Glatlìukō

Rēllinēvl Tjevāngonj! ‍‍‍‍꒫꒣ꉉ꒐ꇺꁚꎟꋏ ꒣ꇜꇞꏯꍓ Czytasz artykuł z serii: Thewowie.

Mowa: Języki thewańskie (Thewański archaiczny · Thewański klasyczny · Dialekt północnothewański · Dialekt południowothewański · Słownik · Tłumaczenia) Kultura: · Cywilizacja thewańska · Religia · Miasta (Wionyta · Famiron · Gajuno · Fagewrań) · Pieśń Bliźniaczych Bram Historia: Pierwsze miasta-państwa Dewii (Glatlìukō)· Państwo Tjewangono · Imperium Thewów (Llartlanlō I Wielki) · Siedemnaście Miast (Ljellēj Kālēj)

‍‍‍‍ꈼ‍‍‍‍ꃱ‍‍‍‍ꅡ‍‍‍‍—‍‍‍‍ꏧ‍‍‍‍ꀨ‍‍‍‍ꅊ

Człowiek conworldu KYON.
‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍ꏚꀚ꒚ꅬꂱ꒐ꅓ ꀂ ꄚꋠꀘ Ēranī à Glatlìukō
Artystyczne przedstawienie Glatlìukō z jego najbardziej rozpoznawalnymi atrybutami: długimi złotymi włosami, charakterystycznym hełmem z miasta Lyrrēmū, włócznią i toporem, oraz z płaszczem wykonanym z sierści Dlavūnē.
Imię i nazwisko, tytuł
Ēranī à Glatlìukō, Bohater, Prawodawca, Jednoczyciel tj. ‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍꒣ꇺꋻꎈꋡꍑ꒐ꉈ ꒔ ꒣ꇜꏲ꒐ꄂꄀꅫꁘ ꒔ ꒣ꄂꐕ꒐ꄂꀂ ꒔ ꏚꀚ꒚ꅬꂱ꒐ꅓ ꀂ ꄚꋠꀘ
Narodowość
Wionytaㅤㅤㅤㅤㅤㅤㅤ Thew
Lata życia
Kilkadziesiąt lat, około roku 6050 EK
Narodziny:	Śmierć:
Ēranī (Wionyta) Miasta-państwa Atramu	Fagewrań Państwo Tjewangono
Znany jako
Zdobywca i jednoczyciel Atramu, ojciec Thewów i klasycznej cywilizacji thewańskiej.

Glatlìukō (tj. ‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍ꏚꀚ꒚ꅬꂱ꒐ꅓ [glaˈθʲukɔː]), właściwie Ēranī à Glatlìukō (tj. ‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍ꏚꀚ꒚ꅬꂱ꒐ꅓ ꀂ ꄚꋠꀘ [ˈxeːraɲiː xʌ glaˈθʲukɔː], "Glatlìukō z klanu Ērânī"), bardzo często zwany po prostu Bohaterem (tj. ‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍꒣ꄂꐕ꒐ꄂꀂ Àrtūr [xʌrˈtuːr]) — półlegendarny półhistoryczny założyciel i pierwszy władca Państwa Tjewangono, znany ze swego podboju miast-państw Atramu i zjednoczenia ich wszystkich pod własnym sztandarem około roku 6050 EK . Uważany jest czasami za twórcę pierwszego w historii kontynentu dewijskiego imperium, chociaż stworzony przez niego organizm polityczny nie spełniał klasycznej definicji tworów imperialnych, znanych z pozostałych części Kyonu. Postać Glatlìukō uznaje się także za twórcę klasycznej cywilizacji thewańskiej, a nawet za ojca Thewów jako zwartego i spójnego etnosu.

Innym ważnym czynem przypisywanym Glatlìukō jest założenie na thewańskich terytoriach wielu nowych fortów, kanałów, osad i innych wielkich projektów budowalnych, przede wszystkim zaś miasta Fagewrań (tj. Tlàgęvranj [θʌˈgɛː.vraŋɣ]), które pełniło funkcję nieformalnej ceremonialnej stolicy Państwa Tjewangono. Jest to jedno z najważniejszych miast w całej historii Dewii. Glatlìukō stał się również protoplastą nowego klanu, a właściwie rodu arystokratycznego, który rządził miastem przez cały okres istnienia Państwa Tjewangono oraz okresowo w czasach imperialnych.

Glatlìukō przypisuje się dogłębną reformację całego atramskiego społeczeństwa w oparciu o wzorce znane z Ōllagî (ze "Wschodu", części Atramu zamieszkaną przez ludność thewańskojęzyczną) oraz o jego własną rewolucyjną wizję. Ujednolicono system miar i wag, utworzono wspólny dla całego regionu kanon reguł i zasad, dokonano ogólnego przekucia dziesiątek odrębnych i diametralnie różnych od siebie miast-państw w jedną cywilizację spojoną poczuciem wspólnoty. Z tego powodu Glatlìukō powszechnie znany jest również pod przydomkami takimi jak Prawodawca (tj. ‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍꒣ꇜꏲ꒐ꄂꄀꅫꁘ Ȳtlangārfuvl [ɨːθaˈŋga:rfuʋ]) oraz Jednoczyciel (tj. ‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍꒣ꇺꋻꎈꋡꍑ꒐ꉈ Blàvȳtlylon [blʌvɨːθɪˈlɔn]).

Mimo, że wszystkie te dokonania są łączone bezpośrednio z postacią Glatlìukō, w rzeczywistości były najprawdopodobniej wynikiem znacznie dłuższego procesu historycznego, trwającego jeszcze kyońskie stulecia po zjednoczeniu atramskich miast-państw. Z biegiem lat czyny wielu różnych osób zostały przypisane jednemu człowiekowi, tworząc wokół niego otoczkę mitu i legendy, która jedynie gęstniała wraz z upływem czasu. Historyczna postać imieniem Glatlìukō stała się legendarnym thewańskim bohaterem kulturowym, Ojcem Thewów, na którego temat powstały niezliczone pieśni oraz opowiadania z heroicznych cykli. Do najważniejszych z nich należą:

• cykl podań o młodości Glatlìukō i zabiciu strasznego potwora Dlavūnē, którego skóry nie dało się przebić ludzką bronią.
• cykl podań o burzliwym romansie z królową Synnatē, władczynią położonej na wschód od Wionyty krainy Tavlōnatl.
• cykl podań o podboju Atramu i personalnej rywalizacji Glatlìukō z Sōganū, wojowniczym władcą Gajuno.

Początkowo podania o Glatlìukō i jego czynach były głównie domeną tradycji ustnej. Opowiadane były przy domowych ogniskach, na radach i zgromadzeniach społeczności, a także przez wędrownych bardów-poetów. Dopiero w drugiej połowie istnienia Państwa Tjewangono podania te zaczęły być spisywane. Prawdziwy wysyp tekstów o Glatlìukō, głównie hagiografii i kompilacji mitów na jego temat miał natomiast miejsce w czasach późniejszego Imperium Thewów.

Życie

Zgodnie z thewańską tradycją, Glatlìukō przyszedł na świat we wiosce Ēranī (tj. ‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍ꄚꋠꀘ [ˈxeːraɲiː]), będącej osadą satelicką położoną w pobliżu wschodnioatramskiego miasta-państwa Wionyta. Jego klan nosił tą samą nazwę co osada i był z nią tożsamy, rządząc nią pod wionyckim zwierzchnictwem. Nie ma pewności co do konkretnej daty jego narodzin. Różne źródła podają różne lata, wiele nie podaje natomiast żadnych, ograniczając się jedynie do chronologicznego usytuowania narodzin Glatlìukō "pod koniec Atramu". Podobną tajemnicą otoczona jest jego bezpośrednia rodzina. Nie znane są imiona jego rodziców. Różne podania o Glatlìukō opisują go jako jedynaka, najstarszego z licznego rodzeństwa, najmłodsze dziecko lub jedynego syna spośród wielu córek.

Pewne kontrowersje wzbudza samo imię Glatlìukō. Jak się bowiem wydaje, nie jest ono ani imieniem rdzennie thewańskim, ani lufgarskim, ani nawet lumuskim. Pomimo swojej popularności w okresie klasycznym, nie pojawia się w żadnych wcześniejszych tekstach atramskich. Nie jest łatwo rozbić go na mniejsze elementy składowe o oczywistym znaczeniu, a te dające się odszyfrować są wątpliwe. Palatalizacja występująca w środku imienia łamie w dodatku zasady thewańskiej gramatyki (w rodzimych słowach palatalizacja występuje jedynie na pierwszej sylabie tematu, w dowolnym miejscu występuje tylko w zapożyczeniach). Z tego powodu niektóre apokryficzne teksty z czasów Imperium Thewów łączą Glatlìukō lub jego przodków z krainami położonymi na wschód od Atramu, przede wszystkim z Yrnālnę̂k lub Tavlōnatl. Imię musiałoby wywodzić się z któregoś z języków tamtych obszarów. Powiązanie z Tavlōnatl jest szczególnie interesujące, biorąc pod uwagę niezwykle popularne opowieści o romansie Glatlìukō z królową Synnatē, którą zawsze identyfikowana jest właśnie jako władczyni krainy Tavlōnatl.

Wedle niektórych późniejszych przekazów, narodzinom Glatlìukō towarzyszyły cudowne znaki, zarówno na ziemi, jak i w niebiosach. Zgodnie łączone były one z bogiem Īlō, strażnikiem prawdy i patronem sprawiedliwości. Historie te traktuje się jako późniejsze dodatki mające nadać życiu Glatlìukō wymiar sakralny. Powiązanie z Īlō wynika z faktu rzeczywistego podawania się Glatlìukō na późniejszym etapie życia za czempiona i wysłannik Īlō, wielkiego sędziego wymierzającego boską sprawiedliwość wszystkim tym, którzy odwrócili się od prawdy.

Początki

Młody Glatlìukō dorastał w Ēranī, gdzie spędzić miał pierwsze 35 lat życia. Następnie przeniósł się do Wionyty, głównego miasta regionu, przechodząc na służbę swojego krewnego imieniem Tjalēli (tj. ‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍ꋀ‍‍‍‍ꎶꑇ [dɣaˈleːli]), który był jego wujem, stryjem lub dalszym krewnym wyższego pokolenia. Tam Glatlìukō ćwiczył się sportowo, w zapasach i walce bronią białą. W ten sposób dokonał pierwszych kroków na drodze swojej przyszłej kariery wojskowej. Początkowo był jednym ze sług, po osiągnięciu odpowiedniego wieku natomiast jednym z wojowników tworzących zbrojną gwardię Tjalēli'ego. Wypełniał jego polecenia i misje w służbie klanu, co było szczególnie istotne biorąc pod uwagę burzliwą sytuację polityczną panującą zarówno we Wionycie, jak i szerzej w całym Atramie.

Innym rezultatem służby u Tjalēli'ego było wyrobienie przez młodego Glatlìukō pewnych kontaktów pośród elit miasta-państwa. Dzięki temu w wieku około 60 lub 70 lat Glatlìukō przeszedł na służbę Tlàdȳlu (tj. ‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍ꌚꋊꐩ [θʌˈdɨːlu]), jednego z wionyckich dowódców. Dokładne okoliczności przejścia od służby swojemu klanowi do służby pod niespokrewnionym watażką nie są jasne, podania oferują kilka sprzecznych tłumaczeń. Możliwe, że powodem była rodzinna kłótnia. Z drugiej strony Tlàdȳlu był wtedy jednym z głównych graczy we wionyckiej polityce. Zmiana patrona mogła wynikać więc z ambicji samego Glatlìukō, który w ten sposób piął się wyżej po drabinie władzy.

Glatlìukō już na tym etapie odznaczać się miał ogromną siłą i męstwem, niesłychanym sprytem, ale także i okazjonalnym gwałtownym gniewem, skierowanym przeciwko wiarołomcom i niesprawiedliwym. Legendy o zabiciu przez niego potwora imieniem Dlavūnē umiejscowione są w tym młodzieńczym rozdziale jego życia. Miało być to specjalną niebezpieczną misją zleconą mu albo przez Tjalēli'ego, albo przez Tlàdȳlu.

Glatlìukō oddający Tlàdȳlu pod osąd obywateli Wionyty.

Sztandar Wionyty po przejęciu władzy przez Glatlìukō. Czarny ideogram miasta-państwa, w jego środku złoty ideogram "przywódca, lider" (reprezentującym samego Glatlìukō), w rogach ideogramy czterech dzielnic Atramu.

Przejęcie władzy

Glatlìukō przyszło żyć w czasach niespokojnych i niepewnych, pełnych konfliktów wewnętrznych oraz międzymiastowych. Był to okres postępującej centralizacji na obszarze całego Atramu i rywalizacji pomiędzy coraz bardziej zaborczymi centrami politycznymi. Wiele z nich posiadało imperialne ambicje i coraz wyraźniej rozciągało swoje strefy wpływów na ościenne miasta. Z drugiej strony, lokalni hegemoni byli znienawidzeni przez swoich słabszych sąsiadów. Populacje poszczególnych miast nierzadko nienawidziły jednak także własnych elit politycznych, które postrzegano czasami jako całkowicie zdegenerowane i pozbawione dawnego autorytetu moralnego. Z około trzydziestu trzech niepodległych miast-państw istniejących w szczytowym momencie okresu atramskiego, do chwili wejścia Glatlìukō w dorosłość zachowało się tylko około siedemnaście.

Sama Wionyta była miastem skostniałym i skorumpowanym, rządzonym przez niepopularną kapłańską kastę tlingoli. Bogaciła się ona na niedoli i wyzysku ludu, obłudnie ubierając swoje niegodziwe czyny w szlachetne szaty bogobojnej retoryki. Czasy, w których wionyccy kapłani stali na straży społecznej harmonii i bezpieczeństwa miasta były już jedynie wspomnieniem przeszłości. Tlingole stali się nieudolni, ich przywództwo ograniczyło się do wymuszania coraz wyższych i wyższych danin, bez adresowania potrzeb innych grup społecznych. Opłacali nimi swój wystawny tryb życia, lecz również poniżające trybuty dla obcych sił, prześcigając się w tym, który z nich wyśle większy podarek. Ludność Wionyty kontrolowana była starymi rytuałami, które przestały przekonywać lud. Kapłani odrywali się coraz bardziej od rzeczywistości, w mieście rósł zaś gniew i pogarda. Tym, którzy odważyli się podnieść głos sprzeciwu golono publicznie brody w akcie rytualnego upokorzenia.

Taki stan rzeczy wynikał w dużej mierze z faktu podporządkowania Wionyty położonemu dalej na zachód miastu Bìagi (tj. ‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍ꐬꀀ꒚ꉇ [ˈbʲagi]), które było prawdziwym hegemonem regionu. Wielki tlingol Bìagi, podający się za przedstawiciela Īlō na ziemi, rościł sobie pretensje do władzy nad całym Wschodem. Bìagi zdołało całkowicie opanować Wionytę i jej klasę rządzącą, tworząc ze swojej strefy wpływów zalążek teokratycznego imperium, opartego na wyzysku peryferii na korzyść metropolii.

Poddaństwo wobec Bìagi było dla mieszkańców Wionyty uwłaczające, zwłaszcza, że były to miasta o podobnej wielkości oraz potencjale. Bìagi, niegdyś szanowane centrum kultu Īlō, boga księżyca, wody pitnej, sprawiedliwości i prawdy, stało się we Wionycie miejscem powszechnie znienawidzonym, uznawanym za siedlisko zepsucia i korupcji, które odwróciło się od swego boga, stając się w istocie jego całkowitą antytezą. Nienawiść wobec Bìagi łączyła się z nienawiścią żywioną przez Wionytów wobec służalczych i zdradzieckich kapłańskich elit ich własnego miasta.

Kulminacją społecznego niezadowolenia, nieudolności władzy oraz poddaństwa obcej sile okazał się wybuch we Wionycie krwawego powstania. Wściekłe tłumy ruszyły ulicami mordując zwolenników starej władzy, paląc pałace i domy tlingolów. Zabiły lub przegnały kapłanów, dokonując na wielu z nich publicznych egzekucji, doszło nawet do przypadków bezczeszczenia świątyń. Na czele insurekcji stanął charyzmatyczny demagog, będący jednocześnie wysoko postawionym dowódcą wojskowym. Zyskał poparcie ludu dzięki płomiennej przemowie, którą wygłosił na wielkim wiecu odbywającym się na centralnym placu miasta, w cieniu płonących wciąż pałaców. Do historii przeszedł jako Pierwszy Tyran, szybko okazało się bowiem, że jego rządy niewiele różniły się od poprzednich. Opierały się na przemocy wojowników włóczących się po ulicach i czystkach politycznych. Pierwszy Tyran tracił poparcie ludu równie szybko jak je zyskał.

Wionyta pogrążyła się w chaosie. Pierwszy Tyran został zdradzony i obalony przez swojego własnego podwładnego, który objął po nim władzę. Ogłosił się obrońcą wolności, rychło lecz samemu popadł w bandytyzm, stając się Drugim Tyranem. Wewnętrzny zamęt próbowało wykorzystać Bìagi, przedstawiające się jako obrońca porządku i tradycji, w rzeczywistości dążące natomiast do przywrócenia we Wionycie własnych marionetkowych władz. Między Bìagi a Wionytą doszło do serii bitew wygranych przez siły Drugiego Tyrana, dowodzonych przez Tlàdȳlu. Czynny udział brał w nich także młody Glatlìukō. Zdołał on w między czasie uzyskać szacunek i status, stając się prawą ręką Tlàdȳlu, a nawet żeniąc się z jego córką.

Dzięki tym zwycięstwom Tlàdȳlu zyskał chwałę i przychylność wojska. Po powrocie do Wionyty przeprowadził krwawy zamach stanu, aresztując i publicznie tracąc Drugiego Tyrana. Następnie zwołał miejski wiec, na którym wykorzystał swój autorytet jako dowódca, który pokonał Bìagi, by ogłosić się nowym władcą Wionyty. Tlàdȳlu przeszedł do historii jako Trzeci Tyran. Niemal wszystkie wersje opowieści twierdzą, że początkowo Tlàdȳlu posiadał dobre intencje, pragnąć powstrzymać rozlew krwi i rewolucyjny ferwor, zapewniając jednocześnie niepodległość i pokój swojemu miastu. Absolutna władza potrafi jednak zepsuć nawet najszlachetniejszych mężczyzn, jego władza szybko zrównała się więc z panowaniem Drugiego Tyrana pod względem okrucieństwa i arbitralności.

Kres szaleństwu przyniósł dopiero Glatlìukō. W wieku około 80 lub 81 lat dokonał on przewrotu, obalając Trzeciego Tyrana. Nie zabił go jednak, zamiast tego przetrzymując pod strażą w areszcie domowym, być może przez wzgląd na swoją żonę. Na zwołanym przez niego walnym zgromadzeniu mieszkańców miasta Glatlìukō publicznie ogłosił się czempionem i wysłannikiem Īlō, który przybywa wymierzyć sprawiedliwość, zarówno Wionycie, wiarołomnemu i zepsutemu Bìagi, jak i całemu światu. Ogłosił zarazem, że nie chce rządzić jako kolejny tyran, lecz jako pierwszy sługa ludu i prawdy, oddając na potwierdzenie tych słów Tlàdȳlu pod osąd wspólnoty.

Chcąc uniknąć błędów swoich poprzedników, Glatlìukō rozpoczął budowę nowego, semirepublikańskiego systemu politycznego, opartego o zinstytucjonalizowane zgromadzenia obywateli oraz rady różnych jego segmentów, na których decyzje podejmowane miały być wspólnie. Jako czempion bóstwa i "pierwszy pośród równych" Glatlìukō posiadał jednak specjalny status, dzięki któremu w praktyce zachowywał decydującą władzę. To pozwoliło połączyć na czas jego życia autorytet wodza z legitymizacją wspólnoty. System ten był jednocześnie prototypem późniejszej "radokracji", znanej z Państwa Tjewangono.

Podboje

XXX <Ultimatum 1 = Wschód. Odmowa, atak na Biagi. Złupienie, zniszczone, zaanektowane. Marsz dalej, 2 kolejne się zgadzają ze strachu.> <Ultimatum 2 = Środek. Długo brak odpowiedzi, wojna wypowiedziana najbliższemu, ten w soluszu i innym miastem (Tlen). Sojusznik pokonany w bitwie, wojsko pod miastem, biały pokój. Marsz na najbliższego. Tamte w otwartej wojnie przeciw Sargonowi. Zgoda na podporządkowanie za obietnicą ochtony. <sojusz z zewnętrzną siłą. Królowa, romans> <Ultimatum 3 = Wybrzeże. Pokonany wcześniej akceptuje od razu, 4 inne nie. Wojna, wielkie szybkie bitwy, zwycięstwa, pomoc królowej (flota?) 1 miasto złupione, 1 mniej, 1 oszczędzone.> <w tym czasie atak na tyły> <Ultimatum 4 = Zachód. Najdłuższe, najtrudniejsze. Atak wprost, porażka. Kampania dalej, 5 wielkich bitew. Ostatnia rzeź. Bitwa pod miastem, połączenie armii, królowa przybyła? Marsz na Sargona, długie oblężenie, 206 dni/jeden rok(?) oblężenia. Miasto zdobyte, let the looting be gentle. <zjednoczenie>

• 
  Pierwsza faza podboju atramskich miast-państw: podbój Wschodu (tj. ‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍ꑃꍐꁖ Ōllagî).
• 
  Druga faza podboju atramskich miast-państw: podbój Centrum (tj. ‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍ꈙꌧ꒐ꅪꋿ Faktāngu).
• 
  Trzecia faza podboju atramskich miast-państw: podbój Wybrzeża (tj. ‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍ꀙꎄꎺ Vàlâmà).
• 
  Czwarta faza podboju atramskich miast-państw: podbój Zachodu (tj. ‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍ꌸ꒐ꁸꌆ Byflȳ).
• 
  Piąta faza podboju atramskich miast-państw: zjednoczenie i budowa nowej stolicy.

Legendy i dziedzictwo

<O królowej, romans zdrada> <klan wygnany z kraju królowej prosi o schronienie. Dane. Spięcie, zerwanie. Ogłoszenie wrogiem ludu>

<Głupiec kupił ogromnego tuńczyka, ofiarowany Arturowi. Wtargnięcie do pałacu. Tuńczyk przyjęty. To był boski test, bóg przybrał postać głpca>

Galeria

• 
  XXX.
• 
  XXX.
• 
  XXX.
• 
  XXX.
• 
  XXX.

Przypisy

Ważni ludzie Kyonu

Kamon (Scht.) · Badorma i synowie: Magan, Hetyn, Hurn (Tarfi) (Scht.) · Glatlìukō (Tj.) · Tabori Qabōr, Nazar Ha Vardim i Metar Hat Tabran (Scht.) · Hari Koe (Tng.) · Tarolaugr II (Trg.) · Kazim Ya-Szalef (Scht.) · Nytú Ewan (Tng.) · Wōretwe Efwōnllo (Wer.)