Język proto-miteński

Język proto-miteńsko - wspólny prajęzyk przodków Mitengów. Język ten wyłonił się z języka proto-miteńsko-kadońskiego. Z języka proto-miteńskiego wyłoniły się następujące języki:

• staromiteński†
• północnomiteński
• wschodniomiteński
• dolnomiteński
• górnomiteński
• akamorycki
• edamoński
• lasze
• mitäni

Zmiany językowe

Zmiany dźwiękowe

• ň > n
• iw > y
• i > e _CC (nieakcentowane)
• h > Ø V_V
• Vji > Vi̯
• V¹V¹ > V¹:
• ui̯, ūi̯ > y ȳ
• iu̯, īu̯ > y ȳ
• V:i̯, V:u̯ > Vi̯, Vu̯
• ň > nj _{a, o, u}
• ň > n
• lh, rh > ll, rr
• bz, dz, gz > u̯z, dz, i̯z V_V

Zmiany w gramatyce

• rozwinięcie aglutynacyjności, poprzez dołączenie poimków do słów.
• rozwinięcie systemu określoności
• rozwinięcie systemu czasownikowego.

Dźwięki

Samogłoski

• i ī y ȳ u ū
• e ē o ō
• a ā

Dyftongi

• oi ei
• ai
• ou eu
• au

Spółgłoski

• m n
• p b t d k g ʔ
• s z š ž ś ź h
• c dz č dž
• w r l j

Akcent

Akcent pada na pierwszą sylabę.

Gramatyka

Zaimek

Osoba	Sg	Pl
1.	ni	heji
2.	šu	šehi
3.	ki	kehi

Rzeczownik

Sg
Nom.	-'(e)	-(u)	-a
Acc./Dat.	-'ar	-yz	-ez
Gen.	-'ed	-ud	-ed
Instr.	-'eš
Pl
Nom.	-'et	-un	-et
Acc./Dat.	-'art	-ösan	-est
Gen.	-'est	-odun	-est
Instr.	-'ešt	-öšan	-ešt

Jako forma podstawowa dla przyimków ruchu występuje mianownik (statecznych) oraz dopełniacz (ruchu)

Rzeczownik

Sg
Nom.	ty
Acc./Dat.	tyr
Gen.	tyd
Instr.	tyš
Pl
Nom.	tyn
Acc./Dat.	tysan
Gen.	tyst
Instr.	tyšt

Czasownik

Odmiana osobowa

Końcówki osobowe
Osoba	Sg	Pl
1.	-u	-eš
2.	-yr	-yd
3.	-(e)	-et

Odmiana czasowa

Czas	Dok	Ndok
Ter	-0-
Prz.	-žda-	-da-

Słownik

• ni - ja
• šu - ty, pan/pani
• ki - on
• heji - my
• šehi - wy, państwo
• kehi - oni
• tyja - to
• tyjety - tamto
• šyzi - tu
• šöse - tam
• wuši - kto
• dezi - co
• myzi - gdzie
• šeyzi - kiedy
• ku - jak
• iwa (te - ) - nie
• - wszystko
• - dużo
• - mało
• kuna - jeden
• šuja - dwa
• kiwa - trzy
• esi - cztery
• uwi - pięć
• hebi - wielki
• - mały
• heha - kobieta
• tu - mężczyzna
• nyji - człowiek
• šiju - dziecko
• biku - żona
• owunu - mąż
• bebi - matka
• eša - ojciec
• mari - zwierzę
• laa - ryba
• hegi - ptak
• ga - drzewo
• renabu - las
• radu - owoc
• apa - ziarno, nasiono, siemię
• lutesi - liść
• ana - trawa
• dega - skóra
• karu - mięso
• sawuga - krew
• tebepu - kość
• enedi - jajko, jajo
• utu - róg
• sepi - ogon
• lunyhi - pióro
• sesu - włos
• pesa - głowa
• šawa - ucho
• enu - oko
• ega - nos
• kešaka - usta (plural only)
• hašawa - ząb
• apa - język
• glaa - stopa
• hegi - noga
• nlulua - ręka
• jegu - serce
• ena (en - ) - być
• kuzi - mieć
• taka - robić
• šahi - pić
• sugesi - jeść
• šu - widzieć
• azi - słyszeć
• šušu - wiedzieć, znać
• ena - myśleć
• ša - bać się
• yu - spać
• guda - żyć
• ebi - umierać, umrzeć
• ubi - zabijać, zabić
• böliwa - ciąć, kroić
• nuni - pływać
• tumu - latać, lecieć
• rari - iść, chodzić
• epa - leżeć
• udi - siedzieć
• enema - stać
• ena - padać, paść
• sa - dawać, dać
• domuki - trzymać, dzierżyć
• kleu - myć, prać (clothes)
• hatu - szyć
• sötega - mówić
• taga - śpiewać
• aša - słońce
• nugi - księżyc
• ada - gwiazda
• etu - woda
• emawa - deszcz
• rezlau - rzeka
• wupu - jezioro
• ozymi - morze
• jawlaa - sól
• - kamień
• šaku - ziemia
• badubu - chmura, obłok
• ranegi - mgła
• negemu - niebo
• nanahu - wiatr
• jagama - śnieg
• - lód
• lanagu - dym
• da - ogień
• hija - popiół
• neša - palić się
• husi - droga
• henena - góra
• šemi - czerwony
• eplei - zielony
• usu - żółty
• hušaši - biały
• naha - czarny
• atuna - noc
• tehata - dzień
• ešika - rok
• sara - ciepły
• ja - zimny, chłodny
• hana - pełny
• lara - nowy
• nleapa - stary
• suhu - dobry
• suka - zły
• hleapa - bliski
• jašu - daleki
• sehani - prawy
• uwaba - lewy
• ku - przy, u, na
• ezu - w
• du - z
• a - i
• beusi - jeśli, jeżeli
• emu - bo, ponieważ
• mahazi - imię