Nowofundlandzkie dialekty(w tym Polszczyzna) by CookieMonster93

[CookieMonster93]

Tak się zastanawiam, czy ktoś w ogóle się interesuje tym, co piszę tutaj... Jest ktoś taki?

Postanowiłem opisać angielski oficjalny używany przez użytkowników innego dialektu niż centralny, gdy sytuacja wymaga od nich posługiwania się oficjalnym dialektem. ^^

Dla użytkowników dialektu zachodniego (najbardziej wyedukowani będą potrafili mówić bez akcentu, poniżej jest wymowa średniowyedukowanych):
lad, bad, cat [ɛː]
date, day, pain [ɛj]
mare, there, bear, earth [ɛɻ]
apple, sample [ä]
father [äː]
burn, turn [äɻ]
run, flood [ä]
law, caught, all [ɔː]
put, hood [u]
tour, moor [uɻ]
pure, Europe [juɻ]
[əl] (wygłos) np. table, novel [əl]

Dla użytkowników dialektu wschodniego i gwary brzeskiej:
lad, bad, cat [ɛː]
father [äː]
law, caught, all [ɔː]
date, day, pain [ɛj]
my, wise. boy, hoist - [äj] dla pierwszych dwóch, [ɔj] dla kolejnych dwóch; starsi ludzie wymawiają zgodnie ze starą wymową wszystkie cztery jako [ɑj] - tak jak to jest też w mowie potocznej, wśród użytkowników tychże gwar
the [θ], niektórzy starsi w d. wsch. [d] (taka jest też wymowa potoczna w d. wsch.)
think [ð], niektórzy starsi w d. wsch. [t] (taka jest też wymowa potoczna w d. wsch.)
through [θɻ], niektórzy starsi w d. wsch. [ʈ͡ʂɻ] (taka jest też wymowa potoczna w d. wsch.)

Każdy nauczyciel angielskiego, ma obowiązek nauczyć się wymowy oficjalnej i taką wymową mówić w szkole. :-)

[CookieMonster93]

Język niderlandzki używany przez mniejszość w Nowej Fundlandii (głównie Tomaszów i Nederlandia)

Różnice fonetyczne

Dźwięk (zapis)	Belgia i Holandia	Nowa Fundlandia
krótkie a	ɑ	ä ([ɑ] - przed [w], [a] - między miękkimi spłgł.)
długie a	aː	ɔː
długie o	oː ~ oʊ	oː
długie e	eː ~ eɪ	eː
ie	i(ː)	iː
krótkie u	ʏ	œ
długie u	y(ː)	yː
ij	ɛi ~ æi	i
ei	ɛi ~ æi	ɛi ([e̞i] - między dwiema miękkimi)
ui	œy ~ ʌy	y
eu	øː ~ øʏ	ɵy *
schwa	ə	ə(Tomaszów) ~ ɨ(Nederlandia)
ou/au	ɑu ~ ɔu	ɑu
g	ɣ ~ χ ~ x ~ ʝ	ɣ
ch	χ ~ x	x
h	h	h
w	β ~ ʋ	w

* "eu" przed r wymawia się jako [œː]

Poza tym: [ʃ], [ʒ], [ɟ], [c] przed [i], [y], [ɛ], [e], [ə] i w zdrobnieniach są wymawiane jako: [ɕ], [ʑ], [t͡ɕ], [d͡ʑ]
zaś w pozostałych przypadkach: [ʂ], [ʐ], [t͡ʂ], [d͡ʐ]

Różnice gramatyczne

- Zachowanie w pełni rodzaju żeńskiego:

Rodzajniki określone:
et / 't (rodzaj nijaki) [ət]~[ɨt]
den / d'n (rodzaj męski) [dən]~[dɨn]
de (rodzaj żeński) [də]~[dɨ]

Rodzajnik nieokreślony:
een / 'n [ə(n)]~[ɨ(n)], [n] wymawiane tylko przed samogłoską

Czas przyszły budowany TYLKO poprzez czasownik "gaan"

IJ ga
Je gaat
He / Ze / Et gaat
We gaan
Julle gaan
Ze gaan

Zaimki osobowe:

Funkcja podmiotu	"Objektywus"	Dzierżawczy
ij (ja)	me	mijn, mijne, mijnen
je (ty)	je	jouw, jouwe, jouwen
he (on)	hem	zijn, zijne, zijnen
ze (ona)	haar	haar, hare, haren
et (to, ono)	et	et, ette, etten
we	ons	ons, onze, onzen
julle (wy)	julle	jul, julle, jullen
ze	hun/hen	hun/hen, hunne/henne, hunnen/hennen
u (pan, pani, państwo)	u	uuw, uwe, uwen

Przymiotniki:
Do przymiotników r. żeńskiego dodajemy zawsze końcówkę "e" (dotyczy też z. dzierżawczych)
Do przymiotników r. męskiego i l. mnogiej dodajemy zawsze końcówkę "en" (dotyczy też z. dzierżawczych)
Do przymiotników r. nijakiego dodajemy "e" (gdy rzeczownik jest określony) lub nic, gdy jest nieokreślony. Do zaimków dzierżawczych rodzaju nijakiego nie dodajemy końcówki.

Reszta różnic wkrótce

[CookieMonster93]

Czy ktoś się interesuje tym, co wrzucam? Czy mam już tu nic nie umieszczać? Ostatnio tylko ja tu coś piszę...

[Pingǐno]

Czy ktoś się interesuje tym, co wrzucam? Czy mam już tu nic nie umieszczać? Ostatnio tylko ja tu coś piszę...

Wiem, co czujesz.

[Widsið]

Ja czytam, ale zanim się zbiorę na porządny komentarz, upłynie trochę wody w Gwdzie jeszcze...

Admin: I w Głomi, ty delecjonisto!
Fanael: I w Odrze.

[Noqa]

Może problem w tym, że nikt już sie w tym nie łapie
Ciężko jednak odróżniać tyle dialektów. Gdybyś postarał się o jakieś nagrania pewnie łątwiej byłoby je wyczuć niż z samego opisu zestawów samogłoskowych.

[CookieMonster93]

Inne różnice w mówionym języku niderlandzkim na terenie Nowej Fundlandii

Czasowniki czasu przeszłego i imiesłowy zamiast przedrostka "ge-" otrzymują "je-"
np. jedaan zamiast gedaan

Słownictwo wspólne:
gragen [ɣrɔːɣə(n)] (od graag = chętnie) - lubić
fak! [fäk] / koervà! [kurvä] / sjit! [ɕɪt] - kurwa! (wykrzyknik, drugie używane również jako przecinek)
à - oznacza krótkie a [ä]
de koervà [kurvä] - pani lekkich obyczajów (l.m. +s)
d'n fatsèt [fät͡sɛt] - mężczyzna, facet (potoczne, bardzo nieformalne) (l.m. +ten)
de bjaukà [bjɑu̯kä] / kobbietà [kɔbiːtä] - kobieta (l.m. +s)
lissenen [lɪsənə(n)] - słuchać (IJ lissen naar muziek - słucham muzyki)
d'n boet [but] - but (l.m. +ten)
d'n kot [kɔt] - kot (l. m. kotten)
d'n pjes [pjɛs] - pies (l.m. pjessen [pjɛsə(n)] / psen [psɛn])
de misj [mɪʂ] / maus [mɑu̯s] - mysz (l.m. misjen/mauzen)
pardoon [pärdõː] / psjeprasjaam [pʂɛpräʂɔːm] - przepraszam
d'n vielk [vilk] - wilk (l.m. vielken)
de baik [bäi̯k] - rower (l.m. baiks)
fakken [fäkə(n)] / roechen [ruxə(n)] / jebben [jɛbə(n)] / bèèngen [bɛːŋə(n)] - ruchać/jebać
pjerdollen [pjɛrdɔlə(n)] - pierdolić (gadać głupoty)
de dei [dɛi̯] - dzień (l.m. deis)
d'n bar [bär] - bar (l.m. barren)
kollen [kɔlə(n)] - dzwonić do kogoś/wzywać kogoś (Ij kol (naar) hem - dzwonię do niego/wołam go; naar - opcjonalne)
bèèk [bɛːk] - z powrotem (używane zamiast terug także w czasownikach rozdzielnie złożonych)
np. teruggaan > bèèkgaan (wracać)
Ik ga naar huis terug > IJ ga naar huis bèèk. (Wracam do domu)
èè = [ɛː], è [ɛ]

Tomaszów:
wit [wɪt] - z (kimś/ czymś)
met - zwykle używane jest w znaczeniu "za pomocą czegoś", ale nie zawsze
or [ɔr] - lub
(c)hat [xät]~[hät] - gorący
ietsj / ietj [iːʈ͡ʂ] - każdy
de taim [täi̯m] - czas (l.m. +s)
ebaut [əbɑu̯t] - o (kimś/czymś) (np. We praten ebaut hem - rozmawiamy o nim)
de mannij [mäni] - pieniądze (niepoliczalny)
djast [ɖ͡ʐäst] - po prostu
alweeg [älweːx] - zawsze (analogia do always)
matj [mäʈ͡ʂ] - wiele, dużo (= nid. veel)
seien [sɛjə(n)] - mówić (IJ sei dat je een hoer bent - mówię, że jesteś dziwką)
mienen [miːnə(n)] - mieć na myśli

Nederlandia:
trè [trɛ] - bardzo
poewarren [puwärə(n)] - umieć
parsk [pärsk] - ponieważ (fr. parce que) - szyk zdania normalny po tym słowie (V2)
vek [vɛk] - z (kimś/czymś) (fr. avec)
met w Nederlandii jest używane w znaczeniu "za pomocą czegoś"
pettiet [pətiːt] - mały
oe [u] - lub
et eur [œːr] - godzina
osie [oːsiː] - także
parlen [pärlə(n)] - mówić
toezjoer [tuʐur] - zawsze
krond (fr. grand) [krɔ̃] - duży, wysoki (f. kronde [krɔndə], m. kronden [krɔndə(n)])
boon [bõː] - dobry (bone [boːnə], bonen [boːnə(n)])

"eu" przed r wymawia się jako [œː]

[CookieMonster93]

System zapisywania dźwięków dla j. angielskiego w słownikach nowofundlandzkich

Ze względu na różnorodność dialektów j. angielskiego w Nowej Fundlandii trzeba było wymyślić system inny niż IPA dla zapisu dźwięków w języku angielskim dla słowników/ na inne potrzeby naukowe. W tym celu sporządzono poniższy system zapisu.

Zapis	IPA - gw. tomasz- owska (oficjalna)	IPA - inne dialekty	Przykład	Uwagi
æ	[ä]	[ä]~[æ]	apple «ǽ-pəl»	Dawniej zapisywane: ä
ǣ	[ɛː]	[æː]~[ɛː]~[ɜː]	path «pǣth»	Dawniej zapisywane: ää
ā	[äː]	[ɑː]~[äː]~[aː]~[æː]	father «fā́-dhər»	-
ai	[äj]	[ɑj]~[äj]	eyes «aiz»	-
au	[äw]	[äw]	house «haus»	-
ar	[äɻ]	[äɻ]	article «ár-tî-kəl»	-
a	[ä]	[ä]	hot «hat»	-
o	[ɔ]	[ɔ]	honor «ó-nər»	-
oi	[ɔj]	[ɑj]~[ɔj]	boyfriend «bói-frend»	-
ou	[ɔw]	[ɔw]	over «óu-vər»	-
or	[ɔɻ]	[ɔɻ]	or «or»	-
ŭ	[ʌ̈]~[ä]	[ʌ̈]~[ä]~[ʊ]~[ʊ̈]	upkeep «ŭ́p-kīp»	-
u	[ʊ]~[u̲](najczęstsze)~[u]	[ʊ]~[u̲]~[u]	book «buk»	-
ū	[uː]	[uː]	tune «tūn»	-
yu	[jʊ]~[ju̲](najczęstsze)~[ju]	[jʊ]~[ju̲]~[ju]	pure «pyur»	-
yū	[juː]	[juː]	muse «myūz»	-
ŭr	[ʌ̈ɻ]~[äɻ]	[ʌ̈ɻ]~[äɻ]~[ʊɻ]~[ʊ̈ɻ]	burning «bŭ́r-nîng»	-
ur	[ʊɻ]~[ju̲ɻ](najczęstsze)~[uɻ]	[ʊɻ]~[ju̲ɻ]~[uɻ]	urine «yúr-în»	-
ə	[ə]	[ə]	Canada «kǽ-nə-də»	Dawniej zapisywane: ě
ər	[əɻ]~[ɻ̣]	[əɻ]~[ɻ̣]	error «ér-ər»	Dawniej zapisywane: ěr
əl	[əl]~[ḷ]	[əl]~[ḷ]~[ɜw]	bottle «bó-təl»	Dawniej zapisywane: ěl
e	[ɛ]	[ɛ]	bed «bed»	-
er	[ɛɻ]	[ɛɻ]~[ɜɻ]	error «ér-əɻ»	-
ei	[ɛj]	[æj]~[ɛj]~[ɜj]	break «breik»	-
i	[i]	[i]	city «sî́-ti»	-
ir	[iɻ]	[iɻ]	dear «dir»	-
ī	[iː]	[iː]	see «sī»	-
î	[ɪ]	[ɪ]	in «în»	Dawniej zapisywane: ĭ
îr	[ɪɻ]	[ɪɻ]	girl «gîrl»	Dawniej zapisywane: ĭr
ɨ	[ɨ]	[ɨ]	roses «róu-zɨz»	-
b, f, g, k, l (prócz əl), m, n, p, s, v, w, z	wymowa IPA - jak obok	wymowa IPA - jak obok	- «-»	-
d	[d]~[ɾ]	[d]~[ɾ]	day «dei»	-
h	[x](najczęstsza)~[h]	[x]~[h]	hi «hai»	-
j	[ɖ͡ʐ]	[ɖ͡ʐ]	Jake «jeik»	-
jy / j́ (j+akut)	[ʥ]	[ʥ]	jinx «jyînks»	[ɖ͡ʐj] = j-y, zaś [ʥj] = j́y; akut, gdy nie ma po tym samogł.; analogicznie sh/ch/zh/ny
ny / ń (n+akut)	[ɲ]~[ɲj]	[ɲ]~[ɲj]	onyon «ó-nyən»	-
ñ	nosowość	nosowość	fr. Jean «zhoñ» [ʐɔ̃]	wymowa nowofundlandzka dla fr.
ng	[ŋ]~[ŋg]	[ŋ]~[ŋg]	singer «sî́ng-əɻ»	W NF: wygłos: [ŋ]~[n], między samogł: [ŋg]
nk	[ŋk]	[ŋk]	drunk «jrŭnk»	-
r	[ɻ]	[ɻ]	are «ar»	Zawsze wymawiane
t	[t]~[ɾ]	[t]~[ɾ]	better «bé-tər»	-
y	[j], palatalizacja j/sh/ch/zh/n	[j], pal. j/sh/ch/zh/n	shit «shyît»	Palatalizacja przed: [i], [iː], [ɪ]
ch	[ʈ͡ʂ]	[ʈ͡ʂ]	chat «chǣt»	-
chy / ch́	[ʨ]	[ʨ]	chick «chyîk»	-
sh	[ʂ]	[ʂ]	shy «shai»	-
shy / sh́	[ɕ]	[ɕ]	«shyît»	-
zh	[ʐ]	[ʐ]	measure «mé-zhər»	-
zhy/zh́	[ʑ]	[ʑ]	- «-»	-
th	[θ]	[θ]~[t]	maths «mǣths»	-
dh	[ð]	[ð]~[d]	they «dhei»
thr	[θɻ]	[θɻ]~[ʈ͡ʂɻ]	threw «thrū»	-

Zasady ortograficzne:
1. Piszemy oddzielnie każdą sylabę.
2. W miarę możliwości zamykamy sylabę, ale nie rozdzielając powyższych zbitek, np. au, ai, er, itd.
3. Akcent zaznaczamy akutem.

Krótkie o [ɔ] wymawiane jest [ä] w: przysłówkach, rzeczownikach, czasownikach i imiesłowach jednosylabowych + wyrazy pochodne, gdy akcent zostaje w tym samym miejscu. Także w słowie: not. (Silny akcent spowodował przegłos)
Krótkie æ [ä]~[æ], przechodzi w długie ǣ [æː]~[ɛː]~[ɜː] w tych samych przypadkach, co krótkie o w [ä]. (Silny akcent spowodował przegłos z wydłużeniem)
Cechą nowofundlandzkiej angielszczyzny jest też przejście 'ær' [æɻ] i 'er' [ɛɻ]~[ɜɻ] w jedną głoskę: [ɛɻ]~[ɜɻ], a także utrata schwa między samogłoską oraz "r" np. [pʊəɻ] > [puɻ]~[pu̲ɻ]~[pʊɻ]

Czekam na komentarze  :-) Uważacie, że taki system transkrypcji jest dobry?

EDIT: Istnieje również znak "ə̄" do zapisywania długiego [əː] w wyrazach obcych np. Goethe

[CookieMonster93]

Przeoczyłem jeden dźwięk:

Zapis	IPA - gw. tomasz- owska (oficjalna)	IPA - inne dialekty	Przykład	Uwagi
ō	[ɔː]	[oː]~[ɔː]~[ɒː]~[ɑː]	awkward «ṓk-wərd»	-

[Widsið]

Nawiązując do samych dźwięków, to [œ] tu i tam jakoś mi tu dziwnie wygląda, zwłaszcza jako wolny wariant [ə]. Nie byłoby w takich kontekstach lepsze [ɵ] albo [ɞ], jeśli już się upieramy przy zaokrąglaniu?

[CookieMonster93]

We francuskim funkcjonuje [œ] w miejsce schwa, więc dlaczego w angielskim miałby to być problem?

[Feles]

Bo francuski to nooblang.

[CookieMonster93]

Może i tak, ale różnica między schwa oraz [œ] nie jest na tyle duża, by ten proces był niemożliwy. Tym bardziej, że w dialektach innych języków na tych samych terytoriach w NF [œ] funkcjonuje i ma się dobrze. Można to wytłumaczyć obcymi wpływami, podobnie jak wykształcenie się "h" dawno temu w Polszcze.

EDIT: wprowadziłem jeszcze jedną zmianę, mianowicie:

"body" wymawia się tak samo jak "buddy" «bŭ́-di» gw. tomasz.: ['bʌ̈di]
Taki przegłos typu what > wut w amerykańskim: http://oald8.oxfordlearnersdictionaries.com/dictionary/what

[Widsið]

We francuskim funkcjonuje [œ] w miejsce schwa, więc dlaczego w angielskim miałby to być problem?

Francuski nie ma schwy jako takiej, to alofon /œ/ w wygłosie. Użycie symbolu ə do oznaczania fonemu to rodzaj powszechnego, niestety, w IPA uproszczenia, związanego z nazwą tego dźwięku e muet.

W angielskim (i w innych współczesnych germańskich również) byłby to o tyle problem, że ə jest dźwiękiem krótkim, nieakcentowanym, często w ogóle wyrzucanym z wyrazu fonologicznego owocem redukcji innych samogłosek. We francuskim obecność tego dźwięku to efekt nieco innych przemian, chociaż co prawda o zbliżonej genezie.

[CookieMonster93]

Uważasz zatem, że obecność tego dźwięku jest niemożliwa w takiej pozycji?