /tesˈnit/ adj PIbK. *täsnitu
tigar tygrys /ˈtiɡər/ n, ż, Tt, am Ger. Tiger
tinouk cienki /ˈtinuk/ adj PIbK. *tinuku
toulsat gruby /ˈtulsət/ adj, am PIbK. *tulstu
tourag targ, rynek /ˈturək/ n, m, am PIbK. *turgu
touzun dziś /tuˈzən/ adv od zun
tra trawa, zioła /ˈtra/ n, ż, Tt PIbK. *trava odmiana nieco nieregularna; l.mn trau zamiast oczekiwanego **trou
trandafil róża /tranˈdafil/ n, m, Tt Gr. τριαντάφυλλο
trandafil różowy /tranˈdafil/ adj od identycznego rzeczownika
tre trzy /ˈtre/ num PIbK. *tre
tsharaik człowiek /tʃaˈrajk/ n, m, Tt PIbK. *celaväku
tshat co /ˈtʃat/ pron PIbK. *ce[s/t]u
tshekitei dzięcioł /tʃeˈkitəj/ n, m, Ts tshekitsh + -tei
tshekitsh młot /tʃeˈkitʃ/ n, m, Ts OtTur. چكیچ
tshekitshi bić młotem /tʃekiˈtʃi/ v, III tshekitsh + -i
tsher cały /ˈtʃer/ adj PIbK. *cälu
tshesht część /ˈtʃeʃt/ n, ż, Ts PIbK. *cesti
tshetour cztery /tʃeˈtur/ num PIbK. *cetur
tshetournasht ćwierć /tʃeturˈnaʃt/ n, ż, Ts tshetour + -nasht
tshetvurtouk czwartek /tʃetˈvərtuk/ n, m, Tt PIbK. *cetvertuku
tshirkou kościoł, cerkiew /ˈtʃirku/ n, ż, Tou wczesne zapożyczenie z PGm. *kirikā
t-shirt koszulka /tiˈʃert/ n, m, Tt Ang. T-shirt
tshumali budować /tʃəmaˈli/ V, III Av. çımal
tshumalit budynek /tʃəmaˈlit/ n, m, Tt imiesłów od tshumali
tshura gawron /ˈtʃərə/ n, ż, Tt zapożyczone z PAlb. *tšārnā
tshuran czarny /ˈtʃərən/ adj, am PIbK. *cernu
tsoug pociąg /ˈtsuk/ n, m, Tt Ger. Zug
tsun cień /ˈtsən/ n, m, Tt PIbK. *teni
tsunzhek ciężki /ˈtsənʒək/ adj PIbK. *tengeku
tsizhazun tydzień /tsiˈʒazən/ n, m, Tm PIbK. *tjigaduni
tum w, do /ˈtəm/ prep, ndm PIbK. *tamu

U

Karpacki Polski Wymowa Odmiana Etymologia Uwagi
usneg śnieg /əsˈnek/ n, m PIbK. *snägu, z protezą
urbi robić /ərˈbi/ V, III PIbK. *arbiti
urzoum rozum, umysł /ərˈzum/ n, m, Tt PIbK. *arzūmu

V

Karpacki Polski Wymowa Odmiana Etymologia Uwagi
vada woda /ˈvadə/ n, ż, Tt PIbK. *vada
vazezi ubierać się /vazeˈzi/ v, III ???
velak wilk /ˈvelək/ n, m, Tt, am PIbK. *velku
velo rower /ˈvelo/ n, m, ndm skrót od velotsiped
velotsiped rower /velotsiˈpet/ n, m, Tt Fr. vélocipède lub Ger. Veloziped dość formalne, w użytku codziennym lekko archaiczne
virt tawerna, jadalnia /ˈvirt/ n, m, Tt Ger. virt
voush wesz /ˈvuʃ/ n, ż, Ts PIbK. *vusji
vuran kruk /ˈvərən/ n, m, Tt, am PIbK. *varna

Z

Karpacki Polski Wymowa Odmiana Etymologia Uwagi
zain mieścić się /ˈzajn/ v, IV PIbK. *zainti
zashtiti leczyć /zaʃtiˈti/ v, III za- + shtit + -i
zaza dziadek, babcia /ˈzazə/ n, m/ż, Tt z mowy dziecięcej, możliwe częściowe pochodzenie z tego samego rdzenia co PIbK. *deu odmiana jak temat twardy rodzaju żeńskiego, rodzaj gramatyczny w składni zależy od płci
zeïnt dziewięć /ˈzeint/, /ˈzejnt/ (potoczne) num PIbK. *deventi częsty błąd ortograficzny wynikający z potocznej wymowy - zeint
zeshint dziesięć /ˈzeʃint/ num PIbK. *desenti
zheima ziemia, kraj /ˈʒejmə/ n, ż, Tm PIbK. *zemja
zhaltau żółty /ʒalˈtaw/ adj derywatyw od PIbK. *želtu
zheb kieszeń /ˈʒep/ n, m, Tt OtTur. جیب
zherin zielony /ˈʒerin/ adj PIbK. *zelenu
zhina kobieta, żona /ˈʒinə/ n, ż, Tt PIbK. *žena
zhits krowa, wołowina /ˈʒits/ n, ż, Ts ???
zhvur zwierzę /ˈʒvər/ n, m, Ts PIE **ǵʰweris, brak kognatów iberyjskich
zima zima, szron /ˈzimə/ n, ż, Tt PIbK. *zima
zimat szary /ˈzimət/ adj od zima
zun dzień /ˈzən/ n, m, Tn PIbK. *deni

Stałe wyrażenia

M

Karpacki Polski Uwagi
mama baia babcia

P

Karpacki Polski Uwagi
pasal parzini popołudnie

T

Karpacki Polski Uwagi
tata bai dziadek

Przypisy

  1. Język z grupy ogurskiej języków tureckich, używany w Panonii