Santyzm (nscht. «ܣܵܢܬ» /sant/ "Słońce") - monoteistyczna religia Sechtu, która pojawiła się w połowie V tysiąclecia EK w obszarze jeziora Tarfij, a która dzięki trzem braciom-założycielom Konfederacji stała się jedyną religią państwową od roku 5990 EK. Religia koncentruje się na dobroci płynącej od boga lub bogini-słońce Sant (nieodmienialne) w postaci energii pozwalającej na przemiany i wymiany. Skromność, inicjatywa, energia, transformacja, pragmatyzm są fundamentem etyki społeczności sechtońskiej, umowy są święte, złamanie słowa jest bluźnierstwem, a przemysł jest sztuką.
Santyzm wyparł politeistyczną religię Jisiq z obszaru Kanisji. Filozofia santyjska miała monumentalny wpływ na myśl Kyonu zachodniego, fundementalnie kształtując podejście religijne okolicznych państw, włączając w to rywalizujące i okresowo silniejsze potęgi, takie jak Cesarstwo Tangii, a w następnych stuleciach na ukształtowanie się w regionie systemu religijno-etycznego Ko'ari.
Monoteizm i modlitwy
Santyzm to pokojowa monoteistyczna religia, która czci boga o imieniu "Sant" (nieodmienialne), tj. po prostu Słońce: jedynego boga utożsamianego z ogniem i słońcem. Sant jest źródłem życia, światła i ciepła, ale również symbolem przemiany, która jest centralnym motywem tej wiary. Wyznawcy wierzą, że każde działanie, jak promień słońca, niesie potencjał przemiany – od drobnych codziennych decyzji po wielkie społeczne zmiany. Sant jest łagodnym przewodnikiem, którego ogień nie niszczy, lecz oczyszcza i umożliwia wzrost. W życiu codziennym praktykowanie pokory, szacunku do natury i innych ludzi jest wyrazem oddania Sant. Kult słońca obejmuje codzienne modlitwy podczas wschodu i zachodu słońca, które symbolizują początek i koniec cyklu przemiany.
Handel
Uczciwy handel i wymiana są w tej religii uznawane za duchowe akty harmonii i współpracy. Wyznawcy Santyzmu wierzą, że wymiana dóbr, myśli i kultur jest odbiciem działania Sant, który rozdziela swoje światło po całej ziemi. Targi są traktowane jako święte miejsca, a umowy handlowe – jako przymierza, które muszą być wypełniane z najwyższą uczciwością. W dniu Przesilenia Letniego odbywa się Święto Obfitości, kiedy ludzie gromadzą się, by podzielić się owocami swoich wysiłków, zarówno materialnymi, jak i duchowymi. Ogień, jako symbol Sant, jest obecny w każdym aspekcie kultu – od ceremonii, w których płoną święte ogniska, po lampiony, które symbolicznie przekazują światło z jednego domu do drugiego, przypominając, że przemiana i światło Sant łączą wszystkich ludzi.
Łamanie warunków umowy i nieuczciwość handlowa są traktowane wprost jako bluźnierstwo. O ile temat jest skomplikowany z uwagi na zapisy wyłączające odpowiedzialność, o tyle ostateczne słowo ma należeć do sędziów. Umowa musi być pisemna. Taka konstrukcja religii sprawia, że Santyzm jest nie tylko systemem wierzeń, ale również podstawą prawa i etyki w społeczeństwie sechtońskim. Handel jako akt duchowy przypomina rytuał, wymagający od wyznawców szacunku dla drugiej strony i pokory wobec darów Słońca-Sant. Obietnica uczciwości, składana w imię Sant, niosłaby głębsze znaczenie niż tylko prawne – złamanie umowy nie byłoby tylko czynem niewłaściwym, lecz naruszeniem boskiego porządku. To mogłoby kształtować kulturę, w której współpraca i lojalność stanowiłyby podstawę relacji międzyludzkich.
Przemysł
W Santyzmie przemysł posiada wyraźny wymiar religijny, ponieważ każde działanie, które przekształca materię w coś nowego, jest postrzegane jako naśladowanie boskiej siły przemiany Sant. Ogień – święty element wiary – odgrywa tu kluczową rolę, ponieważ to właśnie dzięki jego energii dokonują się najważniejsze procesy przemysłowe, takie jak topienie metalu, wypalanie gliny czy produkcja betonu. Wyznawcy wierzą, że ogień, będący darem Sant, oczyszcza i wzmacnia, umożliwiając ludzkości tworzenie rzeczy trwałych, które mogą przetrwać pokolenia.
Metalurgia, w szczególności, ma charakter sakralny. Hutnicy traktują swoje warsztaty jako miejsca modlitwy, gdzie ogień Santa ujawnia swoją moc, przekształcając surową rudę w metal, z którego powstają narzędzia i konstrukcje służące wspólnemu dobru. Każdy dymiący komin i buchający piec symbolizuje akt twórczy będący hołdem dla boskiej siły przemiany. Nawet w bardziej abstrakcyjnych dziedzinach przemysłu, takich jak produkcja chemikaliów czy betonowych struktur, procesy transformacji są obrzędowo celebrowane. Wyznawcy Santyzmu traktują przemysł jako święte zobowiązanie, a dążenie do doskonalenia technologii – jako duchową podróż ku lepszemu zrozumieniu darów Santa. Przemysłowcy i rzemieślnicy, podobnie jak kapłani, ponoszą odpowiedzialność za swoje działania – nadmierne wykorzystywanie zasobów, zanieczyszczenie środowiska czy produkcja wadliwych dóbr są traktowane jako akty nieczystości, które naruszają harmonię ustanowioną przez Santa. W ten sposób przemysł nie tylko zasila społeczeństwo, ale również kultywuje duchowe wartości.
Podstawowym świętym pismem santyzmu jest Księga Ognia z 5990 EK. Została spisana przez trzech braci z powinowactwa, o imionach Tabori Qabōr, Nazar Ha Vardim, Metar Hat Tabran. Oni zebrali wcześniejsze tradycje santyjskie z regionu i zebrali je w zbiór pism, spisanych w trzech językach, które miały być identyczne ze sobą.
