Język ayu: Różnice pomiędzy wersjami

Z Conlanger
Przejdź do nawigacji Przejdź do wyszukiwania
 
(Nie pokazano 56 pośrednich wersji utworzonych przez tego samego użytkownika)
Linia 1: Linia 1:
{{Tangia Intro}}
 
 
{{Język
 
{{Język
| kolor = antiquewhite
+
| kolor = white
 
| kolor2 = darkblue
 
| kolor2 = darkblue
 
| nazwa = Język ayu
 
| nazwa = Język ayu
| nazwa własna = ΑΓΙΥ·ΧΟΑ
+
| nazwa własna = [[Plik:Tangian cuneiform Word Ayu Wordstream compact.png|250px]]<br/>{{Ayu|Αγιυ χοα, Αγιανεο}}
| państwa f = '''[[Kyon]]:''' [[Tangia]]<br/>'''[[Ahari]]:''' [[Kaeri S|Kaeri]]<br/>''inne''
+
| państwa f = '''[[Kyon]]:''' [[Tangia]]
| mówiący f = '''[[Kyon]]:''' ok. 35 - 45 mln ludzi,<br/>'''[[Ahari]]:''' ?
+
| mówiący f = '''[[Kyon]]:''' ok. 35 - 45 mln ludzi
| kraje = '''[[Kyon]]:''' [[Tangia]] i kolonie<br/>'''[[Ahari]]:''' [[Kaeri S|Kaeri]]<br/>''inne'
+
| kraje = '''[[Kyon]]:''' [[Tangia]] i kolonie
 
| twórca = [[Użytkownik:Canis|Canis]]
 
| twórca = [[Użytkownik:Canis|Canis]]
 
| rok = 2011
 
| rok = 2011
| wersja = 4.2
+
| wersja = 5.3
| alfabet = grecki, koptyjski, łacina
+
| alfabet = grecki, tangijskie pismo klinowe
 
| typologia = SVO
 
| typologia = SVO
 
| klasyfikacja = ''Ob. 17A''<hr/>Języki ayu<br/>- ayu
 
| klasyfikacja = ''Ob. 17A''<hr/>Języki ayu<br/>- ayu
| regulowany = [[Najwyższy Uniwersytet Tamarua]] ([[Kyon]])
+
| regulowany =  
 
| conlanger1 = ayu
 
| conlanger1 = ayu
| tekst jaki = [[Teksty w ayu|tłumaczenie piosenki Davy Jones]]
+
| tekst jaki = Czarny Dom
| tekst = ΙΛΟ·ΦΑΙΝΑ·ΝΕ·ΧΕ·ΡΑΛΑΝΓ! ΡΑΚΟ·ΚΟ’Ε,ΡΑΚΟ·ΝΥΑΝΑ. ΚΟΝΚΥ·ΝΕ·ΚΟΡΟ·ΡΑΚΑ·ΕΛ. ΝΙ·ΝΕ·ΡΑΚΑ·ΡΗΛ!
+
| tekst = Μα κιανυμα ῡ Ασσανγιρ πυλαλάον μο’ενα νημιλῠν, λοα φαυρανα ερι, αραλανγλανατο αρανγτο, αμυ μα λανα λάον τυανυα κϋα καχακα.  
 
}}
 
}}
{{sp}}'''Język ayu''' (nazwa języka zapisywana klasycznie greką: '''ΑΓΙΥ·ΧΟΑ''', pismem koptyjskim '''ⲀⲨu·ⲬⲞⲀ''', albo łacinką '''AYV·HOA''', wymowa standardowa: ['aɥy 'ɦoa], projektowo czasami zwany "siedemnastką") - wielozadaniowy conlang [[Użytkownik:Canis|Canisa]] użyty do wielu projektów, najbardziej znany ze znacznego wykorzystania w projekcie [[Kyon]], gdzie jest językiem państwowym [[Tangia|Tangii]], oraz [[Ahari (projekt)|Ahari]], gdzie jest używany przez cywilizację zatoki Okki, w szczególności [[Kaeri P|Kaeri]]. Był także wykorzystywany w bardziej prywatnych i mniej udanych projektach, takich jak Mavi (gdzie był znany jako '''język muri''') czy [[Aoma]], gdzie był językiem państwa [[Nirane]].
+
{{słownik}}
 +
'''Język Ayu''' ({{Ayu|"Αγιανεο χοά"}} /'ʔajaneo ho'a/, dosłownie "Język Potoku Słów" lub "Strumień Słów"<ref>Ang. "Wordstream".</ref>, lub zdrobniale czy pospolicie {{Ayu|μα Αγιυ Χοά}} /ma 'ʔaɥy ho'a/, pismem klinowym: [[Plik:Tangian cuneiform Word Ayu Wordstream compact.png|70px]]) - [[Conlanger:Języki|język sztuczny]] projektowany przez [[Użytkownik:Canis|Canisa]] od roku [[2010]]/[[2011]]; projekt wielozadaniowy i używany różnych celów, od osobistych notatek, przez powieści, do wielkich projektów [[Conlanger:Światy|fantastycznych światów]]. Najbardziej znany jako język państwa [[Tangia (złoty wiek)|Tangia]] w ramach dużego projektu [[PFJ]] o nazwie [[Kyon]]. Jest to język tworzony a priori, czyli nie pochodzi i nie jest tworzony na podstawie języków naturalnych.
  
Język został zaproponowany w 2010 roku jako obiekt językowy numer 17 i pierwszy szkic powstał w 2011 roku. Ideą za językiem było zaprojektowanie języka ładnego, ale prostego, w opozycji do bardzo skomplikowanego [[język ahtialański|języka ahtialańskiego]]. Pod pierwotną morfofonologię za inspirację posłużyły języki polinezyjskie (np. hawajski) oraz budowa niektórych charakterystycznych słów greckich, ale potem język ewoluował swoją drogą.
+
=Regulacja i insygnia=
 +
Język jest regulowany dwoma dokumentami: almanachem i słownikiem. Są one napisane w języku angielskim. Niniejsza Wiki nie prowadzi opisu językowego ayu w tym artykule; zamiast tego, archiwizuje oba dokumenty regulacyjne i są one udostępnione publicznie.
  
Do roku 2016 prawie się nie rozwijał, a potem następowało to powoli. Ten okres wytycza wersję 1 języka. Dopiero luty 2020 przyniósł eksplozję twórczości związanej z opisami [[Tangia|Tangii]] i wraz z tym przebudowę języka, co dało wersję 2. Maj 2020 przyniósł prace nad [[Ahari]] i pierwsze w dziesięcioletniej historii języka skupienie nad samym językiem, w tym [[teksty w ayu]], m.in. tłumaczenie fanowskich słów "Davy Jones" stworzonej przez youtubera pod melodię z filmu "Piraci z Karaibów". To rozbudowało język do wersji 3. Z każdą wersją, język zmierzał coraz bardziej w kierunku aglutynacji.
+
=Almanach=
 +
{{Główny artykuł|Plik:Ayu Language Almanac 5.3.pdf}}
  
Ayu nie jest jednolitym językiem, choć teraz istnieje jego standard, w odróżnieniu od przeszłości. Ayu w ścisłym sensie jest kontinuum dialektalnym, z którego najważniejsze języki to ayu i [[Język mahan|mahan]] (tzw. 17B), wszystko co pomiędzy nimi, i większe odstępstwa. Niniejszy artykuł opisuje standard, o ile nie podano inaczej.
+
=Słownik=
 +
{{Główny artykuł|Plik:Ayu Language Dictionary 5.4.1.pdf}}
  
Ten standard, z językoznawczej perspektywy, to fonetycznie ubogi język o mieszanym układzie morfosyntaktycznym i morfologii z narastającymi cechami aglutynacyjnymi. Jest to język ściśle aprioryczny.
+
==Wersje, zadania, projekty==
 +
Obecna wersja - 5.4 (słownik), 5.3.0 (almanach).
 +
* Opublikowana 2023-04-25: '''Wersja 5.3.4 (słownik): {{Ayu|Λατίνα Χοκυνα}} ''Latína Hokuna'' - Latin Update.'''<br/>Wszystkie słowa w słowniku otrzymały łacińską transliterację.
 +
* ''przyszła!'' '''Wersja 5.5 (słownik): {{Ayu|Αποτυ Χοκυνα}} ''Apotu Hokuna'' - Cuneiform Update.'''<br/>Słownik zostanie wzbogacony o wiele hieroglifów klinowych.
 +
* ''przyszła!'' '''Wersja 5.5 (słownik) & 5.3.1 (almanach): {{Ayu|Κε'α Κυρο Φινεο Χαρακα Κιρα Χοκυνα}} ''Ke'a Kuro Fineo Haraka Kira Hokuna'' - Black House First Chapter Update.'''<br/>Publikacja słownika i almanachu wzbogaconych o zmiany wynikające z prac nad pierwszym kompletnym rozdziałem powieści [[Czarny Dom]]. Publiczna prezentacja pierwszego rozdziału tej powieści.
  
=Historia języka=
+
=Przykładowe teksty, z analizą=
Ayu niewiele się zmienił od 2011 roku. Zmiana, jaka zaszła do końca 2013 roku, to ustabilizowanie się akcentu na początkowej sylabie (z wieloma wyjątkami), co wymazało znak akcentu znad większości słów. Akut stosowany jest tam, gdzie jest potrzebne rozróżnienie (έον - εόν, άυρα - αυρά) i w zapożyczeniach, jeśli jest to uznane za przydatne. To zakończyło pierwszą falę inspiracji twórczej ayu, który był wykorzystywany do różnych conworldów. W 2017 roku powstał [[Kyon]] i również do niego użyto ayu jako języka nowego kraju, [[Tangia|Tangii]], ale ta pierwsza fala inspiracji światotwórczej nie przełożyła się na rozwój języka. Ten dopiero nastąpił podczas drugiej fali inspiracji światotwórczej w lutym 2020 roku, gdy powstała ogromna liczba tekstu i danych na temat Tangii, a wraz z potrzebami, rozwinął się język. Dopiero wtedy różnice między pierwotną wersją z 2011 i 2013, a wersją z 2020 roku, zaczęły być zauważalne. W maju 2020 pierwszy raz skupiono większą uwagę na język, co dało jego wersję trzecią. Czerwiec 2020 zaowocował dalszymi zmianami, wprowadzając ograniczoną ergatywność i abugidę w postaci pisma klinowego.
+
<blockquote><poem>{{Ayu|<sup>19</sup> Ρυ ναί’οε λανὶν, μηλόν τοῠ: «Μι αγιανή ιλ-λά μα ληνα, αρυ κουραν, ιλά υαρυμὶ λυμιλιὰν φορυανὸῠ νεκά.»}}
 +
<sup>19</sup> Ru naí'oe lanìn, meilón toŭ:  «Mi ayanéj il-lá ma leina, aru kouran, ilá warumì lumiliàn foruanòŭ neká.»
 +
/rʉʔ nə'jiʔoe 'ɫanɯn , mej'ɫʷon tʰow : miʔ‿ˌʔajja'nej ʔəɫ'ɫa maʔ 'lejna , 'ʔaɾʉ 'kʰowɾan , 'ʔə'ɫaʔ 'waɾʉmi 'lʉmilʲen 'foɾʷanow nə'kʰa/
  
=Klasyfikacja=
+
<sup>19</sup> She frowned, looking at him: «If you speak that I am an elf in public again, I will have my blade kiss your stomach.»
* Proto-awajskie
+
<small><sup>19</sup> Zmarszczyła brwi, patrząc na niego: «Jeżeli jeszcze raz powiesz publicznie, że jestem elfem, sprawię, że moje ostrze pocałuje twój brzuch.»</small>
** Proto-ayu
+
''- Czarny Dom, 3.3''</poem></blockquote>
*** język ayu
 
** Proto-mahan
 
*** język mahan
 
  
=Fonetyka=
 
Standardowy ayu, jako inspirowany Polinezją, jest fonetycznie ubogi. Posiada pięć najbardziej klasycznych samogłosek (a, e, i, o, u) o jednej długości i bez tonów, aczkolwiek ponieważ fonem /u/ wymawiany jest niestabilnie [ʉ], to dyftongi z udziałem tego dźwięku ulegają wykrzywieniu (por. ''ΜΕΥ'' [mœʉ̆]).
 
 
<div style="background:transparent;">
 
{|cellspacing="0" cellpadding="0" style="text-align:center; background:transparent;"
 
|-style="text-align:center; font-size:smaller;"
 
|style="padding-bottom:3px;"|
 
|style="width: 60px;"|'''Przednie'''
 
|style="width: 60px; word-spacing: -.3em;"|
 
|style="width: 60px;"|'''Centralne'''
 
|style="width: 60px;word-spacing: -.3em;"|
 
|style="width: 60px;"|'''Tylne'''
 
|-
 
|style="height:30px; font-size:smaller; text-align:right;"|'''Przymknięte'''
 
|style="height:210px;" colspan="5" rowspan="7"|<div style="position:relative;width:300px;height:210px;">[[Image:Blank vowel trapezoid.png|300px]]<div style="background:transparent; position:absolute; top:0px; left:0px;">
 
 
{|style="position:relative; width:300px; height:210px; text-align:center; background:transparent;"
 
|style="width:300px; height:210px; text-align:center; background:transparent;"|<div style="position:absolute; left:5%; width:2.33em; top:2%; height:1.33em; font-size:120%; background:white;" class="nounderlines">i</div>
 
 
<div style="position:absolute; left:60%; width:3em; top:2%; height:1.33em; font-size:120%; background:white;" class="nounderlines">ʉ</div>
 
 
<div style="position: absolute; left: 83%; width: 2.7em; top: 29%; height:1.33em; font-size:120%; background:white;" class="nounderlines">o</div>
 
 
<div style="position: absolute; left: 16%; width: 2.7em; top: 29%; height:1.33em; font-size:120%; background:white;" class="nounderlines">e</div>
 
 
<div style="position:absolute; left:53%; width:2.33em; top:44%; height:1.33em; font-size:120%; background:white;" class="nounderlines">(ə)</div>
 
 
<div style="position:absolute; left:33%; width:2.33em; top:44%; height:1.33em; font-size:120%; background:white;" class="nounderlines">œ<sup>ʉ</sup></div>
 
 
<div style="position:absolute; left:63%; width:2.66em; top:85%; height:1.33em; font-size:120%; background:white;" class="nounderlines">ä</div>
 
 
|}
 
</div></div>
 
|-
 
|style="height: 30px; font-size: smaller; text-align: right;"|'''Prawie przymknięte'''
 
|-
 
|style="height: 30px; font-size: smaller; text-align: right;"|'''Półprzymknięte'''
 
|-
 
|style="height: 30px; font-size: smaller; text-align: right;"|'''Średnie'''
 
|-
 
|style="height: 30px; font-size: smaller; text-align: right;"|'''Półotwarte'''
 
|-
 
|style="height: 30px; font-size: smaller; text-align: right;"|'''Prawie otwarte'''
 
|-
 
|style="height: 30px; font-size: smaller; text-align: right;"|'''Otwarte'''
 
|}
 
</div>
 
 
Ayu dopuszcza wszelkie dyftongi, które są realizowane jedna samogłoska po drugiej. Należy pamiętać, że "ευ" i "αυ" są wymawiane pomiędzy [œʉ̯] oraz [œː].
 
 
Język posiada trzynaście fonemów spółgłoskowych.
 
 
{|class="wikitable" style="background: #f9f9f9; border: 1px #aaaaaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;" border="1" cellpadding="4" cellspacing="0"
 
!&nbsp;
 
!<small>Wargowe</small>
 
!<small>Około-<br/>zębowe</small>
 
!<small>Około-<br/>dziąsłowe</small>
 
!<small>Podniebienne</small>
 
!<small>Welarne</small>
 
!<small>Krtaniowe</small>
 
|- align=center
 
!Nosowe
 
|{{IPA|m}}
 
|{{IPA|n}}
 
|
 
|
 
|{{IPA|ŋ}}
 
|
 
|- align=center
 
!Zwarto-<br/>wybuchowe
 
|{{IPA|p}}
 
|{{IPA|t}}
 
|
 
|
 
|{{IPA|k}}
 
|{{IPA|ʔ}}
 
|- align=center
 
!Szczelinowe
 
|{{IPA|f}}
 
|
 
|
 
|
 
|
 
|{{IPA|h}}
 
|- align=center
 
!Uderzeniowe/<br/>drżące
 
|
 
|
 
|{{IPA|ɾ}}
 
|
 
|
 
|
 
|- align=center
 
!Boczne
 
|
 
|
 
|{{IPA|ɫ}}
 
|
 
|
 
|
 
|- align=center
 
!Aproksymanty
 
|{{IPA|w}}
 
|
 
|
 
|{{IPA|j}}
 
|
 
|
 
|}
 
 
'''Alofony:'''
 
* [h] w nagłosie przechodzi w [ɦ] z wyjątkiem sytuacji, gdy po [h] jest [i]
 
* [ɫ] przechodzi w [l] przed /i/, /ʉ/
 
* [ɾ] może przejść w [r]
 
* [j] w sylabach γιυ ''yu'' przechodzi często do [ɥy]
 
* zapisywane sylaby ΝΓ/NG, tam gdzie po nich pojawia się samogłoska (np. w "ΜΙΝΑΜΙΝΓΙ"/"MINAMINGI", albo [[Fang Apori|"ΦΑΝΓ ΑΠΟΡΙ"/"FANG APORI"]]), wymowa to /ŋ<sup>g</sup>/ lub /ŋg/.
 
 
==Zbitki spółgłosek==
 
Występują następujące zbitki spółgłosek: /mp/, /np/, /nt/, /nl~ŋl/, /tl/, /ft/, /ŋh/, /ŋk/, /ŋg/. Z czasem coraz więcej zbitek spółgłosek staje się dopuszczalne.
 
 
==Akcent==
 
Akcent jest inicjalny. W utworach muzycznych i dla emfazy może go dowolnie przesuwać.
 
 
=Zapis=
 
Standardowo język zapisujemy alfabetem greckim lub koptyjskim. Istnieje wariant alfabetu łacińskiego zwany rzymskim. W każdym z nich stosuje się dwa style: '''standardowy''', który zapisuje się wyłącznie wielkimi literami. W standardzie greckim i koptyjskim stosuje się wtedy kropkę środkową zamiast odstępów między słowami (spacji) i średnik zamiast znaku zapytania. Drugi styl to '''swobodny''', gdzie ortografia jest identyczna do współczesnej grecko-łacińskiej.
 
 
==Standard grecki==
 
<center>
 
{|
 
|{{subnetbox|{{IPA|/ä/}}|Α α}}
 
|{{subnetbox|{{IPA|/o/}}|Ο ο}}
 
|{{subnetbox|{{IPA|/ɛ/}}|Ε ε}}
 
|{{subnetbox|{{IPA|/i/}}|Ι ι}}
 
|{{subnetbox|{{IPA|/u/}}|Υ υ}}
 
|{{subnetbox|{{IPA|/ei̯/, /eː/}}|Η η}}
 
|-
 
|{{subnetbox|{{IPA|/œ<sup>ʉ̯</sup>/ ~ /œː/}}|Αυ αυ}}
 
|{{subnetbox|{{IPA|/o<sup>u̯</sup>/}}|Ου ου}}
 
|{{subnetbox|{{IPA|/œ<sup>ʉ̯</sup>/ ~ /œː/}}|Ευ ευ}}
 
|
 
|
 
|
 
|-
 
|{{subnetbox|{{IPA|/m/}}|Μ μ}}
 
|{{subnetbox|{{IPA|/p/ ~ /<sup>m</sup>p/}}|Π π}}
 
|{{subnetbox|{{IPA|/n/}}|Ν ν}}
 
|{{subnetbox|{{IPA|/t/}}|Τ τ}}
 
|{{subnetbox|{{IPA|/k/}}|Κ κ}}
 
|{{subnetbox|{{IPA|/ŋ/}}|Νγ νγ}}
 
|-
 
|{{subnetbox|{{IPA|/f/}}|Φ φ}}
 
|{{subnetbox|{{IPA|/ɦ/}}|Χ χ}}
 
|{{subnetbox|{{IPA|/j/}}|Γι γι}}
 
|{{subnetbox|{{IPA|/r/}}|Ρ ρ}}
 
|{{subnetbox|{{IPA|/l/}}|Λ λ}}
 
|{{subnetbox|{{IPA|/w/}}|Υ υ}}
 
|-
 
|{{subnetbox|{{IPA|/ʔ/}}|'}}
 
|
 
|
 
|
 
|
 
|-
 
|
 
|
 
|{{subnetbox|{{IPA|/h/}}|(Σ σ ς)}}
 
|
 
|
 
|}
 
</center>
 
 
'''Przykład:'''
 
{| align=center|
 
|ΜΕΥ·ΝΙ·ΧΟΝ·ΓΙΑ·TΗ·Ε·ΡΥΛΥΝ,<br/><small>/mœʉ̆ ni ɦon ja tej ɛ 'ɾʉɫʉn/</small>
 
|-
 
|ΧΟ·ΝΕ·ΚΟ·ΜΙΝΑΜΙ·ΦΟ·ΙΛ;<br/><small>/ɦo ne ko 'minami fo iɫ/</small>
 
|-
 
|ΑΝ·ΝΟ·ΤΙΝΥΕ,ΑΝ·ΜΟ·ΣΥ·ΜΕ!<br/><small>/an no 'tinɥe an mo hʉ me/</small>
 
|-
 
|ΡΑΚΟ·ΝΑΜΕΛ·ΑΦΡΑΝ. <br/><small>/'ɾako 'namɛ‿'ɫafɾan/</small>
 
|}
 
 
==Standard koptyjski==
 
 
<center>
 
<center>
{|
+
{| border="1"
|{{subnetbox|{{IPA|/ä/}}|Ⲁ}}
 
|{{subnetbox|{{IPA|/o/}}|Ⲟ}}
 
|{{subnetbox|{{IPA|/ɛ/}}|Ⲉ}}
 
|{{subnetbox|{{IPA|/i/}}|Ⲓ}}
 
|{{subnetbox|{{IPA|/u/}}|Ⲩ}}
 
|{{subnetbox|{{IPA|/ei̯/, /eː/}}|Ⲏ}}
 
 
|-
 
|-
|{{subnetbox|{{IPA|/œ<sup>ʉ̯</sup>/ ~ /œː/}}|ⲀⲨ}}
+
!Ρυ ναί’οε
|{{subnetbox|{{IPA|/o<sup>u̯</sup>/}}|ⲞⲨ}}
+
!λανὶν,
|{{subnetbox|{{IPA|/œ<sup>ʉ̯</sup>/ ~ /œː/}}|ⲈⲨ}}
+
!μηλόν
|
+
!τοῠ:
|
+
!«Μι
|
+
!αγιανή
 +
!ιλ-λά
 +
!μα ληνα,
 +
!αρυ κουραν,
 +
!ιλά υαρυμὶ
 +
!λυμιλιὰν
 +
!φορυανὸῠ
 +
!νεκά.
 
|-
 
|-
|{{subnetbox|{{IPA|/m/}}|Ⲙ}}
+
|Spięte brwi
|{{subnetbox|{{IPA|/p/ ~ /<sup>m</sup>p/}}|Ⲡ}}
+
|zrobić<br/>(zrobiła)
|{{subnetbox|{{IPA|/n/}}|Ⲛ}}
+
|jednocześnie<br/>patrząc
|{{subnetbox|{{IPA|/t/}}|Ⲧ}}
+
|na niego
|{{subnetbox|{{IPA|/k/}}|Ⲕ}}
+
|Jeżeli
|{{subnetbox|{{IPA|/ŋ/}}|ⲚⲄ}}
+
|powiesz
|-
+
|ja-jestem
|{{subnetbox|{{IPA|/f/}}|Ⲫ}}
+
|elf
|{{subnetbox|{{IPA|/ɦ/}}|Ⲭ}}
+
|w publiczny<br/>sposób
|{{subnetbox|{{IPA|/j/}}|ⲄⲒ}}
+
|moje ostrze
|{{subnetbox|{{IPA|/r/}}|Ⲣ}}
+
|pocałuje
|{{subnetbox|{{IPA|/l/}}|Ⲗ}}
+
|twój brzuch
|{{subnetbox|{{IPA|/w/}}|Ⲩ}}
+
|sprawię, że<br/>tak będzie
|-
 
|{{subnetbox|{{IPA|/ʔ/}}|'}}
 
|
 
|
 
|
 
|
 
|-
 
|
 
|
 
|{{subnetbox|{{IPA|/h/}}|(Ⲥ)}}
 
|
 
|
 
 
|}
 
|}
 
</center>
 
</center>
  
'''Przykład:'''
+
=Historia=
{| align=center|
+
Język został wspomniany w 2010 roku jako obiekt językowy numer 17 i pierwszy szkic powstał w 2011 roku. Ideą za językiem było zaprojektowanie języka ładnego, ale prostego, w opozycji do przekomplikowanego [[język ahtialański|języka ahtialańskiego]]. Pod pierwotną morfofonologię za inspirację posłużyły języki polinezyjskie (np. hawajski) oraz budowa niektórych charakterystycznych słów greckich, ale dalej język ewoluował swoją drogą.
|ⲘⲈⲨ·ⲚⲒ·ⲬⲞⲚ·ⲄⲒⲀ·ⲦⲎ·Ⲉ·ⲢⲨⲖⲨⲚ,<br/><small>/mœʉ̆ ni ɦon ja tej ɛ 'ɾʉɫʉn/</small>
+
==Wersja 1==
|-
+
Do roku 2016 prawie się nie rozwijał, a potem następowało to powoli. Ten okres wytycza wersję 1 języka.  
|ⲬⲞ·ⲚⲈ·ⲔⲞ·ⲘⲒⲚⲀⲘⲒ·ⲪⲞ·ⲒⲖ;<br/><small>/ɦo ne ko 'minami fo iɫ/</small>
+
==Wersja 2==
|-
+
Luty 2020 przyniósł eksplozję twórczości związanej z opisami [[Tangia|Tangii]] i wraz z tym przebudowę języka, co dało wersję 2.  
|ⲀⲚ·ⲚⲞ·ⲦⲒⲚⲨⲈ,ⲀⲚ·ⲘⲞ·ⲤⲨ·ⲘⲈ!<br/><small>/an no 'tinɥe an mo hʉ me/</small>
+
==Wersja 3==
|-
+
Maj 2020 przyniósł prace nad [[Ahari]] i pierwsze w dziesięcioletniej historii języka skupienie nad samym językiem, w tym [[teksty w ayu]], m.in. tłumaczenie fanowskich słów "Davy Jones" stworzonej przez youtubera pod melodię z filmu "Piraci z Karaibów". To rozbudowało język do wersji 3. Z każdą wersją, język zmierzał coraz bardziej w kierunku aglutynacji.
|ⲢⲀⲔⲞ·ⲚⲀⲘⲈⲖ·ⲀⲪⲢⲀⲚ.<br/><small>/'ɾako 'namɛ‿'ɫafɾan/</small>
+
==Wersja 4==
|}
+
Wersja czwarta wprowadziła szyk ergatywny i nominatywny dla czasów przeszłego i teraźniejszego oraz pismo klinowe, liczne opisy, szczególnie w ramach wciąż tworzonych opisów dużego projektu [[Tangia (złoty wiek)|Tangii złotego wieku]].
 
+
==Wersja 5==
==Standard rzymski==
+
Wersja piąta usunęła szyki morfosyntaktyczne z wersji 4, uprościła język, dodała końcówkę bezokolicznikową {{Ayu|-κα}} do wszystkich czasowników i opracowała aglutynacyjną odmianę przez osoby, zreformowała zaimki osobowe i nadała im przypadki (choć bez biernika), zlikwidowała ''perispomeni'' (~, tyldę) jako sygnalizator morfemów gramatycznych i zastąpiła go przez ''grawis'' (`, odwrócony znak akcentu ostrego), wprowadziła ''brewis'' (˘) i wprowadziła szwę do oficjalnego języka. Dalsze wersje języka po raz kolejny zrewidowały zaimki, odmianę czasownika, przymiotnika i inne cechy gramatyczne. Podczas tej wersji, słownik osiągnął około 1000 słów.
<center>
 
{|
 
|{{subnetbox|{{IPA|/ä/}}|A a}}
 
|{{subnetbox|{{IPA|/o/}}|O o}}
 
|{{subnetbox|{{IPA|/ɛ/}}|E e}}
 
|{{subnetbox|{{IPA|/i/}}|I i}}
 
|{{subnetbox|{{IPA|/u/}}|V v}}
 
|
 
|-
 
|{{subnetbox|{{IPA|/œ<sup>ʉ̯</sup>/ ~ /œː/}}|Av av}}
 
|{{subnetbox|{{IPA|/o<sup>u̯</sup>/}}|Ov ov}}
 
|{{subnetbox|{{IPA|/œ<sup>ʉ̯</sup>/ ~ /œː/}}|Ev ev}}
 
|
 
|{{subnetbox|{{IPA|/ei̯/, /eː/}}|Ei ei}}
 
|
 
|-
 
|{{subnetbox|{{IPA|/m/}}|M m}}
 
|{{subnetbox|{{IPA|/p/ ~ /<sup>m</sup>p/}}|P p}}
 
|{{subnetbox|{{IPA|/n/}}|N n}}
 
|{{subnetbox|{{IPA|/t/}}|T t}}
 
|{{subnetbox|{{IPA|/k/}}|K k}}
 
|{{subnetbox|{{IPA|/ŋ/}}|Ng ng}}
 
|-
 
|{{subnetbox|{{IPA|/f/}}|F f}}
 
|{{subnetbox|{{IPA|/ɦ/}}|H h}}
 
|{{subnetbox|{{IPA|/j/}}|Y y}}
 
|{{subnetbox|{{IPA|/r/}}|R r}}
 
|{{subnetbox|{{IPA|/l/}}|L l}}
 
|{{subnetbox|{{IPA|/w/}}|V v}}
 
|-
 
|{{subnetbox|{{IPA|/ʔ/}}|'}}
 
|
 
|
 
|
 
|
 
|-
 
|
 
|
 
|{{subnetbox|{{IPA|/h/}}|(S s)}}
 
|
 
|
 
|}
 
</center>
 
 
 
'''Przykład:'''
 
{| align=center|
 
|MEV NI HON YA TEI E RVLVN,<br/><small>/mœʉ̆ ni ɦon ja tej ɛ 'ɾʉɫʉn/</small>
 
|-
 
|HO NE KO MINAMI FO IL?<br/><small>/ɦo ne ko 'minami fo iɫ/</small>
 
|-
 
|AN NO TINVE, AN MO SV ME!<br/><small>/an no 'tinɥe an mo hʉ me/</small>
 
|-
 
|RAKO NAMEL AFRAN. <br/><small>/'ɾako 'namɛ‿'ɫafɾan/</small>
 
|}
 
 
 
==Pismo klinowe==
 
{{Główny artykuł|Pisma tangijskie}}
 
 
 
=Gramatyka=
 
Język ayu ewoluował wyraźnie w stronę języków aglutynacyjnych. Morfosyntaktycznie, jest ergatywno-absolutywny w czasie przeszłym i nominatywno-akuzatywny w czasie teraźniejszym i przyszłym. Tryb świadka/nieświadka zaniknął.
 
 
 
W ciągu lat swojego rozwoju język, pomimo swoich izolujących początków, przechodzi wyraźnie w stronę morfologii aglutynacyjnej. Morfosyntaktycznie byłby to język nominatywno-akuzatywny, aczkolwiek brak jest morfemów czasownikowych oddających podział ról w wyrażeniach, zatem w tej perspektywie język pozostaje izolujący i szyk zdania SVO jest decydujący: ''Ιλ μο χεα''/''Il mo hea'' - "śpiewam piosenkę", dosłownie "ja-śpiewać-piosenka".
 
 
 
==Czasownik==
 
Zdarzenia przeszłe opisywane są za pomocą marketów ergatywnych «-’α»/«-υα» i markera absolutywnego «-ν». Sam czasownik otrzymuje końcówki «-α»/«-ν». Zatem:
 
: «Χαρυ'''α''' φηνο'''ν'''.» "Żółw siedział."
 
: «Χαρυ ατο'''ν''' εμερε’'''α'''.» "Żółw uderzył żabę."
 
Istnieją wyjątki w markerach. Na przykład, ergatyw od «ιλ» "ja" to «ιλια», nie «ιλυα».
 
 
 
Zdarzenia teraźniejsze opisywane są nominatywno-akuzatywnie, przy czym występuje rozróżnienie na aspekt wysokiego priorytetu i aspekt niskiego priorytetu. Wysoki priorytet generalnie wyraża wymaganie działania od drugiej osoby lub ma charakter alarmistyczny, ewentualnie jest używany czasami (np. w tekstach religijnych) w charakterze emfatycznym. Ten aspekt jest markowany w mianowniku «# νο», gdzie # to czasownik. Biernik nigdy nie jest markowany. Czas przyszły jest markowany przez «νυ #».
 
 
 
Przykłady w aspekcie wysokiego priorytetu:
 
: ''Nieprzechodni:''
 
: «Χαρυ νο φηνο.» "Żółw siedzi."
 
: «Χαρυ νονυ φηνο.» "Żółw usiądzie."
 
: ''Przechodni:''
 
: «Χαρυ νο ατο εμερε.» "Żółw bije żabę."
 
: «Χαρυ νονυ ατο εμερε.» "Żółw będzie bił żabę."
 
 
 
Przykłady w aspekcie niskiego priorytetu:
 
: «Χαρυ φηνο.» "Żółw siedzi."
 
: «Χαρυ νυ φηνο.» "Żółw usiądzie."
 
: ''Przechodni:''
 
: «Χαρυ ατο εμερε.» "Żółw bije żabę."
 
: «Χαρυ νυ ατο εμερε.» "Żółw będzie bił żabę."
 
Przy aspekcie niskiego priorytetu nie poszczególne części zdania nie są markowane i polegają wyłącznie na szyku zdania SVO.
 
 
 
Przykład zastosowania markeru wysokiego priorytetu w charakterze emfatycznym:
 
: «Τανυ νον  μευρανλα. Ρα ιλ νο ατυα!» "Pan jest moim pasterzem. Niczego nie pragnę!"
 
 
 
==Zaimki osobowe==
 
Zaimki osobowe są w ayu ważne i jest ich dużo, ponadto aglutynacyjnie odmieniają słowa według dodatkowych funkcji: w stylu tureckim, rzeczownik może być odmieniony posesywnie, a ponadto czasowniki mogą być odmienione komitatywnie. W takich przypadkach ayu zachowuje się jak język pro-drop (pomijający pełne słowo zaimka).
 
 
 
Rodzaj gramatyczny (męski/żeński) jest realny i odnosi się do ludzi, istot nadnaturalnych i duchowych, oraz nazw własnych obiektów i zwierząt wobec których istnieje więź emocjonalna (instytucji, zwierząt domowych, itd.).
 
 
 
{|class="wikitable" style="text-align: center; background: #f9f9f9; border: 1px #aaaaaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;" border="1" cellpadding="4" cellspacing="0"
 
!rowspan=2|&nbsp;
 
!rowspan=2|Zaimek (pol.)
 
!rowspan=2|Zaimek (ayu)
 
!colspan=2|Posesyw<br/>''z rzeczown.''
 
!colspan=2|Komitatyw<br/>''z czasow.*''
 
|-
 
!Morfem
 
!Przykład
 
!Morfem
 
!Przykład
 
|-
 
!1 poj.
 
|Ja
 
|ΙΛ<br/>IL
 
| -ΛΑ, -Λ, -ΛΟ, -ΛΟΥ<sup>''fem.''</sup><br/>-LA, -L, -LO, LOU<sup>''fem.''</sup>
 
| ΛΑΥΛΟ<br/>LAVLO<hr/><small>''moje serce''</small>
 
| -ΛΛΙ<br/>-LLI
 
| ΝΕ ΜΙΝΑΜΙΛΛΙ<br/>NE MINAMILLI<hr/><small>''spacerujesz ze mną''</small>
 
|-
 
!2 poj.
 
|Ty
 
|ΝΕ<br/>NE
 
| -Ν/-ΝΑ, -ΝΑΥ<sup>''fem.''</sup><br/>-N/-NA, -NAU<sup>''fem.''</sup>
 
| ΛΑΥΝΑ<br/>LAVNA<hr/><small>''twoje serce''</small>
 
| -ΝΙ/-ΝΝΙ<br/>-N/-NNI
 
| ΙΛ ΜΙΝΑΜΙΝΝΙ<br/>IL MINAMINNI<hr/><small>''spaceruję z tobą''</small>
 
|-
 
!3 poj. r.m.
 
|On
 
|ΟΤΟ<br/>OTO
 
| -ΤΟ<br/>-TO
 
| ΛΑΥΤΟ<br/>LAVTO<hr/><small>''jego serce''</small>
 
| -ΤΗ<br/>-TEI
 
| ΝΕ ΜΙΝΑΜΙΤΗ<br/>NE MINAMITEI<hr/><small>''spacerujesz z nim''</small>
 
|-
 
!3 poj. r.ż.
 
|Ona
 
|ΜΗ<br/>MEI
 
| -ΜΕ<br/>-ΜΕ
 
| ΛΑΥΜΕ<br/>LAVME<hr/><small>''jej serce''</small>
 
| -ΜΗ<br/>-ΜΗ
 
| ΝΕ ΜΙΝΑΜΙΜΗ<br/>NE MINAMIMEI<hr/><small>''spacerujesz z nią''</small>
 
|-
 
!3 poj. r.nieoż.
 
|To
 
|Υ<br/>V
 
| -ΝΥ<br/>-NV
 
| ΛΑΥΝΥ<br/>LAVNV<hr/><small>''tego serce''</small>
 
| -ΝΝΕ<br/>-NNE
 
| ΝΕ ΜΙΝΑΜΙΝΝΕ<br/>NE MINAMINΝΕ<hr/><small>''spacerujesz z tym''</small>
 
|-
 
!3 poj. r.oż.
 
|To
 
|ΑΝΓ<br/>ANG
 
| -ΝΓ/-ΑΝΓ<br/>-ANG
 
| ΛΑΥΑΝΓ<br/>LAVANG<hr/><small>''tego serce''</small>
 
| -ΝΓΙ/-ΑΝΓΙ<br/>-NGI/-ANGI
 
| ΝΕ ΜΙΝΑΜΙΝΓΙ<br/>NE MINAMINGI<hr/><small>''spacerujesz z tym''</small>
 
|-
 
!1 mn.
 
|My
 
|ΙΛΙΛ<br/>ILIL
 
| -ΛΗ<br/>-LEI
 
| ΛΑΥΛΗ<br/>LAVLEI<hr/><small>''nasze serce''</small>
 
| -ΛΗΝΙ<br/>-LEINI
 
| ΝΕ ΜΙΝΑΜΙΛΗΝΙ<br/>NE MINAMILEINI<hr/><small>''spacerujesz z nami''</small>
 
|-
 
!2 mn.
 
|Wy
 
|ΤΑΟ<br/>TAO
 
| -ΛΑΟ/-ΑΟ<br/>-LAO/-AO
 
| ΛΑΥΛAO<br/>LAVLΑΟ<hr/><small>''wasze serce''</small>
 
| -AI, -ΛΑΙ<br/>-AI, -LAI
 
| ΝΕ ΜΙΝΑΜΙΛΑΙ<br/>NE MINAMILAI<hr/><small>''spacerujesz z wami''</small>
 
|-
 
!3 mn. r.nieoż.
 
|One
 
|ΝΙΑ<br/>NIA
 
| -ΧΕ<br/>-HE
 
| ΛΑΥΧΕ<br/>LAVHE<hr/><small>''ich serce''</small>
 
| -ΧΗ<br/>-HEI
 
| ΝΕ ΜΙΝΑΜΙΧΗ<br/>NE MINAMIHEI<hr/><small>''spacerujesz z nimi''</small>
 
|-
 
!3 mn. r.oż.
 
|One
 
|ΑΡΙ<br/>ARI
 
| -ΡΑ<br/>-RA
 
| ΛΑΥΡΑ<br/>LAVRA<hr/><small>''ich serce''</small>
 
| -ΡΑΙ<br/>-RAI
 
| ΝΕ ΜΙΝΑΜΙΡΑΙ<br/>NE MINAMIRAI<hr/><small>''spacerujesz z nimi''</small>
 
|}
 
<small>*Oraz rzeczownikami odczasownikowymi i odprzymiotnikowymi.</small>
 
 
 
=Teksty=
 
{{Główny artykuł|Teksty w ayu}}
 
 
 
{{Tangia}}
 
  
[[Kategoria:Conlangi]][[Kategoria:Języki Kyonu|a]][[Kategoria:Język ayu|!]]
+
[[Kategoria:Conlangi]][[Kategoria:Języki Kyonu|a]][[Kategoria:Język ayu|!]][[Kategoria:Canis]][[Kategoria:Języki sztuczne a priori]]

Aktualna wersja na dzień 23:00, 1 sty 2024

Język ayu
Tangian cuneiform Word Ayu Wordstream compact.png
Αγιυ χοα, Αγιανεο
Używany w: Kyon: Tangia
Liczba użytkowników Kyon: ok. 35 - 45 mln ludzi
Utworzenie: Canis w 2011
Najnowsza wersja: 5.3
Sposoby zapisu: grecki, tangijskie pismo klinowe
Typologia: SVO
Klasyfikacja: Ob. 17A
Języki ayu
- ayu
Język urzędowy : Kyon: Tangia i kolonie
Kody
Conlanger–1 ayu
Przykład
Czarny Dom
Μα κιανυμα ῡ Ασσανγιρ πυλαλάον μο’ενα νημιλῠν, λοα φαυρανα ερι, αραλανγλανατο αρανγτο, αμυ μα λανα λάον τυανυα κϋα καχακα.
Lista conlangów
Nuvola apps bookcase 1 blue.svg.png Zobacz też słownik tego języka.

Język Ayu ("Αγιανεο χοά" /'ʔajaneo ho'a/, dosłownie "Język Potoku Słów" lub "Strumień Słów"[1], lub zdrobniale czy pospolicie μα Αγιυ Χοά /ma 'ʔaɥy ho'a/, pismem klinowym: Tangian cuneiform Word Ayu Wordstream compact.png) - język sztuczny projektowany przez Canisa od roku 2010/2011; projekt wielozadaniowy i używany różnych celów, od osobistych notatek, przez powieści, do wielkich projektów fantastycznych światów. Najbardziej znany jako język państwa Tangia w ramach dużego projektu PFJ o nazwie Kyon. Jest to język tworzony a priori, czyli nie pochodzi i nie jest tworzony na podstawie języków naturalnych.

Regulacja i insygnia

Język jest regulowany dwoma dokumentami: almanachem i słownikiem. Są one napisane w języku angielskim. Niniejsza Wiki nie prowadzi opisu językowego ayu w tym artykule; zamiast tego, archiwizuje oba dokumenty regulacyjne i są one udostępnione publicznie.

Almanach

Lupa2.gif
Główny artykuł: Plik:Ayu Language Almanac 5.3.pdf

Słownik

Lupa2.gif
Główny artykuł: Plik:Ayu Language Dictionary 5.4.1.pdf

Wersje, zadania, projekty

Obecna wersja - 5.4 (słownik), 5.3.0 (almanach).

  • Opublikowana 2023-04-25: Wersja 5.3.4 (słownik): Λατίνα Χοκυνα Latína Hokuna - Latin Update.
    Wszystkie słowa w słowniku otrzymały łacińską transliterację.
  • przyszła! Wersja 5.5 (słownik): Αποτυ Χοκυνα Apotu Hokuna - Cuneiform Update.
    Słownik zostanie wzbogacony o wiele hieroglifów klinowych.
  • przyszła! Wersja 5.5 (słownik) & 5.3.1 (almanach): Κε'α Κυρο Φινεο Χαρακα Κιρα Χοκυνα Ke'a Kuro Fineo Haraka Kira Hokuna - Black House First Chapter Update.
    Publikacja słownika i almanachu wzbogaconych o zmiany wynikające z prac nad pierwszym kompletnym rozdziałem powieści Czarny Dom. Publiczna prezentacja pierwszego rozdziału tej powieści.

Przykładowe teksty, z analizą

19 Ρυ ναί’οε λανὶν, μηλόν τοῠ: «Μι αγιανή ιλ-λά μα ληνα, αρυ κουραν, ιλά υαρυμὶ λυμιλιὰν φορυανὸῠ νεκά.»
19 Ru naí'oe lanìn, meilón toŭ: «Mi ayanéj il-lá ma leina, aru kouran, ilá warumì lumiliàn foruanòŭ neká.»
/rʉʔ nə'jiʔoe 'ɫanɯn , mej'ɫʷon tʰow : miʔ‿ˌʔajja'nej ʔəɫ'ɫa maʔ 'lejna , 'ʔaɾʉ 'kʰowɾan , 'ʔə'ɫaʔ 'waɾʉmi 'lʉmilʲen 'foɾʷanow nə'kʰa/

19 She frowned, looking at him: «If you speak that I am an elf in public again, I will have my blade kiss your stomach.»
19 Zmarszczyła brwi, patrząc na niego: «Jeżeli jeszcze raz powiesz publicznie, że jestem elfem, sprawię, że moje ostrze pocałuje twój brzuch.»
- Czarny Dom, 3.3

Ρυ ναί’οε λανὶν, μηλόν τοῠ: «Μι αγιανή ιλ-λά μα ληνα, αρυ κουραν, ιλά υαρυμὶ λυμιλιὰν φορυανὸῠ νεκά.
Spięte brwi zrobić
(zrobiła)
jednocześnie
patrząc
na niego Jeżeli powiesz ja-jestem elf w publiczny
sposób
moje ostrze pocałuje twój brzuch sprawię, że
tak będzie

Historia

Język został wspomniany w 2010 roku jako obiekt językowy numer 17 i pierwszy szkic powstał w 2011 roku. Ideą za językiem było zaprojektowanie języka ładnego, ale prostego, w opozycji do przekomplikowanego języka ahtialańskiego. Pod pierwotną morfofonologię za inspirację posłużyły języki polinezyjskie (np. hawajski) oraz budowa niektórych charakterystycznych słów greckich, ale dalej język ewoluował swoją drogą.

Wersja 1

Do roku 2016 prawie się nie rozwijał, a potem następowało to powoli. Ten okres wytycza wersję 1 języka.

Wersja 2

Luty 2020 przyniósł eksplozję twórczości związanej z opisami Tangii i wraz z tym przebudowę języka, co dało wersję 2.

Wersja 3

Maj 2020 przyniósł prace nad Ahari i pierwsze w dziesięcioletniej historii języka skupienie nad samym językiem, w tym teksty w ayu, m.in. tłumaczenie fanowskich słów "Davy Jones" stworzonej przez youtubera pod melodię z filmu "Piraci z Karaibów". To rozbudowało język do wersji 3. Z każdą wersją, język zmierzał coraz bardziej w kierunku aglutynacji.

Wersja 4

Wersja czwarta wprowadziła szyk ergatywny i nominatywny dla czasów przeszłego i teraźniejszego oraz pismo klinowe, liczne opisy, szczególnie w ramach wciąż tworzonych opisów dużego projektu Tangii złotego wieku.

Wersja 5

Wersja piąta usunęła szyki morfosyntaktyczne z wersji 4, uprościła język, dodała końcówkę bezokolicznikową -κα do wszystkich czasowników i opracowała aglutynacyjną odmianę przez osoby, zreformowała zaimki osobowe i nadała im przypadki (choć bez biernika), zlikwidowała perispomeni (~, tyldę) jako sygnalizator morfemów gramatycznych i zastąpiła go przez grawis (`, odwrócony znak akcentu ostrego), wprowadziła brewis (˘) i wprowadziła szwę do oficjalnego języka. Dalsze wersje języka po raz kolejny zrewidowały zaimki, odmianę czasownika, przymiotnika i inne cechy gramatyczne. Podczas tej wersji, słownik osiągnął około 1000 słów.

  1. Ang. "Wordstream".