Język pradarkajski
| język pradarkajski ddākasasa gaca | |
|---|---|
| Utworzenie: | Emil (w 2020) |
| Cel utworzenia: | Na potrzeby projektu/konwerldu |
| Klasyfikacja: | przodek j. darkajskich
|
| Kody | |
| Conlanger–1 | pdr. |
| Lista conlangów | |
Język pradarkajski (pdr. ddākasasa gaca [d̪äːˌkäsäˈsä gäˈgʷä]) – prajęzyk w świecie Gammaji, będący przodkiem j. darkajskich. Rodzina ta wpłynęła mocno na zongepajszczyznę.
Język ten był szyku SOV i był aglutynacyjny. W odróżnieniu od sąsiedniego języka pragammajskiego posiadał rozbudowane zasady akcentu (który jednak był regularny), miał rodzaje gramatyczne (utrum i r. nijaki) i bogate stopniowanie przymiotników oraz przysłówków. Brakowało natomiast harmonji samogłosek.
Fonetyka
Samogłoski
Język ten miał dosyć nietypowy system samogłosek. Rozróżniał tylko trzy barwy, ale i też trzy długości. Dawało to dziewięć fonemicznych samogłosek. Ponadto występowało sześć dyftongów, wszystkie zstępujące. Samogłoski ultrakrótkie były bardziej centralne niż krótkie i długie.
| Przednie | Tylne | |
|---|---|---|
| Przymknięte | ɪ̆ i iː | ʊ̆ u uː |
| Otwarte | ɐ̆ ä äː | |
Dyftongi: ai, au, ir, iu, ui, ur. Litera r oznacza w nich niezgłoskotwórcze a (MAF: [ɐ̯]).
Spółgłoski
System spółgłoskowy też miał swoją charakterystyczną cechę: odróżniał [t̪] od [t̻].
System spógłosek przed przesuwką międzyjerową:
| Wargowe | Zębowe | Laminalne | Podniebienne | Welarne | Labjowelarne | Krtaniowe | ||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Nosowe | m | n | ||||||
| Zwarte | bezdźwięczne | p | t̪ | t̻ | k | kʷ | ||
| dźwięczne | b | d̪ | d̻ | g | gʷ | |||
| Szczelinowe | f | s | h | |||||
| Drżące | r | |||||||
| Boczne, Półsamogłoski | ɫ̪ | l | j | w | ||||
Akcent
Istniały dwa rodzaje akcentu: główny i rdzeniowy (poboczny). Poboczny jest używany, gdy akcent główny pada na sufiks aglutynacyjny.
W obu przypadkach akcent pada na ostatnią sylabę, której rdzeniem nie była ultrakrótka samogłoska (w pobocznym ostatnia taka sylaba rdzenia). Jeśli jednak całe słowo było zbudowane z ultrakrótkich samogłosek, akcentuje się pierwszą sylabę. Dlatego akcent pradarkajski jest ruchomy, ale i regularny.
Transkrypcja
| a | ā | ai | au | ə | b | c | d | dd | f | g | h | i | ī | ir | iu | ь | j | k | l | ł | m | n | p | q | r | s | t | tt | u | ū | ui | ur | ъ | w |
| [ä] | [äː] | [äɪ̯] | [äʊ̯] | [ɐ̆] | [b] | [gʷ] | [d̻] | [d̪] | [f] | [g] | [h] | [i] | [iː] | [iɐ̯] | [iʊ̯] | [ɪ̆] | [j] | [k] | [l] | [ɫ̪] | [m] | [n] | [p] | [kʷ] | [r] | [s] | [t̻] | [t̪] | [u] | [uː] | [uɐ̯] | [uɪ̯] | [ʊ̆] | [w] |
Gramatyka
Rodzajnik
Rodzajnik jest ważną częścią mowy w pradarkajskim. Istnieją rodzajniki określone, nieokreślone i przeczące. Tylko dzięki niemu można określić rodzaj w mianowniku (przypadki zależne mają różną formę).
- Określony utrum: a
- Określony r. nijaki: kъ
- Określona l. mnoga: ъddъ
- Nieokreślony utrum: ara
- Nieokreślony r. nijaki: ila
- Nieokreślona l. mnoga: ъłъ
Przeczenie
Można stoworzyć przeczenie, dodając do rodzajnika nieokreślonego spółgłoskę q- dla utrum i t- dla r. nijakiego i l. mnogiej. Przeczenia takiego nie używa się w przypadku kiedy przeczy się z czasownikem mieć (on nigdy nie może być zaprzeczony – istnieją inne konstrukcje by to wyrazić).
- Utrum: qara
- R. nijaki: tila
- L. mnoga: tъłъ
Rzeczownik
Rzeczownik w pradarkajskim nosi ze sobą rodzaj ‒ utrum lub r. nijaki. Utrum jest zazwyczaj używane do dorosłych ludzi, świętych miejsc oraz postaci, niektórych narzędzi, a także mórz, jezior i rzek, a także słowa syn, córka, wnuk. R. nijaki określa resztę rzeczy ‒ dzieci, zwierzęta, przyroda, pozostałe narzędzia itd.
Rodzaj ma ważny wpływ na użyte przedimki i rodzaj deklinacji, nie występuje jednak w l. mnogiej.
Są tylko dwie liczby ‒ pojedyncza i mnoga.
Deklinacja
Istnieje siedem przypadków: mianownik, dopełniacz, biernik, ablatyw, allatyw, narzędnik i instruktyw.
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Tworzenie liczby mnogiej
Liczbę mnogą tworzy się dodając sufiks -tta po sufiksie przypadku.